Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 29 lipca 2011 r. w sprawie z wniosku M. S. przy udziale P. S. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w punkcie 1. ustalił, iż w skład majątku wspólnego byłych małżonków M. S. i P. S. wchodzą: a) środki finansowe zdeponowane na koncie uczestnika w Banku (...) SA w W. w wysokości 115.000 zł; b) środki finansowe zdeponowane na koncie wnioskodawczyni w Banku (...) SA w W. w wysokości 769,33 zł; c) 38 udziałów w (...) spółce z o.o. w Ł. wartości łącznie 2.180,25 zł; d) środki finansowe z tytułu dywidendy za 2001 r. w wysokości 6.650 zł; w punkcie 2. dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków M. S. i P. S. w ten sposób, że: I. przyznał P. S. składniki wymienione w punkcie 1a, 1c, 1d; II. przyznał M. S. składniki wymienione w punkcie 1b; w punkcie 3. wartość przedmiotu postępowania ustalił na kwotę 124.599,58 zł; w punkcie 4. dotychczas ustalony wpis uznał za ostateczny; w punkcie 5. zasądził od P. S. na rzecz M. S. na skutek dokonanego podziału majątku wspólnego tytułem wyrównania udziału kwotę 61.530,46 zł oraz kwotę 864,75 zł tytułem zwrotu połowy wpisu; a w punkcie 6. ustalił, iż w pozostałym zakresie każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem sprawie.

Powyższe orzeczenie zapadło w następującym stanie faktycznym: M. S. i P. S. zawarli związek małżeński w dniu 22 października 1983 r. w Ł.. M. S. posiadała konto w banku (...) SA w W., P. S. w banku (...) SA w W.. W dniu 5 maja 1999 r. w związku z zakończeniem współpracy z (...) SA M. S. sprzedała posiadane akcje pracownicze uzyskując z tego tytułu kwotę 18.253,32 zł. Kwota ta została spożytkowana na bieżące wydatki.

W dniu 8 lipca 1999 r. P. S. zawarł z J. G. umowę, mocą której utworzyli spółkę z o.o. o nazwie T. z siedzibą w Ł.. Główny przedmiot działalności spółki stanowić miała produkcja filmowa (działalność wytwórcza, usługowa, handlowa: rejestracja dźwięku, obrazu, dystrybucja, opracowanie i produkcja filmów, opracowywanie scenariuszy, scenopisów, reżyseria, montaż, udźwiękowienie grafiki, efekty specjalne, tricki filmowe, spektakle teatralne, widowiska itp. Kapitał spółki wynosił 4.000 zł, udziałowcami byli P. S. i J. G., z których każdy posiadał po 40 udziałów o wartości 50 zł każdy, łącznie 2.000 zł. Pokrycie udziałów nabywanych w nowotworzonej spółce przez P. S. w wysokości 2.000 zł nastąpiło z środków pochodzących z majątku wspólnego małżonków. W dniu 14 września 1999 r. P. S. i J. G. dokonali zbycia każdy po dwa udziały – na rzecz D. B., za kwotę 200 zł. Listę wspólników od tego czasu tworzyli P. S. z 38 udziałami, J. G. z 38 udziałami, D. B. z 4 udziałami.

W dniu 19 maja 2000 r. na mocy majątkowej umowy małżeńskiej zawartej w formie aktu notarialnego strony wyłączyły wspólność majątkową małżeńską.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 2 grudnia 2002 r. wydanym w sprawie XII C 761/02 rozwiązany został przez rozwód ich związek małżeński.

Na dzień ustania wspólności (19 maja 2000 r.) na koncie wnioskodawczyni w banku (...) SA znajdowały się środki w wysokości 769,33 zł. Na koncie uczestnika znajdowały się środki w wysokości 115.000 zł.

Powstająca w lipcu 1999 r. spółka (...) zaczynała swoją działalność od zera. Nie posiadała i nie posiada majątku trwałego, przy realizacji projektów korzysta z podwykonawców. W 1999 i 2000 r. miała tylko pojedyncze zlecenia. Rok 1999 zakończył się stratą. Na dzień 19 maja 2000 r. wartość aktywów w spółce wynosiła 35.330 zł, pasywa 31.740 zł. Wartość przedsiębiorstwa według stanu i cen z tego okresu wynosiła 3.590 zł. Wartość przedsiębiorstwa według stanu na dzień zniesienia wspólności majątkowej, ale cen aktualnych wynosiła 4.590 zł, w związku z czym wartość 38 udziałów wynosiła 2.180,25 zł.

Mocą uchwały podjętej w dniu 31 maja 2002 r. Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) spółki z o.o. podjęło decyzję o wypłacie za 2001 r. kwoty 14.000 zł na dywidendy dla udziałowców. 38 udziałom odpowiadała kwota 6.650 zł. Uchwałą nr 2 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z 10 kwietnia 2003 r. podniesiono kapitał spółki z 4.000 do 26.000 zł, poprzez utworzenie nowych 440 udziałów po 50 zł każdy pokrytych z kapitału zapasowego. Uchwałą nr 3 zmieniono zapis umowy spółki przyjmując, iż kapitał spółki wartości 26.000 zł dzieli się na 40 udziałów po 650 zł. Na P. S. jako wspólnika przypadało 19 takich udziałów, kolejne 19 miał J. G., D. B. – 2. W dniu 18 stycznia 2005 r. P. S., za zgodą pozostałych wspólników sprzedał swoje udziały M. Z. za 2.000 zł każdy. P. S. pozostał członkiem zarządu spółki. Uchwałą z 25 listopada 2005 r. podniesiono kapitał spółki do 52.000 zł. Po podniesieniu kapitału udziały przypadały: J. G. – 38, M. Z. 38, D. B. 4.

Od czasu zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej miedzy M. S. a P. S. zmienił się nie tylko skład osobowy spółki, ale i jej pozycja na rynku, w tym zaczęła funkcjonować na rynku zagranicznym, zmieniła się ilość i rodzaj zawieranych kontraktów. Był to efekt osobistej pracy, inwestycji i zaangażowania uczestnika oraz wspólników spółki. Wartość przedsiębiorstwa według stanu na dzień 18 stycznia 2005 r. a cen aktualnych wynosiła 848.400 zł. Wartość według stanu z lutego 2010 r. i aktualnych cen 6.166.530 zł, co dawałoby wartość 38 udziałom – 2.929.101,75 zł.

W dniu 19 lipca 2004 r. wnioskodawczyni wystąpiła z wnioskiem o zawezwanie uczestnika do próby ugodowej w zakresie podziału majątku dorobkowego, jako przedmiot podziału zgłaszała środki na koncie uczestnika w wysokości 115.000 zł. Uczestnik do ugody nie przystąpił twierdząc, że spłacił wnioskodawczynię.

Byli małżonkowie nie kwestionowali wielkości swoich udziałów w majątku wspólnym.

Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji uznał, że sporna między stronami była kwestia składu i wartości majątku wspólnego, jak i tego czy miały miejsce przesunięcia majątkowe między majątkiem wspólnym a odrębnym. Sąd ustalił, iż niewątpliwie na moment ustania wspólności majątkowej – 19 maja 2000 r. – majątek wspólny stron stanowiły środki finansowe zgromadzone na kontach byłych małżonków. Na koncie uczestnika była to kwota 115.000 zł, na koncie wnioskodawczyni 769,33 zł. Przeprowadzone czynności dowodowe nie potwierdziły twierdzeń uczestnika, aby oprócz konta w Banku (...) miała zgromadzone jakiekolwiek inne środki, w tym na innym rachunku bankowym. Sąd uznał też, że wpłacane dotychczas przez uczestnika kwoty nie stanowiły spłaty środków finansowych zgromadzonych na jego koncie na dzień ustania wspólności, a jedynie pokrycie bieżących wydatków związanych z codziennym utrzymaniem.

W ocenie Sądu Rejonowego, na gruncie dawnego art. 32 k.r.o. (obecnie art. 31 § 1 k.r.o.)należało przyjąć, że udziały nabyte przez P. S. przy zakładaniu spółki (...) ze środków z majątku wspólnego weszły do jego majątku wspólnego z M. S..

Wartość udziału powinna być określona według ceny rynkowej, a nie nominalnej a owa cena rynkowa musi być odniesiona nie do aktualnego stanu spółki, ale stanu spółki z chwili ustania wspólności. Sąd Rejonowy wartość udziałów ustalił w oparciu o opinię biegłego M. M. uznając ją za spójną, logiczną i konsekwentną; wskazując, że

zastosowana przez niego metoda majątkowa: skorygowanej wartości księgowej pozwalała na uwzględnienie w pełni specyfiki działalności wycenianego przedsiębiorstwa, składniki, które mają głównie charakter niemajątkowy.

Ustalenie wartości udziałów, zgodnie z w/w zasadą wymagało ustalenia, jaka byłaby przy obowiązujących dziś cenach rynkowych wartość przedsiębiorstwa swoimi „parametrami” odpowiadającego przedmiotowemu przedsiębiorstwu istniejącemu na dzień 19 maja 2000 r. W konsekwencji zatem sprowadziło się to niejako do pewnego rodzaju specyficznej „waloryzacji”, tj. zaktualizowania wartości przedsiębiorstwa i odpowiadającej jemu wartości udziałów według stanu i cen z dnia ustania wspólności do cen z dnia wydawania opinii w oparciu o wskaźniki GUS.

Stosownie do opinii na moment ustania wspólności majątkowej wartość przedmiotowego przedsiębiorstwa wynosiła 3.590 zł, wartość 38 udziałów odpowiadająca 47,5% wartości tego przedsiębiorstwa wynosiła zatem 1.705,25 zł, wartość takiego przedsiębiorstwa według cen obowiązujących na dzień wydania opinii – wynosiła 4.590 zł, a zatem wartość 38 udziałów wynosiła 2.180,25 zł. Taka kwota zdaniem Sądu Rejonowego stanowić winna przedmiot podziału.

Sąd Rejonowy wskazał na nieporównywalność przedsiębiorstwa z chwili ustania wspólności majątkowej stron z przedsiębiorstwem tak na moment zbycia udziałów, jak i dziś istniejący. Zdaniem Sądu Rejonowego wniesienie wkładu było jedynie zaczątkiem finansowym, dalszy rozwój spółki odbywał się dzięki wspólnikom w okresie kiedy strony nie pozostawały już w związku i wspólności.

Konsekwencją przyjęcia, że przedmiotowe udziały wchodzą w skład majątku wspólnego, było przyjęcie za art. 32 § 2 pkt 2 k.r.o., iż uzyskane z nich dochody w zakresie objętym wnioskiem wchodzą do tegoż majątku.

Sąd Rejonowy przyjął, że z przeznaczonej do wypłaty za 2001 r. na dywidendę kwoty 14.000 zł na 38 udziałów przypisanych P. S. proporcjonalnie (47,5%) przypadała kwota 6.650 zł i tylko ona mogła stanowić przedmiot rozliczeń.

Ostatecznie zatem Sąd Rejonowy uznał, iż w skład majątku wspólnego byłych małżonków M. S. i P. S. wchodziły: a) środki finansowe zdeponowane na koncie uczestnika w Banku (...) SA w W. w wysokości 115.000 zł; b) środki finansowe zdeponowane na koncie wnioskodawczyni w Banku (...) SA w W. w wysokości 769,33 zł; c) 38 udziałów w (...) spółce z o.o. w Ł. o wartości łącznie 2.180,25 zł; d) środki finansowe z tytułu dywidendy za 2001 r. w wysokości 6.650 zł.

Wszystkie wskazane wyżej środki finansowe, z wyjątkiem środków na koncie wnioskodawczyni znalazły się w dyspozycji uczestnika i przy takim ich przydziale Sąd pozostał.

Ostatecznie zatem wartość majątku wspólnego łącznie wynosiła 124.599,58 zł, z czego na każdego z małżonków przypadałoby po 62.299,79 zł. Z kwoty tej wnioskodawczyni przejęła jedynie 769,33 zł, w pozostałym zakresie udziały w spółce, jak i środki finansowe przypadły uczestnikowi. Tym samym Sąd Rejonowy zasądził od P. S. na rzecz M. S. na skutek dokonanego podziału majątku wspólnego tytułem wyrównania udziału kwotę 61.530,46 zł.

Apelację od powyższego postanowienia złożyła wnioskodawczyni, skarżąc je w całości i zarzucając:

1. błędne ustalenie wartości majątku wspólnego stron poprzez przyjęcie, że 38 udziałów w (...) sp. z o.o., wchodzących w skład majątku wspólnego ma na chwilę orzekania wartość 2.180,25 zł; w szczególności Sąd Rejonowy błędnie utożsamił stan udziałów spółki ze stanem przedsiębiorstwa spółki na dzień ustania wspólności majątkowej oraz przyjmuje do rozliczenia zrewaloryzowaną wskaźnikami zmian cen i usług wartość udziałów wg stanu spółki na dzień ustania wspólności, tj. 19 maja 2000 r., zamiast ustalić i przyjąć wartości tych udziałów na moment orzekania, nadto, z naruszeniem art. 217 § 2 k.p.c. i art. 286 k.p.c. Sąd nie przeprowadził dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny przedsiębiorstw, który wyceniłby wartość udziałów będących przedmiotem podziału na chwilę orzekania;

2. naruszenie art. 233 § 2 k.p.c., art. 217 § 2 k.p.c. i art. 286 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny przedsiębiorstw, który ustaliłby wartość dywidend i innych wypłat przypadających na udziały będące przedmiotem podziału, wypłaconych przez (...) sp. z o. o. od dnia ustania wspólności do chwili orzekania, a w konsekwencji – dokonanie ustalenia składu majątku wspólnego stron poprzez przyjęcie, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi jedynie dywidenda wynikająca z posiadania udziałów w (...) sp. z o.o. za 2001r.;

3. dokonanie błędnego, bo rażąco naruszającego art. 211 k.c., podziału majątku wspólnego stron w ten sposób, że uczestnikowi przyznano całość udziałów w (...) sp. z o.o. w Ł.;

4. naruszenie art. 212 § 2 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni spłaty w kwocie nieodpowiadającej wartości będących przedmiotem podziału udziałów w (...) sp. z o.o. na dzień orzekania, które Sąd Rejonowy w całości przyznał uczestnikowi;

5. naruszenie art. 212 § 3 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i nieoznaczenie wysokości odsetek od dopłaty należnej wnioskodawczyni z tytułu przyznania uczestnikowi środków zdeponowanych w Banku (...) SA w W., zgodnie z punktem 1a zaskarżonego postanowienia.

Mając na uwadze powyższe wnioskodawczyni wniosła o dopuszczenie pominiętego z naruszeniem art. 217 § 2 k.p.c. i art. 286 k.p.c. dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny przedsiębiorstw, na okoliczności wskazane w piśmie procesowym z dnia 22 kwietnia 2011 r., oddalonego postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 20 czerwca 2011 r., który na podstawie akt sprawy, akt rejestrowych (...) sp. z o.o. i ksiąg rachunkowych tej spółki ustali w szczególności: a) jaka jest wartość udziałów w (...) sp. z o.o. wchodzących w skład majątku wspólnego na dzień wydania opinii; b) kiedy i w jakich wysokościach wypłacono dywidendy przypadające na udziały wchodzące w skład majątku wspólnego od dnia ustania wspólności majątkowej do dnia wydawania opinii lub w inny sposób uszczuplono wypracowane i zebrane na kapitale zapasowym zyski. Apelująca wniosła o zmianę skarżonego postanowienia poprzez: a) ustalenie rzeczywistej wartości 38 udziałów w (...) sp. z o.o. o wartości nominalnej 50 zł, stanowiących 47,5% jej kapitału zakładowego – na dzień orzekania, w miejsce przyjętej przez Sąd Rejonowy ich wartości wyliczonej na moment ustania wspólności majątkowej, zrewaloryzowanej jedynie wskaźnikami GUS; b) orzeczenie o bezskuteczności zbycia przez uczestnika 19 udziałów w (...) sp. z o.o. o wartości nominalnej 650 zł każdy, na podstawie umowy sprzedaży udziałów z dnia 20 stycznia 2005 r. wobec wnioskodawczyni i dokonanie podziału tych 19 udziałów poprzez przyznanie wnioskodawczyni 10 udziałów w (...) sp. z o.o. o wartości nominalnej 650 zł każdy, przyznanie uczestnikowi 9 udziałów w (...) sp. z o.o. o wartości nominalnej 650 zł i zasądzenie na rzecz uczestnika spłaty w wysokości połowy wartości jednego udziału lub przyznanie wnioskodawczyni 9 udziałów, zaś uczestnikowi 10 udziałów wraz ze stosowną spłatą; c) ustalenie wartości dywidend i innych wypłat z kapitału zapasowego, wypłaconych przez (...) sp. z o.o. od dnia ustania wspólności do dnia orzekania, przyznanie uczestnikowi środków finansowych z tytułu tych dywidend i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni odszkodowania w wysokości odpowiadającej połowie środków finansowych z tytułu dywidend od udziałów należących do majątku wspólnego z odsetkami ustawowymi od dnia wypłaty dywidendy; d) zasądzenie od P. S. na rzecz M. S. odsetek ustawowych od dnia 20 maja 2001 r. do dnia zapłaty od dopłaty w kwocie 57.115,33 zł zasądzonej wnioskodawczyni z tytułu przyznania uczestnikowi środków zdeponowanych w Banku (...) w W., zgodnie z pkt. 5 skarżonego postanowienia.

Rozpatrując apelację wnioskodawczyni Sąd Okręgowy uznał, że jest ona zasadna jedynie w zakresie odsetek od spłaty należnej wnioskodawczyni. Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w pkt. 5 w zakresie zasądzonego wyrównania udziału w ten tylko sposób, że kwotę 61.530,46 zł zasądził z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się postanowienia, wskazując, że orzeczenie to ma charakter konstytutywny, od momentu uprawomocnienia orzeczenia dłużnik wie, ile wynosi należność, którą musi zapłacić i od tego momentu wierzyciel powinien mieć prawo do żądania odsetek w sytuacji, gdyby dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Zasądzenie odsetek od daty wcześniejszej, tak jak tego żądała skarżąca, nie znajduje podstaw prawnych. Sąd Okręgowy przywołał dyspozycję art. 212 § 3 k.c., jeżeli przy zniesieniu współwłasności ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. Ponieważ do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 567 § 3 k.p.c.), zaś do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności (art. 688 k.p.c.), Sąd dokonując podziału majątku wspólnego uczestników i zasądzając spłatę winien zgodnie z art. 212 § 3 k.c. ustalić wysokość i termin uiszczenia odsetek.

W pozostałej części Sąd Okręgowy apelację oddalił odwołując się do poglądu wyrażonego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 9/08, OSNC 2009/4/54, iż wartość nakładu z majątku wspólnego małżonków na nabycie należącego do jednego z nich udziału w spółce z o.o. ustala się według ceny rynkowej tego udziału, zaś przy obliczaniu wartości udziałów w spółce należy mieć na względzie stan spółki z chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, a ceny z daty orzekania. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, że dziś jest to zupełnie inne przedsiębiorstwo niż na moment ustania wspólności majątkowej stron, a więc niesłuszne byłoby zgodnie ze stanowiskiem skarżącej ustalenie wartości udziałów, które weszły w skład majątku wspólnego według stanu na moment orzekania.

Przy uwzględnieniu przyjętej zarówno przez Sąd pierwszej instancji, jak i przez Sąd drugiej instancji tezy, że stan majątku podlegającego działowi ustala się według daty ustania wspólności, brak jest podstaw do przyjęcia, że w skład majątku wspólnego weszły inne jeszcze dywidendy, które były wypłacane po ustaniu wspólnoty majątkowej.

Sąd Okręgowy za niezasadny uznał zarzut dokonania błędnego, rażąco naruszającego art. 211 k.c. podziału majątku wspólnego stron w ten sposób, że uczestnikowi przyznano całość udziałów w (...) sp. z o.o. w Ł.. Sąd Okręgowy za Sądem Rejonowym podkreślił, że dzisiejsza pozycja przedsiębiorstwa, jego wartość jest efektem długoletniej pracy i zaangażowania uczestnika i innych wspólników bez jakiegokolwiek udziału wnioskodawczyni. Na chwilę obecną udziały są własnością osoby trzeciej i przy dokonywaniu podziału następuje de facto podział środków pieniężnych odpowiadających ich wartości. Zawarte w apelacji żądanie orzeczenia o bezskuteczności zbycia przez uczestnika udziałów w spółce na rzecz osoby trzeciej M. Z. wobec wnioskodawczyni jest niezasadne z tego choćby względu, że osoba ta nie jest uczestnikiem niniejszego postępowania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił apelację w pozostałej części na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy ustalił, że uczestnicy ponoszą koszty postępowania apelacyjnego zgodnie ze swoim udziałem w sprawie, uznając, że byli w tym samym stopniu zainteresowani jego wynikiem i z uwagi na końcowe rozstrzygnięcie brak było podstaw do odstąpienia od ogólnej zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c.

Skargę kasacyjną od powyższego postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 31 stycznia 2012 r., sygn. akt III Ca 1219/11 wniosła wnioskodawczyni, zarzucając naruszenie art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. poprzez nieprawidłowe ustalenie składu majątku podlegającego podziałowi wskutek przyjęcia, że w skład majątku wspólnego małżonków nie wchodzą dywidendy należne (...) spółki (...) i nieprawidłowe przyjęcie, że wartość udziałów w spółce (...) ustala się według wartości udziałów na dzień ustania wspólności i waloryzuje współczynnikiem inflacji, oraz naruszenie art. 217 § 2 k.p.c. Wnioskodawczyni zarzuciła również naruszenie art. 211 k.c. poprzez dokonanie podziału majątku wspólnego w ten sposób, że uczestnikowi przyznano wszystkie udziały w spółce (...), gdy istniała możliwość ich podziału między stronami postępowania.

Wskutek rozpoznania tejże skargi Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 31 stycznia 2013 r., sygn. akt II CSK 349/12 uchylił powyższe postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

W uzasadnieniu tegoż orzeczenia Sąd Najwyższy wskazał, że istotą zarzutów kasacyjnych jest prawidłowość rozliczenia w orzeczeniu działowym udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, której wspólnikiem był uczestnik. Należące do majątku wspólnego udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością co do zasady mogą być podzielone pomiędzy byłych małżonków, a więc także przypaść temu ze współuprawnionych, który nie był wspólnikiem. Sąd Najwyższy podkreślił, że przedmiotem oceny w postępowaniu o podział majątku wspólnego powinna być kwestia skuteczności zbycia spornych udziałów już po ustaniu wspólności ustawowej między stronami. Nie sprzeciwia się temu nieobecność w postępowaniu osoby, na rzecz której nastąpiło zbycie. Konsekwencją zaś ustalenia bezskuteczności rozporządzenia będzie dokonanie podziału majątku, tak jak gdyby zbycie nie miało miejsca. Sąd Najwyższy wskazał, że w sprzeczności z ustaleniem przez Sąd Okręgowy, iż składnikiem majątku wspólnego stron są udziały w spółce (...), jest jednoczesne przyjęcie, że udziały te zostały zbyte i mogą być rozliczone jedynie wartościowo, poprzez przyjęcie kwoty pieniężnej. Konsekwencją zaliczenia udziałów w tejże spółce do majątku wspólnego stron jest też konieczność określenia rzeczywistej wartości tych udziałów, a nie fikcyjnej wielkości przyjmowanej w orzecznictwie jako właściwa droga aktualizowania wartości nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny (osobisty) jednego z małżonków. W wypadku kiedy obojgu byłym małżonkom przysługuje udział w spółce jego wartość określona być powinna według stanu rzeczywistego z dnia dokonywania podziału. Z punktu widzenia prawa rodzinnego prawa obojga uczestników do tego składnika są jednakowe. Sąd Najwyższy zauważył też, że przyczyny wskazane przez Sąd Okręgowy nie uzasadniają tezy o niedopuszczalności podziału w naturze. Sąd Okręgowy uchybił art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. poprzez zastosowanie wadliwych kryteriów szacowania udziałów, a także art. 317 § 2 k.p.c. (w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.) przez oddalenie wniosków dowodowych, które miały na celu ustalenie rzeczywistej wartości udziałów. Sąd Najwyższy podniósł również, że dywidendy wypłacone za kolejne lata po 2001 r. stanowią pożytki cywilne płynące z udziałów w spółce. Pożytki przypadające za okres po ustaniu wspólności majątkowej nie wchodzą w skład majątku wspólnego, lecz stanowią przedmiot odrębnego rozliczenia, dokonywanego kompleksowo w ramach postępowania działowego na podstawie art. 567 § 3 w zw. z art. 686 k.p.c.

Pismem z dnia 12 czerwca 2013 r. oraz pismem z dnia 9 lipca 2014 r. (k. 1448-1450) wnioskodawczyni wniosła o przyznanie udziałów w spółce (...) na rzecz uczestnika wraz ze spłatą na rzecz wnioskodawczyni połowy wartości tychże udziałów, tj. 262.106,71 zł z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a także z tytułu dywidend należnych w związku ze stanowiącymi wspólność majątkową małżeńską udziałami w spółce (...) poprzez przyznanie tychże środków uczestnikowi ze spłatą połowy tych środków tj. kwoty 2276035 zł z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił, co następuje:

P. S. po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej rozporządzał udziałami w (...) sp. z o.o. w Ł. bez wiedzy i zgody M. S. (niesporne).

Na dzień wydania opinii tj. 5 czerwca 2014r. ani na dzień sprzedaży udziałów w dniu 18 stycznia 2005 r. spółka nie sporządzała sprawozdania finansowego (k.1162, 1410).

Rzeczywista wartość jednego udziału w (...) sp. z o.o. w Ł. na dzień 31 grudnia 2013 r. wynosiła 13.795,09 zł (opinia biegłej A. K. (1) k. 1415). Zatem rzeczywista wartość 38 udziałów – wchodzących w skład majątku wspólnego w spółce (...) na dzień 31 grudnia 2013 r. wynosiła 524.213,42 zł (13.795,09 zł x 38).

Kwestia wysokości wypłaconych po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, tj. po 20 maja 2000 r. dywidend przypadających na te udziały:

W spółce (...) dywidendę z zysku netto wypłacano dopiero w 2002 r. (za 2001 r.) i tak za 38 udziałów w 2002 r. – 6 650 zł (na dzień 31 grudnia 2013 r. wynosiłaby po waloryzacji 9.023,55 zł – k.1419). W innych latach zysk przeznaczano na kapitał zapasowy ewentualnie pokrycie strat.

Dywidenda z kapitału zapasowego na 38 udziałów (wypłata za rok poprzedni): w 2006 r. – 304.000 zł; w 2007 r. – 95.000 zł, w 2009 r. – 71.250 zł, w 2010 r. – 332.500 zł, w 2011 r. – 2.612.500 zł, w 2013 r. 441.750 zł (opinia k .1422 – 1424). Suma tych kwot wynosi 3. 857.000 zł.

Udział aktywów trwałych w aktywach razem był nieznaczny, co oznacza, że majątek trwały (środki trwałe i wartości niematerialne i prawne nie odgrywają w spółce (...) istotnej roli w rozwoju działalności gospodarczej, majątek spółki (...) to głównie aktywa obrotowe, czyli majątek o dużej płynności, w tym głównie były to środki pieniężne (k. 1094-1095, 1382- 1384). Zysk wypracowany przez (...) sp. z o.o. był wynikiem funkcjonowania jej przedsiębiorstwa jako osobistej pracy, przekazanego doświadczenia, udostępnienia kontaktów gospodarczych (know how) przez wspólników, w tym P. S.. W latach 1999, 2011, 2012 wystąpiła strata na sprzedaży (opinia k. 1152).

P. S. w okresie 1999 – 2012 uzyskiwał z (...) sp. z o.o. nadto wypłaty z tytułu: umowy o pracę na stanowisku Członka Zarządu, umowy o dzieło – zatrudnienia jako Kierownika Produkcji, reżysera, aktora (opinia k. 1426).

Zgodnie z postanowieniem z dnia 17 czerwca 2013r. biegły z zakresu księgowości miał wypowiedzieć się co do rzeczywistej wartości, na dzień wydania opinii (...) udziałów w (...) sp. z o.o. w Ł. stanowiących 47,5 % kapitału zakładowego spółki oraz wysokości wypłaconych – po 20 maja 2000 r. dywidend przypadających na te udziały. Teza dowodowa została uzupełniona postanowieniem z dnia 27 sierpnia 2013r. gdzie biegłej zlecono wypowiedzenie się nadto czy zysk spółki jest wynikiem funkcjonowania przedsiębiorstwa jako zorganizowanego zespołu środków materialnych i niematerialnych czy też wynikiem osobistej pracy wspólników oraz co do wypłat na rzecz uczestnika – do dnia zbycia udziałów w spółce z innych tytułów niż udział w dywidendzie.

Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 20 X 2014r. na podstawie art. 217 § 2 w zw. z art. 227 i art. 278 k.p.c. oraz art. 391 §1 k.p.c. oddalił wniosek uczestnika o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw dla ustalenia wartości Spółki. Zdaniem Sądu Okręgowego wniosek ten zmierza jedynie do przedłużenia postępowania. Zauważyć należy, że uczestnik miał wiele miesięcy na zgłoszenie uwag co do opinii, metody jej sporządzenia. Mógł przedstawić konkretne wnioski.

Opinii biegłej A. K. nie można zarzucić dowolności, czy też nierzetelności. Opinia została wydana w oparciu o badanie dokumentów źródłowych uznaną metodą. Biegła przedstawiła i opisała metodę zastosowaną do ustalenia wartości Spółki. Biegła w sposób przekonujący i fachowy uzasadniła wybór przyjętej metody. Nie zachodziła więc potrzeba dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego w sytuacji, gdy biegła składając opinię ustną na rozprawie odniosła się szczegółowo do wszystkich wątpliwości i pytań uczestnika. O ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego w istocie na te same okoliczności nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę podające w wątpliwość. W przeciwnym wypadku wniosek taki musi być uznany za zmierzający wyłącznie do nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu. Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (tak wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 1999 r., I PKN 20/99, OSNP 2000/22/807).

Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 20 X 2014r. oddalił zgłoszone w dniu 6 sierpnia 2013r. (k.874-881)wnioski o uzupełniające przesłuchanie świadka J. G. i uczestnika charakteru działalności prowadzonej przez Spółkę, zasad jej funkcjonowania, związku pomiędzy uzyskiwanymi przez tę Spółkę wynikiem finansowym a indywidualnymi działaniami wspólników, w tym osobistym świadczeniem przez nich pracy, a także możliwości funkcjonowania tej spółki i osiąganie przez nią przychodów bez opisanych powyżej indywidualnych i osobistych świadczeń dokonywanych na jej rzecz przez wspólników- zarówno do czasu posiadania przez uczestnika tego statusu jak i po tej dacie. Wnioski te z mocy art. 381 k.p.c. podlegają pominięciu albowiem mogły być zgłoszone przed sądem I instancji. Dotyczą ustaleń, które były przedmiotem oceny przez Sąd Rejonowy. Nie można więc podzielić stanowiska apelującej (k. 874 in fine), że potrzeba powołania tych dowodów wynika z treści uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 31 I 2013r. Wskazać należy nadto, że nie kwestionowanym ustaleniem między innymi w oparciu o opinię biegłej A. K. (1) jest, iż zysk wypracowany przez (...) sp. z o.o. był wynikiem funkcjonowania jej przedsiębiorstwa jako osobistej pracy, przekazanego doświadczenia, udostępnienia kontaktów gospodarczych (know how) przez wspólników, w tym P. S..

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu Rejonowego, argumentację i przyjmuje je jako swoje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że stosownie do przepisu art. 398 ²⁰ zd. 1 k.p.c. sąd, któremu sprawa została przekazana wskutek rozpoznania skargi kasacyjnej, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Dlatego też podzielić należy zarzuty apelującej o błędnym ustaleniu składu i wartości majątku podlegającego podziałowi, co uzasadnia uznanie, że doszło do naruszenia art. 211 k.c.

Do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 567 § 3 k.p.c.), zaś do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności (art. 688 k.p.c.). Należące do majątku wspólnego udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością co do zasady mogą być podzielone pomiędzy byłych małżonków, a więc także przypaść temu ze współuprawnionych, który nie był wspólnikiem. Sąd Najwyższy w niniejszej sprawie podkreślił, że przedmiotem oceny w postępowaniu o podział majątku wspólnego powinna być kwestia skuteczności zbycia spornych udziałów już po ustaniu wspólności ustawowej między stronami, czemu nie sprzeciwia się nieobecność w postępowaniu osoby, na rzecz której nastąpiło zbycie.

Niespornym jest, że zbycie to nastąpiło bez zgody drugiego współwłaściciela- wnioskodawczyni. W świetle przepisów o współwłasności mających odpowiednie zastosowanie w sprawie o podział majątku wspólnego, rozporządzenie takie uznać należy za bezskuteczne. Konsekwencją zaś takiego ustalenia jest, jak to wskazał Sąd Najwyższy w wytycznych, będzie dokonanie podziału majątku, tak jak gdyby zbycie nie miało miejsca. Jak to podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu, z punktu widzenia prawa rodzinnego prawa obojga uczestników do tego składnika są jednakowe. Wartość zaś udziału w spółce przysługującego obojgu byłym małżonkom określona być powinna według stanu rzeczywistego z dnia dokonywania podziału. Wartość udziałów wchodzących w skład majątku wspólnego na dzień podziału wynosi 524.213,42 zł.

Wnioskodawczyni wniosła o przyznanie udziałów w spółce (...) na rzecz uczestnika wraz ze spłatą na jej rzecz. Żądanie takie jest dopuszczalne. Podzielić należy stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 26 IX 2007r. w sprawie sygn. akt IV CSK 139/07 ( opubl: L.), iż uznając, stosownie do art. 1036 k.c. i art. 46 kro, że zbycie przez byłego małżonka po ustaniu wspólności ustawowej, bez zgody współmałżonka, przedmiotu należącego do majątku wspólnego było bezskuteczne w stosunku do tego małżonka, sąd dokonuje podziału majątku wspólnego, tak jakby rozporządzenia tego nie było, ustalając stan zbytego przedmiotu z chwili ustania wspólności ustawowej i jego wartość rynkową z chwili orzekania (art. 684 k.p.c. w zw. z art. 565 § 3 k.p.c.) i zaliczając kwotę odpowiadającą wartości rynkowej tego przedmiotu na udział współmałżonka, który go zbył.

Dlatego też z tego tytułu wnioskodawczyni, biorąc pod uwagę równe udziały w majątku wspólnym, należy się spłata w wysokości 262 106,71 zł.

Wartość przedmiotu postępowania wyniosła 646.632, 75 zł. Na kwotę te złożyła się wartość majątku wspólnego na dzień podziału ( środki finansowe w kwotach 115000 zł i 769,33 zł + wartość udziałów w Spółce - 524.213,42 zł) oraz wartość środków finansowych z tytułu dywidend z 38 udziałów w (...) spółce z o.o. w Ł. za 2001r. w kwocie 6650 zł.

Biorąc pod uwagę sposób zniesienia współwłasności, dotychczasowy sposób władania lokatami, to wnioskodawczyni należy się tytułem wyrównania udziałów we współwłasności oraz rozliczenia dywidend za 2001r. kwota 322.547,05 zł z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Wyliczenie: (...),42 + (...)+ 769,33 + 6650= 646632,75 zł; (...),75: 2= 323.316,38 tj. wartość udziału; 323.316,38 – 769,33= 322.547,05 zł.

Rozpatrując apelację wnioskodawczyni Sąd Okręgowy uznał, że jest ona również zasadna w zakresie odsetek od spłaty należnej wnioskodawczyni. Podzielić należy w tym zakresie argumentację Sądu Okręgowego zawartą w uzasadnieniu postanowienia z dnia 31 stycznia 2012r. Sąd dokonując podziału majątku wspólnego uczestników i zasądzając spłatę winien zgodnie z art. 212 § 3 k.c. ustalić wysokość i termin uiszczenia odsetek. Ponieważ brak jest takiego rozstrzygnięcia w zaskarżonym postanowieniu w zakresie zasądzonego wyrównania udziału jak i rozliczenia dywidend Sąd Okręgowy zmienił w tym zakresie zaskarżone postanowienie i kwotę 322.547,05 zł zasądził z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się postanowienia.

Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie w sposób wyżej opisany na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

W pozostałej części apelacja z mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. podlegała oddaleniu jako niezasadna.

Wnioskodawczyni w apelacji zarzuciła błędne ustalenie składu majątku wspólnego stron poprzez przyjęcie, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi jedynie dywidenda wynikająca z posiadania udziałów w (...) sp. z o.o. za 2001r., podnosząc, że nastąpiło to na skutek naruszenia art. 233 § 2 k.p.c., art. 217 § 2 k.p.c. i art. 286 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny przedsiębiorstw, który ustaliłby wartość dywidend i innych wypłat przypadających na udziały będące przedmiotem podziału, wypłaconych przez (...) sp. z o. o. od dnia ustania wspólności do chwili orzekania.

Wnioskodawczyni rozliczenia dywidend wypłaconych za kolejne lata po 2001r. jako składnika majątku wspólnego konsekwentnie domagała się przez całe toczące się postępowanie. Pogląd taki prezentował jej pełnomocnik nawet w mowie końcowej, przed zamknięciem rozprawy w dniu 22 października 2014r. Ten zarzut apelacji jak i pogląd pełnomocnika wnioskodawczyni uznać należy za bezzasadne.

Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w uzasadnieniu niniejszej sprawy dywidendy wypłacone za kolejne lata po 2001 r. stanowią pożytki cywilne płynące z udziałów w spółce. Pożytki przypadające za okres po ustaniu wspólności majątkowej nie wchodzą w skład majątku wspólnego, lecz stanowią przedmiot odrębnego rozliczenia, dokonywanego kompleksowo w ramach postępowania działowego na podstawie art. 567 § 3 w zw. z art. 686 k.p.c.

Oznacza to, że sąd nie jest uprawniony z urzędu rozliczać wypłacone dywidendy po 2001r. Przepis art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 §3 k.p.c. obowiązek działania z urzędu na sąd nakłada jedynie w zakresie majątku wspólnego. W toku postępowania działowego mogło dojść do takiego rozliczenia, na podstawie art. 567 § 3 w zw. z art. 686 k.p.c.

Koniecznym do tego było jednak zgłoszenie przez wnioskodawczynię roszczenia o zapłatę oznaczonej kwoty pieniężnej z tytułu dywidend.

W sprawie wnioskodawczyni rozliczenia dywidend domagała się dwuetapowo. W piśmie z dnia 22 IV 2011r. (k. 640 pkt. 4) wnosiła o ustalenie przez biegła I. S. wysokości dywidend wypłaconych w spółce w latach 1999 – 2010. Wniosek ten Sąd Rejonowy na rozprawie w dniu 20 VI 2011r. oddalił. Wnioskodawczyni co do tego postanowienia zgłosiła zastrzeżenie do protokołu, w trybie art. 162 k.p.c. Ostatecznie przed zamknięciem rozprawy przed Sądem Rejonowym domagała się jednak zapłaty kwoty 14000 zł z tytułu dywidendy jedynie za 2001 rok . Żądanie to zgłosiła ustnie do protokołu (k. 701).

W apelacji zażądała rozliczenia dywidend za kolejne lata, nie wskazując dochodzonej kwoty. Wnioskodawczyni swoje roszczenie w zakresie zapłaty z tytułu wypłaconych dywidend za kolejne lata po 2001r. przedstawiła dopiero w pismach z dnia 12 czerwca 2013 r. oraz z dnia 9 lipca 2014 r. (k. 1448-1450), wnioskodawczyni wniosła w zakresie dywidend o przyznanie tychże środków uczestnikowi ze spłatą połowy tych środków tj. kwoty 2276035 zł z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Roszczenia z tytułu pożytków, jakie rzecz wspólna przynosi, stanowią najbardziej typowy przykład roszczeń z tytułu posiadania rzeczy wspólnej w rozumieniu art. 618 §1 k.p.c., podstawą ich bowiem są przede wszystkim przepisy o współwłasności, a ściślej przepis art. 207 k.c. ( tak uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 1970-03-26, III CZP 7/70; OSNICPiUS rok 1970, Nr 12, poz. 219; Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 618 Tom II,red. prof. dr hab. Andrzej Marciniak, prof. dr hab. Kazimierz Piasecki; rok wydania: 2014;Wydawnictwo: C.H.Beck Wydanie: 6).

Zgłaszając roszczenie, o którym mowa w art. 618 §1 k.p.c. należy dokładnie oznaczyć jego wysokość i podstawę faktyczną. Stosowny wniosek (żądanie) na zasadzie odpowiedniego stosowania art. 187 §1 w zw. z art. 13 §2 k.p.c. powinien spełniać wymogi pozwu (tak postanowienie SN z 14 XII 2011r.,

I CSK 138/11; OSNC 2012/7-8/89). Pogląd ten należy w pełni podzielić. Dlatego też dla oceny zasadności tego roszczenia nie ma znaczenia przypisywanie przez wnioskodawczynię tych pożytków cywilnych do majątku wspólnego podlegającego podziałowi.

Niezbędnym jest jednak określenie roszczenia co do wysokości. W sprawie wnioskodawczyni swoje roszczenie określiła (ustnie) przed zamknięciem rozprawy przed Sądem Rejonowym w dniu 20 VI 2011r. domagając się zapłaty kwoty 14000 zł z tytułu dywidendy jedynie za 2001 rok (k. 701).

Późniejsze zgłoszenie roszczenia, w toku postępowania apelacyjnego, w pismach z dnia 12 czerwca 2013 r. oraz z dnia 9 lipca 2014 r. (k. 1448-1450), gdzie wnioskodawczyni domagała się „spłaty” w kwocie 2276035 zł uznać należy za niedopuszczalne w świetle dyspozycji art. 383 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. Przepis ten za niedopuszczalne uznaje występowanie z całkiem nowymi żądaniami bądź żądanie czegoś więcej w ramach tego samego żądania. Nie ulega wątpliwości, że przed Sądem Odwoławczym doszło do rozszerzenia żądania i to zarówno co do zakresu jak i wysokości.

Na przeszkodzie do zgłoszenia roszczenia przed sądem I instancji nie stanęła odmowa przeprowadzenia przez ten sąd dowodu z opinii biegłej. Opinia taka ma walor dowodowy, służy do weryfikacji żądań strony. Nie zwalnia jednak strony od obowiązku kwotowego określenia swego żądania.

Rozszerzenie żądania nie jest także dopuszczalne, w świetle dyspozycji art. 383 zd. 2 k.p.c. , nie można bowiem uznać żądania zapłaty z tytułu dywidend za świadczenie powtarzające się. O tym bowiem czy będą wypłacane i ewentualnie w jakiej wysokości decyduje kondycja spółki i uchwała wspólników (art. 193 k.s.h.).Notabene za 2002r., 2003r., 2004r. i 2011r. nie wypłacono żadnej dywidendy.

O kosztach sądowych za pierwszą instancję orzeczono stosownie do dyspozycji art. 149 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 167, poz. 1398) o kosztach sądowych w sprawach cywilnych tekst jednolity z dnia 27 maja 2014 r. (Dz.U. z 2014 r. poz. 1025). Przepis ten stanowi, że sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się, do czasu zakończenia postępowania w danej instancji, dotychczasowe przepisy o kosztach sądowych.

Przepisy dotychczasowe to ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 13 czerwca 1967 r. (Dz.U. Nr 24, poz. 110) tekst jednolity z dnia 21 stycznia 2002 r. (Dz.U. Nr 9, poz. 88). Zgodnie z przepisem art. 21 tej dotychczasowej ustawy sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji orzeka o obowiązku uiszczenia opłaty, stosując odpowiednio zasady obowiązujące przy zwrocie kosztów postępowania. Wymiaru opłaty sąd dokona kierując się stawkami opłat należnych od pism w danym rodzaju postępowania.

Wysokość wpisu na podstawie art. 37 dotychczasowej ustawy określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych ^[1] z dnia 17 grudnia 1996 r. (Dz.U. Nr 154, poz. 753). Zgodnie z § 26 piątą część wpisu stosunkowego, obliczoną od wartości przedmiotu współwłasności, pobiera się od wniosku w sprawie o zniesienie współwłasności. Przy czym cały wpis stosunkowy w sprawie cywilnej wynosi powyżej 100 000 zł: od pierwszego 100 000 zł - 6 600 zł, a od nadwyżki ponad 100 000 zł - 5%, nie więcej jednak niż 100 000 zł.

W sprawie należny wpis sądowy wynosi 6787 zł[( 6600 + (...),75 x 5%) : 5 ]. Wnioskodawczyni uiściła wpis sądowy w kwocie 1693,50 zł. Dlatego też tytułem brakującej części wpisu należało nakazać pobrać od wnioskodawczyni i uczestnika kwoty po 2546,75 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 w zw. z art. 398 ²¹, art. 391 § 1 i art. 13 § 2 k.p.c. i zasądził od P. S. na rzecz M. S. kwotę 4.000 zł tytułem zwrotu części kosztów postępowania. Na kwotę tę składa się opłata od apelacji i kasacji oraz różnica - 2000 zł we wpłaconej zaliczce na opinię biegłej.

Wnioskodawczyni poniosła łączne koszty postępowania apelacyjnego i kasacyjnego w kwocie 11.781,50 zł, na którą składają się:

- 1.000 zł tytułem opłaty sądowej od apelacji (k. 764),

- 1.000 zł tytułem opłaty sądowej od skargi kasacyjnej (k. 817),

- 9.781,50 zł z tytułu wynagrodzenia biegłej (4.000 zł – zaliczka uiszczona w dniu 17 czerwca 2013 r. + 5.781,50 zł (k. 1485)).

Uczestnik zaś poniósł koszty postępowania w wysokości 5.781,50 zł tytułem zaliczki na wynagrodzenie biegłej (k. 1480).

Łączne koszty postępowania apelacyjnego i kasacyjnego wyniosły 17.563 zł

W pozostałym zakresie uczestnicy powinni ponieść koszty postępowania zgodnie ze swoim udziałem w sprawie, albowiem w tym samym stopniu byli zainteresowani jego wynikiem.