Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25.09.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że P. K. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 17.01.2020 do 6.03.2020 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek ART. (...) z siedzibą w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, za miesiąc marzec 2020 wynosi:

- emerytalne i rentowe – 695,00 zł;

- wypadkowe –695,00 zł;

- na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne – 616,74 zł

Zakład zanegował zawartą przez strony umowę cywilnoprawną - umowę o dzieło, twierdząc, że w rzeczywistości była to umowa zlecenie.

/ decyzja k. 41 -44 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł płatnik ART. (...) z siedzibą w Ł. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika domagając się jej uchylenia i ustalenia, że P. K. nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu rentowemu wypadkowemu w okresach wskazanych w decyzji oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu swego stanowiska skarżący podniósł, iż przyjmujący zamówienia na podstawie umów z płatnikiem zobowiązał się do stworzenia indywidualnych kreacji artystycznych (postaci, układu choreograficznego) na potrzeby spektaklu w oparciu o scenariusz i wytyczne Płatnika. To artysta otrzymawszy scenariusz i założenia spektaklu tworzył określona kreację na potrzeby konkretnego wydarzenia artystycznego. Tworzył dzieło o charakterze niematerialnym . Płatnik w chwili zawierania umów posiadał ogólna koncepcję eventu a za stworzenie kreacji wpisujących się w charakter przedstawienia odpowiedzialny był artysta. Przed zawarciem umów nie było artystycznych kreacji postaci te powstały dopiero w oparciu o umowy zawierane przez płatnika z artystami. Kreacje te stanowiły dzieło/ utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Charakter zawartej z P. K. umowy nie może być więc kwestionowany.

/ odwołanie k. 3-10/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji a nadto o zasądzenie od płatnika składek kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

/odpowiedź na odwołanie k. 12- 14/

Zainteresowany, prawidłowo powiadomiony o terminie rozprawy P. K. nie zajął stanowiska w sprawie.

/ bezsporne/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił co następuje:

Odwołujący się płatnik składek ART. (...) M. M. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej prowadzi agencję artystyczną zajmującą się różnego rodzajami pokazami. Są to występy artystyczne na różnych wydarzeniach. Jest to połączenie tańca akrobatyki, aktorstwa.

/zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 27.02.2024 00:49:45 -00:50:51 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:05:56 -00:27:08/

Zainteresowany P. K. jest tancerzem.

/ bezsporne

W dniu 17.01.2020 r. płatnik składek ART. (...) zawarł z P. K. umowę nazwaną umową o dzieło, której przedmiotem było: udział uczestnika w imprezie zwanej dalej eventem, podczas której uczestnik wykona przygotowany wcześniej występ artystyczny, który składać się będzie z dwóch wyjść tanecznych jeden o długości ok 5 min. Udział w evencie oznacza obecność uczestnika w próbach zorganizowanych przez zamawiającego, przygotowanie do eventu , udział w evencie, zgodnie z ustalonym między stronami harmonogramem.

W umowie m.in. zastrzeżono że uczestnik zobowiązuje się wykonywać umowę z najwyższą należytą starannością. Uczestnik zobowiązany był min do przygotowania choreografii i wykonania swej roli, uczestnictwa we wszystkich próbach zorganizowanych przez zamawiającego - stawiania się w tym celu w wyznaczonych przez zamawiającego miejscach i czasie. Ponadto miał uwzględniać na bieżąco zmiany w scenariuszu oraz stosować się do wytycznych i wskazówek zamawiającego w celu wykonania umowy. Miał dbać o stan swego zdrowia celem zachowania sprawności dla wykonania umowy, informowania o przeszkodach uniemożliwiających jej wykonanie. Prawa autorskie do utworu i artystycznego wykonania miały być przeniesione na zamawiającego. Wynagrodzenie wynikające z umowy wynosiło 701 zł brutto. W umowie wskazano, iż w przypadku naruszenia przez uczestnika postanowień umowy, spóźnienia niestawiennictwa na próbę z wyjątkiem sytuacji niezawinionych ww. nie otrzyma umówionego wynagrodzenia. W przypadku spóźnienia się lub niestawiennictwa na event lub w braku odpowiedniego przygotowania (braku stroju, makijażu niedyspozycji spowodowanej znajdowaniem się pod wpływem alkoholu lub środków oddłużających) uczestnik zapłaci zamawiającemu karę umowną w wysokości 1500 zł

/ umowa k. 2-4 akt ZUS/

Zgodnie z przedłożonym rachunkiem P. K. za wykonanie w umowy otrzymał wynagrodzenie w wysokości 695,00 zł brutto

/ rachunek k. 1 akt ZUS/

W ramach ww umowy zainteresowany miał przygotować pokaz akrobatyczny na imprezę firmową. Miał przygotować występ i choreografię dedykowane wydarzeniu w technice pole dance, w której się specjalizuje. Choreografia był tworzona pod konkretny występ w określonej dacie i miejscu. Zainteresowany otrzymał informacje o przestrzeni i mniej więcej charakterze/konwencji i zakreślonym czasie. Chodziło o profesjonalny poziom. Tam było 3 artystów i każdy z nich miał swoja partię, które były połączone w jeden duży pokaz. Była konieczność uczestniczenia w próbach, żeby zgrać występy wszystkich artystów. Występ każdego z artystów odbywał się jeden po drugim. Muzyka była organizatora i on zapewniał nagłośnienie. Wykonawcy dostali muzykę.

/zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 27.02.2024 00:49:45 -00:50:51 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:05:56 -00:27:08, zeznania świadka A. P. protokół z rozprawy z dnia 27.02.2024 00:32:12 -00:45:13/

Z każdym z artystów była zawierana odrębna umowa nazwana umową o dzieło. Umowy były zawierane według wzoru, za każdym razem na konkretny pokaz. Umowy zostały rozliczone. Nie było protokołu odbioru dzieła. Płatnik obserwował próby i występ i go oceniał. Płatnik w czasie prób mógł zgłaszać zastrzeżenia do choreografii i wówczas ją akceptował, udzielał wskazówek. W czasie prób skupiano się na technice, koordynacji. Próby były przeprowadzane z uwagi na komfort pracy artystów. Występ miał zgadzać się z choreografią.

/zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 27.02.2024 00:49:45 -00:50:51 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:05:56 -00:27:08, zeznania świadka A. P. protokół z rozprawy z dnia 27.02.2024 00:32:12 -00:45:13 /

Wnioskodawcy zależało na prawach autorskich, aby nie było możliwości pokazywania tej samej choreografii w innych miejscach.

/zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 27.02.2024 00:49:45 -00:50:51 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:05:56 -00:27:08/

P. K. w okresie od 17.01 do 6.03.2020r. posiadał inny tytuł do ubezpieczeń społecznych wynikający z umowy zlecenia zawartej z innym płatnikiem składek ale wysokość podstawy wymiaru składek z tamtego tytułu była niższa od wynagrodzenia minimalnego.

/ bezsporne/

Płatnik nie zgłosił P. K. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w spornym okresie, następnie nie dokonał wyrejestrowania ww z tych ubezpieczeń po wygaśnięciu umowy. Płatnik nie obliczył i nie rozliczył za ww składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

/ bezsporne/

W dniu 12.10.2021 r. Płatnik składek zawarł z P. K. umowę zlecenie o treści analogicznej do spornej umowy, w której zobowiązanie ubezpieczonego poległo na udziale w imprezie, podczas której miał on wykonać przygotowany wcześniej przez siebie występ artystyczny. Z tytułu wykonywania tej umowy ubezpieczony został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych a z jego wynagrodzenia została potrącona składka na te ubezpieczenie.

/ umowa z 12.10.2021 i rachunek do niej k. 5-9akt ZUS/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w okresie od 24.04.2023 -07.05.2023 , 16.05.2023 -23.05.2023 r. przeprowadził kontrolę w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczenia składek na ubezpieczenia społeczne w ART. (...) M. M.. Kontrolą objęto okres działalności od 1.01.2019 do 31.12.2021. W trakcie kontroli zbadano również opisane wyżej umowy nazwane „umowami o dzieło”.

/okoliczność bezsporna/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie wyżej powołanych dokumentów oraz zeznań płatnika i świadka A. P. uznając je za wystarczające do poczynienia przedmiotowych ustaleń. Powołane dowody nie były kwestionowane w toku postępowania przez żadną ze stron, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, aby z urzędu zakwestionować ich wartość dowodową w sprawie. Wskazać także należy, że stan faktyczny zasadniczo był pomiędzy stronami bezsporny, gdyż spór sprowadza się w istocie do odmiennej oceny umowy nazwanej „umową o dzieło”, którą wnioskodawca zawarł zainteresowanym . Dodatkowo wskazać należy, że odwołujący się płatnik nie zakwestionował wskazanych przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji okresów podlegania przez ubezpieczonego obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, jako zleceniobiorcy u płatnika składek, ani miesięcznych podstaw wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, ale przez całe postępowanie twierdził, iż w ogóle nie był zobowiązany, jako płatnik składek do uiszczania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne zainteresowanego, ponieważ kwestionowana umowa była umową o dzieło i nie stanowiła tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń Sąd uznał, że odwołanie płatnika ART. (...) M. M. w Ł. nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (Dz.U. z 2023 r. poz. 1230 t.j..) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Z mocy art. 13 pkt. 2 przytoczonej ustawy zleceniobiorcy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają od dnia oznaczonego w umowie, jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 w/w ustawy dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy.

W myśl art.12 ust. 1 obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 1 litera „e" ustawy z dnia z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561)obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy zlecenia.

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych ( art. 69 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniami społecznymi stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczenia społecznego (art. 74 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).

Na podstawie art. 9 ust.2 tej ustawy o systemie osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

W myśl art.9 ust.2c ustawy, osoby o których mowa w art.6 ust.l pkt.4 , których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art.18 ust.4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia lub z innych tytułów osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia. Oznacza to również , iż ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek dla celu rozstrzygnięcia biegu tytułów dokonuje się według kolejności ich powstawania , odrębnie dla każdego miesiąca.

Ponadto przy sumowaniu nie uwzględnia się podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wykazanej za miesiąc po ustaniu danego tytułu ubezpieczenia (tj. za miesiąc, w którym ubezpieczony nie podlegał już ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym). W miesiącu tym nie zachodzi bowiem zbieg z tym tytułem .

Stosownie do treści art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 (to jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ust. 6 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, bez stosowania ograniczenia, o którym mowa wart. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 79. ust.l ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki, z zastrzeżeniem art. 82 i 242.

Natomiast art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że podstawę wymiaru składek ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2.

Na wstępie należy wskazać, że stosownie do art. 353 ¹ k.c. strony mogą dokonać wyboru rodzaju łączącego je stosunku prawnego, nie oznacza to jednak dowolności, bowiem przywołany przepis wprost wymaga, aby treść umowy nie sprzeciwiała się naturze danego stosunku prawnego, jego społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu i ustawie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2010 r., II UK 334/09, LEX nr 604221).

Dla potrzeb niniejszych ustaleń bez znaczenia pozostawało to, jak strony nazwały zawartą umowę, gdyż oceniając charakter umowy, należy brać pod uwagę nie tylko postanowienia przyjęte przez strony (mogące celowo stwarzać pozory zawarcia innej umowy), lecz także faktyczne warunki ich wykonywania. Nazwa umowy nie może automatycznie przesądzać o jej charakterze. W tym celu zasadnym było zbadanie zarówno postanowień umownych, jak i praktycznych aspektów wykonywania zawartego kontraktu.

Umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. Różnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąże się z różnymi konsekwencjami prawnymi. Prawidłowa kwalifikacja zawieranej umowy nie zawsze jednak jest sprawą prostą. I tak np. podczas gdy umowy o dzieło rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane - z własnym pracownikiem czy z osobą z zewnątrz. Zatem jeśli dana umowa zostanie błędnie uznana nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ZUS będzie niedozwolone, podobnie jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana jako umowa o dzieło. Decydująca jest treść, a nie nazwa umowy. Aby prawidłowo ustalić, z jaką umową mamy w danym przypadku do czynienia, tzn. czy jest to umowa zlecenia, czy umowa o dzieło, należy kierować się jej treścią i zadaniem, jakie osoba zatrudniana ma do wykonania, czyli istotą obowiązków umownych, jakie osoba ta na siebie przyjmuje.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umowy nazwanej „umową o dzieło” jakie odwołujący się płatnik zawarł z ubezpieczonym. Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowę o dzieło, nierodzące obowiązku ubezpieczenia społecznego, czy też zawarły umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a pochodną tego jest ustalenie obowiązku uiszczenia odpowiednich składek ubezpieczeniowych.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, iż stosownie do art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). W doktrynie panuje pogląd, zgodnie z którym przedmiotem umowy o świadczenie usług jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania).

Zgodnie zaś z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Nie ulega wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu przywołanego art. 750 k.c.

Umowę o dzieło zalicza się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku / por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. sygn. III AUr 357/93, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, poz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 stycznia 2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, poz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r. sygn. I CR 500/66; opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i (...) rok 1968, Nr 1, poz. 5/.

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, o jaki umawiają się strony, musi być z góry określony, i może przyjmować zarówno postać materialną, jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest to, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności. Tymczasem umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Kolejną cechą umowy dzieło jest brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym, a przyjmującym zamówienie. Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2000 r. sygn. II UKN 386/99, opubl. OSNP 2001/16/522). Przyjmujący zamówienie odpowiada zatem za jakość dzieła i określa metodologię jego wykonania. Dzieło powinno jednak posiadać cechy określone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Wykonanie dzieła zwykle wymaga określonych kwalifikacji, umiejętności i środków (W. C., Zobowiązania, 2007, s. 464).

Na gruncie rozpoznawanego przypadku Sąd doszedł do przekonania, iż w analizowanym stanie faktycznym przygotowanie choreografii i wykonanie występu artystycznego - pokazu taneczno- akrobatycznego partii solowej przy współudziale innych artystów w ramach programu konkretnego eventu dla płatnika, wbrew jego zapatrywaniom wyrażonym w odwołaniu, nie miało charakteru czynności przynoszących konkretny, indywidualny rezultat niematerialny, lecz było realizowane w ramach starannego działania, właściwego wykonania usług.

Jednym z kryteriów pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.(vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 grudnia 2017 r. III AUa 476/17). Sprawdzian taki jest zaś niemożliwy do przeprowadzenia, jeśli strony nie określiły w umowie cech i parametrów indywidualizujących dzieło. Taki brak kryteriów określających pożądany przez zamawiającego wynik (wytwór) umowy prowadzi do wniosku, że przedmiotem zainteresowania zamawiającego jest wykonanie określonych czynności, a nie ich rezultat. Biorąc to pod uwagę, w przypadku umowy o dzieło autorskie w postaci wykonania przygotowanej choreografii przesłanką przedmiotowo istotną (przesądzającą) jest jego zakres, innowacyjny niepowtarzalny charakter, którego wskazanie nie może się ograniczać do danej dziedziny kultury czy sztuki czy nawet wskazania określonego charakteru/ konwencji pokazu np. choreografia dedykowana wydarzeniu w technice pole dance. Tak bowiem szeroko ujęty przedmiot umowy uniemożliwia jego identyfikację wśród innych utworów dotyczących tego samego zakresu. Istotą występu artystycznego jako dzieła autorskiego, jest jego treść zawierająca przekaz określonej myśli ekspresji artystycznej intelektualnej konkretnego twórcy, której granice wytycza z góry zamówiony temat. (por. odpowiednio np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2013 r., II UK 103/13; z dnia 14 listopada 2013 r., II UK 115/13; z dnia 6 sierpnia 2014 r., II UK 566/13). Jakkolwiek możliwa jest umowa o dzieło, której przedmiotem jest wykonanie koncertu, inscenizacji, przygotowanie produkcji artystycznej, czy też wykonanie utworu muzycznego, tanecznego, to jednak zawsze pod warunkiem, że można im przypisać cechy utworu, a ten warunek spełnia tylko koncert, inscenizacja, przygotowanie produkcji artystycznej, czy też wykonanie o charakterze niestandardowym, niepowtarzalnym, wypełniający kryteria twórczego i indywidualnego dzieła artystycznego, co ma przecież swoje dalej jeszcze idące konsekwencje, nie zaś działania polegające na wykonywaniu czynności wymagających określonej wiedzy, w tym również umiejętności. /Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 lipca 2023 r., (...)/

Warto również nadmienić, że cechą konstytutywną dzieła jest samoistność rezultatu, która wyraża się przez niezależność powstałego rezultatu od dalszego działania twórcy oraz od osoby twórcy. Z chwilą ukończenia dzieła staje się ono niezależną od twórcy, autonomiczną wartością w obrocie (W. Czachórski, Zobowiązania, 2007, s. 463; A. Brzozowski, Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wady dzieła, Warszawa 1986, s. 15; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 7 maja 2013 r. III AUa 1136/12).

Należy podkreślić, że w umowie łączącej płatnika z ubezpieczonym nie określono ściśle zindywidualizowanego przedmiotu umowy. Przedmiot umowy został sformułowany zbyt ogólnie – wskazano na wykonanie zadania, które sprowadzały się do starannego wykonania zespołu czynności. Przedmiotem umowy był: Udział uczestnika w imprezie zwanej dalej eventem, podczas której uczestnik wykona przygotowany wcześniej występ artystyczny, który składać się będzie z dwóch wyjść tanecznych. Ubezpieczony realizując postanowienia zawartej z ART. (...) M. M. umowy nazwanej umową o dzieło nie był twórcą lecz wykonawcą. Nawet jeśli przyjąć, iż efektem jego pracy był określony nowy byt - stworzona przez niego choreografia i jej wykonanie, nie jest to wystarczające do zakwalifikowania spornej umowy jako umowy o dzieło, bo w przedmiotowej umowie nie określono żadnych cech indywidualnych zamówionego dzieła. W niniejszej sprawie płatnik zlecał poszczególnym artystom wykonanie określonych czynności - wykonanie choreografii, wykonanie występu artystycznego podczas konkretnego eventu oraz udział w próbach, które sprowadzały się do starannego wykonania powierzonego zadania, nie zlecono zaś im wykonania konkretnego dzieła w kształcie rezultatu, za który mieli ponosić indywidualną odpowiedzialność, w szczególności, iż to płatnik zawierał umowę z organizatorem eventu..

Ubezpieczony jako artysta posiadający określona technikę, ekspresję, umiejętności, predyspozycje został dobrany do wykonania określonych partii solowych tanecznych w ramach występu artystycznego z innymi tancerzami i wspólnie z nimi współpracując miał wykonać swoją choreografię składającą się na większą całość w czasie eventu, pod kierownictwem płatnika zgodnie z jego wizją artystyczną, działając w zespole, wykorzystując ku temu wszystkie posiadane umiejętności i predyspozycje. Płatnik oczekiwał od tancerza wykonania przygotowanego przez siebie występu w ramach zorganizowanego przez niego pokazu w określonym stylu w oczekiwanej przez niego estetyce. Zainteresowany miał wykonać zadanie w stricte określony sposób, gwarancją czego było uczestniczenie w założonej ilości prób. Powyższe okoliczności świadczą w ocenie Sądu o wprowadzeniu do umowy elementu losowości, czy niepewności, który nie powinien wystąpić w umowie o dzieło. W umowie nie wskazano konkretnego, ściśle określonego celu. Jedynie zlecono realizację pewnych czynności polegających zarówno na indywidualnym jak i na wspólnym przygotowaniu występu tanecznego oczekiwanego przez płatnika co miało doprowadzić do wykonania nowopowstałych utworów tanecznych w określonym – wysokim standardzie. Nie wskazano na obowiązek samodzielnego wypracowania nowego tworu niematerialnego, ponadto powodzenie powierzonego zadania było uzależnione od elementu losowego niezależnego od realizującego umowę a mianowicie uczestnictwa w powyższym pozostałych członków zespołu i to na oczekiwanym artystycznym poziomie, właściwego wykonania zdań koordynujących przez płatnika. Nie można więc przyjąć, aby na gruncie rozpoznawanej sprawy zamawiający wymagał od wykonawcy osiągnięcia konkretnego, indywidualnie oznaczonego wytworu, który poddawałby się sprawdzianowi w aspekcie wykonania umowy zgodnie z zamówieniem. Tymczasem przygotowanie i wykonywanie utworów muzycznych, tanecznych przygotowanie ról aktorskich może stanowić przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze i być przedmiotem umowy o dzieło, jeśli uchwytnymi są określone parametry dzieła, tak by uchwycić istotę tego działania. /III UK 147/16 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 02-06-2017 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 grudnia 2015 r.III AUa 173/15/. W konsekwencji przedmiotem spornych umów była określona czynność (czynności), a nie jej wynik, co przesądza o ich kwalifikacji jako umów starannego działania - umowy o świadczenie usług (art. 750 k.c.). Zainteresowany nie był też w pełni samodzielny. Musiał podporządkować się co do miejsca, czasu a także muzyki i charakteru eventu.

Podnieść w tym miejscu należy, że Sąd nie negował, iż ubezpieczony jest wysokiej klasy artystą tanecznym, jednakże z tej okoliczności nie wynika automatycznie fakt, że jest twórcą. Nie wszystkie czynności wykonywane przez artystów zawodowo – z uwagi na charakter i sposób wykonania – równoznaczne są z tworzeniem dzieł. W sprawie umowa dotyczyła wykonywania czynności bazujących wprawdzie na umiejętnościach artystycznych zainteresowanego, jego talencie umiejętnościach tanecznych choreograficznych, ekspresji ale nie dotyczyła wykonania odrębnego konkretnego dzieła. Bez wątpienia ubezpieczony musiał posiadać określone umiejętności i talent, jednak cechy te nie są kryteriami, które charakteryzują daną pracę jako dzieło, a tym samym dyskwalifikują ją jako świadczenie usług, czy zlecenie. Nadto jak już wyżej podkreślono płatnik w analizowanej umowie nie zawarł elementów, które pozwalałyby na zakwalifikowanie przedmiotu tej umowy jako dzieło będące osiągnięciem określonego z góry efektu. Zdaniem Sądu Okręgowego wykonanie przygotowanej przez siebie partii solowej występu tanecznego w trakcie występu - eventu, gdy na wykonanie składa się praca kilku osób, nie polega na stworzeniu samodzielnego dzieła. Ponadto nawet dochodząc do wniosku, iż każdy z artystów czy wszyscy razem wykonali określony utwór o określonych walorach podlegających ochronie w ramach prawa autorskiego, nie pozwala to jeszcze na uznanie, iż ubezpieczony był związany z płatnikiem umową o dzieło. Wkład w postaci wysiłku umysłowego, artystycznego, emocjonalnego zaangażowania wymagany jest przy każdej pracy takiego rodzaju i jest wykładnikiem tylko obowiązku starannego działania. Czynnością końcową było wykonanie utworu tanecznego, a więc typowej usługi kulturalnej i to na rzecz podmiotu zajmującego się kulturą. Nie należy też tracić z pola widzenia, że efekt w postaci utworu, w rozumieniu prawa autorskiego, nie przesądza o kwalifikacji zawartej umowy. Przepis art. 1 ust. 1 u.p.a.p.p. i art. 627 k.c. nie muszą mieć wspólnego zakresu. Dziełem może być rezultat umowy, która nie ma charakteru autorskiego. Prawo autorskie jest też samodzielną regulacją, z której wcale nie wynika, że o autorskim charakterze umowy przesądza tylko wykonanie jej w ramach umowy o dzieło. Utwór w rozumieniu prawa autorskiego może być dziełem w rozumieniu art. 627 k.c., jeżeli powstał w ramach umowy o dzieło. Nie jest to reguła zamknięta, gdyż utwór może powstać również w ramach wykonywania stosunku pracy (art. 12 i 14 u.p.a.p.p.) lub umowy oświadczenie usług. Utwór w rozumieniu prawa autorskiego nie determinuje bezwzględnie rodzaju umowy (o dzieło lub o wykonanie usługi). /wyrok SN z dnia 2 września 2020 r. I UK 96/19, LEX nr 3071517/

Ponadto zgromadzony materiał dowodowy nie dostarczył także informacji odnośnie tego, w jaki sposób poddawano umówiony rezultat sprawdzianowi na istnienie wad. Nie jest możliwe ustalenie, w jaki sposób sprawdzano prawidłowość wykonania utworu choreografii podczas występu, a w rezultacie jakimi wadami fizycznymi mógłby być obciążany rezultat pracy ubezpieczonego i w oparciu o jakie kryteria należałoby oceniać wystąpienie takich ewentualnych wad. Wyznacznikiem w tym zakresie nie jest opinia płatników czy adresatów evenetu. Jak wynika z ustaleń ocena, czy umowa została prawidłowo wykonana miała wynikać z obserwacji płatnika w czasie prób i samego występu a zatem była utożsamiana z oceną przygotowania choreografii i techniki tańca, służyła temu, aby artysta poprawił sposób wykonania przygotowanego przez siebie pokazu, a nie z jakimś konkretnym rezultatem, który był precyzowany przez płatnika.

Nadto istotą umowy o dzieło jest to, by jej rezultat był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Wykonania przez ubezpieczonego wskazanego przez płatnika występu artystycznego w określonym wysokim standardzie nie można potraktować jako "dzieło". Istotnym jest to, że zainteresowany nawet na najwyższym poziomie choreografii i wykonania nie mógł zagwarantować, że zarówno on sam jak i każdy z pozostałych wykonawców zapewni taki standard a nawet wtedy, że wykonanie będzie miało charakter dzieła. Zaakcentować także trzeba, iż ubezpieczony przy wykonywaniu zobowiązań umownych był w pewnym stopniu kontrolowany pod względem formalnym, musiał stawiać się na próby w określonym czasie i miejscu , nadto wykonać utwór taneczny w określonej przestrzeni i czasie. Tymczasem dla umowy o dzieło charakterystyczna jest swoboda wykonawcy, w tym co do wymiaru czasu, w jakim wykonuje dzieło.

Należy również zwrócić uwagę na sposób określenia wynagrodzenia wynikającego z umowy. W odniesieniu do umowy o dzieło istnieje związek wynagrodzenia z samym dziełem - jego wartością, a nie jak w przypadku usługi - z jej ilością, jakością i rodzajem. Generalnie wynagrodzenie z umowy o dzieło określa się w sposób ryczałtowy lub kosztorysowy. Z umowy zawartej z ubezpieczonymi wynika, że wprawdzie wynagrodzenie było określone w stawkach, a jego wypłata miała nastąpić po evencie , jego wypłata nie była poprzedzona stricte odbiorem „dzieła” w jakiejkolwiek części np. w związku z przygotowaniem choreografii. Wypłata de facto była związana z udziałem w wydarzeniu. Mogła zostać pomniejszona w przypadku spóźnienia czy niestawiennictwa na próbę. Nadto zastrzegano karę umowną w przypadku spóźnienia się niestawiennictwa na event braku odpowiedniego przygotowania- stroju makijażu niedyspozycji spowodowanej znajdowaniem się pod wpływem alkoholu lub środków odurzających. To zaś wskazuje na zapłatę za umowę starannego działania.

Jeszcze raz wskazać należy iż w ocenie Sądu czynności będące przedmiotem umowy zawartej pomiędzy zainteresowanym a odwołującym nie mogą być uznane za czynności przynoszące konkretny i zindywidualizowany rezultat, możliwy do obiektywnej weryfikacji. Nie jest możliwe określenie - a co więcej nie określa tego umowa- jaki rezultat materialny (rzecz, czy zespół rzeczy) lub niematerialny miałby powstać w efekcie wykonywania tych czynności (innymi słowy, co miałoby stanowić dzieło). W istocie zawarta umowa kładła nacisk nie na pożądany efekt pracy osoby je wykonującej, lecz na to, że w określonym czasie miała ona wykonać konkretne prace – przygotować choreografię własnego występu, uczestniczyć w próbach celem należytego przygotowania utworu w koordynacji z innymi artystami i wykonać go zgodnie z oczekiwaniami i wizją artystyczną płatnika. To zaś sprowadza się do wniosku, że celem zawartej umowy były ogólnie pojęte czynności taneczne akrobatyczne w czasie eventu, a nie określony rezultat tych czynności.

Takiemu zobowiązaniu nie można przypisać cech essentialia negotii umowy o dzieło, a oczekiwania stron towarzyszące zawieraniu i wykonywaniu tej umowy nazywanej przez strony umową o dzieło, mogły się zrealizować wyłącznie jako elementy innej umowy - umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, które są regulowane w art. 750 k.c. Tym samym w ocenie Sądu czynności polegające na wykonaniu choreografii i jej prezentacja na występach nie mają charakteru czynności przynoszących konkretny materialny rezultat, podlegający ocenie i ewentualnej odpowiedzialności za wady (art. 637 KC - uprawnienia z tytułu rękojmi), lecz w istocie były one realizowane w ramach umów starannego działania, mających charakter umów zlecenia (umów o świadczenie usług). Treścią zobowiązania ubezpieczonego nie był konkretny wynik odpowiadający pewnym z góry ustalonym warunkom, lecz wykonywanie określonych czynności polegających na wykonaniu utworów tanecznych w czasie eventów organizowanych przez płatnika. Za wykonane tych czynności, a nie za osiągnięcie indywidualnie oznaczonego rezultatu, ubezpieczony otrzymał umówione wynagrodzenie.

Znamiennym jest też, iż w okresie późniejszym same strony zawierając kolejną umowę określając jej warunki na analogicznych zasadach uznały, iż ma ona charakter zlecenia.

Wobec powyższego wykonywanie pracy przez zainteresowanego na podstawie zakwestionowanej przez organ rentowy umowy, rodziło dla ww tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

Podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy, stanowi osiągnięty na podstawie umów przychód.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy w Łodzi orzekł jak w sentencji wyroku.

Stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 k.p.c., Sąd zgodnie z wnioskiem ZUS obciążył odwołującego się płatnika obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez organ rentowy wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. 2023 poz. 1935 t.j).