Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2014 r. na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim

z dnia 23 października 2013 r., sygn. akt I C 393/11

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

M. Gołuńska W. Kaźmierska M. Sawicka

sygn. akt I ACa 938/13

UZASADNIENIE

Powód (...) Publiczny Szpital Wojewódzki w G.. w dniu 6 października 2011 roku złożył pozew przeciwko J. A. i Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. o orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwani mają zapłacić solidarnie powodowi kwotę 1 155 378,69 zł z należnościami ubocznymi i kosztami procesu.

W uzasadnieniu powód podał iż ówczesny Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gorzowie Wlkp. prowadził postępowania egzekucyjne przeciwko powodowi z wniosku wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w G. w następujących sprawach: KM2170/05, KM 2171/05, KM 2172/05, KM 2173/05, KM 2181/05, KM5556/05, KM5557/05, KM 5558/05, KM6239/04, KM6249/04, KM6251/04, KM6252/04, KM6253/04, KM6255/04, KM6256/04, KM6257/04, KM9222/04, KM9223/04, KM9224/04, KM9225/04, KM9226/04, KM9235/04. W toku prowadzonych egzekucji pozwany J. A. ustalił i pobrał stosunkowe opłaty w wysokości : 59 316 zł (KM2170/05, KM 2171/05, KM 2172/05, KM 2173/05, KM9223/04, KM9224/04, KM9225/04, KM9226/04), 28 715,90 zł (KM 2181/05), 30 782,63 zł (KM5556/05), 7 752,88 zł (KM5557/05), 11 919,59 zł (KM 5558/05), 52 687,59 zł (KM6239/04), 57 090.90 zł (KM6240/04, KM6249/04, KM6252/04, KM6253/04, KM6254/04, KM6255/04, KM6256/04, KM6257/04, KM9222/04) 55 967,83 zł (KM6251/04), 30 716,16 zł (KM 9235/04). W sprawie KM 6251/04 Sąd Rejonowy na skutek skargi wniesionej przez powoda postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2009 roku sygn. akt VIII Co 197/08 uchylił postanowienie komornika z 20 grudnia 2007 roku w przedmiocie ustalenia opłaty stosunkowej i zobowiązał go do ustalenia opłaty zgodnie z przepisami prawa. Komornik postanowieniem z dnia 17 czerwca 2009 roku ustalił, iż w skład opłaty wchodzą jedynie koszty doręczenia środków pieniężnych w wysokości 15 zł. W sprawie KM 6239/04 Sąd Rejonowy na skutek skargi wniesionej przez powoda postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2009 uchylił postanowienie komornika w przedmiocie ustalenia opłaty stosunkowej i zobowiązał go do ustalenia powstałej w sprawie nadpłaty. Komornik postanowieniem z dnia 23 czerwca 2009 roku ustalił nadpłatę na kwotę 1177,59 zł. Sąd Okręgowy w Gorzowie na skutek zażaleń Szpitala postanowieniem z dnia 29 stycznia 2009 roku w sprawie V Cz 193/08 uchylił postanowienia komornika o kosztach, polecając mu ich ponowne ustalenie. Wskutek zażaleń szpitala w sprawie V Cz 320/08 Sąd: w sprawach VIII Co 175/08, VIII Co 176/08, VIII Co 146/08, VIII Co 139/08, VIII Co 137/08 uchylił zaskarżone postanowienia i sprawę przekazał sądowi do ponownego rozpoznania ,w pozostałych sprawach uchylił postanowienia komornika w całości w przedmiocie kosztów egzekucyjnych polecając ich ponowne ustalenie. Komornik ustalił zatem w postanowieniach wydanych w 2009 roku ponownie koszty egzekucyjne, ustalając je na kwoty od 4zł do 16 złotych i stwierdzając, że komornikowi nie przysługuje opłata egzekucyjna od czynności podjętych w okresie zawieszenia postępowania egzekucyjnego zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego III CZP 90/08 z dnia 16 października 2008 roku oraz orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2006 roku w sprawie P 18/05. W ocenie powoda bezsporne jest, że kwota dochodzona pozwem w wysokości 1 155 378.68 zł została pobrana niezgodnie z prawem przez pozwanego J. A. i stanowi uszczerbek w mieniu powoda, a więc poniesioną szkodę. Zgodnie z art. 23 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji komornik obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności. Powód w dniu 16 lipca 2009 roku doręczył pozwanemu J. A. wezwanie o zapłaty kwoty 1 155 378,68 zł. Do chwili obecnej pozwany nie zaspokoił roszczenia powoda. Odpowiedzialność pozwanego Skarbu Państwa wobec powoda uzasadniona jest treścią art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji.

Pozwany J. A. w dniu 19 grudnia 2011 roku złożył odpowiedź na pozew wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu kwestionował roszczenie powoda co do zasady i wysokości. Pozwany wskazał, iż analiza treści uzasadnieniu pozwu i przedstawionych przez powoda dokumentów nie wskazuje na powstanie szkody w mieniu powoda jak i niezgodne z prawem działanie pozwanwgo oraz związku przyczynowego pomiędzy tymi zdarzeniami. Pozwany powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego III CZP 90/08 stwierdził, że warunkiem sine qua non odpowiedzialności komornika jest bezprawność jego działania, która nie może być uzależniona i postrzegana tylko i wyłącznie przez pryzmat jednej z licznych uchwał Sądu Najwyższego, lecz przede wszystkim przez niezgodność postępowania z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prezesa Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów procesu. W uzasadnieniu podał, iż działanie komornika nie może być uznane za niezgodne z prawem. W ocenie pozwanego nie każdą nieprawidłowość w działaniu władzy publicznej można kwalifikować jako bezprawność rodzącą odpowiedzialność deliktową. Kwestia przysługiwania komornikowi opłaty egzekucyjnej od kwot przekazanych przez niego na rachunek depozytowy sądu w czasie zawieszenia postępowania egzekucyjnego z mocy art. 24 ust. 2 ustawy o pomocy publicznej z dnia 15 kwietnia 2005 roku na podstawie uprzedniego zajęcia wierzytelności następnie zwróconych dłużnikowi w efekcie umorzenia postępowania na wniosek wierzyciela, wzbudza wątpliwości w orzecznictwie sądu. Nie można zatem przyjąć za bezprawne przyjęcie przez pozwanego komornika jednej z obowiązujących wówczas interpretacji przepisów prawa. Była to zresztą interpretacja zgodna z poglądem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim. Tym samym stan faktyczny sprawy nie wyczerpuje hipotezy art. 23 ust. 1 ustawy o komornikach, a w konsekwencji brak jest podstaw solidarnej odpowiedzialności Skarbu Państwa.

Pozwany podniósł także, niezależnie od powyższego, zarzut przedawnienia roszczenia w całości. Stosownie do art. 442 ¹ § 1 k.c. do roszczeń z czynów niedozwolonych powstałych przed dniem 10 sierpnia 2007 roku stosuje się trzyletni okres przedawnienia od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże w każdym wypadku roszczenia przedawniają się z upływem 10 lat od dnia w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. W realiach sprawy powód wiedział zarówno o szkodzie jak i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia już w dniu zdarzeń wywołujących szkodę, lecz z pozwem wystąpił dopiero w październiku 2011 roku.

W trakcie niniejszego procesu powód zawarł ugodę sądową z pozwanym J. A. i postępowanie wobec tego pozwanego zostało prawomocnie umorzone postanowieniem z dnia 15 stycznia 2013 roku.

Pismem z dnia 19 marca 2013 roku powód cofnął pozew w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. w zakresie należności głównej, tj. kwoty 1 155378,68 zł a podtrzymał pozew w pozostałym zakresie, tj. odsetek ustawowych od kwoty 1 115 378,68 z od dnia 6 kwietnia 2011 roku do dnia 27 lutego 2013 roku od kwoty 40 000 zł od dnia 6 kwietnia 2011 roku do dnia 4 marca 2013 roku. Pozwany Skarb Państwa wnosił konsekwentnie o oddalenie powództwa w całości.

Na rozprawie w dniu 23 października 2013 roku powód wskazał, że nastąpiło przekształcenie podmiotowe po stronie powodowej. Za dotychczasowy (...) wstąpił następca prawny – (...) wG.

Wyrokiem z dnia 23 października 2013 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wlkp. powództwo oddalił oraz zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 7 200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

J. A. jako Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gorzowie Wlkp. prowadził postępowania egzekucyjne przeciwko powodowi w sprawach: KM2170/05, KM 2171/05, KM 2172/05, KM 2173/05, KM 2181/05, KM5556/05, KM5557/05, KM 5558/05, KM6239/04, KM6249/04, KM6251/04, KM6252/04, KM6253/04, KM6255/04, KM6256/04, KM6257/04, KM9222/04, KM9223/04, KM9224/04, KM9225/04, KM9226/04, KM9235/04. W toku tych postępowań pobierał opłaty stosunkowe 59 316 zł (KM2170/05, KM 2171/05, KM 2172/05, KM 2173/05, KM9223/04, KM9224/04, KM9225/04, KM9226/04), 28 715,90 zł (KM 2181/05), 30 782,63 zł (KM5556/05), 7 752,88 zł (KM5557/05), 11 919,59 zł (KM 5558/05), 52 687,59 zł (KM6239/04), 57 090.90 zł (KM6249/04, KM6252/04, KM6253/04, KM6255/04, KM6256/04, KM6257/04, KM9222/04) 55 967,83 zł (KM6251/04), 30 716,16 zł (KM 9235/04).

W sprawie KM 6239/04 w dniu 31stycznia 2008 roku zastępca komornika sądowego K. K. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 52 702, 59 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Odpis tego postanowienia doręczono powodowi 14 lutego 2008 roku. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. Sąd ten postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2009 roku uchylił zaskarżone postanowienie w przedmiocie ustalenia opłaty stosunkowej i polecił komornikowi Sadowemu – R. K. ustalenie powstałej w sprawie nadpłaty i poinformowanie o tym dłużnika. Postanowieniem z dnia 23 czerwca 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił nadpłatę w opłacie stosunkowej w niniejszej sprawie egzekucyjnej na kwotę 1 177,59 zł i ustalił, iż nadpłata ta została w całości pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie doręczono powodowi w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 6251/04 w dniu 20 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 55 982,83 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2009 roku uchylił zaskarżone postanowienie w przedmiocie ustalenia opłaty stosunkowej i polecił komornikowi Sadowemu – R. K. ustalenia opłaty zgodnie z przepisami prawa, doręczenie powodowi szczegółowego zestawienia kwot przekazanych do depozytu sądowego a następnie zwróconych dłużnikowi. Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 15 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 55 967,83 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego T. A.. Postanowienie doręczono powodowi w dniu 19 czerwca 2009 roku.

W sprawie KM 2170/05 zastępca komornika U. P. wydała w dniu 19.12.2007 roku postanowienie w którym miedzy innymi umorzyła postępowanie sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 59 332 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 07 marca 2008 roku oddalił skargę. Na powyższe postanowienie powód wniósł zażalenie do Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, który zmienił zaskarżone postanowienie i nakazał komornikowi ponownie orzec o kosztach postępowania. Komornik R. K. w sprawie KM 2170/05 postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w sprawie w wysokości 16 zł oraz stwierdził iż opłata w kwocie 59 316 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie powód odebrał w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 2173/05 zastępca komornika U. P. wydała w dniu 17.12.2007 roku postanowienie w którym miedzy innymi umorzyła postępowanie sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 59 316 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 07 marca 2008 roku oddalił skargę. Na powyższe postanowienie powód wniósł zażalenie do Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, który zmienił zaskarżone postanowienie i nakazał komornikowi ponownie orzec o kosztach postępowania Komornik R. K. w sprawie KM 2173/05 postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w sprawie w wysokości 14 zł oraz stwierdził iż opłata w kwocie 59 316 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie powód odebrał w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 6249/04 zastępca komornika U. P. wydała w dniu 17.12.2007 roku postanowienie w którym miedzy innymi umorzyła postępowanie sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 57 090,900 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 07 marca 2008 roku oddalił skargę. Na powyższe postanowienie powód wniósł zażalenie do Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, który zmienił zaskarżone postanowienie i nakazał komornikowi ponownie orzec o kosztach postępowania. Komornik R. K. w sprawie KM 6249/04 postanowieniem z dnia 23 czerwca 2009 roku ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w sprawie w wysokości 14 zł oraz stwierdził iż opłata w kwocie 57 090,90 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie powód odebrał w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 6255/04 zastępca komornika U. P. wydała w dniu 17.12.2007 roku postanowienie w którym miedzy innymi umorzyła postępowanie sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 57 104,900 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 07 marca 2008 roku oddalił skargę. Na powyższe postanowienie powód wniósł zażalenie do Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, który zmienił zaskarżone postanowienie i nakazał komornikowi ponownie orzec o kosztach postępowania. Komornik R. K. w sprawie KM 6255/04 postanowieniem z dnia 23 czerwca 2009 roku ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w sprawie w wysokości 14 zł oraz stwierdził iż opłata w kwocie 57 090,90 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie powód odebrał w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 9224/04 zastępca komornika U. P. wydała w dniu 17.12.2007 roku postanowienie, w którym miedzy innymi umorzyła postępowanie sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 59 330 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 07 marca 2008 roku oddalił skargę. Na powyższe postanowienie powód wniósł zażalenie do Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, który zmienił zaskarżone postanowienie i nakazał komornikowi ponownie orzec o kosztach postępowania. Komornik R. K. w sprawie KM 9224/04 postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w sprawie w wysokości 14 zł oraz stwierdził iż opłata w kwocie 59316 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie powód odebrał w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 9225/04 zastępca komornika U. P. wydała w dniu 17.12.2007 roku postanowienie w którym miedzy innymi umorzyła postępowanie sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 59330,00 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 07 marca 2008 roku oddalił skargę. Na powyższe postanowienie powód wniósł zażalenie do Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, który zmienił zaskarżone postanowienie i nakazał komornikowi ponownie orzec o kosztach postępowania. Komornik R. K. w sprawie KM 9226/04 postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w sprawie w wysokości 14 zł oraz stwierdził, że opłata w kwocie 59316 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie powód odebrał w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 9226/04 zastępca komornika U. P. wydała w dniu 17.12.2007 roku postanowienie w którym miedzy innymi umorzyła postępowanie sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 57 104,900 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 07 marca 2008 roku oddalił skargę. Na powyższe postanowienie powód wniósł zażalenie do Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, który zmienił zaskarżone postanowienie i nakazał komornikowi ponownie orzec o kosztach postępowania. Komornik R. K. w sprawie KM 9226/04 postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w sprawie w wysokości 14 zł oraz stwierdził, że opłata w kwocie 59316 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie powód odebrał w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 2171/05 zastępca komornika U. P. wydała w dniu 17.12.2007 roku postanowienie w którym miedzy innymi umorzyła postępowanie sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 59 332 zł złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 10 czerwca 2008 roku oddalił skargę. Na powyższe postanowienie powód wniósł zażalenie do Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, który zmienił zaskarżone postanowienie i nakazał komornikowi ponownie orzec o kosztach postępowania. Komornik R. K. w sprawie KM 2171/05 postanowieniem z dnia 11 maja 2009 roku ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w sprawie w wysokości 16 zł oraz stwierdził iż opłata w kwocie 59316 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A..

W sprawie KM 2172/05 zastępca komornika U. P. wydała w dniu 17.12.2007 roku postanowienie w którym miedzy innymi umorzyła postępowanie sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 59 332 zł złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 10 czerwca 2008 roku oddalił skargę. Na powyższe postanowienie powód wniósł zażalenie do Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, który zmienił zaskarżone postanowienie i nakazał komornikowi ponownie orzec o kosztach postępowania. Komornik R. K. w sprawie KM 2172/05 postanowieniem z dnia 11 maja 2009 roku ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w sprawie w wysokości 16 zł oraz stwierdził iż opłata w kwocie 59316 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A..

W sprawie KM 2181/05 w dniu 21 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 28 721,90 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2009 roku uchylił zaskarżone postanowienie w przedmiocie ustalenia opłaty stosunkowej i polecił komornikowi Sadowemu dołączenie do akt tytułu wykonawczego i ustalenie kosztów postępowania zgodnie z obowiązującymi przepisami. Na powyższe postanowienie dłużnik złożył skargę, która postanowienie Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 13 marca 2008 roku w została oddalona. Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 6 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 22715,90 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie doręczono powodowi w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 5556/05 w dniu 21 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 30 788,63 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2009 roku uchylił zaskarżone postanowienie w przedmiocie ustalenia opłaty stosunkowej i polecił komornikowi Sadowemu dołączenie do akt tytułu wykonawczego i ustalenie kosztów postępowania zgodnie z obowiązującymi przepisami. Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 6 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 30 782,63 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie doręczono powodowi w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 5557/05 w dniu 21 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 30 788,63 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Niniejszy Sąd postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2009 roku uchylił zaskarżone postanowienie w przedmiocie ustalenia opłaty stosunkowej i polecił komornikowi Sadowemu dołączenie do akt tytułu wykonawczego i ustalenie kosztów postępowania zgodnie z obowiązującymi przepisami. Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 4 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 7 752,88 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie doręczono powodowi w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 5558/05 w dniu 21 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 11 923,59 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Sąd ten wydał w dniu 09 czerwca 3008 roku postanowienie w którym ustalił wysokość opląty stosunkowej na kwotę 10 131,05. Dłużnik wniósł na niniejszej postanowienie zażalenie. Sąd Okręgowy postanowienie w sprawie V Cz 320/08 uchylił dotychczasowe postanowienie i nakazał ponownie rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu. Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2009 roku uchylił zaskarżone postanowienie w przedmiocie ustalenia opłaty stosunkowej i polecił komornikowi Sadowemu dołączenie do akt tytułu wykonawczego i ustalenie kosztów postępowania zgodnie z obowiązującymi przepisami. Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 4 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 11919,59 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.. Postanowienie doręczono powodowi w dniu 08 lipca 2009 roku.

W sprawie KM 6240/04 w dniu 17 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 57 105,90 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Sąd ten wydał w dniu 09 czerwca 2008 roku postanowienie w którym oddalił skargę. Dłużnik wniósł na niniejsze postanowienie zażalenie. Sąd Okręgowy postanowienie w sprawie V Cz 320/08 uchylił dotychczasowe postanowienie i nakazał ponownie rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu. Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 15 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 57 090,90 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A.

W sprawie KM 6252/04 w dniu 17 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 57 090,90 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Sąd ten wydał w dniu 05 czerwca 2008 roku postanowienie w którym oddalił skargę. Dłużnik wniósł na niniejsze postanowienie zażalenie. Sąd Okręgowy postanowienie w sprawie V Cz 320/08 uchylił dotychczasowe postanowienie i nakazał ponownie rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu. Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 15 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 57 090,90 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A..

W sprawie KM 6253/04 w dniu 17 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 57 090,90 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Sąd ten wydał w dniu 19 czerwca 2008 roku postanowienie w którym oddalił skargę. Dłużnik wniósł na niniejsze postanowienie zażalenie. Sąd Okręgowy postanowienie w sprawie V Cz 320/08 uchylił dotychczasowe postanowienie i nakazał ponownie rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu. Postanowieniem z dnia 6 maja 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 16 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 57 090,90 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A..

W sprawie KM 6254/04 w dniu 17 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 57 090,90 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Sąd ten wydał w dniu 09 czerwca 2008 roku postanowienie w którym oddalił skargę. Dłużnik wniósł na niniejsze postanowienie zażalenie. Sąd Okręgowy postanowienie w sprawie V Cz 320/08 uchylił dotychczasowe postanowienie i nakazał ponownie rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu. Postanowieniem z dnia 11 maja 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 14 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 57 090,90 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A..

W sprawie KM 6256/04 w dniu 17 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 57 090,90 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Sąd ten wydał w dniu 10 czerwca 2008 roku postanowienie w którym oddalił skargę. Dłużnik wniósł na niniejsze postanowienie zażalenie. Sąd Okręgowy postanowienie w sprawie V Cz 320/08 uchylił dotychczasowe postanowienie i nakazał ponownie rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu. Postanowieniem z dnia 07 maja 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 14 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 57 090,90 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A..

W sprawie KM 6257/04 w dniu 17 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 57 090,90 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Sąd ten wydał w dniu 10 czerwca 2008 roku postanowienie w którym oddalił skargę. Dłużnik wniósł na niniejsze postanowienie zażalenie. Sąd Okręgowy postanowienie w sprawie V Cz 320/08 uchylił dotychczasowe postanowienie i nakazał ponownie rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu. Postanowieniem z dnia 07 maja 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 14 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 57 090,90 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A..

W sprawie KM 9222/04 w dniu 17 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 57 090,90 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Sąd ten wydał w dniu 05 czerwca 2008 roku postanowienie w którym oddalił skargę. Dłużnik wniósł na niniejsze postanowienie zażalenie. Sąd Okręgowy postanowienie w sprawie V Cz 320/08 uchylił dotychczasowe postanowienie i nakazał ponownie rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu. Postanowieniem z dnia 11 maja 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 14 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 57 090,90 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A..

W sprawie KM 9223/04 w dniu 17 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 59 316 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Sąd ten wydał w dniu 05 czerwca 2008 roku postanowienie w którym oddalił skargę. Dłużnik wniósł na niniejsze postanowienie zażalenie. Sąd Okręgowy postanowienie w sprawie V Cz 320/08 uchylił dotychczasowe postanowienie i nakazał ponownie rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu. Postanowieniem z dnia 07 maja 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 14 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 59.316 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A..

W sprawie KM 9235/04 w dniu 21 grudnia 2007 roku zastępca komornika sądowego U. P. wydała postanowienie, w którym między innymi orzekła o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie i ustaliła, że opłata egzekucyjna w kwocie 30 722,16 złotych została pobrana przez odwołanego komornika J. A.. Powód wniósł skargę na tę czynność komornika do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. VIII Wydziału Egzekucyjnego. Sąd ten wydał w dniu 12 czerwca 2008 roku postanowienie w którym zmienił postanowienie komornika i ustalił opłatę w wysokości 26 107,83 zł w pozostałym zakresie skargę oddalił. Dłużnik wniósł na niniejsze postanowienie zażalenie. Sąd Okręgowy postanowienie w sprawie V Cz 320/08 uchylił dotychczasowe postanowienie i nakazał ponownie rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu. Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku Komornik Sadowy R. K. ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 6 zł oraz iż opłata egzekucyjną w kwocie 30 716,16 zł została pobrana przez odwołanego Komornika Sądowego J. A..

Pismem z dnia 13 lipca 2009 roku powód wezwał opiekuna prawnego J. A. do zwrotu kwoty 1 155 378,68 zł.

Pismem z dnia 23 marca 2011 roku powód wezwał Prezesa Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim do zapłaty 1 155 378,68 zł z tytułu uwzględnienia skargi powoda na czynności komornika. Prezes Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim w piśmie z dnia 23 marca 2011 roku odmówił zapłaty żądanej kwoty, wskazując że jedynym zobowiązanym do spełnienia roszczenia powoda jest były komornik sądowy z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.

W oparciu o takie poczynione w sprawie ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy stwierdził, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód dochodził w niniejszej sprawie odszkodowania od pozwanego Skarbu Państwa Prezesa Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 roku, Nr 167, poz. 1191 ze zmianami). Odpowiedzialność ta związana jest z czynnościami byłego komornika sądowego J. A. i przy spełnieniu ustawowych przesłanek miałaby charakter solidarny z komornikiem (art. 23 ust. 3) ustawy. Jest to odpowiedzialność deliktowa, stąd należy stosować przepisy o czynach niedozwolonych, w tym również o przedawnieniu roszczeń z czynów niedozwolonych.

Zgodnie z treścią obowiązującego obecnie przepisu art. 442 ^{( 1)} § 1 zdanie pierwsze kodeksu cywilnego „roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia”. Zatem rozpoczęcie okresu biegu przedawnienia uzależnione jest od momentu powzięcia przez poszkodowanego wiedzy o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Wiadomości te nie muszą być uzyskane w tym samym czasie. Jeżeli poszkodowany dowie się o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody później niż o samej szkodzie, to ta późniejsza data wyznacza początek biegu przedawnienia (por. wyrok SN z dnia 27 października 2010 r., V CSK 107/10, LEX nr 677913; wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2002 r., IV CKN 949/00, Biul. SN 2002, nr 11, poz. 11; Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania..., s. 273). Ponieważ chwilą określającą początek trzyletniego biegu przedawnienia jest moment „dowiedzenia się o szkodzie" i „osobie obowiązanej do jej naprawienia", a nie o zakresie szkody czy trwałości jej następstw, dlatego uznaje się, że jest to moment, gdy poszkodowany zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody i ma świadomość doznanej szkody (por. wyrok SN z dnia 18 września 2002 r., III CKN 597/2000, niepubl.; wyrok SA w Poznaniu z dnia 21 marca 2006 r., I ACa 1116/05, LEX nr 19451810; wyrok SA w Krakowie z dnia 5 maja 2010 r., III APa 4/10, OSA 2011, z. 3, poz. 91). Jednocześnie przepis art. 442 ^{( 1)} § 1 k.c. wprowadza drugą regułę: termin przedawnienia roszczeń deliktowych nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę (termin a tempore facti – zob. Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania..., s. 273). Jak podkreśla się w judykaturze, przewidziany w art. 442 ^{( 1)} § 1 zdanie drugie k.c. dziesięcioletni termin przedawnienia biegnie nie od chwili dowiedzenia się o szkodzie, lecz od chwili zdarzenia ją wyrządzającego. Przepis ten zawiera ścisłe określenie początku biegu przedawnienia, nie zastrzegając jakiegokolwiek wyjątku czy odstępstwa od tej zasady. Artykuł 442 ^{( 1)} § 1 zdanie drugie k.c. nie pozwala na odmienną wykładnię (por. wyrok SN z dnia 22 czerwca 1977 r., III PR 64/77, niepubl.).

Zatem istotne jest ustalenie momentu kiedy poszkodowany zdał sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazującego na fakt powstania szkody. Chodzi tutaj o ustalenie samej świadomości doznanej szkody, bez wiedzy poszkodowanego o jej rozmiarze. Wystarczy powzięcie przez poszkodowanego wiadomości o samym zaistnieniu szkody, a nie o jej rozmiarach i trwałości następstw (por. orzeczeni Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 lutego 2012 roku., III APa 51/11, I Ca 200/12 z dnia 20 września 2012r.) Sąd Okręgowy podziela powyższe poglądy. W niniejszej sprawie należy uznać, iż powód o szkodzie dowiedział się już z postanowień komornika, w których zawarte były rozstrzygnięcia o ustalonych i pobranych kosztach egzekucyjnych – co miało miejsce w pierwszym kwartale 2008 roku. Jednakże z pozwem wystąpił dopiero w październiku 2011 roku. Powód fakt wiedzy na temat szkody potwierdził chociażby składając skargi w dniu 15 stycznia, 20 lutego 2008 roku na postanowienia komornika, zarzucając nienależyte naliczenie i pobranie opłat. Zatem w momencie zaistnienia tych zdarzeń powód wiedział o okolicznościach niezbędnych do wystąpienia z powództwem, aby zapobiec ewentualnemu przedawnieniu roszczenia o odszkodowanie, opartym na przesłankach odpowiedzialności deliktowej - art. 23 u.k.s.e. Najpóźniej więc koniec pierwszego kwartału 2008 roku jest początkiem biegu trzyletniego termin przedawnienia. Składając skargi na czynności komornika powód powoływał się nie tylko na brak podstawy prawnej do pobrania i naliczania tych opłat, ale wskazywał dokładnie kwoty, o które zdaniem dłużnika zostały bezpodstawnie zawyżone koszty egzekucyjne. Sam fakt szkody był więc powodowi znany, jak również podmiot za nią odpowiedzialny, spełnione zostały wiec przesłanki rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia. W tej sytuacji nie sposób zgodzić się z twierdzeniem powoda, że termin przedawnienia należy liczyć od maja 2009 roku – od czasu doręczenia postanowień komornika ostatecznie (prawomocnie) określających należne koszty postępowań egzekucyjnych. W tej dacie powód co najwyżej był ostatecznie przekonany co do wysokości szkody, ale okoliczność ta nie ma znaczenia przy ustalaniu daty początkowej rozpoczęcia biegu przedawnienia, a jest nią - jak wyżej napisano - najpóźniej koniec pierwszego kwartału 2008r. Natomiast powód wniósł pozew w dniu 6 października 2011 roku.

Powód był dłużnikiem w sprawach egzekucyjnych o sygnaturach wskazanych w pozwie, czyli KM2170/05, KM 2171/05, KM 2172/05, KM 2173/05, KM 2181/05, KM5556/05, KM5557/05, KM 5558/05, KM6239/04, KM6240/04, KM6249/04, KM6251/04, KM6252/04, KM6253/04, KM6254/04, KM6255/04, KM6256/04, KM6257/04, KM9222/04, KM9223/04, KM9224/04, KM9225/04, KM9226/04, KM9235/04. Powód był zawiadamiany o wszelkich czynnościach podejmowanych przez komornika. Powodowi były doręczane wszelkie również postanowienia dotyczące ustalonych kosztów egzekucyjnych. Komornik informował w postanowieniach o wysokości ustalonej i pobranej opłaty egzekucyjnej. Powód od momentu doręczenia mu postanowień komornika wiedział, o wysokości pobranych przez komornika opłat. Powód wniósł skargi na czynności komornika będąc w przekonaniu iż są one bezprawne. Zatem reasumując uznać należy iż wiedział zarówno o wielkości szkody jak i o osobie, która ją wyrządziła.

Powód uważał, że w sprawie należy zastosować art. 120 § 1 k.c., który początek biegu przedawnienia wiąże z dniem wymagalności roszczenia. Jednak w doktrynie utrwalony jest pogląd, że poza zasadą określoną w art. 120 § 1 k.c., istnieją przepisy szczególne, które wiążą początek biegu przedawnienia z innymi zdarzeniami niż nadejście wymagalności wierzytelności, na przykład art. 442 ¹ k.c. (Komentarz do kodeksu cywilnego pod redakcją E. Gniewka, Warszawa 2008, Wydawnictwo C.H. BECK, s 279). Podobnie T. P. stoi na stanowisku, że „w art.120 k.c. ustawodawca wprowadza trzy różne zasady i żadna z nich nie ma dominującego znaczenia. Jedna z zasad dotyczy wszelkich roszczeń terminowych, w których świadczenie polega na działaniu, druga – wszelkich roszczeń bezterminowych tego samego rodzaju, a trzecia – wszelkich roszczeń o zaniechanie, bez względu na to, czy termin spełnienia świadczenia został określony. Zbiory przypadków objętych poszczególnymi normami nie zachodzą na siebie. Są to więc trzy integralne reguły. Należy również podkreślić, iż od wszystkich wprowadzonych w art. 120 k.c. zasad wyjątki znaleźć można w przepisach szczególnych. Wśród przepisów szczególnych określających początek biegu przedawnienia na plan pierwszy wysuwa się art. 442 ¹k.c., który dotyczy roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. Przepis ten, dodany ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. (Dz. U. Nr 80, poz. 538), zastąpił poprzednio obowiązujący art. 442 k.c. Art. 120 k.c. posługuje się pojęciem „wymagalność” w takim samym znaczeniu, jak inne przepisy kodeksu. Nie upoważnia to bynajmniej do definiowania wymagalności przez pryzmat tego przepisu. Wymagalność jest tylko jednym ze zdarzeń inicjujących początek biegu terminu przedawnienia. Data wymagalności może więc (ale nie musi) być początkiem biegu przedawnienia, ale nie odwrotnie: zdarzenie uruchamiające bieg terminu przedawnienia nie musi stawiać roszczenia w stan wymagalności. Nie należy więc posługiwać się terminem „wymagalność” jako synonimem początku biegu terminu przedawnienia” (Tomasz Pałdyna „Przedawnienie w polskim prawie cywilnym” , Wydawnictwo Lexis Nexis, Warszawa 2009 rok, strona 148 – 149).

Mając na uwadze powyższe twierdzenie powoda, że roszczenie stało się wymagalne dopiero w maju, czerwcu 2009 roku – po otrzymaniu przez powoda ostatecznych postanowień komornika R. K. jest chybione. Jak już wcześniej Sąd Okręgowy podkreślił, w treści poprzednich uchylonych przez sąd, na skutek skarg powoda, postanowień zastępców komornika były określone opłaty egzekucyjne i fakt ich pobrania przez odwołanego komornika - pozwanego J. A.. Należy więc przyjąć, że już w tym momencie powód wiedział o szkodzie i osobie za nią odpowiedzialnej. Składając skargi na czynności komornika powód wiedział i twierdził, że jego działanie jest bezprawne. W uzasadnieniu skarg powołał się także na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 08.05.2006 roku o sygn. akt P 18/05, którym określono, że obciążenie dłużników kosztami egzekucyjnymi za dobrowolne zaspokojenie wierzyciela, czyli zachowanie pożądane i zgodne z prawem, jak i interesem wierzyciela, jest nieadekwatne do celu regulacji, wykazuje cechy swoistej kary finansowej. Powód w momencie wniesienia skarg mając przekonanie o bezprawnym działaniu komornika miał możliwość wystąpienia z pozwem o zapłatę. Wszelkie postępowania ze skarg na czynności komornika zakończyły się już w pierwszej połowie 2009r., a wiec zdecydowanie wcześniej niż upływał bieg przedawnienia. Nie mogły być one więc przeszkodą do wytoczenia powództwa w terminie pozwalającym na uzyskanie skutecznej ochrony prawnej.

Należy podkreślić, iż w niniejszej sprawie nie ma również zastosowania wskazany przez powoda art. 5 k.c. Sąd wziął pod uwagę możliwość zastosowania klauzuli zasad współżycia społecznego z art. 5 k.c. Sąd Najwyższy uznał, że brak uregulowania prekluzji oznacza istnienie istotnej luki prawnej. Sąd Najwyższy wskazał na podobieństwa oraz różnice pomiędzy prekluzją a przedawnieniem i stwierdził, że stosowanie przez analogię przepisów o przedawnieniu do terminów zawitych nie jest co do zasady wyłączone. Jednocześnie zastrzegł, że zakres analogicznego stosowania przepisów dotyczących terminów przedawnienia do terminów zawitych musi mieć charakter ograniczony. Sąd w niniejszej sprawie nie znalazł przesłanek przemawiających za uznaniem, że podniesienie zarzutu przedawnienia jest działaniem wypełniającym dyspozycję art. 5 k.c. Powód nie wskazał jakie określone zasady współżycia społecznego miałyby zostać naruszone przez uprawnionego w ten sposób, a w ocenie sądu taka sytuacja nie zachodzi. Powód zawarł w niniejszej sprawie ugodę sądową z pozwanym J. A., dotyczącą spłaty całości roszczenia głównego i znacznej części roszczenia odsetkowego. Z kwoty dochodzonej pozwem pozostała do spłaty jedynie niewielka część żądania powoda. W tych okolicznościach nie zostaną naruszone żadne zasady współżycia społecznego poprzez podniesiony skutecznie przez Skarb Państwa zarzut przedawnienia. Zwłaszcza w sytuacji, gdy zarzut został skutecznie podniesiony w związku z bezczynnością powoda, posiadającego przecież profesjonalną obsługę prawną.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. oraz art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 roku o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa ( Dz. U. nr 169, poz. 1417 ze zmianami).

Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. wniósł powód, zaskarżając go w całości i zarzucając:

- naruszenie art. 355 § 1 kpc poprzez jego niezastosowanie w zakresie cofniętego pozwu, tj. należności głównych w kwocie: 1 155 378,69 zł. w stosunku do Skarbu Państwa, co było konsekwencją zapłaty w toku procesu przez pozwanego J. A. wymienionej kwoty, wobec powyższego we wskazanym zakresie wydanie wyroku stało się zbędne, należało więc, na podstawie w/w przepisu, umorzyć w tym zakresie postępowanie (tak też Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 15 marca 1955 r. II CR 1449/54, Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 21 lipca 1951 r., C 593/51). W rozumieniu przepisów o kosztach procesu (art. 98 k.p.c.) pozwanego należało uznać za stronę przegrywającą sprawę,

- naruszenie art. 442 ¹ § 1 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. uznanie, że roszczenia objęte niniejszym postępowaniem uległy przedawnieniu, w sytuacji gdy w rzeczywistości powód o szkodzie i osobie odpowiedzialnej za jej naprawienie dowiedział się dopiero z otrzymanych postanowień komornika R. K. z 2009 r., co oznacza, że roszczenie nie mogło ulec przedawnieniu, bowiem nie upłynął trzyletni termin przedawnienia, pozew został złożony przed jego upływem w dniu 6 października 2011 r.,

- naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie przez Sąd I Instancji dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, w zakresie uznania, że powód uzyskał wiedzę o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia wcześniej niż z otrzymanych postanowień komornika R. K., gdzie faktycznie powód taką wiedzę posiadł i mógł dopiero posiąść po otrzymaniu postanowień Komornika Sądowego R. K. z jego treści, gdyż w tych postanowieniach organ egzekucyjny ustalił prawidłową wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego, w tym ustalił i wskazał jakie koszty postępowania egzekucyjnego występują w poszczególnych sprawach.

W oparciu o tak postawione zarzuty powód wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 278 659,52 zł tytułem odsetek ustawowych;

- umorzenie postępowania w pozostałym zakresie, to jest co do należności głównej 1 155 378,68 zł i odsetek ustawowych w kwocie 6 996 zł;

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych;

ewentualnie:

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację reprezentująca pozwany Skarb Państwa Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za drugą instancję, w odniesieniu do kosztów zastępstwa procesowego pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się nieuzasadniona.

Za pozbawiony racji uznał w szczególności Sąd odwoławczy pierwszy z podniesionych przez skarżącego zarzutów dopuszczenia się przez Sąd I instancji naruszenia przepisu art. 355 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w zakresie ograniczonego powództwa – cofniętego pozwu w zakresie należności głównej w kwocie 1 155 378,68 zł w stosunku do Skarbu Państwa. Zdaniem powoda wydanie wyroku we wskazanym zakresie stało się zbędne, należało więc umorzyć w tym zakresie postępowanie, a w rozumieniu przepisów o kosztach procesu (art. 98 k.p.c.) pozwanego należało uznać za stronę przegrywającą sprawę. Stanowiska powyższego Sąd Apelacyjny nie podziela. Istotnie w toku postępowania w niniejszej sprawie powodowy Szpital pismem procesowym z dnia 19 marca 2013 roku cofnął pozew wobec pozwanego Skarbu Państwa w zakresie kwoty należności głównej, podtrzymał natomiast roszczenie co do zapłaty odsetek ustawowych: od kwoty 1 115 378,68 zł od dnia 6 kwietnia 2011 roku do dnia 27 lutego 2013 roku zaś od kwoty 40 000 zł – od dnia 6 kwietnia 2011 roku do dnia 4 marca 2013roku. Związane było to z faktem zawarcia przez powoda ugody sądowej z drugim pozwanym w sprawie – J. A. – i faktem zapłaty przez tego ostatniego wyżej wymienionej kwoty należności głównej na rzecz powoda w wykonaniu postanowień wyżej wskazanej ugody. Pismem procesowym z 22 października 2013 roku powód cofnął nadto z tej samej przyczyny pozew w zakresie odsetek ustawowych w kwocie 6 996 zł. Pozwany Skarb Państwa nie wyraził zgody na cofnięcie pozwu, konsekwentnie wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu i stanowisko to podtrzymywał do końca postępowania w sprawie.

W tych okolicznościach, w świetle dyspozycji art. 203 § 1 k.p.c. powód nie cofnął pozwu ze skutkiem prawnym, albowiem doszłoby do tego tylko w razie jednoczesnego zrzeczenia się przezeń roszczeń we wskazanym zakresie, a tego w sprawie niniejszej niewątpliwie nie uczynił. W tej sytuacji, wbrew stanowisku apelującego , spełnienie przez współpozwanego J. A. świadczeń w wykonaniu zawartej z powodem w dniu 15 stycznia 2013 roku ugody nie spowodowało, aby wydanie wyroku w tej części w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa stało się zbędne, co w konsekwencji uzasadniałoby umorzenie postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. Wskutek braku popierania przez stronę powodową powództwa względem pozwanego Skarbu Państwa w tej części, w której jednak nie zrzekła się ona roszczenia , potrzeba wyrokowania nie odpadła, a jedynie wobec braku przedmiotowego uszczerbku majątkowego po stronie powoda okazało się ono niezasadne i musiało podlegać oddaleniu. Założenie interpretacji powstałej sytuacji procesowej zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez apelującego stanowiłoby wypaczenie sensu przepisu art. 203 § 1 k.p.c. i art. 355 § 1 k.p.c., skoro każde cofnięcie pozwu (nawet bez skutku prawnego, czyli bez zrzeczenia się roszczenia w przypadku określonym w art. 203 § 1 in fine) miałoby skutkować umorzeniem postępowania. Odmiennie przedstawiałaby się sytuacja, gdyby cofnięciu w tym zakresie przez powoda pozwu towarzyszyło oświadczenie o zrzeczeniu się roszczenia, co skutkowałoby istotnie potrzebą umorzenia postępowania i było podstawą do obciążenia w tej części kosztami procesu pozwanego. Aprobowany jest bowiem w takich realiach pogląd, iż skoro przyczyną takiego skutecznego cofnięcia pozwu było zaspokojenie roszczenia przez pozwanego w toku postępowania, to jest on wówczas uznawany za stronę przegrywającą spór. Skoro jednak w niniejszej sprawie powództwo co do należności głównej oraz odsetek w kwocie 6 996 zł podlegało oddaleniu, to przy takim rozstrzygnięciu przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują możliwości zasądzenia zwrotu kosztów procesu na rzecz powoda.

Niezasadne okazały się także, zdaniem Sądu odwoławczego pozostałe postawione przez skarżącego zarzuty – a więc naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolne ustalenie, że powód uzyskał wiedzę o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia wcześniej, niż z otrzymanych postanowień komornika R. K. , a także naruszenia art. 442 ¹ § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że roszczenia objęte niniejszym postępowaniem uległy przedawnieniu. Sąd Apelacyjny w składzie orzekającym w niniejszej sprawie podziela stanowisko Sądu odwoławczego zajęte w analogicznym sporze pomiędzy tymi samymi stronami w sprawie o sygn. I ACa 12/13.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że zarówno w czasie uprzednio obowiązującego przepisu art.442 par.1 kc, jak i obecnie obowiązującego od 10.08.2007r. art.442 (1) par.1 kc (wprowadzony poprzez art.1 pkt.2 ustawy z 16.02.2007r.-Dz.Ust.nr 80, poz.538) obowiązuje trzyletni okres przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonej, a zatem i szkody wyrządzonej przez komornika, których podstawą są przepisy art.23 ustawy o komornikach, jako opartej na reżimie odpowiedzialności deliktowej. Rozpoczęcie zaś tak określonego biegu przedawnienia uzależnione jest od momentu powzięcia przez poszkodowanego wiedzy tak o szkodzie, jaki i osobie zobowiązanej do jej naprawienia z tym, że o ile terminy powzięcia tych wiadomości nie będą tożsame ( uzyskane w tym samym czasie) termin przedawnienia rozpocznie swój bieg od terminu, w którym poszkodowany powziął wiedzę co do drugiej z tych przesłanek, a zatem terminu późniejszego w stosunku do wiedzy już posiadanej, czy to co do szkody, czy to co do osoby zobowiązanej do jej naprawienia. W razie rozbieżności w tych terminach, termin przedawnienia nie może w dochodzeniu takich roszczeń ( oczywiście poza wyjątkami o których stanowi par.2 i par.3 art.442 (1) k.c., które to wyjątki nie odnoszą się do sporu ) być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie szkodę wywołujące. Nie wydaje się z kolei, aby tak w doktrynie, jak i orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych (uchwała SN z 11.02.1963 roku, IIIPO 6/62-OSN nr5, poz.87 OSN 1964r.,wyrok SN z 24.11.1971r. ICR 491/71-OSN nr 5, poz.195 z 1972r. ) pozostawało sporne, że również wiedza co do rozmiaru szkody jest warunkiem niezbędnym do ustalenia wiedzy poszkodowanego w zakresie terminu a tempore scientiae. Samo bowiem ustalenie faktu co do terminu powzięcia przez poszkodowanego wiedzy co do powstania u niego w ogóle szkody, w rozumieniu art.361 kc, jest okolicznością spełniająca wymogi przypisania poszkodowanemu wiedzy w tym zakresie, jako okoliczności obiektywnej i sprawdzalnej. O "dowiedzeniu się o szkodzie można mówić wtedy, gdy poszkodowany zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody" czyli ma "świadomość doznanej szkody"(tak też min Sąd Najwyższy wyroku z 21.10.2011. CSK 46/11). Wystarczy zatem, dla ustalenia momentu dowiedzenia się o szkodzie - ustalenie momentu, w którym poszkodowany zdał sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazującego na fakt powstania szkody, czyli - gdy ma już świadomość doznanej szkody, aczkolwiek nie zna jeszcze jej rozmiarów. Wystarczy powzięcie przez poszkodowanego wiadomości o samym zaistnieniu szkody, a nie o jej rozmiarach i trwałości następstw. (por. SA we Wrocławiu z 16.02.2012r. III APa 51/11, ICa 200/12 z 20.09.2012) . Powszechnie przyjmuje się, że dla rozpoczęcia biegu terminu nie jest konieczne, aby poszkodowany, który dowiedział się o szkodzie, znał już rzeczywisty rozmiar szkody (zob. uchwała SN z 11 lutego 1963 r., III PO 6/62, OSN 1964, nr 5, poz. 87 oraz wyrok SN z 24 listopada 1971 r., I CR 491/71, OSN 197, nr 5, poz. 95).

Sąd Apelacyjny aprobuje ustalenia Sądu pierwszej instancji w zakresie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy nie widząc potrzeby ponownego ich przytaczania, które doprowadziły ten Sąd do przeświadczenia o zasadności podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia.

Niewątpliwie terminem, który wskazuje na wiedzę powodowego Szpitala co do samego faktu zaistnienia szkody są wydane w postępowaniach egzekucyjnych postanowienia Komornika o umorzeniu każdego z tych postępowań i naliczeniu spornych opłat egzekucyjnych z podaniem ich wysokości.

Sam powód w sprawach tych składał skargi na tę właśnie czynność Komornika tj. na nienależne naliczenie i pobranie tych opłat. W momencie zatem zaistnienia tych zdarzeń powód już wiedział o okolicznościach niezbędnych do wystąpienia z żądaniem, jak w pozwie określonym, aby zapobiec ewentualnemu przedawnieniu roszczenia o odszkodowanie, opartym na przesłankach odpowiedzialności deliktowej, a konkretnie art. 23 u.k.s.e.. Wiedzę o tych kwestionowanych czynnościach Komornika powodowy Szpital posiadł w okresie pierwszego kwartału 2008 roku i w tym samym okresie składał skargi na postanowienia o umorzeniu postępowań egzekucyjnych i naliczenie opłat egzekucyjnych.

W kontekście stanowiska wyżej przedstawionego, dla wytoczenia powództwa bez znaczenia pozostawało, czy dokładna wysokość szkody była już znana powodowi w momencie tych wszystkich zdarzeń, aczkolwiek nie mogło ujść uwadze, że składając skargi na czynności Komornika ( postanowienia o umorzeniu zawierały rozstrzygnięcia co do wysokości opłat egzekucyjnych) powodowy Szpital, jako skarżący, powoływał się nie tylko na brak podstawy prawnej do pobrania i naliczania tych opłat ( jak i przywoływał stosowną uchwałę Sądu Najwyższego), ale wskazywał kwoty- w jego ocenie bezprawnie pobrane- które były tożsame z naliczonymi przez Komornika w zaskarżonych postanowieniach. Istotnym zaś dla ustalenia początku biegu terminu przedawnienia w dochodzonym roszczeniu było- w ocenie Sądu Apelacyjnego, który przyjął najpóźniejszy z terminów pozwalający powodowi posiąść absolutnie pewną wiedzę co do powstania szkody - złożenie skarg na te czynności komornika (postanowienia). Poprzez sam fakt złożenia tych skarg, ale także i ich treść, dochodzący odszkodowania powód dowiódł swojej wiedzy w zakresie niezbędnym do wytoczenia przedmiotowego powództwa. A skoro tak, to przyjąć należało, że powództwo aktualnie wytoczone 6 października 2011 roku (data prezentaty) przedawniło się najpóźniej z dniem złożenia ostatniej ze skarg, a zatem przed złożeniem pozwu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego na bieg tego terminu nie może mieć wpływu okoliczność odnosząca do rozpoznania złożonych skarg na czynności komornika. Sąd Apelacyjny prezentuje pogląd, że roszczenie o odszkodowanie z tytułu deliktu przypisywanego komornikowi, którego podstawy prawnej poszkodowany upatruje w art.23 ustawy komorniczej nie tylko, że nie jest konkurencyjne w stosunku do skargi na czynności Komornika, ale jest w ogóle obojętne. Złożenie takiej skargi nie należy do czynności przedsięwziętych bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia, do których odnosi się treść art. 123 par.1 pkt. kc W stanie prawnym, jaki zaistniał po uchyleniu art.769 kpc (tj. 27 stycznia 2004roku)- ale i w czasie jego obowiązywania, Sąd Najwyższy prezentował pogląd, że zaskarżenie wadliwych czynności komornika nie jest warunkiem odpowiedzialności odszkodowawczej komornika (SN w wyroku, z 16 marca 2007r. IIICSK 381/06, wyroku z 13.07.1977-ICr 238/77w wyroku z 16.09.1997r.-IIICKN 129/97).

Biorąc zatem pod uwagę wskazane wyżej okoliczności Sąd Apelacyjny apelację powoda – jako pozbawioną uzasadnionych podstaw – oddalił ( art.385 k.p.c.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art.98 § 1, art.99 k.p.c. oraz § 6 pkt 7 i § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. 2013 r., poz. 461).

SSA M. Sawicka SSA W. Kaźmierska SSA M. Gołuńska