Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Jerzy Paszkowski

Sędzia SA Hanna Muras

Sędzia SO del. Magdalena Sajur – Kordula (spr.)

Protokolant – st. sekr. sąd. Ewelina Borowska

po rozpoznaniu w dniu 21 października 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa syndyka masy upadłości M. G. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą G. R. w upadłości likwidacyjnej
w W.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w W.

o ustalenie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 13 grudnia 2013 r., sygn. akt XXVI GC 972/12

1.  zmienia postanowienie zawarte w punkcie drugim zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zasądza od syndyka masy upadłości M. G. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą G. R. w upadłości likwidacyjnej w W. na rzecz (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 377 (trzysta siedemdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od syndyka masy upadłości M. G. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą G. R. w upadłości likwidacyjnej w W. na rzecz (...) Sp. z o.o.
w W. kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 535/14

UZASADNIENIE

Powód - syndyk masy upadłości M. G. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą G. R. w upadłości likwidacyjnej w W. wniósł pozew przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. o uznanie uchwały numer (...) w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2011r. oraz uchwały (...) w przedmiocie przeznaczenia wypłaconego zysku netto w kwocie 391.036,47 zł na kapitał zapasowy, podjętych w dniu 30 marca 2011r. na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników spółki (...) sp. z o.o. z siedziba w W. za nieistniejące oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa procesowego.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 grudnia 2013r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo o ustalenie oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy oparł swe rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 29 lutego 2008r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie ogłosił upadłość dłużnika M. G. (1), prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z możliwością zawarcia układu.

M. G. (1) pozostawał w związku małżeńskim z I. G., która zmarła w dniu 29 września 2010r.

I. G. posiadała 475 udziałów w spółce (...) sp. z o.o. w W. co stanowiło 95 % wszystkich udziałów w tej spółce.

Spadek po zmarłej I. G. nabyli z dobrodziejstwem inwentarza: M. G. (1), K. B. oraz K. G..

W dniu 11 października 2010r. spadkobiercy poinformowali spółkę o śmierci I. G. i wnieśli o wpisanie ich do księgi udziałów jako współwłaścicieli udziałów każdy w 1/3 udziału. Spadkobiercy wskazali K. B. jako wspólnego przedstawiciela uprawnionego do wykonywania ich praw w spółce.

Postanowieniem z dnia 14 października 2010r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie zmienił sposób prowadzenia postępowania upadłościowego z postępowania z możliwością zawarcia układu na postępowanie obejmujące likwidację majątku.

W dniu 30 marca 2011r. odbyło się Zwyczajne Zgromadzenie wspólników spółki (...) sp. z.o.o. w W., w którym brali udział S. O. oraz K. B.. Na Zgromadzeniu był reprezentowany cały kapitał zakładowy spółki. Zgromadzeni podjęło następujące uchwały:

-

uchwałę(...)o zatwierdzeniu sprawozdania Zarządu z działalności spółki za okres od 1 stycznia 201 Or. do dnia 31 grudnia 2010r.

-

uchwałę (...) o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego spółki za 2010rok,

-

uchwałę (...) o przekazaniu zysku netto w kwocie 391.036,47 zł na kapitał zapasowy spółki,

-

uchwałę (...) o udzieleniu S. O. absolutorium z wykonywanych przez niego obowiązków Prezesa Zarządu w okresie od dnia 1 stycznia 2010r. do dnia 31 grudnia 2010r.

Pismami z dnia 8 lipca 2011r. pełnomocnik syndyka zwrócił się do K. G. i K. B. z propozycją przeprowadzenia rozmów mających na celu ustanowienie wspólnego przedstawiciela - art. 184 ksh., zakreślając im 14 dniowy termin na ustosunkowanie się do zaproszenia.

Pismem z dnia 8 lipca 2011 r. pełnomocnik syndyka zwrócił się do Prezesa Zarządu pozwanej spółki o udzielenie informacji czy po dniu 29 września 2010 r. było zwoływane zgromadzenie wspólników spółki, oraz z prośbą o umożliwienie przejrzenia dokumentów spółki.

Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2011r. sędzia - komisarz postanowił w trybie art. 186 ust. 3 prawa upadłościowego i naprawczego określić, że uprawnienia organizacyjne upadłego M. G. (1) w postaci prawa głosu w przedmiocie podjęcia uchwały o rozpatrzeniu i zatwierdzeniu sprawozdania finansowego oraz o przeznaczeniu podziału zysku w spółce (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. mają wpływ na majątek upadłego.

Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2012r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie ustanowił adw. P. S. wspólnym przedstawicielem dla współuprawnionych do udziałów w (...) sp. z o.o. w W. wchodzących w skład masy spadkowej po I. G. zmarłej w dniu 29 września 2009r.

Sąd Okręgowy uznał, że powództwo winno ulec oddaleniu w całości.

Zgodnie z treścią art. 189 kpc powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

W niniejszej sprawie powód wskazywał, iż w jego ocenie doszło do niezgodnego z prawem ustanowienia przez upadłego oraz jego dzieci wspólnego przedstawiciela w osobie K. B., która miała reprezentować interesy współuprawnionych wobec spółki. Zatem K. B. nie mogła reprezentować współuprawnionych a co za tym idzie uchwały zgromadzenia wspólników nie zostały prawidłowo podjęte przez zgromadzenie w którym w ocenie powoda był reprezentowany tylko 5% udziałów.

W związku z powyższym powód wniósł o ustalenie nieistnienia uchwał w przedmiocie zatwierdzenia finansowego za 2010 rok oraz w przedmiocie przeznaczenia wypracowanego zysku netto na kapitał zapasowy, podjętych 30 marca 2011r. na zwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników pozwanej spółki.

W pierwszej kolejności Sąd I instancji wskazał, iż zgodnie z treścią art. 186 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze w brzmieniu obowiązującym na dzień ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy M. G. (1) tj. 29 lutego 2008r., ogłoszenie upadłości nie ma wpływu na uprawnienia organizacyjne, które upadły posiada w innych spółkach, fundacjach, spółdzielniach oraz innych organizacjach.

W ocenie Sądu I instancji wybór w dniu 8 października 2010r. wspólnego przedstawiciela w osobie K. B., jakiego dokonali współuprawnieni z udziałów po I. G. wspólnicy (...) Sp. z o.o., był ważny i skuteczny. Za bezpodstawne Sąd Okręgowy uznał zarzuty syndyka, że M. G. (1) bez jakikolwiek uprzedniej awizacji swojego postępowania, jak również bez jakiejkolwiek podstawy prawnej upoważnił córkę K. B. do reprezentowania go na zgromadzeniu wspólników. Wybrana wspólnym reprezentantem K. B. na Zgromadzeniu Wspólników reprezentowała wszystkich spadkobierców współuprawnionych z udziałów.

Wybór wspólnego przedstawiciela-zdaniem Sądu- nie tylko miał podstawę prawną, ale był obowiązkiem spadkobierców I. G., wynikającym z art. 184 k.s.h. K. B. nie została wybrana w celu reprezentowania M. G. (1) wyłącznie na zgromadzeniu wspólników w dniu 30 marca 2011 r., a została wybrana w celu wykonywania wszystkich praw w Spółce przysługujących osobom współuprawnionym - spadkobiercom.

Działania syndyka kwestionującego ważność wyboru wspólnego przedstawiciela zmierzają do wyeliminowania z obrotu prawnego uchwały nr (...) i nr (...)z dnia 30 marca 2011 r.

Powyższe winno być przeprowadzone, wg Sądu I instancji, poprzez wniesienie pozwu o stwierdzenie nieważności uchwały w trybie art. 252 k.s.h.

Upływ terminu z art. 252 k.s.h., w ocenie Sądu, nie może uzasadniać interesu prawnego w ustaleniu nieistnienia uchwały. Nieskorzystanie przez syndyka z terminu zawitego do wykonania prawa podmiotowego nie może skutkować tym, że syndyk nabywa interes prawny we wniesieniu powództwa o stwierdzenie nieważności. Sąd I instancji wskazał, że syndyk miał możliwość wniesienia pozwu o stwierdzenie nieważności uchwały.

W uzasadnieniu pozwu syndyk wskazał iż, w lipcu 2011 r. zapoznawał się on z aktami rejestrowymi pozwanej Spółki. Zatem z tą datą miał wiedzę o istnieniu i treści uchwał Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. nr (...) i nr (...) z dnia 30 marca 2011r. Zatem syndyk miał prawną możliwość wystąpienia w imieniu M. G. (1) o stwierdzenie nieważności tych uchwał, powinien był to jednak uczynić w terminach wskazanych w art. 252 ksh. W wyniku upływu terminów zawitych do wytoczenia powództw o uchylenie uchwał czy też stwierdzenie ich nieważności, syndyk nie ma interesu prawnego w ustaleniu nieistnienia tychże uchwał.

W ocenie Sądu I instancji powództwo o ustalenie nie może zmierzać do tego, aby przywrócić powodowi ochronę prawną, którą syndyk wobec upływu terminów zawitych z własnej winy utracił. Skoro stan niepewności prawnej (tj. istnienie uchwał nr(...) i nr (...) z dnia 30 marca 2011r.) mógł zostać usunięty w drodze szczególnych powództw o uchylenie uchwały lub stwierdzenie jej nieważności (przewidzianych w art. 250 k.s.h. i art. 253 k.s.h.), to nie zachodzi interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w ustaleniu nieistnienia ww. uchwał.

W ocenie Sądu I instancji zgodnie z art. 252 § 1 ksh przepis art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się.

W tym miejscu Sąd przywołał orzeczenie Sądu Najwyższego wyrok z dnia 21 stycznia 1998 r., II CKN 572/97 „Brak interesu prawnego w rozumieniu art. 189 KPC występuje w sytuacji, gdy powód może żądać świadczenia, bądź na drodze sądowej, bądź w postępowaniu administracyjnym" Sąd I instancji w pełni podzielił powyższy pogląd Sądu Najwyższego.

„Interes prawny w rozumieniu art. 189 z reguły nie zachodzi wtedy, gdy osoba zainteresowana może w innej drodze, np. w procesie o świadczenie, o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego, a nawet w drodze orzeczenia o charakterze deklaratywnym, osiągnąć w pełni ochronę swych praw (zob. wyr. SN z 6.6.1997 r., II CKN 20/97, R. Pr. 1998, Nr 2, s. 66; wyr. SN z 4.1.2008 r., III CSK 204/07, Legalis)."

Sąd I instancji wskazał, że orzecznictwo sądowe zapadłe na gruncie przepisów prawa handlowego stanowczo wyłącza możliwość powoływania się na interes prawny w rozumieniu art. 189 k.s.h. w przypadku kwestionowania uchwał organów spółek kapitałowych po upływie terminu do ich zaskarżenia. W wyroku z dnia 4 lutego 1999 r. (II CKN 804/98, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna rok 1999, Nr 10, poz. 171) Wskazać należy również orzeczenie Sądu Najwyższego w którym stanął na stanowisku, iż: „Brak jest interesu prawnego w rozumieniu art. 189 KPC w żądaniu ustalenia nieważności względnej uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy, gdy powództwo o unieważnienie tej uchwały zostało już prawomocnie oddalone lub gdy upłynęły terminy do jego wytoczenia, przewidziane w art. 415 KH." Także w wyroku z dnia 30 listopada 2006 r. (I CSK 252/06, Przegląd Orzecznictwa Sądu Najwyższego rok 2007, Nr 7, str. 137) Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że: „Możliwość skorzystania ze szczególnego powództwa, dla wytoczenia którego podstawą prawną były przepisy art. 240 k.h. w zw. z art. 619 ksh, przesądza o braku interesu prawnego w domaganiu się ochrony prawnej na podstawie art. 189 kpc. Obejściem przepisów kh byłoby dopuszczenie możliwości ustalania nieważności uchwał na podstawie art. 189 kpc po upływie terminów przewidzianych przepisami kh. Również w uzasadnieniu wyroku z dnia 5 października 2007 r. (I CSK 225/07) Sąd Najwyższy, odnosząc się do możliwości korzystania z art. 189 k.p.c. do zaskarżania uchwał spółki, wskazał: „Jeżeli uchwała ta podjęta została z naruszeniem przepisów kodeksu spółek handlowych, powodowi służyły środki wzruszenia takiej uchwały przewidziane w tym akcie prawnym. Z art. 252 § 1 zdanie drugie ksh wynika przy tym wyraźnie, że wyłączone jest stosowanie art. 189 KPC Powództwo oparte na tej podstawie prawnej powinno ulec oddaleniu, co zresztą nastąpiło w niniejszej sprawie."

Nadto Sąd I instancji wskazał, iż syndyk nie wykazał interesu prawnego, w jego ocenie wskazane uchwały pozostają bez wpływu na stan masy upadłości, są dla masy upadłości neutralne. Przeznaczenie wypracowanego zysku netto na kapitał zapasowy nie narusza stanu masy upadłości a wręcz przeciwnie pozwoli pozwanej spółce na poprawę kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 189 kpc orzeczono jak w sentencji.

Ponieważ powód przegrał sprawę w całości, zastosowanie znalazł w zakresie kosztów procesu art. 98 k.p.c., z którego wynika, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw (zasada odpowiedzialności za wynik procesu). Zwrot tych kosztów przysługuje pozwanemu, albowiem jego pełnomocnik procesowy będący radcą prawnym zgłosił żądanie ich zasądzenia (art. 109 k.p.c.).

Koszty celowej obrony w przedmiotowym postępowaniu stanowiło wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego będącego radcą prawnym, które ustalono na podstawie § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 ze zmianami). Zgodnie z tym przepisem minimalna stawka wynagrodzenia radcy prawnego wynosi 180 złotych, opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

I.  naruszenie prawa materialnego t.j.:

i)  art. 252 § 1 k.s.h. polegające na błędnej wykładni i nieprawidłowym przyjęciu, że treść art. 252 § 1 zd. 2 k.s.h. co do zasady wyklucza możliwość wystąpienia z powództwem o ustalenie nieistnienia uchwał organu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 189 k.p.c., podczas gdy prawidłowa interpretacja tego przepisu, prowadzi do wniosku, że powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały może być wykorzystywane, w szczególności przez podmioty, którym nie przysługuje prawo żądania stwierdzenia nieważności uchwał organów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w szczególności przez podmioty inne niż wymienione art. 250 k.s.h.

ii)  art. 189 k.p.c. w związku z art. 17 pkt 4 k.p.c. oraz art. 29 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez ich niezastosowanie oraz przyjęcie, że ustawodawca ex lege wykluczył możliwość wniesienia powództwa o ustalenie nieistnienia uchwały spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, podczas gdy prawidłowa analiza tych przepisów expresis verbis dopuszcza wytaczanie powództw o ustalenie nieistnienia uchwał na podstawie art. 189 k.p.c.

(...))  art. 189 k.p.c. polegające na błędnym przyjęciu, że Powód nie posiada interesu prawnego do wytoczenia powództwa o ustalenie pomimo, iż syndyk masy upadłości jednego ze współuprawnionych z udziałów w spółce ma interes prawny w żądaniu odnośnie ustalenia, gdyż istnienie lub nieistnienie uchwały organu spółki, dotyka wprost jego korporacyjnych uprawnień w zakresie, w jakim mają one wpływ na majątek masy upadłości M. G. (1), w szczególności, w sytuacji gdy Powód nie ma podstaw do żądania stwierdzenia nieważności uchwał na podstawie art. 250 k.s.h. w zw. z art. 252 k.s.h., tj. nie należy do kategorii podmiotów objętych treścią normatywną art. 250 k.s.h.

iv)  art.252 § 1 k.s.h. w zw. z art. 184 k.s.h. i art. 160 ust 1 ustawy z dnia 29 lutego 2008 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, Dz. U. Nr 53, poz. 434), polegające na błędnej wykładni i nieprawidłowym przyjęciu, że treść art. 252 k.s.h. samodzielnie upoważniała Powoda, będącego syndykiem masy upadłości M. G. (1) - jednego z kilku współuprawnionych z udziału w spółce (...) Sp. z o.o., o których mowa w art. 184 k.s.h. - do wystąpienia w imieniu upadłego z pozwem o stwierdzenie nieważności uchwał Pozwanej, na podstawie art. 250 k.s.h. w zw. z art. 252 k.s.h., podczas gdy prawidłowa wykładania powyższych przepisów, w odniesieniu do ustalonego przez Sąd meriti stanu faktycznego, wyklucza możliwość wniesienia przez Powoda, w tym w imieniu upadłego, powództwa o stwierdzenie nieważności uchwał w sytuacji, w której syndyk (i) może podejmować czynności jedynie w imieniu własnym, (ii) nie jest przedstawicielem upadłego, (iii) nie jest wyznaczonym wspólnym przedstawicielem wszystkich współuprawnionych z udziałów w spółce, jak również (iv) nie jest wspólnikiem lub członkiem zarządu tej spółki

v)  art. 184 k.s.h. w zw. z art. 186 ust. 1 ustawy z dnia 29 lutego 2008 r. prawo upadłościowe i naprawcze (w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, Dz. U. Nr 53, poz. 434) polegające na błędnej wykładni i nieprawidłowym przyjęciu, że:

-

wybór wspólnego przedstawiciela współuprawnionych z udziałów w spółce (...) Sp. z o.o. jest ważny i skuteczny także w sytuacji, w której w wyborze tym nie uczestniczy syndyk masy upadłości jednego ze współuprawnionych, który to współuprawniony (upadły) ipso iure jest pozbawiony prawa korporacyjnego, w tym prawa do wyboru wspólnego przedstawiciela oraz prawa udziału we wszystkich sprawach mogących mieć istotny wpływ na majątek masy upadłości, jak również, że

-

bez znaczenia dla ważności i skuteczności takiego wyboru jest sprzeciw syndyka masy upadłości M. G. (1), co do osoby wspólnego przedstawiciela, podczas gdy prawidłowa wykładnia przywołanych przepisów prowadzi do wniosku, że bez udziału syndyka masy upadłości jednego ze współuprawnionych z udziałów, który jest wyłącznie legitymowany do wykonywania wszystkich czynności mogących mieć wpływ na masę upadłości, wybór wspólnego przedstawiciela nie jest ważny i prawnie skuteczny a w konsekwencji nie rozpoznanie istoty sprawy, w wyniku błędnego przyjęcia, że Powód nie ma interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o uznanie uchwał spółki (...) Sp. z o.o. za nieistniejące.

II.  naruszenie przepisów postępowania, których uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to:

i)  art. 233 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c polegające na braku wyjaśnienia na podstawie jakich dowodów, z jakich przyczyn oraz w oparciu o jakie przepisy prawa Sąd meriti oparł się przy ustaleniu istotnych dla sprawy okoliczności w postaci:

-

ważności i skuteczność wyboru K. B. jako wspólnego przedstawiciela wszystkich współuprawnionych na dzień podejmowania objętych petitum pozwu uchwał, w sytuacji w której czynności tego wyboru oraz głosowania były dokonywane bez udziału syndyka masy upadłości M. G. (1);

-

„ważności i skuteczności głosowania przez K. B. nad uchwałami w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2010 r. oraz przeznaczenia wypracowanego zysku netto w kwocie 391.036,47 zł na kapitał zapasowy w sytuacji, w której upadły M. G. (1) pozbawiony jest co najmniej w tym zakresie prawa do wyboru wspólnego przedstawiciela, o którym mowa w art. 184 k.s.h.;

-

uznania „za bezpodstawne zarzuty syndyka, że M. G. (2) bez jakichkolwiek uprzedniej awizacji swojego postępowania, jak również bez jakiejkolwiek podstawy prawnej upoważnił córkę K. B. do reprezentowania go na zgromadzeniu wspólników”',

-

uznania, że „ K. B. na Zgromadzeniu Wspólników reprezentowała wszystkich spadkobierców współuprawnionych z udziału”, a co za tym idzie, stosownie do art. 186 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, także reprezentowała Powoda - syndyka masy upadłości M. G. (1), w zakresie w jakim upadły jest pozbawiony prawa wykonywania praw w spółce (...) Sp. z o.o.;

jak również:

-

powodów dla których Sąd Okręgowy uznał, że syndyk, który mimo że nie jest wyznaczonym przedstawicielem współuprawnionych z udziałów w spółce (...) Sp. z o.o., nie jest wspólnikiem tej spółki, członkiem zarządu lub innymi podmiotem, wymienionym w art. 250 k.sh., mógł wytoczyć powództwo w trybie art. 252 k.s.h. o stwierdzenie nieważności zaskarżonych uchwał

oraz, że:

-

wskazane w petitum pozwu uchwały pozostają bez wpływu na stan masy upadłości, są dla masy neutralne i nie naruszają stanu masy upadłości

ii)  art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z § 5, § 6 i § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, polegające na niezastosowaniu § 5 i niewłaściwym zastosowaniu § 6 pkt 7 tego Rozporządzenia poprzez zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według stawki jak dla sprawy o świadczenie w kwocie 7.200 zł, na podstawie § 6 pkt 7 Rozporządzenia, podczas gdy, w razie oddalenia powództwa o ustalenie nieistnienia uchwały organu osoby prawnej, należy zastosować § 11 pkt 21 tego Rozporządzenia i zasądzić koszty zastępstwa procesowego w stawce nie wyższej niż 360 zł (art. 98 § 3 k.p.c.).

Mając powyższe na uwadze wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie uchwal nr (...) za nieistniejące, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie Sądowi okręgowemu sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna w swej zasadniczej części a wyrok słuszny, ale z innych przyczyn, niż to wskazano w uzasadnieniu Sądu Okręgowego.

Na wstępie zauważyć należy, że – co do zasady- Sąd Apelacyjny dopuszcza możliwość wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia uchwał zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Powództwa przewidziane w kodeksie spółek handlowych t.j. o stwierdzenie nieważności uchwały z art. 252 k.s.h. oraz o uchylenie uchwały z art. 249 k.s.h. nie stanowią wyłącznej drogi wytaczania powództw dotyczących uchwał zgromadzenia wspólników. Spółka kapitałowa poprzez swoje organy dokonuje czynności prawnych. Uchwały zapadają przy zachowaniu określonej procedury wynikającej z przepisów prawa oraz z umowy spółki. Jeżeli procedura została zastosowana i uchwałę podjęto przez organ do tego przewidziany, wówczas można mówić o uchwale istniejącej. Jej ewentualne wady mogą być podnoszone i eliminowane na drodze powództw z art. 252 i 249 k.s.h. Gdy jednak dojdzie do naruszenia podstawowych unormowań dotyczących procedowania nad uchwałą, można stwierdzić, że do podjęcia uchwały nie doszło, a więc że uchwała nie istnieje. Wówczas podstawę takiego powództwa stanowi art. 189 k.p.c., co oznacza, że powód musi wykazać swój interes prawny w żądaniu ustalenia przez sąd nieistnienia uchwały. Sąd Apelacyjny stoi również na stanowisku, że powód w sprawie niniejszej posiada interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie, przy czym interes ten winien być rozumiany szeroko. W sprawie istnieje niepewność stanu prawnego oraz powód nie ma możliwości wytoczenia powództwa o świadczenie, ani o ustalenie, zaś pozwany kwestionuje jego prawo do wykonywania w imieniu upadłego uprawnień organizacyjnych w pozwanej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. W tym zakresie potwierdził się zarzut apelacji, dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji art. 189 k.p.c., w zakresie w jakim uznał, że powód interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie nie posiada.

Jednak w ustalonym przez Sąd I instancji stanie faktycznym, które to ustalenia Sąd Apelacyjny podziela i uznaje za swoje, co przesądza o bezpodstawności zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c., powództwo podlegało oddaleniu, z uwagi na fakt istnienia kwestionowanych przez powoda uchwał zgromadzenia wspólników z dnia 30 marca 2011r. Do takiego wniosku prowadzi analiza zebranego materiału dowodowego, w świetle uregulowań z art. 186 prawa upadłościowego i naprawczego w brzmieniu sprzed nowelizacji z dnia 2 maja 2009r. (dla oceny obowiązującego stanu prawnego, decydująca jest data ogłoszenia upadłości w stosunku do M. G. (1), które nastąpiło w dniu 29 lutego 2008r.) oraz przepisu art. 184 § 1 k.s.h. i art. 240 k.s.h.

W myśl art. 186 ust. 1 i 2 prawa upadłościowego i naprawczego ogłoszenie upadłości nie ma wpływu na uprawnienia organizacyjne, które upadły posiada w innych spółkach, fundacjach, spółdzielniach oraz innych organizacjach, za wyjątkiem tych uprawnień organizacyjnych, które mogą mieć wpływ na majątek upadłego. Z ust. 3 wynika, że w razie wątpliwości zakres uprawnień, które mogą mieć wpływ na majątek upadłego, określa sędzia komisarz.

Powyższe wskazuje, że można podzielić uprawnienia organizacyjne upadłego na takie, które mają bezpośredni wpływ na jego majątek i takie, które tego wpływu nie mają.

W realiach niniejszej sprawy mamy do czynienia z dwoma uprawnieniami organizacyjnymi upadłego, jako jednego ze spadkobierców prawa do udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Z uwagi na to, że prawo do udziału odziedziczyły trzy osoby po 1/3 każda z nich i nie przeprowadzono działu spadku, powstała wspólność prawa udziałowego w częściach ułamkowych. Pierwsze więc uprawnienie organizacyjne powoda, to prawo wskazania wspólnego przedstawiciela. Taki przedstawiciel jest kompetentny do wykonywania samodzielnie i wyłącznie uprawnień przysługujących współuprawnionym. Brak wspólnego przedstawiciela uniemożliwia wykonywanie praw z udziału, pozostają one w zawieszeniu. Nie istnieje możliwość narzucenia współuprawnionym osoby przedstawiciela.

Drugie uprawnienie organizacyjne- to uczestnictwo w zgromadzeniach i prawo do głosowania. W tym konkretnym przypadku, z uwagi na wspólność prawa udziałowego w częściach ułamkowych, upadły nie mógłby wykonywać go samodzielnie, lecz jedynie przez wspólnego przedstawiciela.

Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że uprawnienie organizacyjne polegające na wskazaniu wspólnego przedstawiciela, nie ma bezpośredniego wpływu na majątek upadłego, nie odnosi się bowiem w żaden sposób wprost do tego majątku. Przedstawiciel reprezentuje wszystkich współuprawnionych z udziału, których w niniejszym przypadku jest trzech. Wykonuje on wszelkie uprawnienia z udziału takie jak: prawo głosu na walnym zgromadzeniu władz spółki, pobieranie dywidendy, uprawnienia kontrolne i szczególne. Wpływ wyboru wspólnego przedstawiciela na majątek upadłego należy ocenić jedynie jako pośredni i hipotetyczny. Wpływ na majątek upadłego zależy od tego jaką czynność lub decyzję podejmie przedstawiciel. Może on podjąć czynność o charakterze majątkowym np. pobrać dywidendę, lub o charakterze niemajątkowym np. dokonać kontroli ksiąg spółki. Ponadto decyzja o wyborze przedstawiciela w istocie dotyczy kwestii osobowych, nie zaś majątkowych. Brak jest więc podstaw by przyjąć, że jest to uprawnienie organizacyjne upadłego, mające bezpośredni wpływ na jego majątek, które w związku z tym winno być realizowane przez syndyka. Na marginesie wskazać należy również, że postanowienie sędziego komisarza z dnia 20 grudnia 2011r., wydane w trybie art. 186 ust. 3 prawa upadłościowego i naprawczego, nie dotyczyło omawianego uprawnienia organizacyjnego. Gdyby jednak takie wydano, to syndykowi trudno byłoby je zrealizować, z uwagi na brak porozumienia z pozostałymi współuprawnionymi z udziału. Jak już wyżej wspomniano, narzucenie współuprawnionym osoby wspólnego przedstawiciela nie znajduje podstaw w przepisach prawa. W doktrynie reprezentowany jest pogląd, że przepis art. 184 k.s.h. nie reguluje stosunków między współuprawnionymi i nie określa zasad, według których powinien być wskazany przedstawiciel. Ewentualne konflikty między współuprawnionymi nie mogą paraliżować działalności spółki, dlatego przewidziano w art. 184 § 2 k.s.h., że oświadczenia spółki mogą być dokonywane wobec któregokolwiek ze współuprawnionych (tak: Anna Rachwał „System prawa handlowego” pod redakcją S.Włodyki, tom 2a., C.H. Beck, Warszawa 2007).

Wybór wspólnego przedstawiciela przez upadłego, z pominięciem syndyka, słusznie został uznany przez Sąd I instancji, za ważny i skuteczny. Sąd prawidłowo zastosował przepisy art. 184 k.s.h. w zw. z art. 186 prawa upadłościowego i naprawczego. W uzasadnieniu Sąd wyjaśnił podstawy swego stanowiska, stąd zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. okazał się chybiony.

W tej sytuacji, wbrew zarzutom apelacji, na zgromadzeniu w dniu 30 marca 2011r., zwołanym w trybie art. 240 k.s.h., był reprezentowany cały kapitał zakładowy, zgromadzenie było zdolne do podejmowania uchwał, nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego odbycia zgromadzenia lub wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad, wobec czego podjęte uchwały, w tym również nr (...), należy uznać za istniejące.

Kolejnym uprawnieniem organizacyjnym upadłego, które występuje w niniejszej sprawie, to prawo głosu na zgromadzeniach władz spółki. Można je uznać za mające wpływ na majątek upadłego, jednakże podkreślenia wymaga okoliczność, że zarówno upadły, jak i syndyk nie mają prawa do samodzielnego głosowania, z uwagi na wspólność udziału. Prawo głosu ma wyłącznie wspólny przedstawiciel. Również wyłącznie wspólny przedstawiciel jest legitymowany do zaskarżania uchwał w imieniu współuprawnionych z udziału. Ta okoliczność powoduje, iż syndyk nie posiada legitymacji do wytoczenia powództwa w trybie art. 249 k.s.h. ani art. 252 k.s.h., nawet jeśli przyjmie się koncepcję, iż syndyk wstępuje w miejsce upadłego zawsze, gdy upadły wykonuje prawa wspólnika (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4 marca 2011r., I ACa 784/10).

W tej sytuacji, powództwo winno być oddalone, z uwagi na istnienie zaskarżonej uchwały. Z tych względów na podstawie art. 385 k.p.c. apelacja, jako bezzasadna podlegała oddaleniu. Uzasadniony natomiast okazał się zarzut naruszenia art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z § 5, 6 i 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, w zakresie przyznania powodowi zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 zł, zamiast 360 zł na podstawie § 11 pkt 21 rozporządzenia. Wysokość stawki minimalnej w sprawie o ustalenie nieistnienia uchwały zgromadzenia wspólników nie została ustalona, zaś za sprawę o najbardziej zbliżonym rodzaju uznać należy sprawę o uchylenie uchwały wspólników lub akcjonariuszy i o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników lub akcjonariuszy, gdzie stawka minimalna wynosi 360 zł. Z tych względów na mocy art.386 § 1 k.p.c. wyrok podlegał zmianie w zakresie postanowienia o kosztach procesu.

O kosztach postępowania za II instancję orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.