Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3.08.2022 r. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 14.07.2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił S. D. prawa do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W uzasadnieniu decyzji poinformowano, iż zgodnie z art.21 ustawy z dn. 19-12-2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2017, poz.664) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 01.01.2009 udowodni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszący co najmniej 15 lat, nie ma ustalonego prawa do emerytury na podstawie art. 46 w zw. z art. 32 lub 39 art. 50 , art. 50 a lub 50 e albo 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS . art 88 ustawy Karta Nauczyciela.

Zakład odmówił przyznania rekompensaty ponieważ na wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wnioskodawca udowodnił 10 lat 9, miesięcy i 26 dni. :

- 01.07.1988 -07.12.1994

-10.12.1994 - 15.12.1994

-17.12.1994 do 21.02.1995,

- 05.05.1997 do 14.12.1998

-24.12.1998 do 31.12.2001

Organ wskazał, że przy ustaleniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów urlopu bezpłatnego wypłaconych o dniu 15.11.1991 wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy ora zasiłków chorobowego i opiekuńczego.

/ decyzja k. 9 akt ZUS/

Decyzją z dnia 18.01.2024 Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 8.11.2023 r. ponownie odmówił S. D. prawa do przyznania rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ponownie uznając że na wymagane 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach udowodnił 10 lat 9 miesięcy i 26 dni.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie uwzględniono okresu zatrudnienia w Fabryce papieru Malta:

- 1.08.1977 do 14.03.1978 na stanowisku „pomocnik drukarza” ponieważ stanowisko to nie jest wymienione wykazie A stanowiącym załącznik do Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31.01.1988 r.

- od 15.03.1978 do 31.07.1984 ponieważ pismo zakładu nie spełnia wymogów formalnych. W przedłożonym przez ubezpieczonego zaświadczeniu z dnia 2.11.2023 i zaświadczeniu z 29.12.2023 otrzymanym z zakładu pracy, po przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniającym wskazane zostało stanowisko „drukarz -maszynista maszyn wklęsłodrukowych„ a w zarządzeniu resortowym wymienione jest stanowisko „maszynista maszyn wklęsłodrukowych”.

/ decyzja k. 31 akt ZUS/

Odwołanie od obu powyższych decyzji wniósł S. D. domagając się ich zmiany i przyznania prawa do rekompensaty.

Odwołujący podniósł, iż w okresie zatrudnienia:

- od 6.08.1984 do 30.06.1988 w (...) Zakładach (...) w P.

- od 17.06.1996 do 6.09.1996 r. w (...) Drukarni (...)

- od 11.09.1996 do 30.04.1997 w Przedsiębiorstwie (...) SA w Ł.

pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych a okresy te w sposób nieuprawniony są pomijane przez organ rentowy w zakresie jego prawa do rekompensaty.

Odwołujący podniósł, że także przedstawione przez niego dokumenty za okres zatrudnienia w Fabryce (...) M. (...) w P. od 1.08.1977 do 31.07.1984 w dostateczny sposób potwierdzają fakt jego pracy w szczególnych warunkach na stanowisku Maszynisty M. Wklęsłodrukowych

/ odwołanie k. 3-6 akt VIII U 1892/22 oraz odwołanie k. 3- 4 akt VIII U 631/24

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonych decyzjach.

/ odpowiedź na odwołanie k. 8 akt VIII U 1892/22 , k. 13-14 akt VIII U 631/24/

Zarządzeniem z dnia 8.03.2024 r. sprawy z ww. odwołań połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/ zarządzenie k. 15 akt VIII U 631/24/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. D. urodził się (...)

/bezsporne/

W dniu 14.07.2022 r. S. D. złożył wniosek o emeryturę z rekompensatą.

/wniosek –k 1-3 akt ZUS/

Na skutek powyższego zaskarżoną decyzją (...).08.2022 r. organ rentowy odmówił ww. prawa do rekompensaty z uwagi na brak udokumentowania 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy na wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych uznał za udowodnione 10 lat 9 miesięcy i 26 dni za okres zatrudnienia w (...) Drukarni (...) z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego i okresu zasiłku chorobowego po 14.11.1991 r. tj okresy

- 01.07.1988 -07.12.1994

-10.12.1994 - 15.12.1994

-17.12.1994 - 21.02.1995,

- 05.05.1997 do 14.12.1998

-24.12.1998 do 31.12.2001

/ bezsporne decyzja k. 9 akt ZUS/

Do stażu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono następujących okresów zatrudnienia w zakładach pracy:

- od 06.08.1984r. do 30.06.1988r. w (...) Zakładach (...) w P. na stanowisku maszynisty maszyn offsetowych, ponieważ wnioskodawca nie przedłożył żadnego dokumentu potwierdzającego pracę w szczególnych warunkach w tym okresie - 3 lata, 10 m-cy i 25 dni.

- od 17.06.1996r. do 06.09.1996r. w (...) Drukarni (...) na stanowisku maszynisty maszyn wklęsłodrukowych, z uwagi na brak podanego w świadectwie pracy z dnia 06.09.1996r. właściwego zarządzenia resortowego - 2 m-ce i 20 dni.

- od 11.09.1996r. do 30.04.1997r. w Przedsiębiorstwie (...) SA w Ł. na stanowisku maszynisty offsetowego, z uwagi na brak wskazania w świadectwie pracy z dnia 30.04.1997r., iż wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych - 7 m-cy i 20 dni.

/ bezsporne/

Prawomocną decyzją z dnia 19.07.2017 odmówiono wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej. Sprawa z odwołania od powyższej decyzji była rozstrzygana pod sygn. akt VIII U 1750/17 i III AUa 344/18.

/ bezsporne dokumenty w aktach spraw VIII U 1750/17 i III AUa 344/18 załączonych do akt sprawy/

Nadto kolejną zaskarżoną decyzją z dnia 18.01.2024 po rozpoznaniu wniosku z dnia organ rentowy 8.11.2023 r. ponownie odmówił S. D. prawa do rekompensaty wskazując na braki formalne i nieprawidłowości w zaświadczeniach z dnia 2.11.2023 i zaświadczenia z 29.12.2023 wystawionych przez S. (...) - (...) sp. z o.o. mających potwierdzać pracę wnioskodawcy w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w Fabryce (...) M. (...) w P. od 1.08.1977 do 31.07.1984

/ decyzja k. 31 akt ZUS/

S. D. w okresie od 1.08.1977 do 31.07.1984 był zatrudniony w Fabryce (...) M. (...) w P. na stanowiskach pomocnik drukarza, maszynista maszyn wklęsłodrukowych. Wnioskodawcę od 01.07.1981 dotyczył skrócony czas pracy dla drukarzy tj 35 godzin tygodniowo

/ świadectwo pracy k. 19 akt ZUS dot. emerytury pomostowej , przeszeregowanie z 7.09.1981 koperta k. 40, przeszeregowanie z 30.11.1982 koperta k. 34 oraz k. 17 akt ZUS, k. 54, kopia legitymacji ubezpieczeniowej k. 19-20 akt ZUS oraz k. 45 zaświadczenie k. 16 akt ZUS k. 53 oryginalna dokumentacja osobowa koperta k. 40/

Wnioskodawca legitymuje się świadectwem pracy w szczególnych warunkach wystawionym przez następcę prawnego ww zakładu S. (...) - (...) sp. z o.o. z dnia 29.12.2023 r. w którym wskazano , iż wnioskodawca:

- w okresie od 1.08.1977 do 14.03.1978 stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku pomocnik drukarza,

- w okresie od 15.03.1978 do 30.06.1981 stale i w pełnym wymiarze casu pracy wykonywał prace na stanowisku drukarz - maszynista maszyn wklęsłodrukowych

- w okresie od 1.07.1981 do 31.07.1984 stale i w skróconym wymiarze czasy pracy wykonywał pracę na stanowisku drukarz - maszynista maszyn wklęsłodrukowych.

Spółka wskazała, że stanowisko maszynista maszyn wklęsłodrukowych widnieje w dziale XI (przemysł poligraficzny) poz 4 (drukowanie i uszlachetnianie druków) pkt 4 wykazu A stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988r. Jednocześnie zakład stwierdził że nie jest w posiadaniu dokumentacji, na podstawie której można by stwierdzić, czy stanowiska, na których pracował wnioskodawca pracownik są w pełni tożsame ze stanowiskiem znajdującym się w wykazie.

/ zaświadczenie k. 16 akt ZUS oraz k. 43,53 świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 29 akt ZUS/

W okresie wskazanego zatrudnienia wnioskodawca przez cały czas zajmował się drukowaniem z użyciem maszyn wklęsłodrukowych, maszyny drukowały okleinę meblową - papier podłogowy. Także pracując na stanowisku pomoc drukarza odbywając szkolenie cały czas zajmował się obsługa maszyny drukującej zdobywając nowe kwalifikacje. Pracował w takich samych warunkach co w okresie późniejszym. Jako pomocnik drukarza pomagał w przygotowaniu papieru do druku. Były zwoje które trzeba było rozebrać i zamontować do maszyny. Po zakończeniu procesu druku wymieniał cylindry drukujące przygotowywał nową farbę. Uczył się jednocześnie w ten sposób obsługi maszyny, ponieważ szkołę skończył z zawodem maszynista topograficzny a przeszedł do druku wklęsłego czyli rotograwitury. Tu elementem drukującym nie jest czcionka tylko cylinder drukujący. Są to maszyny wklęsłodrukowe. Wnioskodawca po zdaniu egzaminu już sam zajmował się obsługą 3 maszyn różnych producentów. Były to maszyny zwojowe wklęsłodrukowe. Maszyna zwojowa to maszyna do techniki druku polegająca na tym, że część maszyny drukuje w arkuszach papieru a maszyny zwojowe drukowały w systemie zwój -zwój. Te zwoje były następnie wysyłane do fabryki płyt wiórowych do późniejszej produkcji mebli. Innych czynności nie wykonywał nie był oddelegowany do innych zadań. Nie miał urlopów bezpłatnych. Rekompensatą za prace w warunkach szczególnych nie był dodatek do wynagrodzenia a skrócony czas pracy.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 23.04.2024 00:06:21 -00:17:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 18.05.2023 r. 00:01:25-00:22:49/

Wnioskodawca w okresie od 06.08.1984r. do 30.06.1988r. pracował w (...) Zakładach (...) na stanowisku maszynista maszyn offsetowych - rolowych w pełnym wymiarze czasu pracy . Zajmował się drukowaniem głównie książek. Obsługiwał niemieckie maszyny typu Z.. Wnioskodawca drukował ze zwoju nie z arkusza. Po zadrukowaniu arkusz był cięty przez maszynę i łamany. Wnioskodawca pracował w drukarni przy ul. (...). Na pól roku był oddelegowany do innego oddziału na ul. (...) tam na maszynie offsetowej drukował czasopismo „Mówią wieki”. Nie miał przestoju ani urlopów bezpłatnych.

/ świadectwo pracy k. 21 akt ZUS dot emerytury pomostowej, umowa o pracę koperta k. 34, opinia z 13.01.1988 r koperta k. 34, kopia legitymacji ubezpieczeniowej k. 19-20 akt ZUS oraz k. 45, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 23.04.2024 00:06:21 -00:17:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 18.05.2023 r. 00:01:25-00:22:49/ .

W okresie od 17.06.1996r. do 06.09.1996r. wnioskodawca pracował w (...) Spółce Akcyjnej jako maszynista maszyn wklęsłodrukowych .

W świadectwie pracy za wskazany okres zatrudnienia z dnia 6.09.1996 r wskazano, iż wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach od 17.06.1996 do 6.09.1996 r. na stanowisku maszynista maszyn wklęsłodrukowych wymienione w wykazie A Dział XI poz 4 pkt 9 /drukowanie i uszlachetnianie druków/.

/ świadectwo pracy k. 33 akt ZUS dot emerytury pomostowej kopia legitymacji ubezpieczeniowej k. 19-20 akt ZUS oraz k. 45 /

W Drukarni (...) wnioskodawca zajmował się drukiem były drukowane opakowania do makaronu, mydła. W farbach była duża zawartość acetonu i alkoholu. Innych czynności w tym okresie nie wykonywał. Nie miał urlopów bezpłatnych nie był oddelegowany do innej pracy.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 23.04.2024 00:06:21 -00:17:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 18.05.2023 r. 00:01:25-00:22:49/

W okresie od 11.09.1996r. do 30.04.1997r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) Spółce Akcyjnej w Ł. jako maszynista offsetowy w pełnym wymiarze czasu pracy. W świadectwie pracy z dnia 30.04.1997 r za wskazany okres zatrudnienia nie wskazano, iż wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych.

/ świadectwo pracy k 35 akt ZUS dot emerytury pomostowej/

We wskazanym okresie zatrudnienia ubezpieczony drukował na maszynie offsetowej składankę komputerowa, głównie faktury dla przedsiębiorstw do drukarek igłowych. W tym okresie brał udział w podłączeniu nowo zakupionej maszyny pod kątem poligraficznym czyli uruchomieniem wszystkich zespołów drukujących. Uruchomienie maszyny trwało 4 miesiące Innych oddelegowań nie było. Wnioskodawca ubiegał się o świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w tym zakładzie jednakże w kadrach poinformowano go, że takie zaświadczenia nie są wystawiane.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 23.04.2024 00:06:21 -00:17:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 18.05.2023 r. 00:01:25-00:22:49/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów

i zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 164 t.j.) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia wejścia w życie ustawy tj. do 31.12.2008 r. w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych / t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251./za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w spornych okresach zatrudnienia:

- od 1.08.1977 do 31.07.1984 r. w Fabryce (...) M. (...) w P.

- od 06.08.1984r. do 30.06.1988r. w (...) Zakładach (...) w P.

- od 17.06.1996r. do 06.09.1996r. w (...) Drukarni (...)

- od 11.09.1996r. do 30.04.1997r. w Przedsiębiorstwie (...) SA w Ł.

stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869 /.

W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę we wskazanych zakładach w wymienionych wyżej okresach była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 II UK 21/10).

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050/ Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że wymienione w Dziale XI w przemyśle poligraficznym poz. 4 prace polegające na drukowaniu i uszlachetnianiu druków, stanowią pracę w szczególnych warunkach.

Ponadto załącznik Nr 1 do Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988 r. w sprawie stanowisk pracy , na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w Wykazie A Dział XI. W przemyśle poligraficznym poz. 4. Drukowanie i uszlachetnianie druków wymienia stanowisko pkt 4 maszynista maszyn wklęsłodrukowych.

Przedkładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że z ustaleń poczynionych w procesie w oparciu o dostępną dokumentację, zeznania ubezpieczonego wynika, iż stanowiska pomocnika drukarza i drukarza - maszynista maszyn wklęsłodrukowych na których faktycznie prace wykonywał ubezpieczony w Fabryce (...) M. (...) w P., pomimo niezgodności ich nazewnictwa ściśle załącznikiem do rozporządzenia resortowego odpowiadały jednak swym charakterem: stanowisku maszynista maszyn wklęsłodrukowych – pracom przy drukowaniu i uszlachetnianiu druków, wymienionym w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w załączniku Nr 1 do Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988 r. w sprawie stanowisk pracy , na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze

Podkreślić należy iż zgromadzony i niepodważony przez organ rentowy materiał dowodowy w postaci dostępnych dokumentów za okres zatrudnienia w tym zakładzie, świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych i spójnych z nimi zeznań samego wnioskodawcy jednoznacznie potwierdza że obowiązki ubezpieczonego w ramach zajmowanych przez niego stanowisk (w tym pomocnika drukarza) wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy odpowiadały pracy i stanowiskom określonym w ww. aktach prawnych.

Wnioskodawca nawet zdobywając kwalifikacje na stanowisku pomocnika drukarza a potem jako drukarz/ maszynista maszyn wklęsłodrukowych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował faktycznie w charakterze maszynisty maszyn wklęsłodrukowych. Cały czas zajmował się drukowaniem z użyciem maszyn wklęsłodrukowych, maszyny drukowały okleinę meblową - papier podłogowy. Do czynności składających się na obsługę maszyny należało też przygotowanie papieru do druku, przygotowanie i zamontowanie zwojów w maszynie, po zakończeniu procesu druku wymiana cylindrów drukujących nadto przygotowywanie farby. Robił więc wszystko to co wiązało się pracą na maszynie niezbędną do wykonania druku. Jednocześnie z uwagi na charakter pracy - stały konieczny dozór procesu druku nie było możliwe wykonywanie przez niego prac innego rodzaju. Znamiennym jest też, iż wnioskodawcy rekompensowano prace w szkodliwych warunkach skróconym czasem pracy- na co wskazują dostępne dokumenty za sporny okres zatrudnienia w Fabryce (...) M. (...) w P.. Zatem uznać należy iż ubezpieczony, udowodnił, za pomocą wskazanych dowodów iż we wskazanym spornym okresie zatrudnienia od 1.08.1977 do 31.07.1984 wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Co do pozostałych okresów zatrudnienia od 06.08.1984r. do 30.06.1988r. w (...) Zakładach (...) w P. na stanowisku maszynisty maszyn offsetowych, od 17.06.1996r. do 06.09.1996r. w (...) Drukarni (...) na stanowisku maszynisty maszyn wklęsłodrukowych, od 11.09.1996r. do 30.04.1997r. w Przedsiębiorstwie (...) SA w Ł. na stanowisku maszynisty offsetowego, w których wnioskodawca podnosił iż pracował w warunkach szczególnych podnieść należy że nie tylko brak jest świadectw potwierdzających taki charakter pracy , ale i inne dostępne dokumenty nie pozwalają jednoznacznie taki jego charakter pracy ustalić. Same zaś zeznania wnioskodawcy niepoparte żadnymi innymi dowodami nie mogą stanowić podstawy ustaleń tej materii.

Jak słusznie wskazał organ rentowy co do pracy w (...) Zakładach (...) w P. brak jest jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego pracę w szczególnych warunkach w tym okresie. To, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku maszynisty maszyn poligraficznych jak wskazuje umowa o pracę konkretnie maszynista offsetowy -rolowy samo w sobie przy braku innych dowodów wskazujących na charakter faktycznie wykonywanej przez niego pracy dowodzonych przez niego okoliczności nie przesądza. Nie jest w tym przypadku także możliwe faktyczne przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży

Co do pracy w okresie od 17.06.1996r. do 06.09.1996r. w (...) Spółce Akcyjnej w charakterze maszynisty maszyn wklęsłodrukowych, istotnie w świadectwie pracy z dnia 6.09.1996 r wskazano, iż wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach od 17.06.1996 do 6.09.1996 r. na stanowisku maszynista maszyn wklęsłodrukowych wymienione w wykazie A Dział XI poz 4 pkt 9 /drukowanie i uszlachetnianie druków jednak świadectwo to nie odnosi się do jakiegokolwiek zarządzenia resortowego (brak powiązania z branżą), brak też zeznań świadków czy innych dokumentów za ten okres zatrudnienia który konkretny charakter pracy wnioskodawcy by potwierdzały.

Co do zatrudnienia od 11.09.1996r. do 30.04.1997r. w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) Spółce Akcyjnej w Ł. jako maszynista offsetowy nawet świadectwo pracy nie wspomina by wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych, ponadto jak zeznał sam ubezpieczony w okresie tegoż zatrudnienia był oddelegowany do uruchomienia pod względem poligraficznym nowej maszyny na okres 4 miesięcy, ponadto odmówiono mu w kadrach wystawienia świadectwa wykonywania pracy w szczegółowych warunkach choć tego się domagał. Zatem przy braku jakichkolwiek innych dowodów potwierdzających taki jego charakter pracy w tym okresie ustalenia w tej materii nie mogą być poczynione.

Podnieść należy, iż nie ma żadnych podstaw, by okres pracy w warunkach szczególnych niezbędny do prawa do rekompensaty ustalać w inny sposób, niż miało to miało miejsce przy określaniu prawa ubezpieczonych do emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie ustawy emerytalnej. /III AUa 563/19 - wyrok SA Białystok z dnia 18-12-2019/. Dla dokonania oceny, czy wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, należy zbadać faktycznie wykonywane przez wnioskodawcę obowiązki, ich charakter i ryzyko oraz obciążenie dla organizmu pracownika. Nie jest wystarczające oparcie się jedynie na fakcie zaliczania zajmowanego przez pracownika stanowiska do stanowisk, na których praca jest wykonywana w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, przez zatrudniającego pracodawcę. Kluczowe są bowiem faktycznie wykonywane przez pracownika obowiązki, a nie jedynie nazwa stanowiska. / (...) 39/21 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 09-03-2021/ Nie ulega wprawdzie wątpliwości, że to nie nazwa zajmowanego stanowiska, lecz zakres faktycznie wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, decyduje o uznaniu jej za pracę w warunkach szczególnych, jednakże z uwagi na wyjątkowy charakter dochodzonego przez wnioskodawcę świadczenia (będącego odstępstwem od ogólnej reguły w nabycia prawa do emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego) wymagane jest wykazanie przez niego (stosownie do art. 232 KPC) wykonywania pracy w warunkach szczególnych dowodami precyzyjnymi, jednoznacznymi i absolutnie pewnymi. Choć zatem należy przyznać słuszność stanowisku, że co do zasady przepisy KPC nie zawierają jakiejkolwiek gradacji środków dowodowych, to jednak dowód tylko z zeznań świadków bądź tylko wyjaśnień samego wnioskodawcy nie jest wystarczający do przesądzenia o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych. /III AUa 1202/19 - wyrok SA Wrocław z dnia 04-02-2020/.

Wnioskodawca poza własnymi gołosłownymi twierdzeniami nie przedłożył żadnych miarodajnych dowodów potwierdzających warunki jego pracy za wskazane okresy zatrudnienia. Tym samym w oparciu tylko o jego wyjaśnienia nie sposób jednoznacznie rozstrzygać czy mogą one zostać zakwalifikowane jako praca w warunkach szczególnych. Ubezpieczony zatem tej przesłanki w tych okresach zatrudnienia nie wykazał. Powyższe nie ma jednak zasadniczego wpływu na kształt rozstrzygnięcia.

Reasumując, stwierdzić bowiem należy, że po uwzględnieniu do okresu pracy w szczególnych warunkach już tylko zatrudnienia od 1.08.1977 do 31.07.1984 r. w Fabryce (...) M. (...) w P. (7 lat 0 miesięcy 0 dni) do okresu pracy w szczególnych warunkach przyjętego już przez organ rentowy za udowodniony -10 lat 9 miesięcy i 26 dni za okres zatrudnienia w (...) Drukarni (...), S. D. spełnia wymóg posiadania 15-letniego okresu pracy w takim charakterze. Tym samym wnioskodawcy przysługuje prawo do rekompensaty.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone obie decyzje i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.