Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 września 2023 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie sygn. akt X U 148/22 B. K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T. o zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy, zwrot nienależnie pobranych świadczeń na skutek odwołania od decyzji z dnia 27 stycznia 2022 roku numer sprawy (...) oddalił odwołanie.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

B. K. była zatrudniona na stanowisku wiceprezesa zarządu w Zakładzie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. od dnia 14 grudnia 2012 roku na podstawie umowy o pracę i z tego tytułu została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jako pracownik.

Decyzją z dnia 28 grudnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że B. K. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 14 grudnia 2012 roku do 30 września 2016 roku jako pracownik u płatnika składek Zakład (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R..

Wnioskodawczyni odwołała się od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że była pracownikiem ww. płatnika także po 1 października 2016 roku.

Wyrokiem z dnia 28 października 2022 roku wydanym w sprawie VIII U 401/22 Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie B. K..

Apelację od powyższego wyroku złożyła wnioskodawczyni skarżąc wyrok w całości. B. K. nie zgodziła się ze stwierdzeniem Sądu Okręgowego, iż czynności wykonywane przez nią od dnia 1 października 2016 roku nie były realizowane w reżimie określonym w art. 22 k.p.

Apelacja B. K. od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 28 października 2022 roku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 maja 2023 roku w sprawie III AUa 29/23.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy stwierdził, że odwołanie od decyzji z dnia 27 stycznia 2022 roku jest niezasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Sąd wskazał, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2022 r., poz. 1732, ze zm.) ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego, gdy stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Z kolei zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny (art. 32 ust. 1).

Trwanie ubezpieczenia chorobowego jest związane z posiadaniem tytułu ubezpieczenia chorobowego. Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa tytułem ubezpieczenia chorobowego jest zatrudnienie lub inna działalność, których podjęcie rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego lub uprawnienie do objęcia tym ubezpieczeniem na zasadach dobrowolności w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przepis art. 6 ust. 1 ustawy posługuje się zwrotem "w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego", co nie jest równoznaczne z posiadaniem tytułu do ubezpieczenia społecznego. W doktrynie podkreśla się odrębność pojęć: "posiadanie tytułu do ubezpieczenia" oraz "trwanie ubezpieczenia chorobowego", przyjmując że pierwsze pojęcie ma szerszy zakres niż drugie, wskazując jako przykład, że tytułem do ubezpieczenia będzie zatrudnienie, ale okres trwania ubezpieczenia może być krótszy niż trwania samego tytułu, jeśli w trakcie zatrudnienia pracownik korzystał z urlopu bezpłatnego czy wychowawczego. Powyższy pogląd należy jednak skonfrontować z brzmieniem przywołanego art. 3 pkt 1 ustawy, który na potrzeby komentowanej ustawy definiuje pojęcie tytułu ubezpieczenia chorobowego, przyjmując jego węższe rozumienie niż zaprezentowane wyżej. Tak więc okresy urlopów bezpłatnych nie będą mimo formalnego trwania okresu zatrudnienia okresem trwania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Zmodyfikowano bowiem pojęcie tytułu ubezpieczenia chorobowego, wiążąc je bezwzględnie z przypadkami, kiedy zatrudnienie lub inna działalność rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego (por. „Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz” pod red. prof. Małgorzaty Gersdorf, Beaty Gudowskije, rok 2012, wyd. 1).

Okres trwania ubezpieczenia chorobowego zatem to czas, w którym ubezpieczony ma obowiązek opłacania składki lub czas zwolnienia z obowiązku opłacenia składki (por. uchwała SN z dnia 12 czerwca 2002 r., III UZP 4/02, OSNP 2002, nr 24, poz. 601; Biul. SN 2002, nr 6, s. 4; Prok. i Pr. 2002, nr 12, s. 49; OSNP-wkł. 2002, nr 14, poz. 2; M. Prawn. 2002, nr 16, s. 725; Wokanda 2003, nr 2, s. 23; Wokanda 2003, nr 3, s. 24). Okresy trwania ubezpieczenia chorobowego oraz trwania tytułu ubezpieczenia chorobowego nie zawsze będą pokrywały się ze sobą w czasie. O ile więc okres trwania ubezpieczenia chorobowego zawsze zawierał się będzie w okresie trwania tytułu ubezpieczenia (jako że zakres tego pojęcia jest węższy), o tyle nie zawsze będzie zachodziła relacja odwrotna (por. Agnieszka Rzetecka – Gil „Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz” – wyd. z 2009 r.)

Zgodnie z przywołanym wyżej art. 3 pkt. 1 ustawy tytułem ubezpieczenia społecznego jest zatrudnienie lub inna działalność, których podjęcie rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego lub uprawnienie do objęcia tym ubezpieczeniem na zasadach dobrowolności zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U z 2023 roku, poz. 1230). Zgodnie z tym przepisem obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają pracownicy, natomiast dobrowolnie na swój wniosek osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a także osoby prowadzące pozarolniczą działalność.

W rozpoznawanej sprawie istota sporu sprowadzała się do oceny prawidłowości decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 stycznia 2022 roku odmawiającej B. K. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 14 sierpnia 2017 roku do 2 stycznia 2018 roku oraz do zasiłku opiekuńczego za okres od 9 maja 2018 roku do 6 lipca 2018 roku jako osobie nie podlegającej ubezpieczeniom społecznym. Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 28 października 2022 roku wydanym w sprawie VIII U 401/22 zostało oddalone odwołanie wnioskodawczyni od decyzji z dnia 28 grudnia 2021 roku stwierdzającej, że B. K. jako pracownik płatnika składek Zakład (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od 14 grudnia 2012 roku do 30 września 2016 roku. Tym samym prawomocnie została przesądzona kwestia podlegania odwołującej się obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik spółki Zakład (...) wyłącznie w okresie od 14 grudnia 2012 roku do 30 września 2016 roku.

Sąd wskazał, że zgodnie z treścią art. 365 § 1 k.p.c., prawomocne orzeczenie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Skutkiem zasady mocy wiążącej prawomocnego wyroku jest to, że przesądzenie we wcześniejszym wyroku kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, że w procesie późniejszym ta kwestia nie może być już w ogóle badana. Zachodzi tu zatem ograniczenie dowodzenia faktów objętych prejudycjalnym orzeczeniem (wyrok SN z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 1110/00, Lex nr 74492). Związanie orzeczeniem oznacza niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie (wyrok SN z dnia 12 maja 2011 roku, I PK 193/10, Lex nr 852766). Moc wiążąca orzeczenia określona w art. 365 § 1 k.p.c. oznacza zatem, że dana kwestia prawna, która była przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie rozpoznawanej, kształtuje się tak jak to przyjęto we wcześniejszym prawomocnym orzeczeniu. Przesądzenie tej kwestii oznacza, że w późniejszym postępowaniu nie może być ona już ponownie badana, a zatem zachodzi konieczność ograniczenia dowodzenia faktów objętych prejudycjalnym orzeczeniem.

Wymaga w tym miejscu podkreślenia, iż wbrew stanowisku B. K. w postępowaniu sądowym toczącym się z jej odwołania od decyzji z dnia 28 grudnia 2021 roku Sąd Okręgowy badał kwestię czy pomiędzy wnioskodawczynią a Zakładem (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością po dniu 30 września 2016 roku doszło do realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 k.p. Jak wskazał Sąd Okręgowy elementem charakterystycznym umowy o pracę, którego analizowany stosunek prawny na pewno nie zawierał, jest wykonywanie pracy w ramach podporządkowania pracowniczego i pod kierownictwem pracodawcy. Zgromadzony w postępowaniu materiał dowodowy nie potwierdził aby płatnik kierował pracą wnioskodawczyni, wydawał jej polecenia co do bieżącego wykonywania pracy bądź stosował jakikolwiek sposób rozliczania z wykonania zadań przez wnioskodawczynię. Co więcej z ustaleń Sądu Okręgowego wynikało, że to wnioskodawczyni decydowała o bieżącej działalności spółki, gdyż od października 2016 roku Ł. K. (mąż powódki, jedyny wspólnik spółki, który jednocześnie pozostawał prezesem zarządu) w związku z uzależnieniem od alkoholu, zaprzestał prowadzenia spraw spółki. Powyższe stanowiło o tym, że brak było podstaw do przyjęcia, że po 30 września 2016 roku wnioskodawczyni świadczyła pracę w warunkach kierownictwa pracodawcy. Sąd Okręgowy podkreślił także, że w wykonywaniu umowy o pracę nie występował element podporządkowania w zakresie czasu pracy wnioskodawczyni. W istocie od października 2016 roku to wnioskodawczyni sama sobie wyznaczała zakres obowiązków i decydowała, ile czasu danego dnia poświęci na określone czynności. W toku postępowania przeprowadzonego przed Sądem Okręgowym wnioskodawczyni przyznała, że nie wykonywała codziennie pracy w ramach 8 godzin, a nawet nie wykonywała jej codziennie. Sąd zwrócił nadto uwagę, że po wrześniu 2016 roku wnioskodawczyni nie otrzymała wynagrodzenia. Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy uznał, że zawarta umowa o pracę i sposób jej realizacji od 1 października 2016 roku nie odpowiada treści art. 22 k.p. Ocena z jakim faktycznie stosunkiem prawnym mamy do czynienia po 30 września 2016 roku pozostawała poza zakresem rozważań Sądu Okręgowego skoro przedmiotem zaskarżonej decyzji była wyłącznie umowa o pracę. Ocena dokonana przez Sąd Okręgowy została podzielona przez Sąd Apelacyjny w Łodzi, który oddalił apelację B. K. od wyroku Sądu Okręgowego.

Wobec tego Sąd Rejonowy stwierdził, że niezdolność wnioskodawczyni do pracy i konieczność opieki nad chorym dzieckiem nie powstały w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, czego wymaga przepis art. 6 ust. 1 i art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w konsekwencji wnioskodawczyni nie przysługiwało prawo do zasiłku chorobowego za okres od 14 sierpnia 2017 roku do 2 stycznia 2018 roku oraz do zasiłku opiekuńczego za okres od 9 maja 2018 roku do 6 lipca 2018 roku. Decyzja organu rentowego odmawiająca odwołującej się prawa do zasiłku chorobowego i zasiłku opiekuńczego za wskazane okresy z tytułu zatrudnienia u płatnika Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zatem zasadna i znajduje uzasadnienie w przywołanych wyżej przepisach. Nie było podstaw do rozważania uprawnień odwołującej się do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przysługujących z innego stosunku ubezpieczeniowego niż pracowniczy. Sąd wskazał , że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego przedmiot rozpoznania sprawy wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie. W niniejszej sprawie wnioskodawczyni złożyła wnioski o wypłatę zasiłku chorobowego i opiekuńczego z tytułu zatrudnienia w spółce Zakład (...) na umowę o pracę, zaskarżoną decyzją odmówiono jej prawa do tychże świadczeń, a w odwołaniu wnioskodawczyni domagała się zmiany decyzji i przyznania prawa do zasiłków z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę. Skoro tak to poza kognicją Sądu pozostawała kwestia ustalenia uprawnień odwołującej się do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przysługujących z innego stosunku ubezpieczeniowego niż pracowniczy.

Zaskarżoną decyzją z dnia 27 stycznia 2022 roku odmawiającą wnioskodawczyni prawa do zasiłku chorobowego i opiekuńczego organ rentowy zobowiązał także wnioskodawczynię do zwrotu pobranych zasiłków za ww. okresy. Rozważenia wymaga okoliczność, czy wypłacone wnioskodawczyni zasiłki w zakresie w jakim organ rentowy zobowiązał wnioskodawczynię do ich zwrotu, są świadczeniem nienależnie pobranym. Zasady warunkujące uznanie zasiłku chorobowego i macierzyńskiego pobranego nienależnie unormowane zostały w art. 66 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z art. 66 ust. 2 powołanej ustawy, jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Sąd podniósł, że powołany przepis stanowi regulację szczególną w stosunku do art. 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych który to artykuł, formułując w sposób ogólny obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie zawiera przesłanek stanowiących podstawę do podjęcia takiej decyzji w przypadku zasiłku chorobowego, uwzględniających specyfikę tego świadczenia i celu, dla którego jest ono przyznawane. Zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu odnosi się on do przypadków bezpodstawnej wypłaty zasiłku chorobowego osobom mającym status osoby ubezpieczonej.

Ze świadczeniem nienależnym mamy więc do czynienia wówczas, gdy doszło do wypłaty zasiłku chorobowego, choć prawo do tego zasiłku w ogóle nie istniało, ustało, zachodzą okoliczności utraty prawa. Wypłacone świadczenia podlegają zwrotowi, a dalszą wypłatę wstrzymuje się. A zatem zasiłki, do których prawo ustało albo nie istniało, są świadczeniami nienależnymi, które ubezpieczony ma obowiązek zwrócić. Zwrot świadczenia nienależnego może nastąpić: dobrowolnie, poprzez potrącenie z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących (jeśli takie otrzymuje), poprzez potrącenie z należnych ubezpieczonemu innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a także mogą być ściągnięte w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Obowiązkowi zwrotu (potrącenia) podlegają tylko zasiłki nienależnie pobrane. Natomiast zasiłki nienależnie wypłacone, z winy płatnika lub Zakładu Ubezpieczeń społecznych, nie podlegają zwrotowi.

W interpretacji pojęcia „świadczenie pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego” zastosowanie znajdą przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Art. 84 ust 2 ustawy systemowej wskazuje, iż za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Z dniem 18 września 2021 roku w art. 84 ust. 2 został dodany pkt. 3. Po zmianie ustawy za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się także świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Przesłanka „świadomego wprowadzenia w błąd” nawiązuje do winy osoby pobierającej świadczenie, więc świadomym wprowadzeniem w błąd jest umyślne działanie zainteresowanego przyjmujące postać dolus directus lub dolus eventualis. Znane orzecznictwu przykłady świadomego wprowadzenia w błąd organu ubezpieczeń społecznych - inne niż posłużenie się przez osobę pobierającą świadczenie fałszywymi dokumentami - to działania ubezpieczonego polegające na przedłożeniu w organie rentowym dokumentu mającego istotne znaczenie dla uzyskania świadczenia zawierającego nieprawdziwe informacje podaniu we wniosku o emeryturę nieprawdziwej informacji, że wnioskodawca nie pobiera innych świadczeń ,posłużeniu się oświadczeniami świadków ze świadomością, że nie są prawdziwe, a także złożeniu wniosku przez osobę niebędącą pracownikiem o wcześniejszą emeryturę przysługującą tylko pracownikom. Z przytoczonych orzeczeń wynika, że judykatura zakreśla szeroko ramy zachowań kwalifikowanych jako świadome wprowadzenie w błąd organu rentowego lub odwoławczego. Zalicza do nich bezpośrednie oświadczenie nieprawdy we wniosku o świadczenia, przemilczenie przez wnioskodawcę faktu mającego wpływ na prawo do świadczeń, złożenie wniosku w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa do świadczenia oraz okoliczność domniemanego współdziałania wnioskodawcy z innymi podmiotami we wprowadzeniu w błąd organu rentowego. Dowód istnienia przesłanek żądania zwrotu świadczenia nienależnego obciąża organ wypłacający świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2017 r. II UK 699/15, opubl. Legalis Numer 1587575 i przywołane w jego uzasadnieniu orzecznictwo).

Sąd zaznaczył, iż w przedmiotowej sprawie spór ogniskował się wokół kwestii czy od 1 października 2016 roku B. K. łączył z Zakładem (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością stosunek pracy. Prawomocny wyrok Sądu Okręgowego z dnia 28 października 2022 roku wydany w sprawie VIII U 401/22 przesądził kwestię, że w stosunku ubezpieczeniowym jako pracownik spółki Zakład (...) wnioskodawczyni podlegała w okresie od 14 grudnia 2012 roku do 30 września 2016 roku. Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że po 30 września 2016 roku wnioskodawczyni realizowała pewne czynności, ale nie w rygorach charakterystycznych dla stosunku pracy. Sąd wskazał, że pozorność umowy o pracę ma miejsce nie tylko wówczas gdy mimo zawarcia umowy praca w ogóle nie jest świadczona, ale i wtedy gdy jest świadczona, lecz na innej podstawie prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2012 r. I UK 260/11, Legalis nr 490619; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2008 r. II UK 122/07, Legalis nr 163732). W przedmiotowej sprawie Sąd przyjął, iż wnioskodawczyni pobrała nienależnie świadczenia z ubezpieczenia chorobowego, gdyż po 30 września 2016 roku pozorowała pozostawanie w stosunku pracy, a tym samym wprowadziła organ wypłacający świadczenia w błąd poprzez wywołanie w nim przekonania o obejmujących ją obowiązkowych ubezpieczeniach społecznych, w tym ubezpieczeniu chorobowym. W wypadku wystąpienia winy po stronie świadczeniobiorcy okoliczność ewentualnego braku stosownego pouczenia o okolicznościach ustania lub zawieszenia prawa do świadczenia albo wstrzymania wypłaty świadczenia pozostaje bez doniosłości prawnej (por. uzasadnienie do wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z 31 grudnia 2015 roku sygn. VII Ua 124/15, opubl. Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi). Pobrany zatem przez wnioskodawczynię zasiłek chorobowy i opiekuńczy należy uznać za nienależnie pobrany i jako taki podlegający zwrotowi.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy uznał zatem, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem także w zakresie w jakim zobowiązuje wnioskodawczynię do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Biorąc powyższe pod uwagę sąd oddalił odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. jako nieuzasadnione.

Apelację od powyższego orzeczenia w całości wniosła wnioskodawczyni B. K..

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1) naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 233 § 1 kpc w zw. z art. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 365 § 1 kpc poprzez oparcie ustaleń faktycznych na uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 października 2022 r. w sprawie o sygn. akt VIII U 401/22, podczas gdy takie ustalenia faktyczne nie mają charakteru samodzielnego oraz ustalenia co do charakteru świadczenia pracy zgodnie z art. 22 kp po 01.10.2016r. nie było objęte rozstrzygnięciem w decyzji organu rentowego z dnia 28 grudnia 2021 r. znak (...) nr (...);

2) naruszenie art. 66 ust. 2 ustawy świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz art. 84 ust. 2 pkt 2 poprzez przyjęcie, że ubezpieczona nienależnie pobrała świadczenia, które podlegałby zwrotowi, w szczególności nie zostały one wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia ani skarżąca nie była pouczona o braku prawa do pobierania świadczeń, podczas gdy w decyzji organu rentowego z dnia 28 grudnia 2021r. znak (...) nr (...) nie zostało stwierdzone, że ubezpieczona od dnia 1 października 2016r. nie podlegała ubezpieczeniu.

3) naruszenie art. 84 ust. 1 ustawy systemowej w zw. z 359 § 2 kc poprzez błędną jego interpretację i naliczenia odsetek za okres przed doręczeniem decyzji, podczas gdy nie jest zasadne naliczanie odsetek za okres, którym świadczenie nie było jeszcze wymagalne;

Mając powyższe na uwadze apelująca wniosła o zmianę wyroku Sądu I instancji poprzez uwzględnienie odwołania i stwierdzenie, że nie ma obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z ustawowo przyznaną kompetencją w wypadkach wskazanych w art. 387 § 2 ¹ KPC Sąd odwoławczy sporządza pisemne uzasadnienie orzeczenia w sposób uproszczony i może odstąpić od szczegółowego przedstawienia podstawy faktycznej, czy też wyczerpującej prezentacji oceny prawnej. Sąd Okręgowy w Łodzi podziela w całości i przyjmuje za własne prawidłowo poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, jako znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, jak również akceptuje dokonaną przez tenże Sąd prawidłową ocenę prawną ustalonego stanu faktycznego bez konieczności ponownego przytaczania (art. 387 § 2 ¹ KPC). Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, uchybień skutkujących koniecznością zmiany czy uchylenia zaskarżonego wyroku. Podniesione przez apelującą zarzuty zarówno naruszenia prawa procesowego jak o prawa materialnego w żaden sposób nie podważają prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

W tym miejscu, w związku z zarzutami stawianymi przez apelującą, wskazać należy że art. 83 u.s.u.s. zawiera jedynie otwarty katalog określonych rodzajowo decyzji, które mogą być wydane przez organ rentowy. Wbrew poglądowi skarżącej, z obowiązujących przepisów, nie można wysnuć wniosku o tym, że organ rentowy jest zobowiązany do wydawania decyzji czy to według określonej kolejności czy ściśle określonej treści. Przy tym istotnie decyzja wyłączająca z podlegania ubezpieczeniom powinna całościowo regulować sytuację osoby ubezpieczonej. /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 czerwca 2023 r., (...) 57/22/ Jednocześnie nie należy pomijać, że warunkiem pracowniczego ubezpieczenia społecznego jest istnienie faktycznego stosunku pracy, a o ważności stosunku pracy świadczy to, czy oświadczenie woli zawarte w umowie o pracę nie zawierają wad, które powodowały by ich nieważność, bądź bezskuteczność. Z powyższych względów na istnienie stosunku pracy nie składa się tylko formalne zawarcie umowy o pracę, ale przede wszystkim zamiar stron świadczenia pracy oraz faktyczne wykonywanie określonej pracy, na warunkach wynikających z umowy. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 stycznia 2023 r., III AUa 194/22/

Kompetencje kontrolne organu rentowego wynikają wprost z art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, który przewiduje, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych upoważniony jest do kontroli wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń przez płatników składek. Kontrola ta obejmuje m.in. zgłoszenie do ubezpieczenia. Istnienie stosunku ubezpieczenia można wywodzić jedynie z ważnej umowy o pracę. Ta z kolei musi być analizowana przez pryzmat przepisów Kodeksu cywilnego, do których odpowiedniego stosowania odsyła art. 300 KP. Nie sposób przyjąć, że ocenie nie podlega ważność stosunku ubezpieczeń na co nie pozwala brak odesłania do przepisów cywilistycznych. Ocena ta ma bowiem charakter dwuetapowy: najpierw podlega jej ważność umowy o pracę w świetle regulacji zawartych w Kodeksie cywilnym, przez odpowiednie ich stosowanie w oparciu o art. 300 KP, a następnie - możliwość podlegania z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym. W oparciu o art. 58 KC w związku z art. 300 KP organ rentowy może zakwestionować ważność umowy, o pracę jako sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa. To samo należy odnieść do zarzutu pozorności umowy o pracę, unormowanego w art. 83 § 1 KP w związku z art. 300 KP./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 listopada 2022 r., III AUa 45/22/

Decyzja ustalająca obowiązek podlegania ubezpieczeniom nie jest decyzją o charakterze prawotwórczym (konstytutywnym), lecz oświadczeniem potwierdzającym istnienie bądź nieistnienie określonych praw lub obowiązków wynikających wprost z przepisów prawa określających warunki podlegania ubezpieczeniom społecznym. /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 października 2022 r., (...) 8/22 ,Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 listopada 2021 r., (...) 75/21 / Decyzja organu rentowego o okresach podlegania ubezpieczeniom społecznym ma w tej sytuacji charakter decyzji deklaratoryjnej, która jedynie stwierdza istnienie określonej sytuacji prawnej, ale jej nie tworzy ani nie kształtuje.

W judykaturze nie kwestionuje się uprawnienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do zbadania ważności umowy o pracę, jak również umów cywilnoprawnych w celu stwierdzenia objęcia danej osoby ubezpieczeniem społecznym. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który stwierdza podleganie ubezpieczeniu społecznemu, może - bez względu na nazwę umowy i jej postanowienia, którym strony zamierzały się poddać - ustalić rzeczywisty charakter stosunku prawnego łączącego strony i istniejący tytuł ubezpieczenia oraz wydać w tym zakresie decyzję na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Stwierdzając nieważność postanowień umownych, organ stosujący prawo uchyla się tylko od związania nimi, nie ingerując w samą umowę o pracę i nie zastępując stron stosunku pracy w kształtowaniu jego treści. /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 listopada 2021 r., I (...) 63/21/

Reasumując Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który stwierdza podleganie ubezpieczeniu społecznemu, może - bez względu na nazwę umowy i jej postanowienia wskazujące na charakter stosunku prawnego, którym strony zamierzały się poddać - ustalić rzeczywisty jego charakter i istniejący tytuł ubezpieczenia. Nawiązanie stosunku pracy jest wykazywane umową o pracę, przy czym okoliczności związane z umową o pracę, oceniane na gruncie prawa cywilnego, nie są dla organu rentowego wiążące. Stan taki może dotyczyć umowy w całości, bądź też jej poszczególnych postanowień bądź też pewnego okresu jej realizowania. W takim przypadku - właśnie z uwagi na publicznoprawny wymiar tej czynności prawnej, wyrażający się obciążeniem Funduszu Ubezpieczeń Społecznych koniecznością wypłat rażąco wygórowanych świadczeń, nieadekwatnych do rzeczywistych okoliczności realizacji stosunku pracy – organ rentowy ma prawo, a wręcz obowiązek zareagować na aktywność stron nie znajdującą uzasadnienia w społeczno-gospodarczym przeznaczeniu umowy o pracę i niemożliwą do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy, co pomija apelująca, organ rentowy analizując charakter łączącego strony stosunku prawnego stanowiącego tytuł do ubezpieczenia uznał jego faktyczne istnienie jedynie w okresie od 14 grudnia 2012 roku do 30 września 2016 roku co znalazło swój wyraz w treści decyzji z dnia 28 grudnia 2021 roku. Organ badając cały okres zatrudnienia wnioskodawczyni potwierdził jego występowanie tylko w tym przedziale. Co znamienne postępowanie sądowe wszczęte na skutek odwołania od wskazanej decyzji dotyczyło także okresu od 1 października 2016. Sąd Okręgowy badał kwestię czy pomiędzy wnioskodawczynią a Zakładem (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością po dniu 30 września 2016 roku doszło do realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 k.p. Wyrokiem z dnia 28 października 2022 roku wydanym w sprawie VIII U 401/22 Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie B. K.. Natomiast Apelacja B. K. od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 28 października 2022 roku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 maja 2023 roku w sprawie III AUa 29/23.

Nie ulega zatem wątpliwości, że wbrew przekonaniu skarżącej, iż kwestia istnienia pracowniczego tytułu do ubezpieczeń także pod dniu 1 października 2016 r. została prawomocnie rozstrzygnięta. Sądy obu instancji nie widziały podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji i ustalenia istnienia tego tytułu także w okresie po 30 września 2016 r. A zatem Sąd Rejonowy w zaskarżonym rozstrzygnięciu słusznie stwierdził iż prawomocnie przesądzonym został brak istnienia tego tytułu do ubezpieczeń niepodleganie ubezpieczeniu pracowniczemu przez B. K. po tej dacie.

W tym miejscu ponownie wskazać należy - było to już bowiem przedmiotem uwag Sądu I instancji- iż w świetle art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Związanie stron, o którym mowa w powołanym przepisie, polega na związaniu tych podmiotów dyspozycją zawartej w sentencji wyroku skonkretyzowanej, zindywidualizowanej i trwałej normy prawnej wywiedzionej przez sąd z norm generalnych i abstrakcyjnych zawartych w przepisach prawnych. Inne sądy, organy państwowe oraz organy administracji publicznej, rozstrzygające w sprawach innych niż karne, są związane prejudycjalnie, czyli nie mogą dokonać odmiennej oceny prawnej roszczenia niż zawarta w prejudykacie, ale także nie mogą dokonać odmiennych ustaleń faktycznych. Związanie orzeczeniem oznacza zatem zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego. /Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 września 2023 r., I (...) 64/23/ Tym samym określone w art. 365 KPC związanie stron, sądów i innych podmiotów i osób treścią prawomocnego orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania przez nie, że w objętej nim sytuacji stan prawny przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku (wyr. SN z 23.6.2009 r., II PK 302/08, L.; wyr. SN z 15.11.2007 r., II CSK 347/07, L.).

Wobec powyższego wskazać należy, iż w kontekście prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego z dnia 28 października 2022 r. w sprawie sygn. akt VIII U 401/22 żadne ustalenia co do tego czy wnioskodawczyni spełnia warunki podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu bycia pracownikiem też od 1 października 2016 r. co stanowi podstawę zarzutów odwołującej w przedmiotowym postępowaniu w zakresie obowiązku zwrotu zasiłku chorobowego i opiekuńczego obecnie czynione być nie mogą. Sąd Okręgowy w ww prawomocnym wyroku przesądził tę okoliczność. Pracowniczy tytuł ubezpieczenia odwołującej istniał wyłącznie do dnia 30 września 2016 roku. Tym samym w chwili obecnej argumentacja skarżącej, która nadal nie zgadza się z taką oceną kwestii podlegania przez nią obowiązkowym ubezpieczeniom jako pracownika - sugerując brak wydania decyzji w tym przedmiocie i brak rozstrzygnięcia w tej kwestii nie może przynieść spodziewanych przez nią skutków procesowych.

Nietrafnym jest też apelacyjny zarzut naruszenie art. 66 ust. 2 ustawy świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz art. 84 ust. 2 pkt 2 poprzez przyjęcie, że ubezpieczona nienależnie pobrała świadczenia i zobligowana jest do ich zwrotu.

W myśl art. 66 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Z kolei zgodnie z art 84 ust. 1 i 2 ustawy systemowej t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1230

1. Osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Odsetki, z zastrzeżeniem ust. 1a, są naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty.

1a. W razie zwrotu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń, w terminie wskazanym w decyzji zobowiązującej do zwrotu tych należności, nie nalicza się odsetek od spłaconych należności za okres od dnia przypadającego po dniu wydania decyzji do dnia spłaty.

2. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia;

W prawie ubezpieczeń społecznych "świadczenie nienależnie pobrane", to nie tylko "świadczenie nienależne" (obiektywnie, np. wypłacane bez podstawy prawnej), ale także "nienależnie pobrane", a więc pobrane przez osobę, której można przypisać określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania; por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2020 r., I UK 98/19, LEX nr 3067436). Świadomość nienależności świadczenia może mieć źródło w pouczeniu udzielonym przez organ rentowy co do okoliczności powodujących konieczność zwrotu świadczenia bądź też może wynikać z zawinionego działania osoby, która spowodowała wypłatę świadczeń.

W rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych błąd stanowi następstwo świadomego działania pobierającego świadczenie, determinowanego wolą wywołania przekonania po stronie organu rentowego, że zostały spełnione warunki nabycia prawa do świadczenia lub świadczenia o określonej wysokości. Ów błąd wiąże się zawsze z pierwotną wadliwością rozstrzygnięć organu rentowego lub odwoławczego, z etapem ustalania prawa do świadczeń, a jego istotną cechą konstrukcyjną, odróżniającą od innych uchybień, jest istnienie fałszywego wyobrażenia organu o stanie uprawnień ubezpieczonego, wywołanego na skutek świadomego zachowania osoby pobierającej świadczenie.

Świadomym wprowadzeniem w błąd jest umyślne działanie świadczeniobiorcy, które ma postać zamiaru bezpośredniego lub zamiaru ewentualnego. W rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej błąd stanowi następstwo świadomego działania pobierającego świadczenie, determinowanego wolą wywołania przekonania po stronie organu rentowego, że zostały spełnione warunki nabycia prawa do świadczenia lub świadczenia o określonej wysokości. Organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia jedynie wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. Obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się ono nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów, albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina (zła wola) świadczeniobiorcy, nie uzasadnia natomiast powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 kwietnia 2023 r., (...) 44/22/

W przypadku rozważania odpowiedzialności ubezpieczonej z art. 84 ust. 2 pkt 1 lub pkt 2 ustawy systemowej niezbędne jest wykazanie braku prawa do świadczenia i świadomości, że zasiłek był nienależny. Obie przesłanki muszą wystąpić już w trakcie pobierania świadczenia, a nie po zaprzestaniu jego wypłaty. Innymi słowy, jeśli w trakcie pobierania świadczenia jest ono "należne", a okoliczności wyłączające prawo do niego, w konsekwencji również wiedza o tym świadczeniobiorcy, wystąpiły post factum, to nie ma podstaw do uznania, iż należności wypłacone podlegają zwrotowi na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy systemowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2018 r., I UK 248/17, niepublikowany).

Ocena świadomości pobierania nienależnego świadczenia wymaga pewnej indywidualizacji. Pojęcie nienależnego świadczenia w prawie ubezpieczenia społecznego definiowane jest "z punktu widzenia osoby, która je pobrała". Dlatego w celu ustalenia obowiązku zwrotu wymagane są świadomość i premedytacja ubezpieczonego co do tego, że pobrał świadczenie bezprawnie. Obowiązek zwrotu świadczenia wypłaconego i pobranego bez podstawy prawnej obciąża więc tego, kto przyjął je "w złej wierze, wiedząc, że mu się nie należy" (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2004 r., I UK 3/04, Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 lipca 2023 r., I (...) 34/23).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy, co słusznie zostało ustalone przez Sąd I instancji, wbrew zapatrywaniom apelacji niewątpliwie, wskazane przesłanki zostały spełnione. B. K., bezsprzecznie, nie miała prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego w 2017 i 2018 r. skoro już od dnia 1 października 2016 nie podlegała ubezpieczeniom jako pracownik. Kwestia ta nie była przedmiotem żadnych domniemań lecz konsekwencją wydania prawomocnej decyzji z dnia 28 grudnia 2021 r. W ocenie Sądu Okręgowego, we wskazanym okresie, należy, również, mówić o świadomym wprowadzeniu w błąd organu rentowego przez B. K. i świadomym poborze świadczeń, do których nie miała ona tytułu prawnego. Co prawda decyzją stwierdzającą podleganie ubezpieczeniem z tytułu zatrudnienia wyłącznie do 2016 r wydano dopiero w 2021 r. jednakże nie można uznać że prawidłowe zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składek było całkowicie niezależne od wnioskodawczyni.

Co wynika z uzasadnienia wyroków w sprawie III AUa 29/23 VIII U 401/22 i co nie mogło zostać już skutecznie podważone wnioskodawczyni podlegała ubezpieczeniom z tytułu zatrudnienia tylko do 30 września 2016 roku bo od 1 października 2016 roku bo nie świadczyła pracy w warunkach kierownictwa pracodawcy nie występował element podporządkowania pracowniczego. W istocie od października 2016 roku to wnioskodawczyni sama sobie wyznaczała zakres obowiązków i decydowała, ile czasu danego dnia poświęci na określone czynności. Wnioskodawczyni nie otrzymywała też wynagrodzenia. Po 30 września 2016 roku apelująca faktycznie pozorowała więc pozostawanie w stosunku pracy, a tym samym wprowadziła organ wypłacający świadczenia w błąd poprzez wywołanie w nim przekonania o obejmujących ją obowiązkowych ubezpieczeniach społecznych, w tym ubezpieczeniu chorobowym. Wnioskodawczyni korzystała ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego jako pracownik wiedząc o tym że nim nie była, skoro sama de facto kierowała działaniami płatnika.

Tym samym żądanie zwrotu uzyskanych przez nią nienależnie świadczeń zasiłków chorobowego i opiekuńczego za sporne okresy od 14 sierpnia 2017 roku do 2 stycznia 2018 roku oraz od 9 maja 2018 roku do 6 lipca 2028 roku jest jak najbardziej uprawnione.

Prawidłowym jest również żądanie odsetek od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia wydania decyzji w sprawie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

Zgodnie już ze wspominanym brzemieniem Art. 84 ust. 1 ustawy systemowej zmienionym ustawą z dnia 24.06.2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 1621), która weszła w życie w życie 18.09.2021 r. a więc była już obowiązującą w dacie wydania zaskarżonej decyzji odsetki, z zastrzeżeniem ust. 1a, są naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty Wcześniej przepisy u.s.u.s. nie zawierały takiego, ani też podobnego lub analogicznego, unormowania. Z tego względu przyjmowano, że wymagalność roszczeń o odsetki następowała dopiero z chwilą doręczenia decyzji zawierającej żądanie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2008 r., I UK 154/08, OSNAP 2010/11-12/148), a tym samym od tej daty możliwe stawało się ich naliczanie. Wskazana ustawa nowelizacyjna nie zawierała żadnych przepisów przejściowych co do daty lub sytuacji wykorzystania nowej regulacji dotyczącej odsetek (tj. zmienionego art. 84 ust. 1 zd. 2 i ust. 1a u.s.u.s.). Zatem zasadnym jest przyjęcie, że przepisy te winny zostać zastosowane do wszystkich niezakończonych prawomocnymi decyzjami przypadków nienależnie pobranych świadczeń dopiero od daty wejścia w życie zmiany ustawy tj. od 18 września 2021 r. Okres za który organ rentowy żądał odsetek zakończył się 27.01.2022.w dacie obowiązywania ustawy. Zatem żądanie odsetek w tej formie należało ocenić jako uzasadnione.

W tym stanie rzeczy, podzielając w całej rozciągłości trafność rozstrzygnięcia i motywów Sądu Rejonowego, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy apelację ubezpieczonej oddalił, o czym orzekł jak w sentencji.