Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił B. U. prawa do renty rodzinnej w związku ze służbą wojskową po zmarłym w dniu 24-03-2017 r. W. U..

W uzasadnieniu wskazano, że Komisja lekarska ZUS w orzeczeniu wydanym w dniu 18-08-2022 r. nie stwierdziła związku śmierci W. U. ze służbą wojskową, wobec czego brak jest podstaw do przyznania B. U. renty rodzinnej.

(decyzja – k. 64 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 7 grudnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił, że B. U. osiągnęła w 2020 roku (w okresie 01.01.2020 – 31.12.2020) przychód w kwocie 63 145,17 zł i zobowiązał wnioskodawczynię do zwrotu nienależnie pobranej renty rodzinnej za ten okres w kwocie 6 291,94 zł (nadpłata powstała w okresie od 01.01.2020 – 31.12.2020).

(decyzja w załączonych do sprawy aktach organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła B. U. wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty rodzinnej w związku ze służbą wojskową po zmarłym w dniu 24 marca 2017 r. W. U. w wysokości 70 % podstawy wymiaru renty dla W. U. oraz zasądzenie od ZUS na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W ocenie wnioskodawczyni, śmierć jej męża W. U. nastąpiła w związku ze służbą wojskową. Zgodnie z treścią karty zgonu bezpośrednią przyczyną zgonu W. U. była niewydolność krążeniowa, wtórną przewlekła niewydolność nerek, zaś wyjściową przyczynę zgonu stanowiła anemia aplastyczna, która w świetle ustaleń postępowania w sprawie VIIII U 758/17 niewątpliwie pozostawała w związku ze służbą wojskową. Jak bowiem bezspornie wynika z ustaleń poczynionych w toku postępowania z odwołania W. U. od decyzji ZUS z dnia 25 lipca 2016 r. w przedmiocie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową, prowadzonym przez Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pod sygn. akt VIII U 758/17, popartych licznymi opiniami biegłych, rozpoznane u W. U. schorzenie - anemia aplastyczna, skutkowało częściową niezdolnością do pracy i pozostawało w związku ze służba wojskową. Z powodu trwałego uszkodzenia komórek szpiku kostnego — a właściwie hematopoezy istniały przeciwskazania do ciężkiej pracy fizycznej. Wydolność szpiku kostnego w związku z fizjologicznym wyczerpaniem się możliwości hematopoetycznych szpiku kostnego (starzeniem się) z czasem pogarszała się.

Odwołująca podniosła, że związek niedokrwistości aplastycznej ze służbą wojskową nie był nigdy przez organ rentowy kwestionowany i został potwierdzony m.in. orzeczeniem nr (...) Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Ł. z dnia 20 października 1997 r. Niedokrwistość aplastyczna powstała w wyniku narażenia na promieniowanie mikrofalowe w trakcie służby wojskowej (służba w specjalności radiolokacja). Istotnym następstwem schorzeń W. U. było upośledzenie funkcji organizmu w zakresie prawidłowego funkcjonowania układu krwionośnego. Podstawowym zaburzeniem funkcji organizmu było nieprawidłowe funkcjonowanie hematopoezy, czyli krwiotworzenia. W wyniku tego typu zaburzeń u chorego występowały zaburzenia odporności, zarówno komórkowej, jak i humoralnej, zaburzenie utlenowania: narządów, tkanek i komórek (co skutkowało nieprawidłową funkcją narządów i tkanek) oraz zaburzenia hemostazy. U W. U. doszło do niewydolności nerek, a w konsekwencji do zgonu. Powyższe zdaniem odwołującej potwierdza, że śmierć W. U. pozostaje w związku ze służbą wojskową.

(odwołanie – k. 3-8)

Wnioskodawczyni wniosła odwołanie także od decyzji organu rentowego z dnia 7 grudnia 2022 roku.

(okoliczność znana Sądowi z urzędu na podstawie danych ustalonych z systemu Sędzia – 2)

W odpowiedzi na odwołanie od decyzji z dnia 23 sierpnia 2022 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację tożsamą do tej wskazanej w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 46)

W odpowiedzi na odwołanie od decyzji z dnia 7 grudnia 2022 roku ZUS wniósł o jego oddalenie.

(okoliczność znana Sądowi z urzędu na podstawie danych ustalonych z systemu Sędzia – 2)

Zarządzeniem z dnia 17 kwietnia 2023 roku tutejszy sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 246/23 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt VIII U 2015/22.

(okoliczność znana Sądowi z urzędu na podstawie danych ustalonych z systemu Sędzia – 2)

Na rozprawie w dniu 19 grudnia 2023 roku sąd postanowił na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c., pominąć wniosek pełnomocnika ZUS o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii drugiego biegłego hematologa.

(postanowienie – rozprawa z dnia 19 grudnia 2023 roku e-protokół (...):08:13 – 00:08:55 – płyta CD – k. 171)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 19 grudnia 2023 roku tutejszy sąd wyłączył sprawę wnioskodawczyni w przedmiocie złożonego przez nią odwołania od decyzji ZUS z dnia 7 grudnia 2022 roku o zwrot nienależnie pobranej renty rodzinnej do odrębnego rozpoznania.

(postanowienie - rozprawa z dnia 19 grudnia 2023 roku e-protokół (...):09:48 – 00:10:37 – płyta CD – k. 171)

Na rozprawie w dniu 19 grudnia 2023 roku wnioskodawczyni poparła odwołanie od decyzji ZUS z dnia 23 sierpnia 2022 roku, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron - rozprawa z dnia 19 grudnia 2023 roku e-protokół (...):10:37 – 00:10:51– płyta CD – k. 171)

Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2023 roku tutejszy sąd na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. zawiesił postępowanie w sprawie dot. odwołania wnioskodawczyni od decyzji ZUS z dnia 7 grudnia 2022 roku do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie niniejszej.

(okoliczność znana Sądowi z urzędu na podstawie danych ustalonych z systemu Sędzia – 2)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. U. urodzony w dniu (...) pozostawał w związku małżeńskim z odwołującą B. U. od dnia 20 września 1986 roku.

(okoliczności bezsporne, a ponadto odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 20 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W. U. w okresie od dnia 25 października 1983 roku do dnia 28 września 1984 roku oraz od dnia 2 lutego 1988 roku do dnia 24 lutego 1989 roku odbywał służbę wojskową w specjalności radiolokacja z bezpośrednim narażeniem na działanie szkodliwego promieniowania.

(okoliczność bezsporna)

W okresie od 1 listopada 1997 roku do dnia 31 lipca 2016 roku W. U. otrzymywał rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową (do dnia 30 kwietnia 2010 roku z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, od dnia 1 maja 2010 roku z tytułu częściowej niezdolności do pracy). U W. U. stwierdzono niedokrwistość aplastyczną, a jej związek ze służbą wojskową potwierdzono orzeczeniem nr (...) w sprawie zdolności do służby wojskowej Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskie w Ł. z dnia 20 października 1997 roku.

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 25 lipca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 6 czerwca 2016 roku, odmówił W. U. prawa do renty inwalidy wojskowego w związku ze służbą wojskową. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż komisja lekarska orzeczeniem z dnia 19 lipca 2016 r. ustaliła, że W. U. nie jest niezdolny do pracy powstałej w związku ze służbą wojskową, a zatem nie przysługuje mu prawo do renty.

(decyzja – k. 107 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 6 sierpnia 2016 r. W. U. złożył odwołanie od powyższej decyzji ZUS, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z pełnieniem służby wojskowej.

(odwołanie – k. 2-3 w aktach o sygn. VIII U 758/17 załączonych do akt niniejsej sprawy)

W dniu 24 marca 2017 roku W. U. zmarł.

(odpis skrócony aktu zgonu – k. 19 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego, kserokopia karty zgonu – k. 63-63 verte)

Prawomocnym wyrokiem z dnia 25 marca 2019 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu sprawy z wniosku B. U. następcy prawnego W. U., przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. o rentę w związku ze służbą wojskową, na skutek odwołania B. U. następcy prawnego W. U. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z dnia 25 lipca 2016 roku, w pkt 1 zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że ubezpieczonemu W. U. przysługiwało prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową od dnia 1 sierpnia 2016 roku do dnia 24 marca 2017 roku.

(wyrok z uzasadnieniem – k. 274, k. 276-288)

W związku z w/w wyrokiem Sądu Okręgowego organ rentowy w dniu 22 maja 2019 roku wydał decyzję w przedmiocie przyznania B. U. prawa do renty rodzinnej po zmarłym mężu od dnia 1 lutego 2018 roku.

(decyzja – k. 38-40 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 15 czerwca 2022 roku wnioskodawczyni złożyła do ZUS wniosek o przyznanie prawa do renty rodzinnej w związku ze służbą wojskową po zmarłym mężu W. U..

(wniosek - plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Orzeczeniem z dnia 21 lipca 2022 roku Lekarz Orzecznik ZUS nie ustalił związku śmierci W. U. ze służbą wojskową.

(orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS – k. 60-60 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego, opinia lekarska – k. 232 załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej)

Od powyższego orzeczenia złożono sprzeciw do Komisji Lekarskiej ZUS.

(sprzeciw – k. 235 załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej)

Orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 18 sierpnia 2022 roku także nie ustalono związku śmierci W. U. ze służbą wojskową.

(orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS – k. 63 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego , opinia lekarska w załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej)

Z punktu widzenia hematologii u zmarłego w dniu 24 marca 2017 roku W. U. ustalono rozpoznanie kliniczne: niedokrwistość aplastyczną, stan po leczeniu immunoablacyjnym - (...) (globulina antylimfocytarna i antytymocytarna), przewlekła leukopenię z neutropenią, krwawienia z nosa w wywiadzie, nagłe zatrzymanie krążenia i oddychania - 24.03.2017r.

Anemia aplastyczna jest chorobą nieuleczalną. W jej przebiegu dochodzi do trwałego uszkodzenia komórki macierzystej szpiku, czyli komórki, która u osoby zdrowej dzieli się przez całe życie człowieka, dostarczając komórek ukierunkowanych do linii erytrocytarnej, granulocytarnej i płytkotwórczej. Zapewnia to człowiekowi stałą, wymaganą do prawidłowego funkcjonowania liczbę erytrocytów (odpowiedzialnych za stężenie Hb i transport tlenu), granulocytów (odpowiedzialnych za odporność organizmu) i płytek krwi (odpowiedzialnych za prawidłowe krzepniecie krwi). Zaburzenia każdego z tych mechanizmów skutkują upośledzeniem zdolności funkcjonowania człowieka.

Niedokrwistość aplastyczna jest chorobą o podłożu immunologicznym, a zaburzenia te są uruchamiane najprawdopodobniej przez uznane czynniki szkodliwe tj. np. promieniowanie elektromagnetyczne. Biorąc od uwagę w/w podłoże patognomiczne, W. U. otrzymał silne leczenie immunospupresyjne tj. globulina antytymocytama i antylimfocytama, sterydy, cyclosporynę. Terapie te z jednej strony hamują spaczoną odpowiedź układu odpornościowego, z drugiej strony nieodwracalnie ingerują w jego prawidłowe działanie. Ponadto powodują szereg objawów niepożądanych m.in. uszkodzenie wątroby (anaboliki) czy też nerek (N.). Niewątpliwie rozpoznanie niedokrwistości anaplastycznej oraz rodzaj terapii przeprowadzonych u W. U. spowodowało, że utracił na stałe zdolność do pracy, przynajmniej częściowo. (...) człowieka lub jego brak jest ciągiem zdarzeń, a określenie „przewlekła choroba” nadal obowiązuje we współczesnej medycynie, niezależnie od interpretacji prawa orzeczniczego. Morfologia krwi nie jest jedynym i głównym badaniem, które daje podstawę do zdiagnozowania zaburzeń odporności.

Uzyskana remisja choroby nie oznacza wyleczenia choroby. Poprawa parametrów morfologicznych krwi w odpowiedzi na zastosowane leczenie m.in. globuliną antytymocytamą jest pośrednim dowodem na trwałe uszkodzenie komórek macierzystych i przejściową poprawę ich funkcji w wyniku zablokowania mechanizmów immunologicznych prowadzących do uszkodzenia szpiku. Oznacza to, że w dniu śmierci W. U. nadal był chory na anemię aplastyczną, która mogła być w fazie remisji. Choroba powstała w ciągu 3 lat od zakończenia służby wojskowej w czasie której zmarły W. U. był narażony na czynniki powszechnie uważane za czynniki uszkadzające komórkę macierzystą szpiku.

Przeprowadzone leczenie u W. U. w sposób istotny spowodowało nieodwracalne zaburzenia odporności zarówno humoralnej, jak i komórkowej. Wobec powyższego, lekarz medycyny, stwierdzający zgon W. U. w dniu 24.03.2017r. wpisując jako przyczynę wyjściową - niedokrwistość aplastyczną, na podstawie dostępnej dokumentacji, miał do tego uzasadnione podstawy. W zakresie hematologicznym, zgon W. U. uprawnionego do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową, nastąpił w związku ze służbą wojskową, jako że główną przyczyną częściowej niezdolności do pracy była niedokrwistość aplastyczna i jej powikłania.

W akcie zgonu W. U., lekarz wypisujący akt zgonu słusznie uznał, że przyczyną zgonu wyjściową (pierwotną) była anemia aplastyczna, co jednoznacznie wskazuje na związek pomiędzy zachorowaniem powstałym w konsekwencji służby wojskowej a zgonem.

Z punktu widzenia hematologii, zgon W. U., uprawnionego do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową, nastąpił w związku ze służbą wojskową.

(pisemna podstawowa opinia biegłego z zakresu hematologii dr n. med. M. W. – k. 86-88, pisemna uzupełniająca opinia biegłego z zakresu hematologii dr n. med. M. W. – k. 132; pisemna opinia biegłego z zakresu hematologii prof. dr hab. L. Z. – k. 154-156)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie, opierając się na załączonych do akt sprawy aktach rentowych ubezpieczonego, dokumentacji medycznej, bowiem żadna ze stron postępowania nie kwestionowała ich rzetelności i autentyczności, a ponadto w oparciu o akta sprawy o sygn. VIII U 758/17 dot. zasadności odwołania W. U. od decyzji ZUS odmawiającej mu prawa do renty inwalidy wojskowego w związku ze służbą wojskową.

Sąd, oceniając zgromadzony materiał dowodowy, uznał wartość dowodową, wydanych opinii wskazanych biegłych oraz podzielił jako przekonywujące, wnioski wypływające z ich treści. Opinie są rzetelne, sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot. Opinie zostały wydane przez lekarzy – specjalistów z dziedziny medycyny adekwatnej do posiadanych przez zmarłego W. U. schorzeń. Opinie zostały sporządzone w oparciu o dokonanie wszechstronnej analizy materiału dowodowego – dokumentacji medycznej, a zatem są kompletne. W ocenie Sądu opinie te są również wystarczająco szczegółowe, a dodatkowo są ze sobą zgodne.

W ocenie Sądu, wbrew zapatrywaniom pełnomocnika ZUS, brak jest podstaw do zakwestionowania tych opinii biegłych. Jeszcze raz podnieść należy, iż biegli, w sposób przejrzysty, kompleksowy, wyczerpujący, merytorycznie uzasadniony odpowiedzieli na pytanie zakreślone tezą dowodową zawartą w postanowieniu sądu z dnia 9 listopada 2022 roku dopuszczającym ten dowód, a mianowicie czy zgon W. U., uprawnionego do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową, nastąpił w związku ze służbą wojskową.

Zgodnie z art. 278 § 1 k.p.c., w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii.

Opinia biegłego więc ma na celu przedstawienie Sądowi wiadomości specjalnych, których sąd nie ma . Biegły ma za zadanie wskazać te wiadomości pod kątem wskazanym przez Sąd .

Biegłym wypowiadającym się w niniejszej sprawie nie można odmówić umiejętności i kwalifikacji niezbędnych do sporządzenia opinii. Biegli posiadali wystarczającą wiedzę z dziedzin medycyny, objętej zakresem przedmiotowym opinii. Jako specjaliści z wieloletnim stażem pracy legitymowali się również potrzebnym doświadczeniem zawodowym. Byli zatem w stanie przedstawić fakty potrzebne do sporządzenia opinii, dokonać ich właściwej, obiektywnej analizy, jak też wyprowadzić poprawne wnioski, pozostające w zgodzie z zasadami sztuki lekarskiej oraz wiedzą z zakresu danej dziedziny medycyny.

Przedstawioną wyżej ocenę kwalifikacji i umiejętności biegłych wspiera treść sporządzonych przez nich opinii. Trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na dokładne ujęcie omawianych przez nich zagadnień. Biegli wyjaśnili czym jest niedokrwistość aplastyczna oraz wskazali, że w jej przebiegu dochodzi do trwałego uszkodzenia komórki macierzystej szpiku. Formułując poszczególne konkluzje starali się przy tym unikać formułowania arbitralnych tez, lecz dochodzili do przedstawianych przez siebie wniosków w sposób stopniowy, odnosząc się zgromadzonej dokumentacji medycznej dot. W. U.. Biegli zgodnie wyeksponowali, że przeprowadzone leczenie u W. U. w sposób istotny spowodowało u niego nieodwracalne zaburzenia odporności zarówno humoralnej jak i komórkowej. Oznacza to, że w dniu śmierci W. U. nadal był chory na anemię aplastyczną, która mogła być w fazie remisji. Choroba powstała w ciągu 3 lat od zakończenia służby wojskowej w czasie której zmarły W. U. był narażony na czynniki powszechnie uważane za czynniki uszkadzające komórkę macierzystą szpiku. Wobec powyższego stwierdzić należało za biegłymi, że w akcie zgonu W. U., lekarz wypisujący go słusznie uznał, że przyczyną jego zgonu wyjściową była anemia aplastyczna, co jednoznacznie wskazuje na związek pomiędzy zachorowaniem powstałym w konsekwencji służby wojskowej, a zgonem.

Stąd też Sąd Okręgowy nie widział potrzeby uzupełniania dotychczas wydanych w sprawie opinii, a tym bardziej – dopuszczenia dowodu z uzupełniającej opinii drugiego biegłego hematologa czy kolejnego biegłego z tej dziedziny.

Nie ulega wątpliwości, że dowód z opinii biegłego ma jak już wskazano powyżej szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów. W konsekwencji Sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę, i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (wyr. SN z 19.3.1997 r., II UKN 45/97, OSNP 1998, Nr 1, poz. 24). Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza podlegająca kontroli instancyjnej ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy (wyr. SN z 25.9.1997 r., II UKN 271/97, OSNP 1998, Nr 14, poz. 430). Wskazać należy, że podstawą zakwestionowania opinii nie może być sam fakt, iż treść wydanej w sprawie opinii nie jest zbieżna z zapatrywaniami oraz stanowiskiem w sprawie danej strony. Innymi słowy, nie można kwestionować opinii tylko dlatego, że de facto strona nie jest zadowolona z opinii przedstawionej przez dotychczasowego biegłego. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1999 roku I PKN 20/99, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2000, Nr 22, poz. 807; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 1974 r., II CR 5/74, niepubl).

W ocenie Sądu przeprowadzanie dowodu z kolejnej opinii drugiego biegłego hematologa służyłoby jedynie przedłużeniu postępowania sądowego oraz doprowadziłoby do zbędnego poniesienia dodatkowych kosztów związanych z jej opracowaniem. Dlatego też Sąd powołując się na przepis art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. oddalił wniosek pełnomocnika ZUS o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii drugiego biegłego hematologa, gdyż biegli w swych dotychczasowych opiniach odnieśli się już do twierdzeń organu rentowego w sposób wyczerpujący.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy wnioskodawczyni spełnia warunki do przyznania prawa do renty rodzinnej w związku ze służbą wojskową po zmarłym w dniu 24-03-2017 r. W. U..

W omawianym przypadku zastosowanie znajdą przepisy ustawy z dnia 29.05.1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz.U.2023.0.1100).

Zgodnie z brzmieniem art. 30 ust 1 w/w ustawy, inwalidą wojskowym jest żołnierz niezawodowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, który został zaliczony do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa powstałego:

1) w czasie odbywania czynnej służby wojskowej w okresie pokoju, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie;

2) w ciągu 3 lat od zwolnienia z tej służby, jeżeli inwalidztwo to jest następstwem chorób powstałych lub urazów doznanych w czasie odbywania służby wojskowej.

W zależności od przyczyny powstania inwalidztwo może pozostawać w związku ze służbą wojskową albo bez związku z tą służbą (art. 31 wskazanej ustawy).

W myśl przepisu art. 32 ust. 1 cytowanej ustawy, za inwalidztwo pozostające w związku ze służbą wojskową uważa się inwalidztwo, które powstało na skutek:

1) wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej w rozumieniu przepisów o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową;

2) chorób zakaźnych panujących w miejscu służbowego pobytu żołnierza;

3) chorób powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej;

4) istotnego pogorszenia stanów chorobowych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej.

Zgodnie z art. 43 powyższej ustawy, świadczenia określone w niniejszym rozdziale przysługują członkom rodziny:

1) żołnierza, który zmarł:

a) w czasie odbywania czynnej służby wojskowej lub

b) w ciągu 3 lat od zwolnienia ze służby wojskowej, jeżeli śmierć nastąpiła wskutek chorób powstałych lub urazów doznanych w czasie odbywania służby wojskowej;

2) inwalidy wojskowego uprawnionego w chwili śmierci do renty inwalidzkiej.

Art. 44 ust 1 wskazanej ustawy stanowi, że członkami rodziny uprawnionymi do świadczeń są: dzieci, wnuki, rodzeństwo, małżonek i rodzice, jeżeli spełniają warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z zastrzeżeniem ust. 2.

Art. 45 ust 1 ustawy wskazuje, że uprawnionym członkom rodziny przysługuje renta rodzinna, która wynosi miesięcznie:

Natomiast, w razie śmierci albo zaginięcia żołnierza w przypadkach, o których mowa w art. 44 ust. 2 i 3, renta rodzinna wynosi miesięcznie 100 % podstawy wymiaru (ust. 2).

W przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 2, renta rodzinna przysługuje w wysokości przewidzianej dla rodziny po żołnierzu zmarłym.

Art. 46 w/w ustawy wskazuje, że podstawę wymiaru renty rodzinnej stanowi kwota ustalona w myśl art. 11, z tym że za podstawę wymiaru renty rodzinnej po zmarłym inwalidzie wojskowym przyjmuje się kwotę, która stanowiłaby podstawę wymiaru renty dla tego inwalidy.

Natomiast art. 57 ustawy stanowi, że związek zranień, kontuzji i innych obrażeń lub chorób z działaniami wojennymi lub mającymi charakter wojennych albo ze służbą wojskową oraz związek śmierci żołnierza z tymi działaniami lub tą służbą ustala wojskowa komisja lekarska. Wojskowa komisja lekarska ustala również związek śmierci ze służbą wojskową żołnierza zwolnionego ze służby, jeżeli śmierć nastąpiła w podmiocie leczniczym, którego podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej. Związek zranień i kontuzji z działaniami wymienionymi w art. 8 pozostałe kategorie inwalidów wojennych, ustala wojskowa komisja lekarska. Niezdolność do pracy, datę jej powstania, związek niezdolności do pracy z działaniami wojennymi lub mającymi charakter wojennych albo ze służbą wojskową, związek śmierci ze służbą wojskową żołnierza zwolnionego ze służby, który zmarł poza podmiotem, o którym mowa w ust. 1, oraz związek śmierci inwalidy ze służbą wojskową ustala lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej.

Stosownie do treści art. 64 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio: art 12-14, art. 70, art. 74, art. 83, art 88-93, art. 102, art. 103 ust. 3, art. 107, art. 107a, art. 114, art 126-144 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461).

Niezdolność do pracy definiuje przepis art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy Sąd uznał, iż ustalenia dokonane w toku postępowania sądowego uzasadniają zmianę zaskarżonej decyzji. Przeprowadzone postępowanie wykazało bowiem, że zgon W. U. uprawnionego do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową, nastąpił w związku ze służbą wojskową, jako że główną przyczyną częściowej niezdolności do pracy była niedokrwistość aplastyczna i jej powikłania. Do takiej konkluzji sąd doszedł po przeprowadzeniu wszechstronnego i wyczerpującego postępowania dowodowego, z wykorzystaniem w szczególności opinii biegłych sądowych z zakresu specjalizacji adekwatnych do schorzeń, na które cierpiał W. U.. Wnioski wynikające z wydanych w sprawie dwóch opinii biegłych w zakresie hematologii nie budzą wątpliwości co do tego, że istnieją podstawy do przyjęcia, że śmierć męża wnioskodawczyni nastąpiła w związku ze służbą wojskową. W ocenie Sądu zachodzi związek przyczynowy pomiędzy zachorowaniem powstałym w konsekwencji służby wojskowej a zgonem W. U.. Sąd podzielił opinie w/w biegłych, uznając, że są one pełne i jasne. Opinia biegłego może być oceniona przez Sąd i podważona dowodem z innej opinii. Organ rentowy, jak każda strona w procesie, w myśl art. 6 k.c. winien dowodzić swoich racji, a nie tylko przedstawiać poglądy. W konsekwencji w sprawie nie pojawiły się argumenty, które mogłyby budzić wątpliwość Sądu, co do jednoznaczności wskazanych opinii.

W ocenie sądu ZUS wydając zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję dokonał nieprawidłowej wykładni art. 43 o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin. Zdaniem ZUS zasadnym było przyjęcie, że renta rodzinna przysługuje członkom rodziny zmarłego inwalidy wojskowego uprawnionego w chwili śmierci do renty wojskowej i którego śmierć nastąpiła w związku ze służbą wojskową, podczas gdy jedyną przesłanką uprawniającą do renty rodzinnej po zmarłym inwalidzie wojskowym jest by w chwili śmierci był on uprawniony do renty inwalidzkiej.

Mając na uwadze powyżej przywołane przepisy ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin oraz stanowisko judykatury wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14.11.2013 r. (II UK 136/13, OSNP 2015/2/24) należy stwierdzić, że świadczenia określone w rozdziale 5 tej ustawy zatytułowanym "uprawnienia rodzin zmarłych żołnierzy i inwalidów wojskowych", w tym renta rodzinna (na warunkach określonych w przepisach ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), przysługują uprawnionym członkom rodziny, w tym małżonkowi i dzieciom własnym inwalidy wojskowego uprawnionego w chwili śmierci do renty z tytułu niezdolności do pracy. Już z samej językowej wykładni art. 43 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin wynika, że jedynym warunkiem przyznania prawa do renty rodzinnej między innymi małżonkowi i dzieciom zmarłego, jest status inwalidy wojskowego uprawnionego w chwili śmierci do renty, niezależnie od tego, czy jego śmierć pozostawała w związku ze służbą wojskową czy też związku takiego nie było. Innymi słowy związek śmierci inwalidy wojskowego uprawnionego w chwili śmierci do renty, ze służbą wojskową wpływa na wysokość renty rodzinnej, nie jest zaś warunkiem przyznania prawa do tego świadczenia (art. 45 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin).

Jeżeli więc, mąż wnioskodawczyni był inwalidą wojskowym uprawnionym w chwili śmierci do renty, to wnioskodawczyni - jego żona, spełniająca powszechne warunki dla przyznania renty rodzinnej, nabyła prawo do takiej renty z ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.

Rozumowanie to wspiera również przepis art. 45 ust. 1 wskazanej ustawy, określający wysokość renty rodzinnej, uzależniając ją od tego czy śmierć uprawnionego inwalidy wojskowego pozostawała w związku ze służbą wojskową, czy też nie uprawnionego do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową. Warto też zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 17 ust. 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.), odmiennie niż w przedstawionej ustawie o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych, prawo do renty rodzinnej wypadkowej uzależnione jest od tego czy śmierć rencisty uprawnionego do renty z tytułu niezdolności do pracy była wynikiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.11.2013 r., II UK 136/13, OSNP 2015/2/24).

Niezależnie od powyższego w niniejszym postępowaniu zostało wykazane zgodnie z opiniami biegłych z zakresu hematologii, że śmierć męża wnioskodawczyni nastąpiła w związku ze służbą wojskową, wobec czego wysokość renty rodzinnej w przypadku jednej osoby uprawnionej, wynosi 70% podstawy wymiaru tego świadczenia.

Stąd też, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 23 sierpnia 2022 roku stwierdzając, że wnioskodawczyni spełniła warunki do przyznania jej prawa do renty rodzinnej w związku ze służbą wojskową po zmarłym w dniu 24-03-2017 r. W. U., którego zgon nastąpił w związku ze służbą wojskową.