Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29.11.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24.10.2023 przyznał M. T. prawo do emerytury od 18.11.2023 r. tj od daty nabycia uprawnień do emerytury.

Jednocześnie odmówił ww. prawa do rekompensaty stwierdzając, że ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego 15 lat. Zakład zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych okresy zatrudnienia od 17.02.1989 do 13.02.1992 oraz od 13.03.1992 do 31.12.2000 r. co po wyłączeniu okresów przebywania na zasiłkach chorobowych wynosi 11 lat 5 miesięcy i 9 dni.

Do pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 25.06.1981 do 14.02.1989 ponieważ świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach zostało wystawione przez Archiwistę. Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zaś zakład pracy.

/ decyzja k. 78-79 akt ZUS/

W dniu 12.12.2023 r. odwołanie od ww. decyzji wniósł M. T. domagając się jej zmiany. W uzasadnieniu swego stanowiska podniósł, iż wbrew zapatrywaniom organu w okresie od dnia 25.06.1981 do dnia 14.02.1989 w Spółdzielni (...) Oddział w S. pracował w warunkach szczególnych jako kierowca samochodu ciężarowego a co za tym idzie organ rentowy błędnie wyliczył wysokość należnej mu emerytury. Odwołujący wskazał, że powyższy fakt potwierdzają zarówno przedłożone przez niego do ZUS dokumenty jak i świadkowie, którzy byli przesłuchiwani na tą okoliczność już w postępowaniu o prawo do emerytury pomostowej. Skarżący podkreślił, iż ich zeznania nie zostały wówczas podważone a prawa do emerytury pomostowej odmówiono mu wyłącznie z uwagi na fakt, że pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych nie wykonywał po dniu 1.01.2009 r.

/ odwołanie k. 3-4 /

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Organ wskazał, iż do stażu pracy w warunkach szczególnych Zakład nie zaliczył okresu zatrudnienia od 25.06.1981 do 14.02.1989 r. w Gminnej Spółdzielni (...) w S. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t bowiem wnioskodawca nie przedłożył świadectwa pracy w warunkach szczególnych od tego pracodawcy. Organ podniósł, iż dostępnego a sporny okres świadectwa pracy w szczególnych warunkach nie sporządził pracodawca lecz archiwista. który po likwidacji przejął akta spółdzielni. Świadectwo to nie zostało opatrzone datą sporządzenia oraz nie został wskazany w nim punkt rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.

/ odpowiedź na odwołanie k. 8-9/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. T. urodził się w dniu (...).

/ bezsporne/

Wnioskodawca posiadał prawo jazdy na pojazdy powyżej 3,5 tony. Uprawnienia w tym przedmiocie miał od 1980 r. do 2008 r.

zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 20.06.2024 00:18:43- 00:21:05 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 9.05.2024 r. 00:01:21- 00:29:15/

Decyzjami z dnia 28.12.2018 i 21.01.2019 organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej. Wyrokiem z dnia 26.09.2019 Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie wnioskodawcy od wskazanych decyzji.

/ bezsporne dokumenty w aktach VIII U 283/19 załączone do akt sprawy

ZUS zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych okresy zatrudnienia wnioskodawcy od 17.02.1989 do 13.02.1992 oraz od 13.03.1992 do 31.12.2000 r., w konsekwencji po wyłączeniu okresów przebywania na zasiłkach chorobowych uznał za udowodniony okres pracy w tym charakterze w wymiarze 11 lat 5 miesięcy i 9 dni.

/ bezsporne/

W okresie od 1.09.1977 do 14.02.1989 ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni (...) Oddział w S.. W okresie tego zatrudnienia od 13.05.1979 -26.05.1981 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową gdzie nabył uprawnienia do kierowania samochodami ciężarowymi.

bezsporne świadectwo pracy k 4 akt kapitałowych ZUS, k. 32 akt emerytalnych k. 6, książeczka wojskowa k.13 akt kapitałowych ZUS dokumentacja osobowa k. 20-23 k. 29-42 teczka akt osobowych kopert k. 43 /

W świadectwie pracy z dnia 14.02.1989 r. wskazano, że wnioskodawca zajmował następujące stanowiska pracy:

- mechanik samochodowy od 1.9.1977 -12.05. 1979

- odbywał zasadniczą służbę wojskową od 1.05.1979 -26.05.1981

- kierowca samochodowy po odbyciu zasadniczej służby wojskowej - praca w warunkach szczególnych.

świadectwo pracy k 4 akt kapitałowych ZUS, k. 32 akt emerytalnych, k. 6 teczka akt osobowych kopert k. 43 /

Wnioskodawca legitymuje się świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach (nieopatrzone datą) wystawionym przez archiwistę Gminną Spółdzielnię (...), w którym wskazano, iż „w okresie zatrudnienia w naszym zakładzie pracy od 1.09.1977 do dnia 14.02.1989 w tym okresie od dnia 25.06.1981 do dnia 14.02.1989 r. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowca samochodowy - pracę kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 Dz. U nr 8 poz.; 43 na stanowisku kierowca samochodowy wymienionym w dziale VIII poz. 2 pkt zał. nr A do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r. w sprawie stanowisk pracy , na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego /D.Urz. (...) nr 1 -3 poz 1/

świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, k. 6 akt kapitałowych ZUS, k. 32 akt emerytalnych ZUS oraz k. 7 teczka akt osobowych kopert k. 43, pismo Gminnej Spółdzielni (...) załącznikiem k. 65-67/

Pracując jako kierowca po odbyciu zasadniczej służby wojskowej wnioskodawca świadczył usługi dla Gminnych spółdzielni (...)- ów. Jeździł S. 28, po roku S. 200 a od 1983 r. S. 200 z naczepą 10- ton. W ostatnim roku pracy jeździł (...) ton z przyczepą 8 ton samochód 10 ton przyczepa. Spółdzielnia miała ok 40 pojazdów. Była 1 N., którą wożono pracowników administracji. Zdarzało się że wnioskodawca woził ich Osinobusem - był to S. (...) przystosowany do wożenia osób. Wnioskodawca woził ich rano zanim zaczął wykonywać własne obowiązki na wywrotce. Na wywrotkach marki S. woził węgiel, miał, cement, wapno. Najczęściej towary były przywożone wagonami i przerzucane na samochody następnie dowożone przez wnioskodawcę i innych kierowców do GS-ów w konkretnie wyznaczone miejsca wkoło S.. Załadunku dokonywali operatorzy na bocznicy kolejowej a rozładunek odbywał się przy użyciu wywrotki. Nie dowożono nic do indywidualnych rolników. Wnioskodawca rozwoził też napoje po sklepach (...) -owskich, a w ostatnim roku zabawki z centralnego magazynu (...) w S. . Kierowcy mieli konwojentów odpowiedzialnych za załadunek i rozładunek, gdy ich nie było mieli dodatkowo płacone za te czynności. Wnioskodawca świadczył wszelkie usługi transportowe. Jakiś zakład produkcyjny wynajmował w spółdzielni samochody, a kierowcy rozwozili towar po całym kraju. Na tych zasadach wnioskodawca woził transformatory, części do telewizorów. Wnioskodawca pracował minimum 8 godzin, pracę rozpoczynał o godzinie 6:00. Jedna godzina była przeznaczona na obsługę codzienną pojazdu. Każdy kierowca musiał zadbać o samochód, w razie awarii odprowadzał samochód na warsztat i jeździł albo za innego kierowcę lub zastępczym samochodem. Od 1984 r. tj. od momentu kiedy wnioskodawca zrobił uprawnienia na dźwig i jak była potrzeba pracował z samochodem z dźwigiem samochód 10 ton dźwig 16. Ubezpieczony tym dźwigiem rozładowywał samochody ze stalą. Wnioskodawca nie miał przestojów nie korzystał z urlopów bezpłatnych.

zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 20.06.2024 00:18:43- 00:21:05 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 9.05.2024 r. 00:01:21- 00:29:15, zeznania świadka G. A. protokół z rozprawy z dnia 20.06.2024 r. 00:05:23 -00:10:03 w związku z zeznaniami złożonymi w sprawie VIII U 283/18 protokół z rozprawy z dnia 9.07.2019 k.37-37v akt VIII U 283/18 załączonych do akt sprawy , zeznania świadka C. K. protokół z rozprawy z dnia 20.06.2024 r. 00:10:03-00:11:58 w związku z zeznaniami złożonymi w sprawie VIII U283/ 18 protokół z rozprawy z dnia 9.07.2019 k.37 akt VIII U 283/18 załączonych do akt sprawy, zeznania świadka B. B. protokół z rozprawy z dnia 20.06.2024 r.00:11:50-00:18:42/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS, jak i złożone w toku procesu nadto dokumenty zawarte w załączonych aktach VIII U 283/18. Zeznania wnioskodawcy i świadków przesłuchanych w procesie Sąd ocenił jako wiarygodne, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Jednocześnie organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych. Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, co do charakteru pracy skarżącego na stanowisku kierowcy.

Czyniąc ustalenia Sąd miał na uwadze dołączone do akt dokumenty /koperta k. 46/ za okres zatrudnienia w Chłodni (...) za okres 29.10.2018 do 29.11.2018. Jednakże pozostają one bez wpływu na okres jaki potencjalnie mógłby zostać zaliczony do pracy w szczególnych warunkach gdyż w przypadku prawa do rekompensaty okres ten winien przypadać do 31.12.2008 r. Jednocześnie Sąd dostrzega, iż w aktach osobowych za ten okres znajdują się świadectwa pracy wnioskodawcy potwierdzające fakt jego zatrudnienia w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony w okresach 01.11.2002 do 26.07. 2007 i 1.10.2007 do 31.01.2008, jednakże za te okresy brak świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach, ponadto sam wnioskodawca nie wnosił o ich uwzględnienie do stażu pracy w tym charakterze. Brak więc było podstaw do czynienia jakichkolwiek ustaleń w tej materii.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 164 t.j.) Rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 r. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (brzmienie przepisu obowiązujące w dacie wydania zaskarżonej decyzji).

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w okresie zatrudnienia w Spółdzielni (...) Oddział w S. - w okresie odbywania zasadniczej służby wojskowej od 13.05.1979 -26.05.1981 r. a potem po odbyciu tej służby w okresie od 25.06.1981 do 14.02.1989 pracując jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornych okresach była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 II UK 21/10).

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050/ Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Tylko okresy zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia. /III AUa 101/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 11-05-2016/.

Przy czym należy pamiętać, iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa oraz utrzymane jej przepisami (art. 32 ust. 4 ustawy o e. i r. z FUS) rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy (por wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).

W świetle treści wykazu A Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 wskazuje, że wymienione w Dziale VIII W transporcie i łączności poz 2. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów stanowią prace w szczególnych warunkach. Nadto Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony wymienione są w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 pkt. 1 do zarządzenia nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983r., w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu łączności (Dz. Urz. (...).1983.3.32).

Także powoływane w kwestionowanym przez ZUS świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym wnioskodawcy przez archiwistę zał. nr A do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r. w sprawie stanowisk pracy , na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego /D.Urz. (...) nr 1 -3 poz 1/ wymienia w dziale VIII w transporcie i łączności transport poz. 2 Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów w pkt 5) stanowisko kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony

Przedkładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że zgromadzony i niepodważony przez organ rentowy materiał dowodowy w postaci zeznań wnioskodawcy zeznań świadków i zgromadzonej dokumentacji, w tym osobowej jednoznacznie potwierdza, że obowiązki ubezpieczonego w Spółdzielni (...) Oddział w S. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony były przez niego wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i odpowiadały pracy oraz stanowiskom określonym w ww. aktach prawnych.

M. T. pracując jako kierowca samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony po odbyciu zasadniczej służby wojskowej w ramach zatrudnienia świadczył usługi dla Gminnych spółdzielni (...)- ów. Stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się transportem- przewożeniem towarów takich jak węgiel, miał, cement, wapno a także w przypadku świadczenia usług przez jego pracodawcą dla innych zakładów produkcyjnych, transformatory telewizory i inne. Generalnie za załadunek i rozładunek odpowiedzialni byli inni pracownicy, gdy czynność tych dokonywał wnioskodawca miał za nie jako wychodzące poza wymiar jego pracy dodatkowo płatne. Wnioskodawca nie korzystał z urlopów bezpłatnych nie miał przestojów w pracy. W razie awarii samochodu jeździł innym pojazdem.

Brak więc podstaw do kwestionowania szczególnego charakteru tak wykonywanych czynności.

Sąd przy tym nie traci z pola widzenia, iż w okresie od 13.05.1979 -26.05.1981 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową w okresie której zdobył uprawnienia do kierowania samochodami ciężarowymi powyżej 3,5 tony i jak twierdzi pracował jako kierowca takiego pojazdu. Jednak na gruncie rozpoznawanej sprawy w ustalonym stanie faktycznym czas zasadniczej służby wojskowej nie może zostać zaliczony wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych

Podkreślić należy, że czas zasadniczej służby wojskowej zalicza się do okresu uprawniającego do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Takie doliczenie jest możliwe tylko wówczas, gdy zainteresowany podjął prace w szkodliwych warunkach w ciągu 30 dni od opuszczenia wojska. /II UK 188/18 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 29-05-2019/

Nadto okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (t.j.Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zalicza się go więc nie tylko do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), ale również – poprzez odesłanie z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych – do okresu pracy w warunkach szczególnych, od którego zależy przyznanie prawa do rekompensaty. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 czerwca 2022 r., III AUa 49/21/

Skoro art. 21 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych wprost odwołuje się do pojęcia okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, to oczywistym jest, że rozważania podjęte na gruncie tej ustawy w odniesieniu do służby wojskowej znajdują odpowiednie zastosowanie do świadczeń przyznawanych w trybie przepisów pierwszej z tych ustaw. Wyłącza to w tym przypadku stosowanie wyłącznie przepisu art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych. Okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze. Zalicza się go więc nie tylko do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej), ale również – poprzez odesłanie z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych – do okresu pracy w warunkach szczególnych, od którego zależy przyznanie prawa do rekompensaty. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 czerwca 2022 r., III AUa 40/21/

Na gruncie rozpoznawanej sprawy co nie jest kwestionowane wnioskodawca przed odbyciem zasadniczej służby wojskowej w Spółdzielni (...) Oddział w S. pracował wyłącznie jako mechanik samochodowy a więc nie w szczególnych warunkach. Nadto uprawnienia do kierowania samochodami ciężarowymi powyżej 3,5 tony nabył dopiero w wojsku. Nie można więc uznać że po zakończeniu służby podjął zatrudnienie w tych samych szczególnych warunkach. Ponadto w związku z tym że przed odbyciem zasadniczej służby wojskowej nie pracował w warunkach szczególnych okoliczność w jakich warunkach pracował w okresie tej służby nie ma dla sprawy żadnego znaczenia.

Reasumując, stwierdzić należy, że po uwzględnieniu do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 25.06.1981 do dnia 14.02.1989 r. (7 lat 7 miesięcy i 21 dni) w Spółdzielni (...) Oddział w S. oraz po uwzględnieniu stażu pracy w szczególnych warunkach już uznanego przez organ za udowodniony (11 lat 5 miesięcy i 9 dni) ww. niewątpliwie spełnia wymóg posiadania 15-letniego okresu pracy w takim charakterze. Tym samym wnioskodawcy przysługuje prawo do rekompensaty.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając na względzie powyższe, należało zmienić zaskarżoną decyzję o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w sentencji wyroku.

J.L.