Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 listopada 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych - II Oddział w Ł. stwierdził, że K. C. jako pracownik u płatnika składek (...) spółki z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 22 czerwca 2020 r. do 17 czerwca 2022 r. i nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 18 czerwca 2022 r.

Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych działania polegające na zmianie od 18.06.2022 r. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne do wysokości 8500 zł K. C. jako pracownika u płatnika składek (...) spółki z o.o. były podyktowane interesem prywatnym (tj. uzyskaniem - po krótkotrwałym okresie od powrotu z urlopu rodzicielskiego -wyższego zasiłku chorobowego i macierzyńskiego z ubezpieczenia chorobowego) i stworzenie w ten sposób możliwości kilkumiesięcznej ochrony ubezpieczeniowej oraz spowodowanie przeniesienia wypłaty świadczeń na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. Przedstawiona dokumentacja kadrowa - wobec okoliczności sprawy w ocenie organu rentowego wskazuje jedynie na zamiar uprawdopodobnienia wykonywania umowy o pracę od 18.06.2022 r.

(decyzja – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

K. C. i płatnik składek (...) spółka z o.o. - reprezentowani przez zawodowego pełnomocnika odwołali się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że odwołująca także od 18 czerwca 2022 r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm prawem przepisanych.

Zaskarżonej decyzji zarzucono:

1. sprzeczność istotnych ustaleń ZUS-u z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności dokonanie w zaskarżonej decyzji ustalenia, że płatnik składek wraz z ubezpieczoną w porozumieniu uzgodnili pozorne złożenie oświadczeń o nawiązaniu pracy, podczas gdy przeprowadzone dowody nie dają podstaw do stwierdzenia uzgodnienia , bądź akceptacji takiej pozorności.

2. brak wyczerpującego ustalenia przez ZUS okoliczności zatrudnienia ubezpieczonej przez pominięcie gospodarczego znaczenia zatrudnienia odwołującej i faktu, iż jest ona pracownikiem spółki od kilku lat, a w spornym okresie jedynie zmieniono jej zakres kompetencji z uwagi na przygotowywanie targów w Kanadzie;

3. naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 83 § 1 k.c. polegające na przyjęciu, iż zgoda strony stosunku prawnego na pozorność oświadczenia woli, może być wyrażona w czasie późniejszym, niż chwila złożenie oświadczenia woli, którego dotyczy, bowiem ubezpieczona przez kilka lat jest pracownikiem spółki i fakt ten wcześniej nie był kwestionowany;

4. naruszenie art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez błędne uznanie, iż obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu: emerytalno-rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu nie podlega odwołująca jako pracownik w okresie od 18 czerwca 2022 w sytuacji, gdy jest pracownikiem i świadczy pracę w spółce, w której nawiązała stosunku pracy — jeszcze w 2020 r. (z przerwą na urlop macierzyński) i we wcześniejszych okresach ZUS nie kwestionował nigdy faktu świadczenia przez nią pracy.

(odwołanie – k. 3-6 verte, k. 3-6 verte w aktach o sygn. VIII U 79/23 załączonych do sprawy)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, że w okresie od 19 czerwca 2021 roku do 17 czerwca 2022 roku K. C. korzystała z zasiłku macierzyńskiego, wykonywanie pracy miało miejsce w dniach od 18 czerwca do 21 sierpnia 2022 roku, ponieważ od dnia 22 sierpnia 2022 roku K. C. stała się niezdolna do pracy, po wypłacie wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, od dnia 24 września 2022 roku pobierała zasiłek chorobowy. Zdaniem organu rentowego w toku postępowania nie zostały przedstawione przez odwołującą ani przez pracodawcę dowody na rzeczywiste wykonywanie pracy od dnia 18 czerwca 2022 roku, w rozszerzonym rozmiarze, który uzasadniałby otrzymaną przez nią podwyżkę wynagrodzenia. W takich okolicznościach - zdaniem ZUS - wykluczyć należało dokonanie podwyższenia wynagrodzenia ubezpieczonej po jej powrocie z długotrwałej nieobecności pracownika; zaś w sytuacji gdy dochodzi do ponownego skorzystania z zwolnienia lekarskiego, w przypadku gdy strony posiadały wiedzę, że taka sytuacja może wystąpić, podwyższenie wynagrodzenia nie jest związane z pracą, dodaniem dodatkowych obowiązków do wykonania, lecz jego celem jest uzyskanie wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. (odpowiedź na odwołanie – k. 32-32 verte, k. 31-31 verte w aktach o sygn. VIII U 79/23 załączonych do sprawy)

Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2023 roku Sąd połączył sprawy obu odwołań do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. (postanowienie – k. 34 w aktach sprawy o sygn. akt VIII U 79/23 załączonych do sprawy)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z o.o. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 11 stycznia 2018 roku. Przeważającym przedmiotem działalności spółki jest produkcja pozostałej odzieży wierzchniej. Jako siedzibę i adres spółki wskazano: ul. (...), kod: (...)-(...) R.. Prezesem zarządu spółki jest S. S. C. – posiada 91 udziałów o łącznej wartości 4550 zł, pozostałe 9 należy do ubezpieczonej. Wnioskodawczyni nie jest uprawniona do udziału w zyskach spółki. Jej udziały dotyczą strategii biznesowej i nie pobiera z tego tytułu żadnych wynagrodzeń. (wypis z KRS – k. 130-134, zeznania działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):49:33-00:56:25 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):08:12 – 00:12:28 i 00:35:06 – 00:41:41– płyta CD – k. 167 )

K. C. legitymuje się tytułem zawodowym - stopniem magistra nauk humanistycznych. Ubezpieczona biegle posługuje się językami: hindi, angielskim, punjabi.

(dokumenty potwierdzające wykształcenie i znajomość języków – k. 211-212, k. 229)

K. C. jest spokrewniona z S. S. C. - jest jego bratową. (zeznania działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):49:33-00:56:25 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):08:12 – 00:12:28 – płyta CD – k. 167, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):56:25-01:04:33 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):13:17-01:30:37 – płyta CD – k. 167 )

Z dniem 10 marca 2020 r. płatnik składek (...) spółka z o.o. została wpisana do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia. (certyfikat – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Płatnik organizuje pokazy mody, bierze udział w targach mody. (zeznania działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):49:33-00:56:25 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):35:06-00:41:41 – płyta CD – k. 167, skany fotografii – k. 136-162, k. 262-267)

Płatnik składek w dniu 19 czerwca 2020 r. zawarł z K. C. umowę o pracę na czas nieokreślony, na mocy której ubezpieczona została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. rekrutacji w języku hindi punjabi z wynagrodzeniem 6682,04 zł brutto miesięcznie. Jako miejsce wykonywania pracy określono: ul. (...), (...)-(...) R., zaś jako termin rozpoczęcia pracy: 22.06.2020 r. (umowa o pracę, orzeczenie lekarskie, karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, listy płac czerwiec 2020 r. – wrzesień 2022 r. – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego, umowa o pracę – k. 8, orzeczenie lekarskie – k. 10, karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – k. 12, listy płac czerwiec 2020 r. – wrzesień 2022 r. – k. 14-31, zeznania działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):49:33-00:56:25 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):08:12 – 00:12:28 – płyta CD – k. 167)

Do zadań ubezpieczonej na tym stanowisku należało: poszukiwanie pracowników na rynku pracy, dopasowanie konkretnego pracownika do potrzeb potencjalnego pracodawcy, obsługa zaplecza biurowego, organizowanie spotkań kwalifikacyjnych między pracownikiem a pracodawcą, selekcja rynku pracy, rozwiązywanie problemów i konfliktów pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, tłumaczenia z języka hindi i punjabi (słownie i pisemnie), przygotowanie ofert pracy, rekrutacja pracowników, wspieranie pracowników. (zakres czynności – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 9)

S. S. C. upoważnił od dnia 25 czerwca 2020 r. ubezpieczoną do podpisywania dokumentów księgowych, handlowych, odbioru korespondencji i wszelkich czynności związanych z popisywaniem dokumentów dot. działalności przedmiotowej spółki, zarówno w Polsce jak i za granicą. (upoważnienie – k. 65)

Płatnik składek planował rozwój swojej działalności na rynek międzynarodowy, czynił przygotowania do uczestnictwa spółki na targach tekstylnych w Kanadzie. Potrzebował osoby, która zajęłaby się prowadzeniem marki na rynkach: kanadyjskim, brytyjskim, amerykańskim, indyjskim. W konsekwencji zdecydował się poszerzyć zakres obowiązków ubezpieczonej o te elementy. (zeznania działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):49:33-00:56:25 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):17:17 – 00:20:43 – płyta CD – k. 167, zeznania K. K. na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2023 roku e-protokół (...):07:34 – 00:26:28 – płyta CD – k. 270)

Po powrocie z urlopu macierzyńskiego w dniu 17 czerwca 2022 r. płatnik składek zawarł z ubezpieczoną porozumienie do umowy o pracę z dnia 19 czerwca 2020 r., na mocy którego w miejsce dotychczasowych warunków dotyczących stanowiska pracy: specjalisty ds. rekrutacji w języku hindi punjabi i wynagrodzenia zasadniczego 6682,04 zł brutto miesięcznie, ubezpieczoną obowiązywały od 18 czerwca 2022 r. nowe następujące warunki: stanowisko pracy: (...) Business (...) i wynagrodzenie zasadnicze: 8500 zł brutto miesięcznie. Pozostałe warunki umowy o pracę nie uległy zmianie. (porozumienie - k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 8 verte, k. 43, roczna ewidencja czasu pracy za rok 2020, 2021,2022 – k. 12 verte-13 verte, k. 44)

Odwołująca otrzymała orzeczenie lekarza medycyny pracy z dnia 21 czerwca 2022 r., w którym stwierdzono brak przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia przez nią zatrudnienia u płatnika składek na stanowisku (...) Business (...). (orzeczenie lekarskie, skierowanie – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego, skierowanie – k. 10 verte, orzeczenie lekarskie – k. 11-11 verte)

Oprócz dotychczasowych obowiązków sprowadzających się zasadniczo do rekrutowania pracowników, pośredniczenia w kontaktach pomiędzy (...) spółką z o.o. jako agencją pracy tymczasowej, a potencjalnym pracodawcą, ubezpieczona zobowiązana była dodatkowo do wykonywania w ramach zawartego porozumienia do umowy następujących czynności:

- opracowania strategii wejścia Spółki na rynki kanadyjski, indyjski, USA i Wielkiej Brytanii

- poszukiwania klientów przede wszystkim wśród kontrahentów posługujących się jeżykiem hindi i punjabi

- pozyskiwania wykwalifikowanej kadry pracowniczej

- gromadzenia danych, które posłużą do zbudowania przez Spółkę strategii pozwalającej wejść na rynki międzynarodowe

- organizacji targów w Kanadzie (organizacja stoiska wystawowego, planowanie i organizacja podróży służbowych, kontakt z dostawcami i kontrahentami, zaplecze logistyczne)

- zwiększenia wydajności Spółki poprzez wspieranie pracy zespołowej

- przygotowania, zaprojektowania, wdrożenia oraz sfinalizowania projektu stworzenia gotowej do wprowadzenia na rynek międzynarodowy (Kanada, USA Wielka Brytania) kolekcji tradycyjnych wizytowo-ślubnych indyjskich męskich ubrań

- stworzenia katalogu modowego ww. tradycyjnych indyjskich ubrań

- współpracy z producentami

- koordynowania współpracy zespołu pracowników na linii Indie - Polska

(zakres czynności w związku z zawartym porozumieniem – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 9 verte, k. 43 verte, w kopercie – k. 135, zeznania K. K. na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2023 roku e-protokół (...):07:34 – 00:26:28 – płyta CD – k. 270)

W czerwcu 2022 roku wnioskodawczyni przygotowała plan wejścia na rynki kanadyjski, brytyjski i amerykański. Swą pracę wykonywała od 9.00 do 17.00.Ta strategia została sporządzona w formie pisemnej. Zadaniem ubezpieczonej było znalezienie odpowiednich fabryk do szycia i rynków zbycia. Ubezpieczona ma dużą wiedzę na temat tkanin. (zeznania działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):49:33-00:56:25 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):41:41-00:57:52 – płyta CD – k. 167, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):56:25-01:04:33 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):57:52 – 01:07:51 – płyta CD – k. 167, zeznania świadka E. N. na rozprawie w dniu 25 maja 2023 roku e-protokół (...):33:13 -01:43:29 – płyta CD – k. 167)

Ubezpieczonej udało się w czerwcu 2022 roku pozyskać klienta w Indiach (fabrykę), której zlecono szycie ubrań z dostarczonych materiałów. Uszyte tam ubrania sprzedawane były do Kanady. Ubezpieczona prowadziła korespondencję mailową z kontrahentami w Kanadzie, przygotowywała próbki towarów do wysłania odnośnie strojów etnicznych, wykonywała prace biurowe, w tym odbierała przysyłki kurierskie. (manifest ładunkowy – k.232, k. 235, list przewozowy – k. 233, k. 236,faktura handlowa – k. 234, dokumenty celne – k. 237-238, bilet lotniczy – k. 241-243, zeznania działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):49:33-00:56:25 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):28:55 – 00:34:19 i 00:41:41-00:57:52– płyta CD – k. 167, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):56:25-01:04:33 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):57:52 – 01:07:51 i 01:13:17-01:30:37– płyta CD – k. 167, zeznania świadka E. N. na rozprawie w dniu 25 maja 2023 roku e-protokół (...):33:13 -01:43:29 – płyta CD – k. 167)

W dniu 1 lipca 2022 r. wnioskodawczyni jako pracownik płatnika składek zawarła z (...) umowę zlecenia realizacji projektu polegającego na przygotowaniu kolekcji tradycyjnych męskich strojów indyjskich. (umowa – k. 197, k. 225)

Ubezpieczona prowadziła też korespondencję z Ambasadą Kanady, przygotowywała dokumentację dotyczącą delegacji do Kanady, rezerwowała hotel w T., miejsca na targach (M. Show) w Kanadzie mających odbyć się sierpniu 2022 r. (od 22 do 24 sierpnia 2022 r.). Ostatecznie do wyjazdu na te targi nie doszło, rezerwacja została odwołana z uwagi na absencję ubezpieczonej, spowodowaną chorobą przypadającą w okresie ciąży. Lekarz prowadzący ciążę ubezpieczonej zabronił jej podróżowania w jakiejkolwiek formie. (list motywacyjny – k. 198-199, pismo Kanadyjskie Centrum Aplikacyjne – k. 200, dokument dot. rejestracji w Centrum Kongresowym w T. – k. 201-207, prośba o wydanie wizy służbowej na targi mody – k. 230, faktura VAT - zakup biletu lotniczego – k. 231, zeznania działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):49:33-00:56:25 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):41:41-00:57:52– płyta CD – k. 167, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):56:25-01:04:33 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):57:52 – 01:07:51 – płyta CD – k. 167, zeznania świadka E. N. na rozprawie w dniu 25 maja 2023 roku e-protokół (...):33:13 -01:43:29 – płyta CD – k. 167)

Latem 2022 r. wnioskodawczyni wydawała K. K. próbki towarów - tkanin. Pracowała też w tym okresie w siedzibie firmy płatnika przy komputerze. (zeznania K. K. na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2023 roku e-protokół (...):07:34 – 00:26:28 – płyta CD – k. 270)

W badaniu ginekologicznym z 20 czerwca 2022 r. stwierdzono, że ubezpieczona jest w 6-7 tygodniu ciąży. (dokumentacja medyczna – k. 124-124 verte, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):56:25-01:04:33 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):07:51 – 01:11:34– płyta CD – k. 167)

W dniu 6 lipca 2022 r. ubezpieczona w imieniu spółki wydała byłemu pracownikowi płatnika M. W. duplikat świadectwa pracy. (świadectwo pracy – k. 194—195, zeznania świadka M. W. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):13:12 – 00:37:57 – płyta CD – k. 334)

Ubezpieczona zajmowała się też wystawianiem faktur. (faktury – k. 208-210, k. 226- 228)

Wynagrodzenie za pracę ubezpieczona odbierała w gotówce lub przelewem bankowym.

(listy płac czerwiec 2020 r. – wrzesień 2022 r. – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 14-31, k. 46, k. 47 verte – 48, potwierdzenia przelewów – k. 45-45 verte, k. 46 verte-47, k. 48 verte)

Od dnia 22 sierpnia 2022 roku K. C. stała się niezdolna do pracy. W sierpniu 2022 roku ubezpieczona nie czuła się najlepiej, miała problemy z siedzeniem, utrzymaniem równowagi, bóle głowy. Lekarz prowadzący ciążę zabronił jej wówczas wykonywania pracy siedzącej. Od dnia 24 września 2022 roku ubezpieczona pobierała zasiłek chorobowy. (roczna ewidencja czasu pracy za rok 2020, 2021,2022 – k. 12 verte-13 verte, k. 44, (...) k. 67-70, zeznania działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):49:33-00:56:25 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):13:41 – 00:16:56 – płyta CD – k. 167, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):56:25-01:04:33 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):07:51 – 01:11:34– płyta CD – k. 167, zeznania świadka E. N. na rozprawie w dniu 25 maja 2023 roku e-protokół (...):33:13 -01:43:29 – płyta CD – k. 167)

W okresie niezdolności do pracy ubezpieczonej nikt nie został zatrudniony na jej miejsce. Jej obowiązki przejął S. S. C. i pracownik płatnika – E. N. ze względu na brak kandydata, który by znał język hindi i punjabi. (zeznania działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):49:33-00:56:25 – płyta CD – k. 334 w związku z rozprawą z dnia 25 maja 2023 roku e-protokół (...):35:06 – 00:41:41 – płyta CD – k. 167)

Płatnik składek kontynuował organizację zagranicznych targów, m.in. do K. i L., w których uczestniczył S. S. C. w 2023 roku. (faktura, polecenia wyjazdów służbowych dla S. S. C. do K. – k. 327-331)

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie ustalony został na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ubezpieczeniowych oraz aktach sądowych. a także na podstawie dowodu z przesłuchania ubezpieczonej K. C., działającego w imieniu płatnika składek prezesa zarządu S. S. C. oraz świadków: E. N., K. K., M. W..

Dowody z dokumentów zostały ocenione przez sąd jako wiarygodne, gdyż korespondowały ze sobą i z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Co przy tym istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów, należało uznać za udowodnione. Natomiast w zakresie spornego porozumienia datowanego na 17 czerwca 2022 r. do umowy o pracę z dnia 19 zcerwca 2020 r., Sąd przyznał mu moc dowodową zgodnie z art. 245 k.p.c.

Oceniając wartość osobowych źródeł dowodowych w postaci opisanych zeznań Sąd uznał je za logiczne, spójne i zgodne z doświadczeniem życiowym i wobec braku jakiegokolwiek dowodu przeciwnego, sąd uznał je w całości za wiarygodne.

Świadek E. N. dokładnie wskazała jakie obowiązki służbowe w spornym okresie wykonywała w spółce ubezpieczona, której zadaniem było znalezienie odpowiednich fabryk, w których to szyta miała być odzież etniczna i rynków zbycia.

Świadek K. K. wskazała, że widziała pracującą przed komputerem odwołującą, odbierała od niej w spornym okresie zamówione próbki towarów – tkanin. Ogólnikowo wskazała także, że (...) Sp. z o.o. przygotowywała się do wejścia na rynki zagraniczne.

Natomiast świadek M. W. potwierdziła, że w dniu 6 lipca 2022 r. ubezpieczona w imieniu spółki wydała jej jako byłemu pracownikowi płatnika duplikat świadectwa pracy.

Ubezpieczona zajmowała się również wystawianiem faktur. Jej podpis jako pracownika płatnika składek widnieje na fakturach przedstawionych w toku postępowania: nr IN 01/07/2022, IN (...). Tym samym - wbrew ocenie organu rentowego – istnieją dowody na potwierdzenie faktu świadczenia przez odwołującą pracy na rzecz ww. płatnika składek od dnia 18.06.2022 r. Ubezpieczona pracowała we wskazanym przez pracodawcę czasie od 9 do 17. Ponadto, należne jej wynagrodzenie zostało wypłacone i to w formie pozwalającej na stwierdzenie, że ta wypłata była rzeczywista. Odwołująca otrzymywała należne wynagrodzenie, co zostało potwierdzone dowodami w postaci list płac, potwierdzeń przelewów od płatnika składek zgodne z jej kompetencjami i posiadaną wiedzą. Ubezpieczona prowadziła także korespondencję z Ambasadą Kanady, przygotowywała dokumentację dotyczącą delegacji do Kanady, rezerwowała hotel w T., miejsca na targach (M. Show) w Kanadzie mających odbyć się sierpniu 2022 r. (22.08.2022 r. do 24.08.2022 r.). K. C. faktycznie miała zamiar wziąć udział we wskazanych targach, o czym świadczy zamiar uzyskania przez nią w tamtym okresie wizy na wyjazd do Kanady, na dowód czego przedstawiono stosowny dokument. Ubezpieczonej udało się w czerwcu 2022 roku pozyskać klienta w Indiach, któremu zlecono szycie ubrań z dostarczonych materiałów. Uszyte tam ubrania sprzedawane były do Kanady. Na umowie z dnia 01.07.2022 r. dotyczącej zlecenia K. S. realizacji projektu polegającego na przygotowaniu kolekcji tradycyjnych męskich strojów indyjskich widnieje podpis ubezpieczonej jako pracownika reprezentującego płatnika składek. Nadmienić należy, że współpraca z tym klientem kontynuowana była również po tym jak ubezpieczona stała się niezdolna do pracy i udała na zwolnienie lekarskie, do dnia dzisiejszego .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2023r., poz.1230), pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Definicja pracownika, na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych, została zawarta w przepisie art.8 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art.8 ust.1 ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanym przez art.22 k.p. (por. wyrok SN z 13.07.2005 r., I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, L.).

Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana.

Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku ( sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

O tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa. (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 43/10)

Podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę ( art. 22 k.p. , art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 74/10)

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującej zarzutów, że zawarła umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Należy przypomnieć, że pozorność umowy o pracę zachodzi także wówczas, gdy praca jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. Znaczenie ma faktyczne niewykonywanie pracy albo jej wykonywanie jednak w realiach nie korespondujących z właściwościami pracowniczymi. (por. wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 sierpnia 2022 r., VII U 323/22)

Pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 listopada 2021 r., III AUa 1713/21)

Ocena, czy praca jest wykonywana na podstawie łączącego strony stosunku pracy, zależy przy tym od okoliczności konkretnej sprawy dotyczących celu, do jakiego zmierzały strony, oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy. (por. wyrok SN z dnia 8 lipca 2009 r, I UK 43/09, z dnia 12 maja 2011 r, II UK 20/11, oraz wyrok SA w Łodzi z dnia 17 września 2019 III AUa 39/19)

Przesądzenie rzeczywistego charakteru pracowniczego zatrudnienia wymaga przekonującej oceny, że zostały spełnione formalne i realne warunki do dalszej kontynuacji zatrudnienia, a następnie czy miało miejsce rzeczywiste wykonywanie przez osobę zainteresowaną obowiązków o cechach kreujących zobowiązanie pracownicze.

Bezwzględnie należy mieć na uwadze, iż prawo nie tylko nie zabrania kontynuacji zatrudniania kobiet w ciąży, a sama ciąża nie powoduje automatycznie niezdolności do pracy. Fakt pozostawania w ciąży w kontekście pozorności umowy może mieć znaczenie jedynie wtedy, gdyby ciąża w momencie zawarcia umowy o pracę w sposób oczywisty wykluczałaby możliwość świadczenia pracy przez pracownicę (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 lutego 2016 r. III AUa 859/15).

Zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet jeśli głównym powodem jest chęć uzyskania zasiłku macierzyńskiego bądź odpowiednio wysokiego zasiłku, nie jest naganne ani tym bardziej sprzeczne z prawem, jeśli umowa faktycznie jest realizowana. ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 czerwca 2022 r., III AUa 62/21)

Krótkotrwałe świadczenie pracy przed skorzystaniem ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego nie jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia nieważności umowy o pracę w sytuacji, gdy zamiarem stron tej umowy było nawiązanie stosunku pracy, a zgodna wola stron znalazła odzwierciedlenie w faktycznej realizacji pracowniczego zatrudnienia, czyli wówczas, gdy został wdrożony proces świadczenia pracy, a pracodawca z tejże pracy korzystał.

Każde postanowienie umowy o pracę, zmierzające do wyłudzenia świadczeń z ubezpieczenia społecznego, należy ocenić jako nieważne wobec istnienia zamiaru obejścia prawa albo przez swą sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, wyrażającą się np. niegodziwością celu albo zderzeniem się z prawem innych ubezpieczonych. Z dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika dopuszczalność stosowania przez ZUS art. 58 KC oraz art. 83 § 1 KC do oceny ważności czynności prawnych w sferze prawa ubezpieczeń społecznych. (por. postanowienie SN z dnia 12 stycznia 2022 r., (...) 557/21)

Stosunek pracy wyróżnia się koniecznością osobistego wykonywania pracy, podporządkowaniem pracownika pracodawcy, stałym wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy na jego ryzyko oraz odpłatnością pracy. Zasada osobistego świadczenia oznacza, iż pracownik ma obowiązek wykonywać pracę samodzielnie, osobiście i nie może samowolnie, bez zgody pracodawcy powierzyć pracy innej osobie. Wymóg osobistego świadczenia pracy wiąże się z osobistymi przymiotami pracownika takimi jak kwalifikacje, wiek, doświadczenie itp. Przy czym w świetle art. 22 § 1 ¹ oceny charakteru umowy należy dokonywać nie tylko na podstawie przyjętych przez jej strony postanowień, które mogą mieć na celu stworzenie pozoru innej umowy, lecz także na podstawie faktycznych warunków jej wykonywania. Dlatego zastrzeżenie w umowie możliwości zastępowania się w pracy przez wykonawcę inną osobą nie odbiera jej cech umowy o pracę, zwłaszcza gdy faktycznie takie zastępstwa nie nastąpiły, a inne cechy badanej umowy wskazują na przewagę cech charakterystycznych dla stosunku pracy (tak SN w wyroku z dnia 5 maja 2010 r., I PK 8/10).

Zasada ciągłości świadczenia pracy polega na tym, iż pracownik ma obowiązek wykonać określone czynności w powtarzających się odstępach czasu, w okresie istnienia trwałej więzi łączącej go z pracodawcą. Nie chodzi tutaj zatem o sytuację jednorazowego wykonania pewnej czynności lub ich zespołu składającego się na określony rezultat. Właściwym przedmiotem umowy o pracę jest świadczenie pracy w sposób ciągły, powtarzający się i polegający na oddaniu swojej zdolności do pracy do dyspozycji innego podmiotu (por. wyrok SN z dnia 14 grudnia 1999 r. I PKN 451/99).

Przy tym podstawową zasadą odróżniającą stosunek pracy od wykonywania pracy na innej podstawie jest podporządkowanie pracownika polegające na obowiązku stosowania się do poleceń przełożonego związanych z organizacją i przebiegiem pracy. Praca powinna być świadczona przez pracownika w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. (patrz wyrok SN z dnia 7 września 1999r I PKN 277/99, wyrok SA w Gdańsku z dnia 21 października 2014 r. III AUa 61/14, wyrok SN z 18 maja 2006 r., III UK 30/06, wyrok SN z dnia 25 listopada 2005 r. I UK 68/05).

Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Nadto podkreślenia wymaga iż to na pracodawcy spoczywa ryzyko ekonomiczne gospodarcze i osobowe związane z zatrudnieniem pracownika i powierzeniem mu określonej pracy.

Podsumowując, jak zauważa się w orzecznictwie, stosunek pracy to więź prawna o charakterze dobrowolnym i trwałym, łącząca pracownika i pracodawcę, której treścią jest obowiązek osobistego wykonywania pracy określonego rodzaju przez pracownika pod kierownictwem, na rzecz i na ryzyko pracodawcy oraz obowiązek pracodawcy zatrudnienia pracownika przy umówionej pracy i wypłacanie mu wynagrodzenia za pracę (wyrok SA w Lublinie III APr 10/96).

Zaznaczenia wymaga fakt, że organ rentowy nie kwestionował, że ubezpieczona jako pracownik u płatnika składek w okresie od 22 czerwca 2020 r. do 17 czerwca 2022 r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu. Rozwój wydarzeń opisany w ustaleniach faktycznych doprowadził jednak do wydania niekorzystnej dla ubezpieczonej decyzji przez organ rentowy w dniu 30 listopada 2022 r. , w której to w pkt 2 kwestionowano zasadność i ważność dalej trwającego stosunku pracy w związku z zawarciem porozumienia, uznając jego sporządzenie za czynność prawną pozorną.

W realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek w spornym okresie od 18 czerwca 2022 r. był nadal kontynuowany stosunek pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

Organ rentowy nie wykazał w żaden sposób, by po zakończeniu przez wnioskodawczynię urlopu macierzyńskiego doszło do zakończenia wiążącego strony stosunku pracy i ubezpieczenia pracowniczego. Wskazywał tylko na pozorność dalszego zatrudnienia odwołującej w związku z zawartym porozumieniem, w związku z podwyżką jej wynagrodzenia.

Umowa o pracę - bądź aneks lub porozumienie zmieniające jej warunki - nie wywołuje skutków prawnych jeżeli został zawarty bądź jest wykonywany w realiach naruszających art. 58 k.c. i art. 83 k.c., mających zastosowanie w prawie pracy zgodnie z odesłaniem zawartym w art. 300 k.p. Każda bowiem czynność, w tym zmierzająca do wywołania skutków w sferze prawa pracy, jaką niewątpliwie jest także zmiana warunków zatrudnienia, musi być postrzegana przez pryzmat tych przepisów.

Mając na uwadze ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie, oraz sposób sformułowania przez organ rentowy zarzutów pod adresem spornego porozumienia do umowy o pracę, ocenę kształtu spornego stosunku pracy należało dokonać przez pryzmat art. 83 k.c., czyli pod kątem dokonania czynności prawnej pozornej.

W przypadku każdej umowy o pracę, podstawą jej zawarcia może być jedynie uzasadniona potrzeba o charakterze ekonomicznym, znajdująca oparcie w charakterze prowadzonej działalności. To potrzeba gospodarcza pracodawcy determinuje zatrudnienie. Przy ocenie umowy o pracę racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy. Sąd Najwyższy wielokrotnie stwierdzał, że racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy o pracę (por. wyrok SA w Szczecinie z 1.02.2018r., III AUa 254/17).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje bowiem na to, że płatnik składek miał umotywowaną podstawę do dalszego zatrudnienia wnioskodawczyni, co więcej – także konieczność zawarcia z nią po powrocie z urlopu macierzyńskiego porozumienia do umowy o pracę z dnia 19 czerwca 2020 r., na mocy którego – w związku z rozwojem działalności spółki - znacznie rozszerzył zakres jej obowiązków.

Jak wynika z ustaleń Sądu poczynionych w przedmiotowej sprawie - powodem, dla którego płatnik składek zawarł w dniu 17 czerwca 2022 r. z ubezpieczoną rzeczone porozumienie do istniejącej - uprzednio zawartej z nią umowy o pracę było wejście spółki na rynek międzynarodowy, dalszy rozwój jej działalności w krajach takich jak Indie czy Kanada. Płatnik składek czynił przygotowania do uczestnictwa spółki na targach tekstylnych w Kanadzie mających odbyć się w sierpniu 2022 roku.

W ocenie Sądu, zarówno działający w imieniu płatnika składek prezes zarządu S. S. C., jak i ubezpieczona, w sposób nie budzący wątpliwości opisali okoliczności związane z zawarciem przedmiotowego porozumienia, jego charakteru, a zeznający w sprawie prezes zarządu spółki S. S. C. podał, że zmiana warunków pracy i płacy odwołującej na podstawie zawartego porozumienia stron podyktowana była zwiększeniem realizacji zadań organizacyjnych spółki. Zeznał, że początkowo sam próbował najpierw przygotowywać plan wejścia na rynki międzynarodowe, ostatecznie uznał jednak, że utworzy w spółce nowe stanowisko pracy - (...) Business (...), które zajmować będzie ubezpieczona z nowym rozszerzonym zakresem obowiązków wynikającym z rozszerzenia działalności spółki. Okoliczność ta znajduje także odzwierciedlenie w zeznaniach świadka E. N. będącej pracownikiem płatnika od 2021 roku.

W szczególności na wiarę zasługują te zeznania stron, w których podały jakie czynności wykonywała ubezpieczona przed i po podpisaniu porozumienia do umowy o pracę z dnia 19 czerwca 2020 r. Zeznania oraz dokumentacja dotyczące zakresu obowiązków pracowniczych ubezpieczonej u płatnika składek przed zmianą stanowiska i po jego zmianie pozwoliły ustalić, czy zmiana warunków zatrudnienia odwołującej po pierwsze: była rzeczywista, po drugie: czy wiązała się z powierzeniem nowych zadań, odmiennych od dotychczasowych, za które otrzymywała wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 6682,04 zł brutto miesięcznie

Jakkolwiek organ rentowy zakwestionował dalsze trwanie stosunku pracy łączącego odwołujących, zakres zaskarżonej decyzji nie ograniczył się tylko do ustalenia innej (niższej) wysokości podstawy wymiaru składek – Sąd uznał, że w sprawie kluczowe jest ustalenie dalszego trwania stosunku pracy.

Niemniej jednak wskazać należy, że przyznanie ubezpieczonej podwyżki w związku z zawartym porozumieniem było w pełni uzasadnione, biorąc pod uwagę, że od daty zawarcia porozumienia była ona odpowiedzialna za przygotowanie strategii wejścia na rynki kanadyjski, brytyjski i amerykański, zatem kluczowego aspektu z punktu widzenia dalszej działalności płatnika. Ubezpieczona posiadała także kompetencje do tego, aby objąć stanowisko (...) Business (...). Posiadała dużą wiedzę na temat tekstyliów, odpowiednie kierunkowe wykształcenie, biegle posługuje się językami: hindi, punjabi oraz angielskim, których to użycie było niezbędne do tego, by mogła prowadzić z potencjalnymi kontrahentami (z Indii czy Kanady) negocjacje w zakresie sprzedaży ubrań czy materiałów.

Nie ulega zatem wątpliwości, że z dniem 18 czerwca 2022 r. ubezpieczona nadal świadczyła na rzecz płatnika pracę, przyjęła tylko na siebie dodatkowo nowe obowiązki.

W ocenie Sądu, ubezpieczona wykazała, że faktycznie w związku z zawarciem porozumienia do umowy o pracę z dnia 19 czerwca 2020 r. wykonywała dodatkowe, nowe, dotychczas niewykonywane przez nikogo obowiązki pracownicze za wynagrodzeniem. Z ustalonych faktów wynika, że płatnik składek posiadał instrumenty do kontroli swojego pracownika chociażby poprzez nadzorowanie czynności, które wykonywała ubezpieczona na rzecz spółki. W tych okolicznościach zwiększenie wynagrodzenia ubezpieczonej do kwoty 8500 zł brutto miesięcznie można, zdaniem Sądu, ocenić jako wyraz ewolucji współpracy pomiędzy stronami, której efektem było podwyższenie i stabilizacja warunków płacowych ubezpieczonej. Wynagrodzenie określone w spornym porozumieniu nie budzi zastrzeżeń sądu, tym bardziej, że kwestia wynagrodzenia nie była przedmiotem zaskarżonej decyzji organu rentowego. Zgodnie z art. 321 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem.

Z uwagi na wskazane okoliczności, zdaniem Sądu, stanowiska organu rentowego nie można było podzielić. Zaznaczyć trzeba, że w toku procesu Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przedstawił dowodów, które potwierdziłyby jego stanowisko. Argumentacja organu rentowego sprowadzała się właściwie do przedstawienia poszczególnych faktów dotyczących zatrudnienia ubezpieczonej bez pogłębionej analizy uwzględniającej powrót ubezpieczonej do pracy po zakończonym urlopie macierzyńskim, zakresu jej obowiązków oraz zakresu ich zmian w stosunku do okresu sprzed 18 czerwca 2022 r.

W ocenie Sądu Okręgowego tego rodzaju praca, jaką faktycznie realizowała ubezpieczona od 18 czerwca 2022 r., była istotna z punktu widzenia interesów, a nawet bytu pracodawcy.

Wskazać jednocześnie należy, że S. S. C. w sposób przekonywujący wyjaśnił, że koniecznym było utworzenie nowego stanowiska pracy - (...) Business (...) biorąc pod uwagę rozszerzający się profil działalności spółki i z tego względu pracodawca wolał powierzyć je już zatrudnionemu pracownikowi – ubezpieczonej, która w spornym okresie realizowała opisane powyżej czynności.

Zaakcentować przy tym, że przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych nie uzależniają skuteczności nawiązania stosunku pracowniczego od czasookresu trwania konkretnej umowy, od długości wcześniej przysługującej ochrony ubezpieczeniowej, czy też od stanu zdrowia pracownika. Z tego wynika, że nagłe przerwanie relacji z pracodawcą bądź nieprzystąpienie do realizacji umowy o pracę w ustalonym czasie z powodu pogorszenia stanu zdrowia pracownika, nie może wpływać negatywnie na powstały stosunek ubezpieczenia społecznego i skutki z niego wynikające. Dla powstania wskazanych skutków konieczne jest bowiem skuteczne nawiązanie umowy o pracę. Skutku takiego nie rodzi zawarcie przez strony umowy o pracę bez woli jej realizacji, nawet jeżeli strony podejmują jakieś czynności, które mają na zewnątrz pozorować realizację umowy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 maja 2014r., III AUa 826/13).

W przedmiotowej sprawie, z przyczyn wyjaśnionych, nie zaistniała sytuacja, aby strony umowy o pracę nie zamierzały jej od 18 czerwca 2022 r. dalej realizować, co wynika z przedłożonych do akt sprawy dokumentów, jak również z relacji przesłuchanych w sprawie świadków.

Bez znaczenia pozostaje również okoliczność, że w okresie usprawiedliwionej nieobecności odwołującej płatnik składek nie zatrudnił na jej miejsce innego pracownika. S. S. C. wyjaśnił w sposób przekonujący, że niezwykle trudno znaleźć jest w Polsce osobę, która znałąby język hindi i punjabi, płatnik składek znał kompetencje ubezpieczonej - wiedział, że ma ona również wiedzę z zakresu znajomości tekstyliów i poradzi sobie z powierzonym zadaniem, zaś obecnie przynależne do stanowiska pracy ubezpieczonej zadania wykonuje sam S. S. C., kontynuując organizację zagranicznych targów (m.in. targi tekstylne w K. iw L.).

Także fakt, że ubezpieczona zaszła w ciążę nie mógł stanowić wystarczającej podstawy do twierdzenia przez ZUS, że nie podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 18 czerwca 2022 r. Ciąża nie jest przeszkodą do podjęcia zatrudnienia, ale dopiero stan patologiczny w ciąży, który uniemożliwiałby ubezpieczonej przystąpienie do wykonywania pracy na rzecz płatnika. Kwestia udania się przez wnioskodawczynię na zwolnienie lekarskie od dnia 22 sierpnia 2022 roku nie może skutkować automatycznie przyjęciem, że zatrudnienie u płatnika składek było fikcyjne. Skorzystanie z tego uprawnienia przez ubezpieczoną absolutnie samo z siebie nie może prowadzić do tak drastycznego dla niego skutku, jak uznanie, że zmiana warunków pracy i płacy od 18 czerwca 2022 r. była pozorna.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem samo zawarcie umowy o pracę z kobietą w okresie ciąży, choćby nawet głównym motywem tego zatrudnienia było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego bądź też innych świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych, nie jest naganne ani tym bardziej sprzeczne z prawem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2006 r., III UK 156/05).

W takim przypadku ustalenie wysokości wynagrodzenia na poziomie znacznie zawyżonym może stanowić naruszenie zasad współżycia społecznego, jednakże taki przypadek w przedmiotowej sprawie nie wystąpił. W dacie zawarcie spornego porozumienia do umowy o pracę z dnia z dnia 19 czerwca 2020 r. ubezpieczona nie wiedziała, że jest w ciąży. Wprawdzie w dniu 10 czerwca 2022 r. ubezpieczona zgłosiła się do Poradni G. – Położniczej z powodu zatrzymania miesiączki, to wówczas jednak lekarz, u którego była na wizycie lekarskiej stwierdził jedynie, występujące u niej podejrzenie ciąży. Dopiero badaniem ginekologicznym z 20 czerwca 2022 r. (po powrocie wnioskodawczyni do pracy i po zawarciu porozumienia) stwierdzono, że ubezpieczona jest w 6-7 tygodniu ciąży.

Sąd rozważył także okoliczność, że K. C. jest spokrewniona z S. S. C.. Ubezpieczona jest żoną R. S. C. będącego prokurentem (...) spółki z o.o. i zarazem bratem S. S. C.. Nie budzi zatem wątpliwości, że do zawarcia kwestionowanego przez ZUS porozumienia do umowy o pracę doszło między osobami bliskimi. Powyższe nie wyłącza jednak możliwości uznania, że K. C. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 18.06.2022 r. Sąd odnalazł fakty i okoliczności wskazujące, że od 18 czerwca 2022 r. ubezpieczona faktycznie na rzecz płatnika wykonywała pracę, co jest podstawą do wniosku, że nie było to pozorne porozumienie do zawartej między stronami umowy o pracę z dnia 19 czerwca 2020 r. i nie było zawarte wyłącznie w celu skorzystania przez ubezpieczoną z wyższego świadczenia z zasiłków chorobowego i macierzyńskiego, tylko wynikało z potrzeby płatnika składek, który powierzył ubezpieczonej czynności jako pracownikowi na rzecz spółki.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd stwierdził, że stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji, że K. C. jako pracownik u płatnika składek (...) spółki z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 18 czerwca 2022 r. było nieuzasadnione.

Argumentacja prezentowana przez organ rentowy zarówno w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, jak również w odpowiedzi na odwołanie, w obliczu materiału dowodowego zebranego w sprawie, nie była wystarczająca do wykazania pozornego charakteru zatrudnienia ubezpieczonej od 18 czerwca 2022 r.

Wobec powyższych okoliczności, Sąd uznał odwołania za zasadne i na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że K. C. jako pracownik (...) spółki z o.o. z siedzibą w R. podlega od 18 czerwca 2022 roku obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2023.1964) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – II Oddziału w Ł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego po 180 złotych na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R..

SSO Paulina Kuźma