Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2012 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku (...) A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale zainteresowanych: Ł. B., A. K., P. S., B. T., M. W.

o składki

na skutek apelacji odwołującego (...) A. S.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 20 czerwca 2012 r. sygn. akt VIII U 3828/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od odwołującego A. S. na rzecz pozwanego kwotę 600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 lipca 2011 r. nr (...), znak(...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., stwierdził, że niżej wskazany przychód osiągnięty przez Ł. B. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek: (...) A. S. z siedzibą w U. stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, która wynosi:

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podał, że na podstawie kontroli płatnika składek ustalono, iż płatnik składek w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie uwzględnił przychodów osiągniętych przez Ł. B. z tytułu poniesionych przez płatnika składek kosztów zakwaterowania pracowników wykonujących pracę na budowach całego kraju. Dokonane wypłaty, zdaniem ZUS, stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyż są przychodem określonym w art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W ocenie organu rentowego, skoro w przedłożonej umowie o pracę jako miejsce wykonywania pracy określono siedzibę zakładu, teren kraju, to oddelegowanie pracownika do pracy, gdzie pracodawca otrzymał zlecenie i prowadzi roboty (swoją działalność gospodarczą) nie odbywa się w ramach podróży służbowej, lecz w ramach zwykłych obowiązków pracowniczych, bowiem pracownik realizuje niewykraczające poza warunki umówione przez strony zobowiązanie, jakie przyjął nawiązując stosunek pracy. Zdaniem ZUS przychody osiągnięte przez Ł. B. z tytułu poniesionych przez płatnika składek kosztów zakwaterowania pracowników wykonujących pracę na budowach całego kraju nie mogą być wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Mając powyższe na uwadze, Oddział ZUS stwierdził, że poniesione przez płatnika koszty zakwaterowania Ł. B., o których mowa w niniejszej decyzji, stanowią przychód tej osoby z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, a w konsekwencji stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe.

Od powyższej decyzji, w przepisanym trybie i terminie, odwołanie wniósł płatnik składek - A. S., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...), domagając się jej uchylenia oraz zasądzenia od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odwołania wskazano, że z uwagi na zbyt ogólnikowe wskazanie w umowach o pracę miejsca wykonywania pracy należy przyjąć, że miejscem wykonywania pracy jest siedziba pracodawcy, a pracownicy wykonywali zadania służbowe na polecenie pracodawcy w ramach podróży służbowej. Nadto skarżący podniósł, że organ rentowy nie zbadał, czy i w jakim zakresie przyznane kwoty odzwierciedlają rzeczywisty koszt poniesiony przez pracowników.

Decyzją z dnia 25 lipca 2011 r. nr (...), znak (...), sprostowaną postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2012 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., stwierdził, że niżej wskazany przychód osiągnięty przez A. K. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek: (...) A. S. z siedzibą w U. stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, która wynosi:

W uzasadnieniu organ rentowy przywołał argumenty takie jak w uzasadnieniu decyzji dot. Ł. B..

Od powyższej decyzji, w przepisanym trybie i terminie, odwołanie wniósł płatnik składek - A. S., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) domagając się jej uchylenia oraz zasądzenia od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odwołania wskazano argumenty takie jak w odwołaniu od decyzji dot. Ł. B..

Zarządzeniem z dnia 15.11.2011 r. Sąd połączył sprawę VIII U 3829/11 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VIII U 3828/11.

Decyzją z dnia 25 lipca 2011r. nr (...), znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. stwierdził, że niżej wskazany przychód osiągnięty przez M. W. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek: (...) A. S. z siedzibą w U. stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, która wynosi:

W uzasadnieniu organ rentowy przywołał argumenty takie jak w uzasadnieniu decyzji dot. Ł. B..

Od powyższej decyzji, w przepisanym trybie i terminie, odwołanie wniósł płatnik składek - A. S., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) domagając się jej uchylenia oraz zasądzenia od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odwołania wskazano argumenty takie jak w odwołaniu od decyzji dot. Ł. B..

Zarządzeniem z dnia 15.11.2011 r. Sąd połączył sprawę VIII U 3830/11 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VIII U 3828/11.

Decyzją z dnia 25 lipca 2011r. nr (...), znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. stwierdził, że niżej wskazany przychód osiągnięty przez P. S. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek: (...) A. S. z siedzibą w U. stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, która wynosi:

W uzasadnieniu organ rentowy przywołał argumenty takie jak w uzasadnieniu decyzji dot. Ł. B..

Od powyższej decyzji, w przepisanym trybie i terminie, odwołanie wniósł płatnik składek - A. S., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) domagając się jej uchylenia oraz zasądzenia od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odwołania wskazano argumenty takie jak w odwołaniu od decyzji dot. Ł. B..

Zarządzeniem z dnia 15.11.2011 r. Sąd połączył sprawę VIII U 3831/11 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VIII U 3828/11.

Decyzją z dnia 25 lipca 2011 r. nr (...), znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. stwierdził, że niżej wskazany przychód osiągnięty przez B. T. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek: (...) A. S. z siedzibą w U. stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, która wynosi:

W uzasadnieniu organ rentowy przywołał argumenty takie jak w uzasadnieniu decyzji dot. Ł. B..

Od powyższej decyzji, w przepisanym trybie i terminie, odwołanie wniósł płatnik składek - A. S., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) domagając się jej uchylenia oraz zasądzenia od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odwołania wskazano argumenty takie jak w odwołaniu od decyzji dot. Ł. B..

Zarządzeniem z dnia 15.11.2011 r. Sąd połączył sprawę VIII U 3832/11 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VIII U 3828/11.

Postanowieniem z dnia 28 marca 2012 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanych: Ł. B., B. T., A. K., P. S. i M. W..

Na rozprawie w dniu 28 marca 2012 r. zainteresowani : Ł. B., B. T., A. K., P. S. i M. W. oświadczyli, że popierają odwołanie od zaskarżonych decyzji.

Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2012r., sygn. akt VIII U 3828/11, Sąd Okręgowy w Poznaniu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołania oraz zasądził od odwołującego A. S. na rzecz pozwanego Zakładu ubezpieczeń Społecznych I Oddział w poznaniu kwotę 300 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

A. S. prowadzi od 09.12.1985 r. działalność gospodarczą pod nazwą (...) na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Burmistrza O. pod numerem (...). Siedziba firmy znajduje się w U.. Przedmiotem prowadzonej przez odwołującego działalności jest m.in. wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych. Budowy, które prowadzi (...) wykonywane są na obszarze całego kraju.

Odwołujący do wykonywania usług we wskazanym powyżej zakresie zatrudnia pracowników. Zatrudnieni przez odwołującego pracownicy świadczą pracę na terenie całego kraju. W umowach o pracę, bądź aneksach do umów o pracę zawieranych przez odwołującego z pracownikami zajmującymi się wykonywaniem robót instalacyjnych wskazywano, że miejscem wykonywania pracy jest siedziba zakładu i teren kraju.

Od 1 lipca 2005 r. w (...) obowiązuje Regulamin Wynagradzania, z którego wynika, że w razie odbywania podróży służbowej z polecenia pracodawcy, na terenie kraju lub poza jego granicami pracownikowi przysługują świadczenia przewidziane w obowiązujących odrębnych przepisach.

A. S. zawarł umowy o pracę, obejmujące sporny w niniejszej sprawie okres m.in. z następującymi osobami:

1)  Ł. B. - umowa o pracę zawarta w dniu 16.10.2008r. na czas nieokreślony. Na mocy tej umowy Ł. B. został zatrudniony od dnia 16.10.2008 r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako pracownik budowlany. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano : siedzibę zakładu, teren kraju. Aneksem z dnia 01.01.2010 r. do umowy o pracę zmieniono umowę o pracę w zakresie warunków wynagradzania.

2)  A. K. - umowa o pracę zawarta w dniu 01.04.2005 r. na czas nieokreślony od dnia 01.04.2005 r. Na mocy tej umowy A. K. został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera, pomocnika spawacza. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano : zmienne wynikające z charakteru pracy pracownika. Aneksem do umowy o pracę z dnia 01.01.2008 r. zmieniono umowę o pracę w zakresie warunków wynagradzania.

3)  M. W. - umowa o pracę zawarta w dniu 01.09.2008 r. na czas nieokreślony. Na mocy tej umowy M. W. został zatrudniony od dnia 01.09.2008 r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako pracownik fizyczny. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano : siedzibę zakładu, teren kraju.

4)  P. S. - umowa o pracę zawarta w dniu 01.03.1997 r. na czas nieokreślony. Na mocy tej umowy P. S. został zatrudniony od dnia 01.03.1997 r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako pracownik fizyczny -pomocnik. Aneksem z dnia 02.01.2002 r. do umowy o pracę określono miejsce wykonywania pracy i wskazano : teren kraju. Aneksem z dnia 02.05.2003 r. do umowy o pracę zmieniono stanowisko pracy i wskazano, że zainteresowany zostaje zatrudniony jako spawacz oraz dokonano zmiany w zakresie warunków wynagradzania.

5)  B. T. - umowa o pracę zawarta w dniu 01.11.2008 r. na czas nieokreślony. Na mocy tej umowy B. T. został zatrudniony od dnia 01.11.2008 r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako pracownik fizyczny. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano : siedzibę zakładu, teren kraju. Aneksem z dnia 01.01.2010 r. do umowy o pracę zmieniono umowę o pracę w zakresie warunków wynagradzania.

1)  Ł. B. wykonywał pracę na budowach :

⚫

w czerwcu 2009 r. w K. przez 19 dni,

⚫

w sierpniu 2009 r. w J. przez 18 dni,

⚫

we wrześniu 2009 r. w R. przez 9 dni,

⚫

w maju 2010 r. w M. przez 19 dni,

⚫

w czerwcu 2010 r. w M. przez 21 dni,

⚫

w lipcu 2010 r. w M. przez 18 dni,

⚫

w październiku 2010 r. w K. przez 21 dni.

2)  P. S. wykonywał pracę na budowach :

⚫

w styczniu 2009 r. w T. przez 17 dni,

⚫

w lutym 2009 r. w T. przez 19 dni,

⚫

w kwietniu 2009 r. w L. przez 17 dni,

⚫

w maju 2009 r. w L. przez 10 dni,

⚫

w czerwcu 2009 r. w R. przez 2 dni,

⚫

w sierpniu 2009 r. w J. przez 20 dni,

⚫

we wrześniu 2009 r. w R. przez 8 dni

⚫

w listopadzie 2009 r. w M. przez 19 dni,

⚫

w grudniu 2009 r. w M. przez 13 dni,

⚫

w styczniu 2010 r. w M. przez 14 dni,

⚫

w lutym 2010 r. w M. przez 8 dni,

⚫

w marcu 2010 r. w M. przez 20 dni,

⚫

w kwietniu 2010 r. w M. przez 8 dni,

⚫

w październiku 2010 r. w K. przez 7 dni.

3)  B. T. wykonywał pracę na budowach :

⚫

w styczniu 2009 r. w G. przez 15 dni,

⚫

w kwietniu 2009 r. w L. przez 21 dni,

⚫

w październiku 2010 r. w K. przez 21 dni.

4)  M. W. wykonywał pracę na budowach :

⚫

w styczniu 2009 r. w T. przez 8 dni,

⚫

w lutym 2009 r. w T. przez 14 dni,

⚫

w marcu 2009 r. w G. przez 20 dni,

⚫

w kwietniu 2009 r. w K. przez 10 dni,

⚫

w sierpniu 2009 r. w J. przez 20 dni,

⚫

we wrześniu 2009 r. w R. przez 6 dni,

⚫

w grudniu 2009 r. w M. przez 13 dni,

⚫

w styczniu 2010 r. w M. przez 14 dni,

⚫

w lutym 2010 r. w M. przez 5 dni,

⚫

w kwietniu 2010 r. w M. przez 5 dni.

5)  A. K. wykonywał pracę na budowach :

⚫

w styczniu 2009 r. w G. przez 17 dni,

⚫

w lutym 2009 r. w T. przez 15 dni,

⚫

w kwietniu 2009 r. w K. przez 4 dni,

⚫

w czerwcu 2009 r. w K. przez 7 dni,

⚫

w sierpniu 2009 r. w J. przez 20 dni,

⚫

we wrześniu 2009 r. w R. przez 10 dni,

⚫

w grudniu 2009 r. w K. przez 14 dni,

⚫

w czerwcu 2010 r. w M. przez 2 dni,

⚫

w lipcu 2010 r. w M. przez 9 dni.

Miesięczne koszty zakwaterowania pracowników w czasie ich pobytu na budowach wyniosły dla poszczególnych zainteresowanych:

1)  Ł. B.:

⚫

w czerwcu 2009 r. - 372,59 zł,

⚫

w sierpniu 2009 r. - 745,74 zł,

⚫

we wrześniu 2009 r. - 468,09 zł,

⚫

w maju 2010 r. - 361,38 zł,

⚫

w czerwcu 2010 r. - 658,14 zł,

⚫

w lipcu 2010 r. - 385,38 zł,

⚫

w październiku 2010 r. - 358,05 zł.

2)  P. S. :

⚫

w styczniu 2009 r. - 968,83 zł,

⚫

w lutym 2009 r. - 1 001,68 zł,

⚫

w kwietniu 2009 r. - 970,19 zł,

⚫

w maju 2009 r. - 513,20 zł,

⚫

w czerwcu 2009 r. - 51,40 zł,

⚫

w sierpniu 2009 r. - 828,60 zł,

⚫

we wrześniu 2009 r. - 416,08 zł,

⚫

w listopadzie 2009 r. - 415,72 zł,

⚫

w grudniu 2009 r. - 425,36 zł,

⚫

w styczniu 2010 r. 751,38 zł,

⚫

w lutym 2010 r. - 163,60 zł,

⚫

w marcu 2010 r. - 461,20 zł,

⚫

w kwietniu 2010 r. - 305,76 zł,

⚫

w październiku 2010 r. - 119,35 zł.

3)  B. T.:

⚫

w styczniu 2009 r. - 352,05 zł,

⚫

w kwietniu 2009 r. - 1 198,47 zł,

⚫

w październiku 2010 r. - 358,05 zł.

4)  M. W.:

⚫

w styczniu 2009 r. - 455,92 zł,

⚫

w lutym 2009 r. - 738,08 zł,

⚫

w marcu 2009 r.-1 112,80 zł,

⚫

w kwietniu 2009 r. - 136,60 zł,

⚫

w sierpniu 2009 r. - 828,60 zł,

⚫

we wrześniu 2009 r. - 312,06 zł,

⚫

w grudniu 2009 r. - 425,36 zł,

⚫

w styczniu 2010 r. - 751,38 zł,

⚫

w lutym 2010 r. - 102,25 zł,

⚫

w kwietniu 2010 r. - 191,10 zł.

5)  A. K. :

⚫

w styczniu 2009 r. - 398,99 zł,

⚫

w lutym 2009 r. - 790,80 zł,

⚫

w kwietniu 2009 r. - 54,64 zł,

⚫

w czerwcu 2009 r. - 137,27 zł,

⚫

w sierpniu 2009 r. - 828,60 zł,

⚫

we wrześniu 2009 r. - 520,10 zł,

⚫

w grudniu 2009 r. - 533,12 zł,

⚫

w czerwcu 2010 r. - 62,68 zł,

⚫

w lipcu 2010 r. - 192,69 zł.

Zainteresowani otrzymywali wynagrodzenie za pracę w następujących wysokościach - bez uwzględnienia kosztów zakwaterowania:

1)  Ł. B.:

⚫

za czerwiec 2009 r. w kwocie 2.832,00 zł brutto,

⚫

za sierpień 2009 r. w kwocie 3.083,00 zł brutto,

⚫

za wrzesień 2009 r. w kwocie 3.342,50 zł brutto,

⚫

za maj 2010 r. w kwocie 2.482,50 zł brutto,

⚫

za czerwiec 2010 r. w kwocie 2.904,00 zł brutto,

⚫

za lipiec 2010 r. w kwocie 3.046,00 zł brutto,

⚫

za październik 2010 r. w kwocie 3.060,00 zł brutto.

2)  P. S.:

⚫

za styczeń 2009 r. w kwocie 2.804,50 zł brutto,

⚫

za luty 2009 r. w kwocie 2.608,00 zł brutto,

⚫

za kwiecień 2009 r. w kwocie 2.932,00 zł brutto,

⚫

za maj 2009 r. w kwocie 2.476,50 zł brutto,

⚫

⚫

za sierpień 2009 r. w kwocie 3.123,00 zł brutto,

⚫

za wrzesień 2009 r. w kwocie 3.316,25 zł brutto,

⚫

za listopad 2009 r. w kwocie 2.948,00 zł brutto,

⚫

za grudzień 2009 r. w kwocie 2.111,00 zł brutto,

⚫

za styczeń 2010 r. w kwocie 3.037,10 zł brutto,

⚫

za luty 2010 r. w kwocie 3.316,50 zł brutto,

⚫

za marzec 2010 r. w kwocie 3.630,00 zł brutto,

⚫

za kwiecień 2010 r. w kwocie 3.274,70 zł brutto,

⚫

za październik 2010 r. w kwocie 3.309,90 zł brutto,

3)  B. T.:

⚫

za styczeń 2009 r. w kwocie 1.588,62 zł brutto,

⚫

za kwiecień 2009 r. w kwocie 2.270,70 zł brutto,

⚫

za październiku 2010 r. w kwocie 2.570,40 zł brutto.

4)  M. W.:

⚫

za styczeń 2009 r. w kwocie 2.027,10 zł brutto,

⚫

za luty 2009 r. w kwocie 1.943,58 zł brutto,

⚫

za marzec 2009 r. w kwocie 1.990,56 zł brutto,

⚫

za kwiecień 2009 r. w kwocie 2.217,63 zł brutto,

⚫

za sierpień 2009 r. w kwocie 2.113,23 zł brutto,

⚫

za wrzesień 2009 r. w kwocie 2.512,56 zł brutto,

⚫

za grudzień 2009 r. w kwocie 1.649,09 zł brutto,

⚫

za styczeń 2010 r. w kwocie 2.293,76 zł brutto,

⚫

za luty 2010 r. w kwocie 2.310,72 zł brutto,

⚫

za kwiecień 2010 r. w kwocie 1.885,29 zł brutto.

5)  A. K.:

⚫

za styczeń 2009 r. w kwocie 2.664,00 zł brutto,

⚫

za luty 2009 r. w kwocie 2.608,00 zł brutto,

⚫

za kwiecień 2009 r. w kwocie 2.664,00 zł brutto,

⚫

za czerwiec 2009 r. w kwocie 2.510,50 zł brutto,

⚫

za sierpień 2009 r. w kwocie 3.123,00 zł brutto,

⚫

za wrzesień 2009 r. w kwocie 3.290,00 zł brutto,

⚫

za grudzień 2009 r. w kwocie 2.825,00 zł brutto,

⚫

za czerwiec 2010 r. w kwocie 3.394,05 zł brutto,

⚫

za lipiec 2010 r. w kwocie 3.149,30 zł brutto.

Zainteresowani głównie pracowali na budowach. Jeśli pracowali w siedzibie firmy to były to tylko prace przygotowawcze - przygotowanie sprzętu i armatury do wykonania kolejnego zadania na budowie, przegląd maszyn i usuwanie ich usterek. Z natury rzeczy w siedzibie firmy możliwe było tylko przygotowanie do prowadzenia budów, które firma wykonywała na terenie całego kraju. Zainteresowani nie otrzymywali pisemnych poleceń wyjazdu, tylko ustne -wydawane przez kierownika budowy. Obecność pracownika na budowie była potwierdzana codziennie jego podpisem.

Odwołujący pokrywał koszty noclegów zainteresowanych wykonujących pracę na budowach na terenie kraju, rozliczając się bezpośrednio z hotelem. Zapewniał także zainteresowanym wyżywienie w postaci śniadań i obiadokolacji, a także dojazd na budowę i powrót do domu. Z tytułu wykonywania prac poza siedzibą firmy zainteresowani nie otrzymywali żadnych diet ani dodatkowego wynagrodzenia.

W okresie od stycznia 2009r. do października 201 Or. płatnik składek (...) A. S. w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zainteresowanych nie uwzględnił kosztów zakwaterowania pokrytych przez pracodawcę.

Rozliczenia kosztów zakwaterowania dokonał organ rentowy poprzez podzielenie wydatków odwołującego na noclegi w danym miesiącu przez ilość dni, jaką poszczególni pracownicy odwołującego wykonywali prace na danej budowie.

Odwołujący poniósł z tytułu zakwaterowania pracowników następujące koszty:

⚫

w styczniu 2009 r. w kwocie 9.859,25 zł. (T.)

⚫

w styczniu 2009 r. w kwocie 4.317,76 zł. (G.)

⚫

w lutym 2009 r. w kwocie 16.500,00 zł. (T.)

⚫

w marcu 2009 r. w kwocie 5.397,19 zł. (G.)

⚫

w kwietniu 2009 r. w kwocie 13.469,25 zł. (L.)

⚫

w kwietniu 2009 r. w kwocie 450,84 zł. (K.)

⚫

w maju 2009 r. w kwocie 8.006,54 zł. (L.)

⚫

w czerwcu 2009 r. w kwocie 411,21 zł. (R.)

⚫

w czerwcu 2009 r. w kwocie 921,64 zł. (K.)

⚫

w sierpniu 2009 r. w kwocie 17.069,16 zł. (J.)

⚫

we wrześniu 2009 r. w kwocie 14.979,44 zł. (R.)

⚫

w listopadzie 2009 r. w kwocie 3.369,11 zł. (M.)

⚫

w grudniu 2009 r. w kwocie 2.284,56 zł. (K.)

⚫

w grudniu 2009 r. w kwocie 8.148,49 zł. (M.)

⚫

w styczniu 2010 r. w kwocie 10.895,00 zł. (M.)

⚫

w lutym 2010 r. w kwocie 4.641,87 zł. (M.)

⚫

w marcu 2010 r. w kwocie 8.784,16 zł. (M.)

⚫

w kwietniu 2010 r. w kwocie 8.446,87 zł. (M.)

⚫

w maju 2010 r. w kwocie 7.931,07 zł. (M.)

⚫

w czerwcu 2010 r. w kwocie 8.147,99 zł. (M.)

⚫

w lipcu 2010 r. w kwocie 6.038,79 zł. (M.)

⚫

w październiku 2010 r. w kwocie 7.228,97 zł. (K.)

Zaskarżonymi decyzjami organ rentowy określił wysokość podstawy wymiaru składek zainteresowanych: Ł. B., B. T., A. K., P. S. i M. W., na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe ustalając, że od kwot stanowiących koszty zakwaterowania należało odprowadzić składki na te ubezpieczenia.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz przedłożonych do akt niniejszej sprawy, a także zeznań świadka D. K. zeznań zainteresowanych: Ł. B., B. T., A. K., P. S., M. W..

Mając powyższe na uwadze oraz przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 98.137.887 z późn. zm.), rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania postawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. 98.161.1106 z późn. zm.) oraz przepisy ustawy Kodeks pracy, Sąd I instancji stwierdził, że odwołania są bezzasadne. Sąd podkreślił, że istotne w sprawie było ustalenie według legalnej definicji ustawowej, czy zainteresowani odbywali podróż służbową. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w tym zakresie, uwzględniającego ilość zainteresowanych, Sąd I instancji stwierdził, że nie odbywali oni podróży służbowych. Sąd ustalił bowiem bezspornie, że zainteresowani swoje obowiązki pracownicze wykonywali wyłącznie poza siedzibą pracodawcy (na budowach na terenie całego kraju), a zatem ich wyjazdy nie są podróżami służbowymi.

Wskazując na powyższe Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania, o czym orzekł w sentencji wydanego wyroku.

Powyższy wyrok w całości apelacją z dnia 23 lipca 2012r. zaskarżył płatnik składek A. S.. Apelujący zarzucił Sądowi I instancji:

1)  naruszenie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 późn. zm.) poprzez uznanie, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe stanowi przychód osiągnięty przez zainteresowanych z tytułu pokrywania przez pracodawcę kosztów zakwaterowania;

2)  naruszenie art. 18 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt. 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 późn. zm.) w zw. z § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106) poprzez uznanie, że pokrywanie przez pracodawcę kosztów zakwaterowania pracowników stanowi przychód, który podlega uwzględnieniu przy obliczaniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe;

3)  naruszenie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. , Nr 80, poz. 350) poprzez uznanie, że pokrywanie przez pracodawcę kosztów zakwaterowania pracowników stanowi przychód w rozumieniu tego przepisu;

4)  naruszenie art. 775 § 1 kodeksu pracy poprzez uznanie, że wykonywanie przez pracowników obowiązków pracowniczych poza siedzibą pracodawcy nie stanowiły wyjazdów służbowych;

5)  naruszenie art. 233 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w sprawie i jego błędną ocenę poprzez przyjęcie, że pokrywane przez pracodawcę koszty zakwaterowania pracowników powinny stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe;

6)  naruszenie art. 227 kodeksu postępowania cywilnego poprzez oddalenie przez Sąd wniosku dowodowego zgłoszonego przez odwołującego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie odwołania w części dotyczącej zainteresowanych: Ł. B., B. T., A. K., P. S., M. W., ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Na rozprawie w dniu 12 grudnia 2012r. pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Sąd Apelacyjny stwierdza, że zarzuty apelacji są bezzasadne, a zatem należało ja oddalić.

W pierwszej kolejności przytoczyć należy przepisy prawa materialnego mające zastosowanie w sprawie. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 205, póz. 1585) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. l pkt l (czyli pracowników) stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. la i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Z kolei z treści art. 4 pkt 9 cyt. ustawy wynika, iż przychodem są przychody w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu rn.in. zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

W art. 12 ust. l ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., nr 14, póz. 176) ustawodawca określił co należy rozumieć pod pojęciem przychodu ze stosunku pracy - za przychód uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Na podstawie art. 21 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zostało w dniu 18 grudnia 1998 r. wydane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161 póz. 1106 ze zm.). W § l tego rozporządzenia powtórzono, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli bez wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków. Z kolei w § 2 tego rozporządzenia wskazano, które przychody nie stanowią podstawy wymiaru składek. W ten sposób podstawy wymiaru składek nie stanowią m.in. przychody w postaci:

15) diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju,

16) część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy - w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy,

W myśl z art. 77 ⁵ § l k.p. pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.

Trafnie wskazywał Sąd I instancji, że dla oceny zasadności zaskarżonych decyzji istotne jest ustalenie (indywidualnie w stosunku do każdego z zainteresowanych) czy pracownicy wymienieni w decyzjach w spornych okresach odbywali podróż służbową w rozumieniu art. 77 ⁵ k.p. Sąd Apelacyjny wskazuje na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2001r., sygn. akt I PKN 424/00, w którym podniesiono, że dla oceny czy mamy do czynienia z podróżą służbową istotne jest ustalenie miejsca początkowego podróży, zwłaszcza w sytuacji, gdy pracownik ma określone stałe miejsce wykonywania pracy poza siedzibą pracodawcy. W takim przypadku tylko wtedy mamy do czynienia z podróżą służbową, gdy pracodawca zleci pracownikowi wykonywanie pracy poza miejscem stałego wykonywania pracy. Jest to zgodne z wykładnią przedstawioną w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 19 października 1988r., sygn. akt III PZP 10/88 (publ. OSP 1988 r. z. 10, poz. 311), według której pracownicy przedsiębiorstw budowlano - montażowych, wykonujący pracę na budowach zlokalizowanych poza miejscowością stanowiącą siedzibę zakładu pracy i dojeżdżający do tej pracy oraz powracający z niej codziennie do miejsca zamieszkania, nie mają prawa do diet przewidzianych w uchwale nr 90 Rady Ministrów, z dnia 27 kwietnia 1973r., w sprawie diet i innych należności za czas podróży służbowych na obszarze kraju (jednolity tekst: M.P. z 1981 r. Nr 14, poz. 106 ze zm.). Wykładnia ta o tyle zachowała aktualność, że wówczas obowiązujące przepisy wyraźnie nawiązywały w definicji podróży służbowej do siedziby pracodawcy. Za prawidłowością przedstawionej wykładni (poza argumentami Sądu II instancji) przemawia nadto odwołanie się do definicji podróży służbowej zawartej w przepisach dotyczących podróży na obszarze kraju (zarządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 sierpnia 1990r. w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju, M.P. Nr 32, poz. 257 ze zm.; zarządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 25 czerwca 1996r. w sprawie zasad ustalania oraz wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, M.P. Nr 39, poz. 387 ze zm.; rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 czerwca 1998r. w sprawie zasad ustalania oraz wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, Dz. U. Nr 69, poz. 454 ze zm.). Według jednobrzmiących § 1 ust. 2 tych aktów podróżą służbową jest wykonywanie zadania określonego przez pracodawcę poza miejscowością, w której znajduje się stałe miejsce pracy pracownika, w terminie i miejscu określonych w poleceniu wyjazdu służbowego. Wykładnię, że dla definicji podróży służbowej istotne jest wykonywanie zadania poza miejscowością, w której znajduje się stałe miejsce pracy pracownika, a nie tylko poza siedzibą pracodawcy, potwierdza nowelizacja Kodeksu pracy dokonana ustawą, z dnia 22 grudnia 2000r., o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 00.120.1268). Dodano nią nowy art. 77 ⁵ k.p., w którym stwierdza się (§ 1), że pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługuje zwrot kosztów związanych z podróżą służbową.

Wskazania do oceny zaistnienia podróży służbowej zawarł także Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 października 2005r., sygn. akt K 36/ 03. Podnosił mianowicie w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia, że podróż służbowa określana jest jako wykonywanie zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy, w terminie i miejscu określonym przez pracodawcę. Na podstawie obecnych przepisów pracownikowi przysługuje dieta oraz zwrot kosztów przejazdów, dojazdów, noclegów i innych udokumentowanych wydatków.

Odnosząc powołane rozważania do stanu faktycznego sprawy, który zdaniem Sądu Apelacyjnego po przeprowadzonym postępowaniu dowodowym nie budzi wątpliwości, stwierdzić należy, że zainteresowani nie odbywali podróży służbowych zgodnie z legalną definicją „podróży służbowej”. Sąd Okręgowy trafnie podniósł, że cały okres zatrudnienia zainteresowanych w odwołującej spółce przypadł wyłącznie na pracę na terenie na terenie budów poza miejscem siedziby płatnika/pracodawcy. Nie może być zatem mowy o podróżach służbowych zatrudnionych pracowników. Powyższe skutkuje zaś

W zakresie zarzutu przedawnienia podniesionego w apelacji, Sąd II instancji wskazuje, że art. 24 ust. 4, 5 i 5a, ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 98.137.887 z późn. zm.) uległ zmianie ustawą, z dnia 18 grudnia 2002r., o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 02.241.2074 z późn. zm.), która miała wpływu, w niniejszym przypadku, na termin przedawnienia zobowiązań składkowych. Po tej zmianie, zaległości płatników, które powstały przed dniem 1 stycznia 2003r., a nie przedawniły się do tego dnia wobec pięcioletniego terminu przedawnienia, są nadal wymagalne według nowego terminu przedawnienia. W okresie bowiem biegu terminu przedawnienia w niniejszej sprawie, obowiązywał najpierw pięcioletni termin przedawnienia według art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 98.137.887 z późn. zm.), a następnie od dnia 1 stycznia 2003r., dziesięcioletni termin przedawnienia. Kwestia, czy taka zmiana przepisów w spornym okresie jest niekorzystna dla dłużnika w tym sensie, że wydłuża dotychczasowe (krótsze) terminy przedawnienia, to znaczy czy wierzytelności nieprzedawnione w tym okresie podlegały dłuższemu (dziesięcioletniemu) okresowi przedawnienia, była wielokrotnie przedstawiana Sądowi Najwyższemu, co prawidłowo przytoczył Sąd I instancji. Sąd Najwyższy przyjął, w przedmiotowej kwestii, że z treści zmienionego przepisu stanowiącego, że „należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, od dnia, w którym stały się wymagalne” wynika, że dłuższy termin przedawnienia odnosi się do należności jeszcze nieprzedawnionych w dniu wejścia w życie zmiany. W przeciwnym razie konieczny byłby przepis o rozdzieleniu poprzedniego i nowego terminu przedawnienia odpowiednio do składek wymagalnych przed i po tej zmianie. Skoro zatem racjonalny ustawodawca przepisu takiego nie ustanowił, to właśnie takie rozwiązanie należało przyjąć w orzecznictwie. Powyższe wynika między innymi z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2007r., stygn. akt I UK 37/07 (publ. LEX nr 359575), wyroku SN z dnia 12 listopada 2007r., sygn. akt I UK 147/07 (publ. LEX nr 359577), wyrok SN z dnia 25 stycznia 2008r., sygn. akt III UK 60/07 (publ. LEX 346073), a także uchwały SN z dnia 8 lipca 2008r., sygn. akt I UZP 4/08 (publ. LEX nr 396249) i uchwały SN z dnia 2 lipca 2008r., sygn. akt II UZP 5/08 (publ. LEX nr 396253), a powyższe wyroki Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie zna i w pełni podziela ich rozstrzygnięcia. Oddalić zatem należy również zarzut przedawnienia.

Mając na względzie całość przywołanej argumentacji Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji niniejszego wyroku.

O kosztach sądowych w punkcie drugim sentencji, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 02.163.1349 z późn. zm.), mając na uwadze ilość połączonych do wspólnego prowadzenia spraw.

/del. SSO Wiesława Stachowiak/ /SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska/ /SSA Ewa Cyran/