Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 października 2023 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie sygn. akt X U 537/21, po rozpoznaniu sprawy z odwołania A. D. przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, o jednorazowe odszkodowanie z tytułu pogorszenia stanu zdrowia, w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 17 czerwca 2021 roku znak (...), oddalił odwołanie.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

W dniu 13 października 2002 roku ubezpieczona uległa wypadkowi komunikacyjnemu. Powyższe zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy rolniczej.

Wnioskiem z dnia 1 grudnia 2002 roku, ubezpieczona wystąpiła o przyznanie jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem przy pracy rolniczej z dnia 13 października 2002 roku. Orzeczeniem Lekarza Rzeczoznawcy KRUS z dnia 14 kwietnia 2003 roku, rozpoznano u ubezpieczonej rany szarpane twarzy powodujące oszpecenie, złamanie nasad dalszych kości przedramienia prawego, upośledzające funkcję lewej kończyny górnej, pourazową nerwicę, stan po usunięciu śledziony i rozerwaniu lewej przepony z krwiakiem lewej jamy opłucnej i ocenił uszczerbek na zdrowi łącznie na 45 % ( z punktu 19 a tabeli – 5 %, 10 a – 5 %, 71 a -15 %, 61 a – 10 %, 122 a – 10 %).

Decyzją z dnia 30 kwietnia 2003 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznał A. D. jednorazowe odszkodowanie za doznany wskutek wypadku przy pracy rolniczej w dniu 13 października 2002 roku za 45 % uszczerbku na zdrowiu w wysokości 18.000 złotych.

Ubezpieczona nie składała odwołania od powyższej decyzji do Sądu.

Wnioskiem z dnia 9 listopada 2020 roku, ubezpieczona złożyła wniosek o ustalenie pogorszenia stanu zdrowia i wypłatę jednorazowego odszkodowania z tego tytuł. Orzeczeniem Lekarza Rzeczoznawcy Kasy z dnia 18 marca 2021 roku u ubezpieczonej stwierdzono, iż ustalony orzeczeniem z dnia 14 kwietnia 2003 roku uszczerbek na zdrowiu pozostaje bez zmian i wynosi 45 % : z punktu 19 a – 5 %, z punktu 10 a – 5 %, z punktu 71 a -15 %, z punktu 61 a -10 %, z punktu 122 a -10 %.

Ubezpieczona złożyła sprzeciw od orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy KRUS. Orzeczeniem Komisji Lekarskiej (...) z dnia 8 czerwca 2021 roku podtrzymane zostały ustalenia Lekarza Rzeczoznawcy KRUS w zakresie procentowego uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonej.

Sąd Rejonowy ustalił, że, z punktu widzenia lekarza chirurga, u ubezpieczonej, rozpoznaje się urazowe pęknięcie śledziony leczone operacyjnie usunięciem narządu drogą laparotomii, bez większych zmian w składzie krwi; pęknięcie lewej kopuły przepony wymagające lewostronnej torakotomii i operacji naprawczej uszkodzonej przepony, krwiak lewej jamy opłucnej wymagający drenażu lewej jamy opłucnej, rany twarzy wymagające zaopatrzenia chirurgicznego, szpecące blizny twarzy leczone operacyjnie w 2003 roku. Uszczerbek na zdrowiu należy oceniać w powodu szpecących blizn twarzy , utraty śledzion, bez większych zmian w obrazie krwi – 15 % na podstawie pkt 71 a. U wnioskodawczyni wskutek wzrostu ciśnienia śródbrzusznego w wypadku, doszło do urazowego pęknięcia lewej kopuły przepony. Wkrótce po wypadku, wnioskodawczynię poddano lewostronnej torakotomii i operacji naprawczej lewej kopuły przepony. Zatem zabrakło czasu do wystąpienia obrazu klinicznego pełnoobjawowej, urazowej przepukliny przeponowej lewostronnej. W wyniku urazu powstały jedynie wrota przepukliny, które zostały zamknięte operacyjnie niezwłocznie po zdarzeniu. Gdyby pozostawić pęknięcie lewej kopuły przepony bez leczenia, z całą pewnością wytworzyłaby się lewostronna przepuklina przeponowa. Punkt 65 tabeli uszczerbkowej określa wytyczne do rozpoznawania przepuklin urazowych. Punkt ten nie zawiera w swej treści odniesienia do mięśnia przepony, ale przepona jest mięśniem oddechowym, oddzielającym przestrzeń jamy brzusznej od klatki piersiowej, co uprawniałoby do zastosowania tego punktu per analogiam.

Sąd Rejonowy ustalił, że, z punktu widzenia ortopedy, u A. D., rozpoznaje się złamanie dalszej nasady kości promieniowej w miejscu typowym i wyrostka rylcowatego kości łokciowej przedramienia prawego. Uszczerbek na zdrowiu wnioskodawczyni z tego tytułu wynosi 10 % oceniony na podstawie pkt 122 a tabeli i nie uległ pogorszeniu w porównaniu z uszczerbkiem ocenionym w 2003 roku. Po przebytym urazie uzyskano dobry wynik czynnościowy, ograniczenie ruchów w zakresie zgięcia dłoniowego i grzbietowego rzędu 10 % w porównaniu ze stroną lewą ( zdrową). Ubezpieczona nie przedstawiła żadnej nowej dokumentacji i badań obrazowych, świadczących o istotnym trwałym naruszeniu sprawności ręki, po urazie w 2002 roku. Ubezpieczona nie doznała urazu kręgosłupa, we wniosku N 14 z 21 stycznia 2003 roku nie ma danych o urazie kręgosłupa. W dokumentacji POZ ze stycznia 2021 roku, nie ma danych o naruszeniu sprawności narządu ruchu. Po upływie prawie 20 lat od zdarzenia zrost złamania jest już całkowity, pozostający przykurcz jest utrwalony. Wnioskodawczyni nie zgłasza pogorszenia odczuwanego w ciągu ostatnich kilku lat, nie były wykonywane zdjęcia RTG. Brak podstaw do stwierdzenia narastania, np. zmian zwyrodnieniowych prawego stawu nadgarstkowego.

Sąd I instancji ustalił, że, u ubezpieczonej, rozpoznaje się stan, po stłuczeniu klatki piersiowej w następstwie wypadku komunikacyjnego w dniu 13 października 2002 roku z krwiakiem jamy opłucnowej lewej wyleczone drenażem podczas hospitalizacji. Stan zdrowia ubezpieczonej z punktu widzenia pulmonologa nie uległ pogorszeniu w stosunku do ustalonego uszczerbku na zdrowiu i wynosi 10 % ocenionego na podstawie pkt 61 a . Stłuczenie klatki piersiowej z krwiakiem jamy opłucnowej lewej nie upośledza sprawności wentylacyjnej płuc co dokumentuje badanie spirometryczne wykonane w 2003 roku. Stan zdrowia ubezpieczonej w okresie późniejszym nie wymagał kontroli ani leczenia w Poradni Chorób Płuc. Uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonej jest stały. Po wypadku z dnia 13 października 2002 roku wnioskodawczyni nie wymagała ani kontroli ani leczenia w Poradni Chorób Płuc, ponieważ nie występowały u ubezpieczonej żadne dolegliwości ze strony układu oddechowego. W związku z powyższym wyniki badań wykonane podczas jednorazowej konsultacji w dniu 21 stycznia 2021 roku, to jest 19 lat po wypadku nie mogą mieć żadnego związku z przebytym w dniu 13 października 2002 roku wypadkiem. Wykonane jednorazowo w warunkach ambulatoryjnych badanie saturacji tlenu nie może upoważniać do rozpoznania niewydolności oddechowej wymagającej tlenoterapii. Badanie spirometryczne nie służy do oceny niewydolności oddechowej.

Sąd Rejonowy przyjął, że , z punktu widzenia chirurga plastyka, ubezpieczona, w wyniku wypadku przy pracy rolniczej z dnia 13 października 2002 roku, doznała rany czoła, która pozostawiła pourazową bliznę czoła. Stały uszczerbek na zdrowiu będący wynikiem istniejących zniekształceń bliznowatych ( oszpecenie bez zaburzeń funkcji) wynosi 5 % oceniony na podstawie pkt 19 a i nie uległo pogorszeniu. O wyglądzie blizny, a co za tym idzie jej szpecących charakterze, decyduje wiele elementów, takich jak: długość, szerokość, zabarwienie, położenie względem poziomu otaczającej skóry, powierzchnia czy lokalizacja blizny. U ubezpieczonej stwierdza się dwie blizny pourazowe. Pierwsza blizna położona w okolicy jarzmowej po stronie prawej jest bardzo słabo niewidoczna. Jest blizną linijną, położoną w poziomie otaczającej skóry i w kolorze zbliżonym do skóry zdrowej. Wynikające z niej zniekształcenie jest bardzo małe. Uszczerbek na zdrowiu wynosi 1 %. Druga, u ubezpieczonej, blizna, przebiegająca powyżej prawego łuku brwiowego, przechodząca przez nasadę nosa na stronę lewą i na wysokości przyśrodkowego końca lewego łuku brwiowego skręcająca pionowo w górę i dochodzącą do płowy wysokości czoła jest bardziej widoczna, ale tylko w części pionowej, idącej prostopadle do zmarszczek na czole. Pozostałe części blizny są mało widoczne. Spowodowane nią zniekształcenie nie jest silnie szpecące co uprawniałoby do przyznania maksymalnej wartości uszczerbku na zdrowiu przewidzianego dla punktu 19 a , czyli 10 %. Z uwagi na to, iż oszpecenie jest umiarkowane, przyznanie łącznie 5 % uszczerbku na zdrowiu, jest adekwatne do istniejących u powódki zniekształceń.

Sąd Rejonowy przyjął, że, z punktu widzenia neurologa, u ubezpieczonej, stwierdza się uraz wielonarządowy, przebyty uraz czaszkowo- mózgowy z obrzękiem mózgu, przebyty uraz śledziony wymagający jej usunięcia, pęknięcie przepony, przebyty krwiak opłucnej, przebyte złamanie kości łokciowej prawej i promieniowej prawej, neuralgię nerwu trójdzielnego prawego. W dokumentacji medycznej wnioskodawczyni ze stycznia i czerwca 2003 roku oraz z dnia 20 stycznia 2004 roku wskazujące na informację, iż wnioskodawczyni była leczona z powodu dolegliwości bólowych odcinka L-S, jak również była z tego powodu rehabilitowane. Uszczerbek na zdrowiu z tego tytułu winien być oceniony na 5 % z pkt 94 c tabeli uszczerbku. Neuralgia nerwu trójdzielnego prawego oceniona na podstawie pkt 14 a w wysokości 10 % związana jest z zabiegami operacyjnymi na skórze twarzy, dotychczas nie była oceniana przez lekarzy orzeczników KRUS. Dotychczas nie był także oceniany uszczerbek związany ze zespołem korzeniowym kręgosłupa lędźwiowego. Ocena stanu psychicznego ubezpieczonej w kontekście ewentualnego rozpoznania encefalopatii pourazowej należeć winna do biegłego z zakresu psychologii i psychiatrii.

Sad Rejonowy ustalił, że , z punktu widzenia psychologa klinicznego, u ubezpieczonej, stwierdza się osłabienie sprawności procesów poznawczych mogące świadczyć o zmianach organicznych w ośrodkowym układzie nerwowym oraz wzmożone reakcje neurotyczne z tendencjami do wzrostu niepięcia w sytuacjach przypominających przebyte zdarzenie traumatyczne. Ubezpieczona bezpośrednio po wypadku nie była badana psychologicznie. Nie ma wiec wyników badań testowych, które można by porównać. Z dokumentacji wynika, iż ubezpieczona przebyła wstrząśnienie mózgu, przez pewien czas była nieprzytomna. Z reguły wstrząśnienia mózgu powodują zaburzenia w funkcjonowaniu procesów poznawczych, zwłaszcza pamięci i koncentracji. Zaburzenia poznawcze świadczą o zmianach organicznych w ośrodkowym układzie nerwowym, które są prawdopodobnie konsekwencją doznanego urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu. Jednocześnie, osłabienie procesów poznawczych wynika, także, z samoistnych zmian, związanych z procesem starzenia się mózgu. Zróżnicowanie przyczyn jest obecnie niemożliwe.

Sąd Rejonowy ustalił, że , z punktu widzenia psychiatry, u ubezpieczonej, nie nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia i uszczerbku na zdrowiu ocenionego na podstawie orzeczenia z dnia 14 kwietnia 2003 roku i uszczerbek wynosi 5 % na podstawie pkt 10 a. Brak jest danych aby po 14 kwietnia 2003 roku A. D. leczyła się psychiatrycznie bądź psychologicznie. Ubezpieczona nie zdradza objawów zaburzeń psychicznych. Brak jest podstaw by u ubezpieczonej stwierdzić utrwalony (...). Obecnie rozpoznaje się zamiast cerebrastenii pourazowej lub encefalopatii pourazowej, zaburzenia adaptacyjne, (...) lub zaburzenia z grupy zaburzeń organicznych. W przypadku zmian organicznych oun opisanych przez neuropsychologa nie można ich powiązać ze zdarzeniem z dnia 13 października 2002 roku.

Oceniając materiał dowodowy, Sąd Rejonowy, pominął, w części, opinię biegłego chirurga M. G., w zakresie oceny uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonej, w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej z dnia 13 października 2002 roku, w zakresie oceny uszczerbku z powodu szpecących blizn twarzy na 10 % według punktu 19 a. Biegły w żadnym zakresie nie wykazał na czym miałoby polegać pogorszenie w zakresie pierwotnie ocenionego uszczerbku z tego tytułu na 5 %. Przy tym biegły w opinii podstawowej wskazał, iż w zakresie wniosków orzeczniczych dotyczących blizn twarzy decydujący będzie wniosek biegłego chirurga plastycznego. Biegły chirurg plastyk, dokonując oceny z punktu widzenia swojej specjalności, oszacował uszczerbek na zdrowiu z tego tytułu na 5 % na podstawie pkt 19 a tabeli. Sąd Rejonowy pominął także ocenę uszczerbku na zdrowiu dokonaną przez biegłego M. G. per analogiam z punktu 64 tabeli w rozmiarze 20 % w zakresie pęknięcia lewej kopuły przepony leczonej operacją naprawczą z dostępu przez lewostronną torakotomię – bez większych zaburzeń funkcji przewodu pokarmowego, oddychania i krążenia Po pierwsze wskazać należy, iż przedmiotowa sprawa dotyczy pogorszenia stanu zdrowia w stosunku do stanu zdrowia ubezpieczonej ocenionej przez Lekarza Rzeczoznawcy Orzecznika KRUS na podstawie orzeczenia z dnia 14 kwietnia 2003 roku, a zdaniem biegłego ocena tego uszczerbku dotyczy uszczerbku pominiętego podczas tej oceny. Zgodzić się należy z zastrzeżeniami pozwanego, iż nie wykazano, iż u ubezpieczonej w ogóle rozpoznano przepuklinę przeponową lewostronną jako następstwo przebytego urazu, a jedynie pęknięcie przepony, które zostało zaopatrzone operacyjnie. Pęknięcie przepony było uwzględniane przez KRUS. Ubezpieczona nie przedstawiła żadnej dokumentacji medycznej potwierdzającej powstanie przepukliny, w tym dokumentacji po pierwotnej ocenie (nie została przedstawiona dokumentacja medyczna wskazująca na badania kontrolne, w tym tomografia klatki piersiowej i jamy brzusznej potwierdzającej powstanie przepukliny). Wskazać należy, iż biegły w opinii uzupełniającej z dnia 13 października 2022 roku wyraźnie podał, iż u ubezpieczonej wskutek wzrostu ciśnienia śródbrzusznego w wypadku, doszło do urazowego pęknięcia lewej kopuły przepony. Wkrótce po wypadku wnioskodawczynię poddano lewostronnej torakotomii i operacji naprawczej lewej kopuły przepony. Zatem zabrakło czasu do wystąpienia obrazu klinicznego pełnoobjawowej, urazowej przepukliny przeponowej lewostronnej. W wyniku urazu powstały jedynie wrota przepukliny, które zostały zamknięte operacyjnie niezwłocznie po zdarzeniu. Gdyby pozostawić pęknięcie lewej kopuły przepony bez leczenia, z całą pewnością wytworzyłaby się lewostronna przepuklina przeponowa. A zatem wprost z tych stwierdzeń wynika, że u ubezpieczonej nie doszło do powstania uszczerbku, albowiem faktycznie u ubezpieczonej nie powstała przepuklina przeponowa, z uwagi na przeprowadzony zabieg operacyjny zaraz po wypadku. Oceny uszczerbku stałego i długotrwałego dokonuje się przy tym po zakończeniu procesu leczenia i rehabilitacji po wypadku. U ubezpieczonej zastosowane metody lecznicze, to jest przeprowadzony zabieg operacyjny spowodowały, iż jak wskazał biegły zabrakło czasu do wystąpienia obrazu klinicznego pełnoobjawowej, urazowej przepukliny przeponowej lewostronnej, a zatem nie doszło u ubezpieczonej do powstania uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy rolniczej z tego tytułu. Do tego tym bardziej nie można mówić o jakimkolwiek pogorszeniu stanu zdrowia w tym zakresie.

Oceniając opinię biegłego chirurga plastyka, sąd I instancji , pominął ocenę uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonej w zakresie pooperacyjnych blizn klatki piersiowej i pooperacyjnej blizny brzucha ocenione na po 3 % z punktu 56 i 65. Po pierwsze pkt 56 tabeli pozwalający ocenić uszczerbek na zdrowiu z powodu blizn powłok klatki piersiowej dotyczy blizn ograniczających klatkę piersiową ( od 10 do 30 procent). Biegły wprost w opinii wskazał, iż blizna klatki piersiowej nie powoduje ograniczenia ruchomości klatki piersiowej, a jedynie powoduje trwałe, niewielkie oszpecenie ubezpieczonej. Pooperacyjna blizna brzucha oceniona na podstawie pkt 65 dotyczącego uszkodzenia powłok jamy brzusznej w zależności od umiejscowienia i rozmiarów uszkodzenia ( 5 do 30 %), również, oceniona została per analogiam, co w przypadku, gdy w tabeli oceny uszczerbku ,jest konkretny punkt do oceny jest niedopuszczalne. Biegły chirurg plastyk, wprost, wskazał, iż w orzeczeniu z dnia 14 kwietnia 2003 roku zostały uwzględnione tylko blizny pourazowe w obrębie twarzy, a uszczerbek w tym zakresie nie zmienił się. W orzeczeniu tym nie wzięto pod uwagę blizn klatki piersiowej i brzucha, które zdaniem biegłego powodują znaczne oszpecenie ubezpieczonej. Podkreślić należy, iż tabela uszczerbkowa w zakresie uszkodzenia klatki piersiowej i brzucha nie obejmuje zaburzeń estetycznych w postaci oszpecenia z powodu powstałych blizn, a jedynie uwzględnia obecność blizn, w przypadku powłok klatki piersiowej, ograniczających ruchomość klatki piersiowej, natomiast w zakresie powłok jamy brzusznej – jej uszkodzenia, to jest powstania przepuklin urazowych, wysiłkowych, przetok, czego nie stwierdza się u ubezpieczonej. Dodatkowo niezależnie, iż powyższe blizny nie powodują upośledzenia funkcji organizmu A. D., to jak podkreślił biegły chirurg M. G. są wynikiem operacji chirurgicznych przeprowadzanych dla ratowania życia po zdarzeniu szkodzącym. Praktyka orzecznicza przy takiej ocenie doprowadziłaby do paradoksu, gdyż każda operacja chirurgiczna, skutkuje naruszeniem ciągłości powłok ciała i wystąpieniem blizn.

Oceniając materiał dowodowy, sąd I instancji, pominął ocenę dokonaną przez biegłego neurologa M. N. w zakresie zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa ubezpieczonej i neuralgii nerwu trójdzielnego, albowiem jak wyraźnie podkreślił biegły uszczerbek z tego tytułu dotychczas był pomijany przez orzeczników. Przedmiotem sprawy było pogorszenie stanu zdrowia w kontekście wcześniej orzeczonego uszczerbku na zdrowiu pozostającego w związku z wypadkiem wnioskodawczyni przy pracy rolniczej.

Sąd Rejonowy, oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni, uznał wartość dowodową opinii biegłych pulmonologa, ortopedów, neuropsychologa i psychiatry oraz pozostałych biegłych w zakresie w jakim wskazał to w szczegółowej ocenie materiału dowodowego. Sąd Rejonowy podzielił w pełni wnioski wypływające z treści opinii biegłego pulmonologa ortopedów, neuropsychologa i psychiatry oraz w części w zakresie opinii biegłego chirurga, chirurga plastyka i neurologa. Opinie biegłych zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot. Do wydania opinii biegli dysponowali pełną dokumentacją lekarską ubezpieczonej, a także przeprowadzili wywiad oraz dokonali szczegółowego badania przedmiotowego A. D. w zakresie swojej specjalizacji. Ustalony stan zdrowia ubezpieczonej wynika z obiektywnych danych przede wszystkim z dokonanego osobiście badania fizykalnego ubezpieczonej.

Sąd Rejonowy, pominął wniosek pełnomocnika organu rentowego, o powołanie innego biegłego neurologa, uznając, iż wniosek te zmierza jedynie do przewlekłości postępowania.

Zaznaczyć należy, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony. W świetle art. 286 k.p.c. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 II CR 817/73 niepubl.). Jak podkreśla się także w orzecznictwie o ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności medycznej nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość. W przeciwnym wypadku wniosek taki musi być uznany za zmierzający wyłącznie do nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu, co winno skutkować jego pominięciem (art. 217 § 2 k.p.c.) – (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 czerwca 2002 r., III AUa 811/02, OSA 2003/9/35).

Wobec powyższej analizy materiału dowodowego i – rozważań , na jej podstawie, Sąd Rejonowy uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 10 ust 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.2023.208 t.j. z późn.zm) ubezpieczonemu rolnikowi, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej przysługuje jednorazowe odszkodowanie. W myśl natomiast art. 13 ust 7 powołanej ostatnio ustawy jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o kwotę równą wysokości jednorazowego odszkodowania, określoną w ust. 4 lub 5, za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie.

Bezsporną okolicznością jest, iż ubezpieczonej na mocy decyzji z dnia 30 kwietnia 2003 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznał jednorazowe odszkodowanie za doznany wskutek wypadku przy pracy rolniczej w dniu 13 października 2002 roku za 45 % uszczerbku na zdrowiu na podstawie orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy KRUS z dnia 14 kwietnia 2003 roku, mocą którego u A. D. rozpoznano rany szarpane twarzy powodujące oszpecenie, złamanie nasad dalszych kości przedramienia prawego, upośledzające funkcję lewej kończyny górnej, pourazową nerwicę, stan po usunięciu śledziony i rozerwaniu lewej przepony z krwiakiem lewej jamy opłucnej, oceniając uszczerbek na zdrowiu z punktu 19 a tabeli – 5 %, 10 a – 5 %, 71 a -15 %, 61 a – 10 %, 122 a – 10 %). Decyzja powyższa jest prawomocna. Ubezpieczona nie skorzystała z prawa złożenia odwołania do Sądu od powyższej decyzji.

Przedmiotem rozpoznania w sprawie była ocena czy u ubezpieczonej doszło do pogorszenia stanu zdrowia i czy stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, uległ zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, co pozwalałoby zwiększyć jednorazowe odszkodowanie o kwotę równą wysokości jednorazowego odszkodowania, za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie.

Sąd Rejonowy wskazał, że literalna wykładnia powołanego przepisu wskazuje, iż podstawę do oceny czy nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej stanowi uszczerbek na zdrowiu stanowiący podstawę do przyznania jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej. Postępowanie w trybie art. 13 ust 7 ustawy nie służy natomiast do możliwości podważenia prawomocnej decyzji przyznającej ubezpieczonemu jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy i oceny uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego, który został pominięty w toku dotychczasowego postępowania. Należy podkreślić, iż sąd ubezpieczeń społecznych jest związany decyzją organu rentowego, która uzyskała przymiot decyzji ostatecznej z tego względu, iż nie została zaskarżona do sądu. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że zgodnie z zasadą domniemania prawidłowości aktów administracyjnych oraz zasadą uwzględniania przez sądy powszechne skutków prawnych orzeczeń organów administracyjnych, która ma swoje źródło w prawnym rozgraniczeniu drogi sądowej i drogi administracyjnej, sąd ubezpieczeń społecznych jest związany ostateczną decyzją, od której strona nie wniosła odwołania w trybie art. 477 ⁹ k.p.c., ani nie podważyła jej skuteczności w inny prawem przewidziany sposób. Możność badania, a ściślej - kwestionowania decyzji administracyjnej wyłącznie w ograniczonym zakresie, w myśl wypracowanej w judykaturze Sądu Najwyższego koncepcji bezwzględnej nieważności (nieistnienia) decyzji administracyjnej, stanowi jedyne odstępstwo od zasady związania sądu cywilnego decyzją administracyjną. Poza tym sąd w postępowaniu cywilnym nie jest uprawniony do kwestionowania decyzji administracyjnej, w szczególności pod względem jej merytorycznej zasadności i jest nią związany także wówczas, gdy w ocenie sądu decyzja jest wadliwa (por. np. wyroki z dnia 29 stycznia 2008 r., I UK 173/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 78; z dnia 10 czerwca 2008 r., I UK 376/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 295; z dnia 7 kwietnia 2011 r., I UK 357/10, LEX nr 863946 oraz uzasadnienie uchwały z dnia 15 września 2011 r., II UZP 8/11, OSNP 2012 nr 19-20, poz. 252 i powołane w nich orzeczenia).

A zatem w toku niniejszego postępowania Sąd Rejonowy nie stwierdzając bezwzględnej nieważności decyzji organu rentowego z dnia 14 kwietnia 2003 roku, za podstawę wyjścia do oceny pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczonej wziął pod uwagę ustalony uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonej w łącznym rozmiarze 45 % oceniony na podstawie punktu 19 a tabeli na 5 % ( blizna na twarzy), 10 a – 5 % ( nerwica pourazowa) , 71 a -15 % ( utrata śledziony bez większych zmian w obrazie krwi), 61 a – 10 % (stłuczenie klatki piersiowej z krwiakiem jamy opłucnowej lewej bez niewydolności oddechowej), 122 a – 10 % (złamanie nasad dalszych kości przedramienia prawego, upośledzające funkcję lewej kończyny górnej. Zdaniem Sądu Rejonowego ewentualnie pominięty przez lekarza orzecznika uszczerbek mógłby nastąpić tylko w okolicznościach przewidzianych w art. 83a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm., dalej: "ustawa systemowa"), w szczególności w przewidzianym w jego ust. 1 trybie wznowienia postępowania w związku z przedłożeniem przez ubezpieczoną nowych dowodów lub ujawnieniem okoliczności istniejących przed wydaniem ostatecznej decyzji, które miały wpływ na prawo do dochodzonego świadczenia.

Sąd Rejonowy wskazał, że przeprowadzenie postępowanie dowodowe nie wykazało zwiększenia u ubezpieczonej uszczerbku na zdrowiu o co najmniej 10 punktów procentowych w odniesieniu do uszczerbku, który był pierwotnie ustalony u ubezpieczonej i był podstawą do przyznania jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej z dnia 13 października 2002 roku. Stosowanie do brzmienia art. 52 ust 1 ustawy w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, natomiast do przyznawania świadczeń z ubezpieczenia i do ich wypłaty stosuje się odpowiednio przepisy regulujące przyznawanie i wypłatę odpowiednich świadczeń przysługujących pracownikom i członkom ich rodzin. A zatem ocena uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonej dokonana została na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz.U. z 2002 r. Nr 234, poz. 1974). Zgodnie z § 8 ust 1 rozporządzenia lekarz orzecznik ustala w procentach stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu według oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, która jest określona w załączniku do rozporządzenia (tzw. „tabela uszczerbkowa”). Jeżeli dla danego rodzaju uszczerbku ocena procentowa określa dolną i górną granicę stopnia uszczerbku na zdrowiu, lekarz orzecznik określa stopień tego uszczerbku w tych granicach biorąc pod uwagę obraz kliniczny, stopień uszkodzenia czynności organu, narządu lub układu oraz towarzyszące powikłania (ust. 2). Jeżeli w ocenie procentowej brak jest odpowiedniej pozycji dla danego przypadku, lekarz orzecznik ocenia ten przypadek według pozycji najbardziej zbliżonej. Można ustalić stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w procencie niższym lub wyższym od przewidywanego w danej pozycji w zależności od różnicy występującej między ocenianym stanem przedmiotowym a stanem przewidzianym w odpowiedniej pozycji oceny procentowej.

Sąd Rejonowy ustalił, zatem, w oparciu o opinie biegłych, iż ubezpieczona, w wyniku wypadku przy pracy rolniczej z dnia 13 października 2002 roku, doznała łącznie uszczerbku na zdrowiu w rozmiarze 45 % i uszczerbek ten nie uległ zwiększeniu w stosunku do pierwotnie ocenianego :

- 5 % z tytułu szpecących blizn na twarzy ( opinia biegłego chirurga plastyka) na podstawie pkt 19 a,

- 15 % z tytułu utraty śledziony bez większych zmian w obrazie krwi na podstawie pkt 71 a ( opinia chirurga),

- 10 % z tytułu złamania dalszej nasady kości promieniowej w miejscu typowym i wyrostka rylcowatego kości łokciowej przedramienia prawego na podstawie pkt 122 a ( opinia ortopedów),

-5 % z tytułu nerwicy pourazowej na podstawie pkt 10 a ( opinia psychiatry),

- 10 % z tytułu krwiaka jamy opłucnowej lewej wyleczone drenażem bez niewydolności oddechowej, na podstawie pkt 61 a (opinia pulmonologa).

Brak było podstaw – co Sąd Rejonowy szczegółowo wyjaśnił w ocenie materiału dowodowego - do uwzględnienia uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonej ocenionego przez biegłego neurologa, który dotychczas nie był oceniany u ubezpieczonej z powodu zespołu korzeniowego kręgosłupa lędźwiowego i neuralgii nerwu trójdzielnego, także uszczerbku na zdrowiu z powodu blizn pooperacyjnych ocenionego przez biegłego chirurga plastyka, co nastąpiło w niezgodzie z zasadami orzekania uszczerbku na zdrowiu w tym przedmiocie i dotychczas nie było oceniane, a także uszczerbku ocenionego przez biegłego chirurga M. G. z powodu przepukliny przepony. W tym wypadku biegły podniósł przede wszystkim, iż u ubezpieczonej faktycznie nie doszło do powstania pełnoobjawowej przepukliny przepony z uwagi na przeprowadzony zabieg operacyjny. Nawet gdyby uznać, iż u ubezpieczonej występuje taki uszczerbek na zdrowiu, to nie był on oceniany przez lekarza orzecznika w orzeczeniu z 2003 roku, a zatem nie można mówić o pogorszeniu stanu zdrowia.

Z tych wszystkich względów, Sąd Rejonowy oddalił odwołanie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację złożyła A. D., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1.  obrazę przepisów prawa procesowego mającą wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, a to:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego dokonaną z naruszeniem zasad logiki i doświadczenia życiowego, a w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych polegający na:

•

ustaleniu stanu faktycznego wbrew zebranemu w sprawie materiałowi dowodowemu;

•

poczynieniu ustaleń pozostających w sprzeczności z opiniami biegłych opartych na wiedzy specjalnej;

•

pominięciu istotnej części materiału dowodowego tj. opinii biegłego chirurga M. G. w zakresie oceny uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonej w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej z dnia 13 października 2002 roku w zakresie oceny uszczerbku z powodu szpecących blizn twarzy na 10 % według punktu 19 a oraz per analogiam z punktu 64 tabeli w rozmiarze 20 % w zakresie pęknięcia lewej kopuły przepony leczonej operacją naprawczą z dostępu przez lewostronną torakotomię , a także opinii biegłego z zakresu neurologii M. N. w zakresie zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa ubezpieczonej i neuralgii nerwu trójdzielnego oraz biegłego z zakresu chirurgii plastycznej w zakresie w zakresie pooperacyjnych blizn klatki piersiowej i pooperacyjnej blizny brzucha ocenione na po 3 % z punktu 56 i 65.

•

nieprawidłowym ustaleniu, że uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonego nie uległ zwiększeniu;

•

pominięciu okoliczności, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności z opinii biegłych bezspornie wynika, iż uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonej uległ zwiększeniu o 41%.

- art. 278 § 1 k.p.k. poprzez wydanie rozstrzygnięcia pozostającego w rażącej sprzeczności z treścią wydanych w sprawie opinii biegłych, w szczególności opinii biegłych z zakresu neurologii oraz chirurgii ogólnej, tj. dokonanie przez Sąd oceny opinii biegłego w warstwie dotyczącej przedstawionych poglądów naukowych i dotyczących wiedzy specjalistycznej i bezpodstawne pominięcie zwiększenia się o 41 % uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonej;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 12 ust 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i pominięcie że uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonej uległ zwiększeniu o łącznie 41%.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę zaskarżonej decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Z. z dnia 17 czerwca 2021 r. i przyznanie Ubezpieczonej odszkodowania z tytułu pogorszenia stanu zdrowia w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej z dnia 13 października 2002 r. - stosownie do ustaleń biegłych lekarzy w zakresie stopnia stałego/długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania wraz z obowiązkiem dokonania rozstrzygnięcia w zakresie kosztów postępowania za postępowanie odwoławcze.

Organ rentowy nie zajął stanowiska do apelacji wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 k.p.c., zgodnie z którym Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania.

W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak złożenia na etapie postępowania II instancyjnego wniosków dowodowych, dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć, tylko do powtórzenia argumentacji , zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy , tylko w tym celu, nie wydaje się uzasadnione (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17).

Przechodząc, zaś, do merytorycznego rozpoznania sprawy i odnosząc się do zarzutów apelacji, Sąd Okręgowy stwierdza, że apelacja wnioskodawczyni nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa. Ustalenia faktyczne, ocena materiału dowodowego oraz ocena prawna są w pełni poprawne, dlatego Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne.

Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Z kolei art. 278 § 1 k.p.c. (w apelacji omyłkowo wskazano art. 278 § 1 k.p.k.) stanowi, iż dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości "specjalne". Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczające poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.

W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów - art. 233 k.p.c., sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (wyrok SN z 2003-10-30 IV CK 138/02 LEX nr 602274). Niemniej jednak polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (wyrok SN z 2002-01-09 II UKN 708/00 LEX nr 559962). Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza bowiem przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna.

Podkreślić należy również, iż dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (wyrok SN z 28 lutego 2001 r., II UKN 233/00 LEX nr 551017). Zwraca na to także uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z 8 lipca 1999 r., II UKN 37/99 OSNAPiUS 2000/20/741 wskazując, że sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (art. 217 § 2 i 3 k.p.c.).

Z kolei w myśl art. 217 § 1 i 3 k.p.c. strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. Sąd pomija twierdzenia i dowody, jeżeli są powoływane jedynie dla zwłoki lub okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione.

Zdaniem Sądu II instancji niewątpliwym jest, że ocena stanu zdrowia odwołującej, w związku ze zgłoszonym żądaniem przyznania prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu pogorszenia stanu zdrowia w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej z dnia 13 października 2002 roku, wymagała wiadomości specjalnych i musiała znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych.

Podkreślenia wymaga fakt, iż ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 r., II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137). Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń.

Skuteczne postawienie zarzutu, naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c., wymaga zatem wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji, i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

Zgodnie natomiast z treścią art. 12 ust. 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U.2022.0.2189), jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20 % przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie, z zastrzeżeniem art. 55 ust. 2.

Mając na uwadze powyższe, w rozpoznawanej sprawie, Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie dowodowe na okoliczność ustalenia czy u ubezpieczonej doszło zgodnie z jej twierdzeniami do zwiększenia uszczerbku na zdrowiu o co najmniej 10 punktów procentowych w odniesieniu do uszczerbku, który był pierwotnie u niej ustalony i był podstawą do przyznania jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej z dnia 13 października 2002 roku.

Pierwotnie, u ubezpieczonej KRUS, ustalił uszczerbek na zdrowiu w rozmiarze 45 %, na który składały się:

- 5 % - z pkt 19a;

- 5 % - z pkt 10a;

- 15 % - z pkt 71a;

- 10 % - z pkt 61a;

- 10 % - z pkt 122a.

W apelacji skarżąca podniosła natomiast zarzuty dotyczące oceny niezbędnych w sprawie opinii biegłych, wskazała że sąd I instancji dokonując ustaleń w sprawie niezasadnie pominął opinię biegłego chirurga M. G. w zakresie dokonanej przez niego oceny uszczerbku na zdrowiu w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej jakiemu uległa w dniu 13 października 2002 roku odnośnie oceny uszczerbku z powodu szpecących blizn twarzy na 10 % według punktu 19 a oraz per analogiam z punktu 64 tabeli w rozmiarze 20 % w zakresie pęknięcia lewej kopuły przepony leczonej operacją naprawczą z dostępu przez lewostronną torakotomię, a także opinii biegłego z zakresu neurologii M. N. w zakresie posiadanych przez nią zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i neuralgii nerwu trójdzielnego oraz biegłego z zakresu chirurgii plastycznej w zakresie w zakresie pooperacyjnych blizn klatki piersiowej i pooperacyjnej blizny brzucha ocenione na po 3 % z punktu 56 i 65.

Zdaniem Sądu Okręgowego, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie dała podstaw do podzielenia stanowiska ubezpieczonej o wystąpieniu przesłanek warunkujących zwiększenie odszkodowania, a to podwyższenia stopnia uszczerbku na jej zdrowiu. Wprawdzie apelująca podnosiła, iż w jej stanie zdrowia nastąpiło istotne pogorszenie.

Jednak na podstawie przedstawionych przez nią wyników badań, nie sposób dojść do przekonania, że zaistniały tego rodzaju zmiany, które pozwalałyby na ustalenie u niej większego uszczerbku na zdrowiu, niż dotychczas ustalony na poziomie 45%.

W tym miejscu warto przypomnieć, że w systemie odwoławczym sąd odwoławczy jest przede wszystkim instancją merytoryczną, a nie kontrolną, jak w systemie rewizyjnym. Merytoryczny charakter sądu drugiej instancji został określony przede wszystkim art. 382 k.p.c., stanowiącym że sąd odwoławczy orzeka na podstawie materiału dowodowego zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym.

Oznacza to, że sąd ten , nie może poprzestać na ustosunkowaniu się do zarzutów apelacyjnych, w każdym wypadku, musi bowiem dokonać ponownych ustaleń faktycznych, na podstawie powtórnej oceny dowodów przeprowadzonych przez sąd pierwszej instancji, z uwzględnieniem dopuszczonych dodatkowo w postępowaniu apelacyjnym (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1998 r., II CKN 704/97, OSNC 1998, nr 12, poz. 214). Merytoryczny charakter orzekania sądu apelacyjnego polega właśnie na tym, że ma on obowiązek poczynić własne ustalenia i ocenić je samodzielnie z punktu widzenia prawa materialnego, czyli dokonać ich subsumcji. Jedynie w sytuacji, gdy podziela ustalenia sądu niższej instancji, może ograniczyć się do stwierdzenia, że przyjmuje je za własne, gdyż szczegółowe powtarzanie analizy i roztrząsanie wszystkich dowodów staje się wtedy niecelowe. Konsekwencją tej samodzielności ustaleń sądu odwoławczego, jest uchwalona przez Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów zasada prawna zgodnie, z którą sąd drugiej instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu pierwszej instancji bez przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., III CZP 59/98, OSNC 1999, nr 7-8, poz. 124).

Sąd dokonuje oceny opinii biegłego na podstawie kryteriów zgodności z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia skuteczności wyrażonych w niej wniosków, bez, co raz jeszcze należy podkreślić, wkraczania jednakże w sferę wiedzy specjalistycznej (por. wyrok SN z dnia 19.12.1990 r., I PR 148/90, OSP 1991, z. 11–12, poz. 300; postanowienie SN z dnia 7.11.2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001, nr 4, poz. 64; wyrok z dnia 15.11.2000 r., IV CKN 1383/00, LEX nr 52544; wyrok SN z dnia 7.04.2005 r., II CK 572/04, LEX nr 151656). Aby ocena taka w ogóle była możliwa przyjmuje się, że integralnymi elementami treści każdej prawidłowo sporządzonej opinii winny być: sprawozdanie z dokonanych czynności i spostrzeżeń, odpowiedzi na postawione biegłemu pytania, udzielone w sposób kategoryczny i jego wnioski oraz uzasadnienie pozwalające na sprawdzenie przez sąd logicznego toku rozumowania. Opinia powinna być także wyczerpująca, a zatem odnosić się do wszystkich kwestii zawartych w tezie dowodowej postanowienia sądu (por. wyrok SN z dnia 19.05.1998 r., II UKN 55/98, OSNAPiUS 1999, nr 10, poz. 351), zawierać uzasadnienie sformułowane w sposób przystępny i zrozumiały także dla osób nieposiadających wiadomości specjalnych.

Powołani, w analizowanej sprawie biegli, obowiązani byli do ustalenia, czy w wyniku zdarzenia z dnia 13 października 2002 roku stan zdrowia wnioskodawczyni uległ pogorszeniu w stosunku do poprzednio ustalonego uszczerbku na zdrowiu, jeśli tak to w jakim procencie oraz czy uszczerbek ten ma charakter trwały czy długotrwały. W ocenie sądu II instancji, Sąd Rejonowy w sposób logiczny i przekonujący, wyjaśnił, z jakich względów, pominął, w części, opinię biegłego chirurga M. G., w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej ubezpieczonej z dnia 13 października 2002 roku, w zakresie, dokonanej przez niego, oceny uszczerbku z powodu szpecących blizn twarzy na 10 % według punktu 19 a oraz per analogiam z punktu 64 tabeli w rozmiarze 20 % w zakresie pęknięcia lewej kopuły przepony leczonej operacją naprawczą z dostępu przez lewostronną torakotomię. W tym kontekście nie należało tracić z pola widzenia, iż czym innym jest dostrzeżenie określonych naruszeń czym innym zakwalifikowanie ich jako uszczerbek na zdrowiu wedle określonego punktu tabeli uszczerbkowej załączonej rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania. W analizowanej sprawie istotne jest jednak to, że zastosowane u ubezpieczonej metody lecznicze, to jest przeprowadzony zabieg operacyjny spowodowały, stosowanie do opinii tegoż biegłego, iż zabrakło czasu do wystąpienia obrazu klinicznego pełnoobjawowej, urazowej przepukliny przeponowej lewostronnej, a zatem nie doszło u ubezpieczonej do powstania uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy rolniczej z tego tytułu. Z tych względów nie mogło być mowy o jakimkolwiek pogorszeniu stanu jej zdrowia w tym zakresie. Brak było także podstaw co sąd I instancji szeroko wyjaśnił do uwzględnienia oceny uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonej z powodu blizn pooperacyjnych ocenionego przez biegłego chirurga plastyka. Z opinii tego biegłego wynika, że pooperacyjne blizny brzucha ocenił przez analogię na podstawie pkt 65 dotyczącego uszkodzenia powłok jamy brzusznej w zależności od umiejscowienia i rozmiarów uszkodzenia ( 5 do 30 %) rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku. Już samo to zdaniem Sądu Okręgowego budziło w niniejszej sprawie wątpliwości, jeśli chodzi o kryteria orzecznicze (co słusznie zauważył sąd I instancji). Co prawda § 8 pkt 3 zd. 1 powoływanego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku stanowi, że jeżeli w ocenie procentowej brak jest odpowiedniej pozycji dla danego przypadku, lekarz orzecznik ocenia ten przypadek według pozycji najbardziej zbliżonej. Niemniej jednak, zdaniem Sądu II instancji ,wskazana regulacja nie mogła znaleźć zastosowania, na gruncie rozpoznawanej sprawy. Podkreślić należy, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych, w tym także, te , dotyczące świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, należnych, z uwagi na stwierdzony uszczerbek na zdrowiu, mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Takie ukształtowanie treści stosunków ubezpieczeń społecznych oznacza konieczność ich ścisłego stosowania. W związku z tym niedopuszczalnym jest orzekanie o uszczerbku na zdrowiu na zasadach analogii poza przypadkami, w których przepis wprost na to zezwala. W ocenie Sądu II instancji, zgodnie z § 8 pkt 3 zd. 1 rozporządzenia, taka możliwość istnieje wyłącznie w sytuacji gdy w ocenie procentowej brak jest odpowiedniej pozycji dla danego przypadku. Niedopuszczalnym jest zatem orzekanie poprzez analogię, gdy w ocenie procentowej przewidziano pozycję dla danego przypadku, jednakże w ramach tej pozycji nie przewidziano konkretnego naruszenia sprawności organizmu. Tabela uszczerbkowa w zakresie uszkodzenia klatki piersiowej i brzucha nie obejmuje zaburzeń estetycznych w postaci oszpecenia z powodu powstałych blizn, a jedynie uwzględnia obecność blizn, w przypadku powłok klatki piersiowej, ograniczających ruchomość klatki piersiowej, natomiast w zakresie powłok jamy brzusznej – jej uszkodzenia, to jest powstania przepuklin urazowych, wysiłkowych, przetok, czego nie stwierdzono u ubezpieczonej. Odnośnie zaś opinii biegłego z zakresu neurologii, to zasadnie sąd I instancji pominął ocenę dokonaną przez tego biegłego w zakresie zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa ubezpieczonej i neuralgii nerwu trójdzielnego, skoro uszczerbek ten nawet gdyby uznać, że faktycznie występuje u odwołującej, to nie został dotychczasowo oceniony przez lekarza orzecznika w orzeczeniu z 2003 roku, nie sposób zatem w jakikolwiek sposób rozważać kwestii pogorszenia się stanu jej zdrowia w tym zakresie.

Sąd Okręgowy podziela, zatem, w całości opisane wyżej ustalenia Sądu Rejonowego, oraz – całkowicie trafną, w ocenie Sądu Okręgowego, – ocenę, wydanych w sprawie opinii biegłych: pulmonologa, ortopedów, neuropsychologa i psychiatry oraz pozostałych biegłych w zakresie w jakim wskazał to Sąd Rejonowy w szczegółowej ocenie materiału dowodowego. Tutejszy sąd podziela ostateczną konkluzję Sądu Rejonowego, iż brak było podstaw do przyjęcia, że u odwołującej doszło do zwiększenia procentowego uszczerbku na zdrowiu. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, iż ubezpieczona w wyniku wypadku przy pracy rolniczej z dnia 13 października 2002 roku doznała łącznie uszczerbku na zdrowiu w rozmiarze 45 % i uszczerbek ten nie uległ zwiększeniu w stosunku do pierwotnie ocenianego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że zarzuty wymienione w apelacji – zarówno, dotyczące naruszenia prawa procesowego, jak i materialnego – są całkowicie bezzasadne.

Reasumując, Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe i – wobec dostatecznego wyjaśnienia okoliczności spornych – nie naruszył przepisów postępowania. Uzasadnienie Sądu I instancji jest wyjątkowo skrupulatne i odnosi się do wszystkich ważnych elementów sprawy. Szczegółowa ocena materiału dowodowego oraz odniesienie się do złożonych opinii biegłych, pozwoliło Sądowi Rejonowemu zbudować kompletny obraz sprawy.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonej jako bezzasadną.