Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 7 sierpnia 2002 r.
III PZP 16/02
Przewodniczący SSN Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera, Jadwiga Skibińska-Adamowicz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 sierpnia 2002 r. sprawy
z powództwa Jana Z. przeciwko Ministrowi Finansów, Urzędowi Skarbowemu w D. o
przywrócenie do pracy, zagadnienia prawnego przekazanego postanowieniem Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Elblągu z dnia 23 maja 2002
r. [...]
Czy do powołania i odwołania naczelnika urzędu skarbowego w trybie art. 5
ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (Dz.U. Nr
106, poz. 489 ze zm.) mianowanego na to stanowisko na podstawie ustawy z dnia 16
września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (tj. Dz.U. Nr 86 z 2001 r.,
poz. 953 ze zm.) mają zastosowanie przepisy art. 68 oraz art. 70 § 1 i 3 w zw. z art.
52 kp dotyczące nawiązania i rozwiązania stosunku pracy ?
p o d j ą ł uchwałę:
Do powołania i odwołania naczelnika urzędu skarbowego na podstawie
art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych
(Dz.U. Nr 106, poz. 489 ze zm.), mianowanego na to stanowisko na podstawie
art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów pań-
stwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.; obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r.
Nr 86, poz. 953) w związku z art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 29 grudnia 1982 r. o
urzędzie Ministra Finansów oraz o urzędach i izbach skarbowych (jednolity
tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 106, poz. 511 ze zm.), nie mają zastosowania art. 68 i 70
KP.
U z a s a d n i e n i e
2
Powód Jan Z. wniósł o przywrócenie go do pracy w Urzędzie Skarbowym w D.
na warunkach określonych aktem mianowania z dnia 1 września 1991 r. na stanowi-
sko naczelnika tego Urzędu. Pozwany Urząd Skarbowy w D. oraz wezwany przez
Sąd Rejonowy do udziału w sprawie Minister Finansów wnieśli o oddalenie powódz-
twa.
Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2001 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Działdowie
oddalił powództwo. Sąd ustalił, że powód aktem z dnia 1 maja 1983 r. został miano-
wany na podstawie art. 4 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów
państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.; obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r.
Nr 86, poz. 953) na stanowisko starszego specjalisty w Izbie Skarbowej w C. Na
podstawie tego samego przepisu aktem z dnia 1 września 1991 r. Minister Finansów
mianował powoda na stanowisko naczelnika Urzędu Skarbowego w D. W dniu 7
marca 2001 r. powód otrzymał pismo Ministra Finansów o odwołaniu go ze tego sta-
nowiska bez zachowania okresu wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia
podstawowych obowiązków pracowniczych, polegającego na przebywaniu w miejscu
pracy w dniu 1 marca 2001 r. w stanie nietrzeźwości. Sąd Rejonowy wywiódł, że na
mocy art. 136 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z
1999 r. Nr 49, poz. 483 ze zm.) powód stał się członkiem korpusu służby cywilnej i
podlega rygorom określonym w tej ustawie. Ustawa w art. 67 określa szereg obo-
wiązków, którym musi sprostać członek elitarnej formacji urzędników państwowych.
Sąd Rejonowy ocenił, że powód dopuścił się zachowań zarzuconych mu w piśmie o
rozwiązaniu stosunku pracy, gdyż przebywając w miejscu publicznym w godzinach
pracy w stanie po użyciu alkoholu i publicznie spożywając alkohol, w sposób rażący
uchybił godności członka korpusu służby cywilnej. Stosunek pracy z powodem został
w ocenie Sądu pierwszej instancji prawidłowo rozwiązany na mocy powołanych w
piśmie Ministra Finansów przepisów, w szczególności art. 52 § 1 pkt 1 KP, ze skut-
kiem wynikającym z art. 70 § 3 KP. Zaznaczyć należy, że w uzasadnieniu wyroku
Sąd Rejonowy nie analizował charakteru stosunku pracy powoda, choć w toku po-
stępowania uznał, że był to stosunek pracy z mianowania, a nie na podstawie powo-
łania. W związku z tym Sąd Rejonowy wydał postanowienie z dnia 1 sierpnia 2001 r.,
w którym uznał się niewłaściwym i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admini-
stracyjnemu (postanowienie to zostało uchylone postanowieniem Sądu Okręgowego
w Elblągu z dnia 29 października 2001 r. [...]).
3
Rozpoznając apelację powoda Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Elblągu powziął poważną wątpliwość zawartą w treści przedstawionego
zagadnienia prawnego. Strony w toku postępowania czyniły rozważania dotyczące
statusu pracowniczego powoda jako naczelnika Urzędu Skarbowego, który został na
to stanowisko mianowany w poprzednim stanie prawnym. Również w ocenie Sądu
Okręgowego wyjaśnienie tego zagadnienia ma kluczowe znaczenie dla rozstrzy-
gnięcia sprawy. Przecząca odpowiedź na przedstawione zagadnienie prawne będzie
powodować ocenę, że dokonane przez Ministra Finansów odwołanie jest prawnie
wadliwe. Dyscyplinarne zwolnienie członka korpusu służby cywilnej oraz urzędnika
mianowanego może nastąpić bowiem wyłącznie w drodze postępowania dyscypli-
narnego, z wyłączeniem trybu określonego w art. 52 KP. Sąd Rejonowy przyjął, iż
wskazanie w ustawie z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych
(Dz.U. Nr 106, poz. 489 ze zm.), że Minister Finansów powołuje i odwołuje naczelni-
ka urzędu skarbowego na wniosek dyrektora izby skarbowej, powoduje uznanie każ-
dego stosunku pracy naczelnika urzędu skarbowego jako stosunku pracy z powoła-
nia. W ocenie Sądu Okręgowego wniosek taki nie jest wcale oczywisty, biorąc pod
uwagę tak okoliczności historyczne, w jakich powód rozpoczął pracę na tym stanowi-
sku, jak też obecny stan prawny.
Stosownie do art. 4 ust. 1 ustawy o pracownikach urzędów państwowych w
brzmieniu obowiązującym w 1991 r., stosunek pracy z urzędnikami państwowymi
zajmującymi stanowiska kierownicze lub samodzielne nawiązywał się na podstawie
mianowania. Przepis ten stanowił podstawę nawiązania z powodem stosunku pracy
na stanowisku naczelnika Urzędu Skarbowego w D. w dniu 1 września 1991 r. (po-
przednio na stanowisku zastępcy Naczelnika Urzędu Skarbowego w dniu 1 maja
1984 r.). Mianowanie naczelnika urzędu skarbowego w okresie, gdy do nawiązania
stosunku pracy na tym stanowisku miała zastosowanie ustawa o pracownikach urzę-
dów państwowych, następowało z uwzględnieniem art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 29
grudnia 1982 r. o urzędzie Ministra Finansów oraz urzędach i izbach skarbowych
(Dz.U. Nr 45, poz. 289 ze zm.; następnie jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 106, poz.
511 ze zm.). Przepis ten dawał Ministrowi Finansów prawo mianowania naczelnika
urzędu skarbowego i (mimo, iż nie został powołany w akcie mianowania powoda)
wskazywał na taką podstawę prawną nawiązania stosunku pracy z naczelnikiem
urzędu skarbowego. Ten tryb nawiązania stosunku pracy na kierowniczym stanowi-
sku w administracji państwowej stanowił wyjątek. Stosownie bowiem do art. 45 ust. 1
4
ustawy o pracownikach urzędów państwowych, przepisów tej ustawy dotyczących
nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy nie stosowało się do osób powoływa-
nych do pełnienia funkcji organów administracji państwowej oraz na inne stanowiska
kierownicze w administracji państwowej, w trybie określonym w przepisach szczegól-
nych. Zasadą było bowiem pełnienie funkcji kierowniczych w administracji państwo-
wej na podstawie powołania.
Zastąpienie ustawy o urzędzie Ministra Finansów z dniem 1 stycznia 1997 r.
ustawą o urzędach i izbach skarbowych spowodowało zastąpienie pojęcia mianowa-
nia naczelnika urzędu skarbowego, pojęciem powołania. W tym samym czasie we-
szły w życie przepisy uchwalonej dwa tygodnie wcześniej ustawy z dnia 5 lipca 1996
r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 89, poz. 402 ze zm.). Według art. 95 tej ustawy, sto-
sunki pracy nawiązane w urzędach administracji rządowej przed dniem jej wejścia w
życie na podstawie mianowania na zasadach określonych w ustawie o pracownikach
urzędów państwowych, pozostają w mocy nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2007 r.,
chyba że wcześniej zostaną rozwiązane lub wygasną. Stosunki pracy z mianowania z
dniem 1 stycznia 2008 r. miały przekształcić się w stosunki pracy na podstawie
umowy o pracę na czas nie określony. W ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie
cywilnej wprowadzony został podobny przepis (art. 137), zgodnie z którym stosunki
pracy nawiązane przed dniem wejścia w życie ustawy na podstawie mianowania na
zasadach określonych w ustawie o pracownikach urzędów państwowych, pozostają
w mocy nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2003 r., chyba że wcześniej zostaną prze-
kształcone, rozwiązane lub wygasną. Z dniem 1 stycznia 2004 r. dotychczasowe sto-
sunki pracy osób zatrudnionych na podstawie mianowania na zasadach określonych
w ustawie o pracownikach urzędów państwowych przekształcą się w stosunki pracy
na podstawie umowy o pracę na czas nie określony. Stosownie do art. 138 ust. 1
ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej, do pracowników zatrudnionych
na podstawie mianowania, zgodnie z przepisami ustawy o pracownikach urzędów
państwowych, stosuje się art. 10 ust. 1a, 1b i 5, art. 13-16 oraz art. 27 ust. 3 tej
ustawy. W pozostałym zakresie stosuje się przepisy ustawy o służbie cywilnej. Osoby
odwołane z funkcji organu administracji państwowej lub innego stanowiska kierowni-
czego w administracji państwowej, które przed powołaniem na tę funkcję lub stano-
wisko były urzędnikami państwowymi mianowanymi zgodnie z przepisami ustawy o
pracownikach urzędów państwowych, stają się pracownikami służby cywilnej i w sto-
sunku do nich stosuje się odpowiednio art. 45 ust. 2 ustawy o pracownikach urzędów
5
państwowych. Przepis ten stanowi, iż osobie odwołanej z funkcji lub stanowiska,
która przed powołaniem na tę funkcję lub stanowisko była urzędnikiem państwowym
mianowanym, przysługuje prawo do mianowania na stanowisko równorzędne z zaj-
mowanym przed powołaniem.
Zdaniem Sądu Okręgowego, już z art. 138 ustawy o służbie cywilnej z 1998 r.
wydaje się wynikać wniosek co do zachowania przez powoda części uprawnień przy-
sługujących mu z racji nawiązania stosunku pracy na podstawie mianowania, w tym
w zakresie rozwiązania stosunku pracy (art. 14 ustawy o pracownikach urzędów
państwowych). Pozostaje jednak dokonanie oceny co do wzajemnych relacji ustawy
o urzędach i izbach skarbowych oraz ustawy o służbie cywilnej z 1998 r. W ocenie
pozwanych, ustawa o urzędach i izbach skarbowych jako szczególna ma pierwszeń-
stwo w stosowaniu. Przy takiej interpretacji, art. 138 ustawy o służbie cywilnej miałby
zastosowanie do wszystkich pracowników mianowanych, z wyjątkiem wymienionych
w art. 5 ust. 4 i 5 ustawy o urzędach i izbach skarbowych, z którymi stosunek pracy
na podstawie mianowania przekształcił się z dniem 1 stycznia 1997 r. w stosunek
pracy na podstawie powołania.
Sąd Okręgowy wskazał, że przekształcenia stosunków pracy z mianowania w
stosunki pracy na podstawie powołania były przedmiotem szczególnej regulacji przy
wejściu w życie Kodeksu pracy. Zgodnie z art. XV ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.
Przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 142) stosunek pracy pra-
cowników mianowanych, podlegających ustawie z dnia 17 lutego 1922 r. o państwo-
wej służbie cywilnej (Dz.U. z 1949 r. Nr 11, poz. 72), przekształcił się w stosunek
pracy oparty na umowie o pracę na czas nie określony. Stosunek pracy pracowników
mianowanych przekształcił się w stosunek pracy na podstawie powołania, jeżeli do-
tyczył stanowiska, dla którego w myśl przepisów Kodeksu pracy przewidziane było
nawiązywanie stosunku pracy na podstawie powołania przez właściwy organ. Zda-
niem Sądu Okręgowego, argumentacja o przekształceniu stosunku pracy z miano-
wania naczelników urzędów skarbowych, w stosunki pracy na podstawie powołania,
ma uzasadnienie historyczne. Również z umiejscowienia przepisów dotyczących po-
wołania naczelnika urzędu skarbowego w ustawie o urzędach i izbach skarbowych,
która zastąpiła przepisy określające nawiązanie tego stosunku pracy na podstawie
mianowania, wywodzić można, zdaniem Sądu Okręgowego, pogląd o zmianie trybu
nawiązywania stosunków pracy z tą grupą pracowników, jak też o zastosowaniu
ustawy do już istniejących stosunków pracy.
6
Sąd Okręgowy skłania się jednak ku negatywnej odpowiedzi na postawione
pytanie prawne. W jego ocenie brak jest jednoznacznych przesłanek do uznania, iż
powołanie i odwołanie na podstawie ustawy o urzędach i izbach skarbowych jest
sposobem nawiązania i rozwiązania stosunku pracy. Stosunek pracy na podstawie
powołania nawiązuje się stosownie do art. 68 KP w przypadkach określonych w od-
rębnych przepisach albo w przepisach wydanych na podstawie art. 298 KP. Odręb-
nymi przepisami w rozumieniu art. 68 KP są przepisy, które dotyczą nawiązania i
rozwiązania stosunku pracy na podstawie powołania. Samo posłużenie się przez
ustawodawcę pojęciem "powołania i odwołania" wcale jeszcze nie oznacza, iż mamy
do czynienia z nawiązaniem i rozwiązaniem stosunku pracy (wyrok SN z dnia 2
sierpnia 2000 r., I PKN 76/99; powinno być I PKN 766/99). Pojęcie powołania okre-
ślone w art. 5 ust. 4 ustawy o urzędach i izbach skarbowych oznacza więc jedynie
powierzenie określonej funkcji osobie, której stosunek pracy oparty jest wyłącznie na
przepisach ustawy o służbie cywilnej - w odniesieniu do osób zatrudnianych po jej
wejściu w życie, albo na przepisach ustawy o służbie cywilnej i ustawy o pracowni-
kach urzędów państwowych - w odniesieniu do osób zatrudnionych wcześniej, dla
powierzenia stanowiska naczelnika po dacie wejścia w życie ustawy. Celem przepi-
sów o służbie cywilnej było wzmocnienie zawodowej pozycji urzędników państwo-
wych. Niewątpliwie celowi temu służył również art. 138 ustawy. Twierdzenie o prze-
kształceniu stosunku pracy na podstawie mianowania w stosunek pracy na podsta-
wie powołania po wejściu w życie ustawy o urzędach i izbach skarbowych wydaje się
sprzeczne z tym celem. Wysoce wątpliwe, zdaniem Sądu Okręgowego, wydaje się
skorzystanie przez ustawodawcę po raz kolejny z przekształcenia funkcjonujących
stosunków pracy z mianowania w stosunki pracy na podstawie powołania. Wynika to
z braku analogicznego przepisu, jak przy wejściu w życie Kodeksu pracy. Przepisy o
służbie cywilnej mają na celu wzmocnienie tej grupy zawodowej, a przepisy wprowa-
dzane w 1975 r. miały cel dokładnie przeciwny - likwidację tej grupy zawodowej. Po-
nadto celem zmiany art. 68 KP w 1996 r. było ograniczenie powołania jako formy na-
wiązywania stosunków pracy.
Prokurator wniósł o udzielenie odpowiedzi przeczącej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
7
Dokonana przez Sąd Okręgowy analiza stanu (stanów) prawnego dotyczące-
go statusu pracowniczego naczelnika urzędu skarbowego nie budzi zastrzeżeń.
Słusznie Sąd Okręgowy wskazuje, że podstawą mianowania na stanowisko naczel-
nika urzędu skarbowego w 1991 r. nie mógł być wyłącznie art. 4 ust. 1 ustawy o pra-
cownikach urzędów państwowych (w brzmieniu wówczas obowiązującym), gdyż art.
45 ust. 1 tej ustawy przewidywał (i nadal przewiduje), że przepisów ustawy dotyczą-
cych nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy (na podstawie mianowania) nie
stosuje się do osób powoływanych do pełnienia funkcji organów administracji pań-
stwowej oraz na inne stanowiska kierownicze w administracji państwowej, w trybie
określonym w przepisach szczególnych. Prawidłowo Sąd Okręgowy wskazał, że
podstawą nawiązania stosunku pracy z naczelnikiem urzędu skarbowego na podsta-
wie mianowania był wówczas art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 29 grudnia 1982 r. o urzę-
dzie Ministra Finansów. Nie budzi więc zastrzeżeń wniosek, że powód był zatrudnio-
ny na stanowisku naczelnika urzędu skarbowego na podstawie mianowania (przed-
tem zresztą też był pracownikiem mianowanym) oraz że w jego statusie pracowni-
czym co do rodzaju stosunku pracy nie zaszły zmiany wskutek wejścia w życie
ustawy o służbie cywilnej. Dopiero z dniem 1 stycznia 2004 r. jego stosunek pracy
miał przekształcić się w umowny. Dodać należy, że status pracowniczy powoda (na-
czelnika urzędu skarbowego) nie zmienił się wskutek wejścia w życie z dniem 27
stycznia 1995 r. ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie ustawy o pracownikach
urzędów państwowych (Dz.U. Nr 136, poz. 704). Zgodnie z jej art. 2, począwszy od
jej wejścia w życie, z pracownikami urzędów państwowych nie nawiązuje się stosun-
ku pracy na podstawie mianowania. Nawiązanie stosunku pracy następuje na pod-
stawie umowy o pracę lub, jeżeli przepisy szczególne tak stanowią, na podstawie
powołania. Jednakże stosunki pracy nawiązane przed dniem wejścia w życie tej
ustawy na podstawie mianowania pozostały w mocy i mogą być zmieniane i rozwią-
zywane na zasadach określonych w ustawie o pracownikach urzędów państwowych.
Problem, na jakiej podstawie powód był zatrudniony w marcu 2001 r. (w chwili
rozwiązania stosunku pracy), zależy więc od oceny, czy wejście w życie z dniem 1
stycznia 1997 r. ustawy o urzędach i izbach skarbowych spowodowało zmianę jego
stosunku pracy z mianowania, na stosunek pracy na podstawie powołania. Zgodnie z
art. 5 ust. 4 tej ustawy, Minister Finansów powołuje i odwołuje dyrektora izby skarbo-
wej, a także wicedyrektora izby skarbowej oraz naczelnika urzędu skarbowego - na
wniosek dyrektora izby skarbowej. Zakładając nawet, że przepis ten dotyczy podsta-
8
wy nawiązania stosunku pracy (o czym niżej), należy stwierdzić, że w żadnym zakre-
sie nie wynika z niego, aby dotyczył stosunków pracy istniejących w chwili wejścia w
życie tej ustawy, a w szczególności przekształcenia podstawy ich nawiązania. Prze-
pis ten działa więc jedynie na przyszłość. Ani w tej ustawie, ani we wprowadzającej ją
w życie (art. 10) ustawie z dnia 8 sierpnia 1996 r. Przepisy wprowadzające ustawy
reformujące funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej (Dz.U. Nr 106, poz.
497 ze zm.) nie ma żadnych przepisów, które regulowałyby status pracowniczy osób
zatrudnionych na podstawie mianowania. Przepis taki byłby konieczny, gdyż prze-
kształcenie stosunku pracy z mianowania w stosunek pracy na podstawie powołania
powoduje zdecydowane pogorszenie sytuacji prawnej pracownika. Stosunki pracy z
mianowania charakteryzują się bowiem zdecydowanie większym stopniem stabiliza-
cji, wynikającym między innymi ze zwiększonej ochrony przed ich rozwiązaniem.
Stosunek pracy na podstawie powołania może być natomiast rozwiązany w każdym
czasie (art. 70 KP) i w określonych przypadkach wyłączone są roszczenia pracowni-
cze (art. 69 KP; por. wyrok z dnia 7 grudnia 2000 r., I PKN 62/00, OSNAPiUS 2002 r.
nr 14, poz. 328). Dlatego też przekształcenie stosunku pracy z mianowania w stosu-
nek pracy na podstawie powołania może nastąpić tylko w całkowicie wyjątkowych
przypadkach i na mocy wyraźnego przepisu ustawowego. Przykładem takiego prze-
pisu jest wskazany przez Sąd Okręgowy przepis wprowadzający Kodeks pracy, a w
ostatnim okresie - art. 145 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej z 1998 r. Zgodnie z nim
stosunek pracy osób, które w dniu wejścia w życie tej ustawy zajmowały stanowisko
Szefa Służby Cywilnej i dyrektora generalnego urzędu, przekształca się z mocy
prawa w stosunek pracy na podstawie powołania. Tego rodzaju przepisy, nie tylko nie
przemawiają za poglądem o przekształceniu istniejących stosunków pracy wskutek
wejścia w życie art. 5 ust. 4 ustawy o urzędach i izbach skarbowych, ale wręcz jed-
noznacznie prowadzą do jego odrzucenia. Oznacza to, że wejście w życie tego prze-
pisu nie miało żadnego wpływu na podstawę zatrudnienia w istniejących stosunkach
pracy na stanowiskach naczelników urzędów skarbowych. Już ten wniosek jest wy-
starczający dla rozstrzygnięcia co do charakteru stosunku pracy powoda.
Sąd Najwyższy zważył jednak, że problem występujący w sprawie ma też
szerszy zakres (wskazany przez Sąd Okręgowy), a mianowicie dotyczący kwestii,
czy art. 5 ust. 4 ustawy o urzędach i izbach skarbowych w ogóle jest przepisem od-
rębnym w rozumieniu art. 68 § 1 KP, pozwalającym na nawiązanie stosunku pracy na
podstawie powołania. Zmiana w przepisach dotyczących stosunku pracy z powoła-
9
nia, dokonana ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110 ze zm.), polegała jednoznacznie na
wprowadzeniu wyjątkowego charakteru tej podstawy zatrudnienia i ograniczeniu jej
stosowania tylko do przypadków wskazanych w przepisach odrębnych (Kodeks nie
wskazuje żadnych przypadków, w których zatrudnienie następuje na tej podstawie).
Ustawa nowelizująca w art. 8 ust. 1 wprost stwierdziła, że stosunki pracy z pracowni-
kami zatrudnionymi na podstawie powołania na czas określony albo na czas nie
określony na stanowiskach pracy nie wymienionych w przepisach, o których mowa w
art. 68 § 1 Kodeksu pracy, przekształcają się, z dniem jej wejścia w życie, odpowied-
nio w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę na czas określony albo na czas
nie określony (por. wyrok z dnia 21 lipca 1999 r., I PKN 164/99, OSNAPiUS 2000 r. nr
20, poz. 744). Prowadzi to do jednoznacznego wniosku, że przyjęcie możliwości za-
trudnienia na podstawie powołania wymaga wskazania wyraźnego przepisu, o jakim
mowa w art. 68 § 1 KP, i to jednoznacznie stwierdzającego, że dotyczy on podstawy
nawiązania stosunku pracy (por. wyrok z dnia 13 października 1998 r., I PKN 345/98,
OSNAPiUS 1999 r. nr 22, poz. 719; wyrok z dnia 28 lipca 1999 r., I PKN 175/99,
OSNAPiUS 2000 r. nr 21, poz. 787; wyrok z dnia 9 lutego 2000 r., I PKN 518/99,
OSNAPiUS 2001 r. nr 13, poz. 433; wyrok z dnia 6 czerwca 2000 r., I PKN 698/99,
OSNAPiUS 2001 r. nr 24, poz. 710; wyrok z dnia 2 sierpnia 2000 r., I PKN 766/99,
OSNAPiUS 2002 r. nr 5, poz. 104; wyrok z dnia 7 grudnia 2000 r., I PKN 62/00,
OSNAPiUS 2002 r. nr 14, poz. 328). Związane to jest z niekonsekwentnym używa-
niem w systemie prawnym sformułowań dotyczących "powołania i odwołania"
(zwłaszcza w aktach prawnych sprzed 1996 r.), które często dotyczą powierzenia
funkcji lub stanowiska, a nie podstawy nawiązania stosunku pracy (por. wyrok z dnia
19 stycznia 2000 r., I PKN 480/99, OSNAPiUS 2001 r. nr 10, poz. 349 i przykłady
wskazane w jego uzasadnieniu). Pozwala to na przyjęcie reguły interpretacyjnej, że
nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania jest możliwe tylko wtedy, gdy
przepis odrębny w rozumieniu art. 68 § 1 KP (samodzielnie lub w powiązaniu z inny-
mi przepisami) wyraźnie odnosi się do podstawy nawiązania stosunku pracy (por.
wyrok z dnia 15 kwietnia 1999 r., I PKN 611/98, OSNAPiUS 2000 r. nr 12, poz. 474).
Przepis art. 5 ust. 4 ustawy o urzędach i izbach skarbowych tego warunku nie speł-
nia. Użyto w nim wprawdzie sformułowania o powołaniu i odwołaniu, ale z niczego
nie wynika, aby chodziło w nim o podstawę nawiązania stosunku pracy. Wręcz od-
wrotnie, z pozostałych uregulowań tego artykułu wynika, że dotyczy on podległości
10
organów skarbowych Ministrowi Finansów oraz sprawowania nad nimi kontroli. Po-
woływanie i odwoływanie naczelników urzędów skarbowych to element ich podległo-
ści i metoda sprawowania nad nimi kontroli, a nie określenie podstawy nawiązywania
stosunku pracy.
Z tych względów podjęto uchwałę jak w sentencji.
========================================