Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 marca 1997 r.
I PKN 54/97
Sąd może zasądzić odszkodowanie z tytułu wadliwego wypowiedzenia
umowy o pracę, jeżeli przywrócenie do pracy byłoby sprzeczne ze społeczno-gos-
podarczym przeznaczeniem prawa (art. 8 KP).
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Kazimierz
Jaśkowski (sprawozdawca), Walerian Sanetra.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 marca 1997 r. sprawy z powództwa
Grażyny A. przeciwko Wojewódzkiemu Szpitalowi Zespolonemu [...] w R. o przy-
wrócenie do pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 25 października 1996 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Grażyna A. w sprawie przeciwko Wojewódzkiemu Szpitalowi Zes-
polonemu [...] w R. o przywrócenie do pracy wniosła kasację od wyroku Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 25 paździer-
nika 1996 r. [...]. Zaskarżonym wyrokiem oddalono apelację powódki od wyroku Sądu I
instancji zasądzającego odszkodowanie z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy
i oddalającego powództwo o przywrócenie do pracy. Jak wynika z ustaleń Sądów,
powódka była naczelną pielęgniarką u pozwanego, powołaną na okres 5 lat na to
stanowisko, po wygraniu w 1993 r. konkursu. W 1995 r. powódka została odwołana z
zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia oraz następnie zwolniono ją z
obowiązku pracy w okresie wypowiedzenia. Odwołanie, będące w istocie wy-
powiedzeniem umowy o pracę, jako że przepisy prawa pracy nie przewidują możliwości
zatrudnienia naczelnej pielęgniarki szpitala na podstawie powołania, było sprzeczne z
prawem. Nie przeprowadzono konsultacji ze związkami zawodowymi, co stanowiło
naruszenie art. 38 KP oraz wypowiedziano wbrew zakazowi z art. 11 ust. 1 ustawy z
dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 41, poz.
178) gdyż powódka była wiceprzewodniczącą komisji rewizyjnej Okręgowej Izby
Pielęgniarek i Położnych w Rzeszowie. Sąd II instancji podzielił pogląd Sądu Re-
jonowego, że żądanie przywrócenia powódki do pracy jest sprzeczne z gospodarczo-
społecznym przeznaczeniem prawa (art. 8 KP) i dlatego na podstawie art. 477
1
§ 2
KPC oraz art. 45 § 1 KP w związku z art. 47
1
KP zasądzono odszkodowanie.
W kasacji postawiono zarzuty naruszenia art. 45 § 1 KP przez zasądzenie
odszkodowania w oparciu o przepis odnoszący się do umów o pracę zawartych na czas
nie określony podczas gdy powódka była zatrudniona na czas określony oraz przez
przyjęcie, że powódce w ogóle wypowiedziano umowę o pracę zawartą na uprzednio
przez nią zajmowanym stanowisku asystenta w pozwanym Szpitalu podczas gdy
czynność prawna pozwanego była bezwzględnie nieważna; naruszenia art. 6 ustawy z
dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw
(Dz. U. Nr 24, poz. 110) przez zastosowanie wobec powódki przepisu art. 45 w
brzmieniu nadanym tą ustawą; naruszenia art. 8 KP przez błędne przyjęcie, że
przywrócenie powódki do pracy byłoby sprzeczne z gospodarczo-społecznym przez-
naczeniem jej prawa; naruszenia art. 377 KPC przez pominięcie art. 386 § 4 KPC przez
nieuchylenie wyroku Sądu I instancji, mimo że powódka została pozbawiona możliwości
obrony swoich praw przez to, że pozwany na ostatniej rozprawie przedłożył dokumenty,
które wcześniej były dla powódki niedostępne i nie mogła się do nich ustosunkować, a
tym samym zachodzi nieważność postępowania w sprawie. Wniesiono o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi II
instancji względnie o zmianę tego wyroku i przywrócenie powódki na stanowisko
naczelnej pielęgniarki lub asystenta oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa
procesowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja nie jest uzasadniona.
W pierwszej kolejności należy rozważyć zarzut naruszenia art. 8 KP. Jeżeli
bowiem ten przepis został zastosowany prawidłowo, czyli że przywrócenie powódki do
pracy jest sprzeczne z gospodarczo-społecznym przeznaczeniem prawa, to należy
pominąć zarzuty dotyczące naruszenia innych przepisów (z wyjątkiem zarzutu
nieważności postępowania). Niezależnie od ich zasadności lub bezpodstawności nie
mogą one bowiem zmienić oceny co do trafności zasądzenia na rzecz powódki odsz-
kodowania w miejsce dochodzonego przywrócenia do pracy.
Sąd Najwyższy podziela pogląd Sądów obu instancji, że przywrócenie powódki
do pracy naruszałoby art. 8 KP, z którego wynika, że nie można czynić ze swego prawa
użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa,
a takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie
prawa i nie korzysta z ochrony. Trafnie przyjął Sąd II instancji, że jest sprzeczne z art. 8
KP przywrócenie do pracy pracownika, którego zachowanie - podejmowane nawet w
związku z działalnością związkową lub samorządową - stanowi zagrożenie dla podstaw
funkcjonowania zakładu pracy. Powódka kierowała bowiem groźby wobec innych
pielęgniarek i szykanowała je w związku z konfliktem dotyczącym zatrudnienia
etatowego kierownika biura Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych. Stwarzała ona
niewłaściwe stosunki międzyludzkie w miejscu pracy, wywoływała atmosferę
niepewności, zagrożenia i braku zaufania. Powódka wykraczała poza swoje
uprawnienia prowadząc rozmowy z Rejonowym Biurem Pracy w sprawie zatrudnienia
pracowników przez pozwany zakład pracy. Nie stosowała się do poleceń dyrektora
Szpitala, a nawet je odwoływała. Słusznie zatem stwierdziły oba Sądy, że przywrócenie
powódki do pracy powodowałoby nowe konflikty w Szpitalu. Trafnie przyjęto, że w
sprawie występuje kolizja dwóch wartości: ochrony interesów pracownika zwolnionego z
pracy sprzecznie z prawem oraz umożliwienia kierownictwu pozwanego skutecznego i
sprawnego zarządzania Szpitalem. Sąd Najwyższy podziela pogląd Sądów obu
instancji, że w konkretnych okolicznościach niniejszej sprawy trzeba przyznać prymat
drugiej z tych wartości. Należy ponadto zauważyć, że interes powódki został częściowo
zaspokojony, albowiem uzyskała ona wynagrodzenie za okres blisko 6 miesięcy bez
wykonywania pracy.
Nie jest także uzasadniony zarzut nieważności postępowania ze względu na
pozbawienie powódki możliwości obrony jej praw (art. 379 pkt 5 KPC). Jak trafnie
stwierdził Sąd II instancji, dokumenty przedstawione na ostatniej rozprawie przed
Sądem Rejonowym przez pozwanego nie wpłynęły na treść rozstrzygnięcia, gdyż ten
Sąd opierał się jedynie na materiale dowodowym dotyczącym okoliczności występują-
cych do dnia wypowiedzenia powódce umowy o pracę. Ponadto dokumenty te mogły
być przedmiotem rozważania w postępowaniu apelacyjnym (art. 382 KPC).
Z tych względów na podstawie art. 393
12
KPC orzeczono jak w sentencji.
N o t k a
Podobny pogląd Sąd Najwyższy wypowiadał już wielokrotnie. Przykładowo w wyroku z dnia 13
czerwca 1995 r., I PRN 26/95 (OSNAPiUS 1995 nr 23 poz. 289) stwierdził, że do oceny zasadności
roszczeń przewidzianych w art. 45 KP i zasądzenia odszkodowania w miejsce przywrócenia pracownika
do pracy ma zastosowanie art. 8 KP. Patrz też: uchwała z dnia 30 marca 1994 r., I PZP 40/93 (OSNCP
1994 z. 12 poz. 230); wyrok z dnia 18 stycznia 1996 r., I PRN 103/95 (OSNAPiUS 1996 nr 15 poz.
210); wyrok z dnia 12 marca 1996 r., I PRN 5/96 (OSNAPiUS 1996 nr 19 poz. 288); wyrok z dnia 27
lutego 1997 r., I PKN 17/97 (OSNAPiUS 1997 nr 21 poz. 416); wyrok z dnia 27 lutego 1997 r., I PKN
23/97 (OSNAPiUS 1997 nr 21 poz. 419).
========================================
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13