Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 9 marca 2005 r.
I UZ 58/04
Wymaganie przedstawienia okoliczności uzasadniających rozpoznanie
kasacji (art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c.) jest spełnione także wówczas, gdy skarżący,
wskazując na występowanie w sprawie zagadnienia prawnego, przytacza orze-
czenia Sądu Najwyższego dotyczące poruszanego problemu.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Herbert Szurgacz, Katarzyna Gonera.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 marca
2005 r. sprawy z odwołania Tomasza L. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w Z. o prawo do renty wypadkowej, na skutek zażalenia ubezpie-
czonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 sierpnia 2004
r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach posta-
nowieniem z dnia 27 sierpnia 2004 r. odrzucił kasację Tomasza L. od wyroku tego
Sądu z dnia 24 czerwca 2004 r. w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w Z. o prawo do renty wypadkowej.
Sąd Apelacyjny wskazał, że kasacja ubezpieczonego wobec braku prawidło-
wego przedstawienia okoliczności uzasadniającej jej rozpoznanie dotknięta jest bra-
kiem nieusuwalnym, a tym samym niedopuszczalna, wobec czego podlega odrzuce-
niu na podstawie art. 3935
k.p.c. W uzasadnieniu postanowienia podnosi się, że
„skarżący okoliczności uzasadniających rozpoznanie kasacji upatruje w potrzebie
interpretacji przez Sąd Najwyższy art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emery-
turach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych”, skarżący przytoczył wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r. (II UKN 675/98), który w jego ocenie
2
„znajduje zastosowanie na gruncie niniejszej sprawy, wskazując tym samym, iż w po-
wyższym zakresie istnieje klarowne orzecznictwo Sądu Najwyższego”. Odrzucając
kasację Sąd Apelacyjny powołał się na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15
października 2002 r. (II CZ 102/02), stosownie do którego odwołanie się przez skar-
żącego do potrzeby wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości
lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów wymaga wskazania, iż okre-
ślony przepis prawa, mimo iż budzi wątpliwości nie doczekał się wykładni, bądź nie-
jednolita jego wykładnia wywołuje rozbieżności w orzecznictwie sądów, które należy
przytoczyć. Sąd Apelacyjny wskazał, że w treści skargi strona przedstawiła potrzebę
wykładni określonych przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez-
pieczeń Społecznych, następnie zaś sama przytoczyła orzecznictwo w tymże zakre-
sie, które w jej ocenie winno znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie. Zda-
niem Sądu Apelacyjnego skarżący nie tylko nie wykazał klarownej wykładni powoły-
wanych przepisów, ale też sam podważył swoje twierdzenie o potrzebie takiej wy-
kładni, wskazując orzeczenie Sądu Najwyższego, które w jego ocenie winno było
znaleźć zastosowanie przy merytorycznym rozpoznaniu sprawy.
Ubezpieczony wniósł zażalenie na powyższe postanowienie zarzucając mu
naruszenie art. 3933
§1 pkt 3 k.p.c., przez sprzeczne z rzeczywistością przyjęcie, że
w kasacji nie przedstawiono w sposób prawidłowy okoliczności uzasadniających jej
rozpoznanie. Podnosił, że przytoczenie orzecznictwa Sądu Najwyższego miało na
celu skonfrontowanie tejże linii orzecznictwa z wyrokiem Sądu Apelacyjnego wyda-
nym w przedmiotowej sprawie, który to wyrok w ocenie odwołującego się pozostaje z
tą linią w sprzeczności. Fakt ten stanowi okoliczność uzasadniającą rozpoznanie ka-
sacji i został pominięty przy jej ocenie przez Sąd Apelacyjny, co spowodowało jej
bezzasadne odrzucenie. Okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasacji wynikają z
petitum, jak również z uzasadnienia kasacji i wydają się być oczywiste. Zdaniem
skarżącego Sąd Apelacyjny w sposób odmienny stosuje przepis art. 57 ustawy eme-
rytalnej z dnia 17 grudnia 1998 r. niż wynikałoby to z orzecznictwa Sądu Najwyższe-
go. Pojawia się zatem konieczność wykładni przepisu przy uwzględnieniu okoliczno-
ści sprawy. Na tym gruncie upatrywać należy rozbieżności w orzecznictwie w doko-
nywanej przez Sądy wykładni przepisu art. 57 ustawy emerytalnej, a jednocześnie
jest to istotne zagadnienie prawne, co również uzasadnia rozpoznanie kasacji.
Zażalenie zawiera wniosek o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu
Apelacyjnego.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie ubezpieczonego jest zasadne. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu po-
stanowienia o odrzuceniu kasacji obszernie omówił kwestię przedstawienia w kasacji
okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie. Wskazać należy, iż zgodnie z art. 3933
§1 k.p.c. kasacja obok oznaczenia zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem zakresu
zaskarżenia, przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia oraz wniosku o
uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu uchylenia lub zmiany po-
winna zawierać jako jeden z elementów konstrukcyjnych także przedstawienie oko-
liczności uzasadniających jej rozpoznanie (art. 3933
§1 pkt 3 k.p.c.). Unormowanie to
nawiązuje do instytucji przedsądu, uregulowanej w art. 393 k.p.c. i stanowi jej dopeł-
nienie, nakładając na skarżącego obowiązek przedstawienia argumentów przema-
wiających za tym, by kasacja została rozpoznana przez Sąd Najwyższy. Rozpozna-
nie kasacji następuje z przyczyn wykraczających poza toczący się między stronami
spór prywatnoprawny, a więc przede wszystkim wówczas gdy w sprawie występuje
istotne zagadnienie prawne lub istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych bu-
dzących poważne wątpliwości albo wywołujących rozbieżności w orzecznictwie są-
dów. Sąd Najwyższy nie może odmówić przyjęcia kasacji do rozpoznania jedynie
wówczas gdy zaskarżone orzeczenie oczywiście narusza prawo albo gdy zachodzi
nieważność postępowania. Znowelizowany ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie
ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o rejestrze zastawów, ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i
egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554) art. 3933
k.p.c. został podzielony na dwa paragrafy,
co ułatwia rozgraniczenie wymagań stawianych kasacji jako szczególnemu środkowi
odwoławczemu (określone w § 1) oraz jako zwykłemu pismu procesowemu - okre-
ślone w § 2 tego artykułu. Tym samym żadne wymagania skargi kasacyjnej, o któ-
rych mowa w § 1, nie mogą być uzupełniane, a kasacja niespełniająca któregokol-
wiek z tych warunków podlega odrzuceniu a limine. Brak przedstawienia w kasacji
okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie jest zatem brakiem nieusuwalnym,
prowadzącym do jej odrzucenia, co wielokrotnie podnosił Sąd Najwyższy, w tym
między innymi w postanowieniu z dnia 9 listopada 2000 r., II CKN 1385/00 (OSNC
2001 nr 3, poz.51). W orzecznictwie wskazuje się także, iż okoliczności uzasadniają-
ce rozpoznanie kasacji powinny być przedstawione w wydzielonej jej części jako od-
4
rębny typograficznie element pisma procesowego (postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 22 marca 2001 r., V CZ 131/00, OSNC 2001 nr 10, poz. 156). Sąd drugiej in-
stancji jest uprawniony na mocy art. 3935
k.p.c. do badania, czy kasacja została
wniesiona w terminie, czy spełnione zostały warunki formalne kasacji, a także, czy
kasacja jest dopuszczalna. W przypadku stwierdzenia nieusuwalnych braków kasacji
określonych w art. 3933
§ 1 k.p.c. zobowiązany jest do jej odrzucenia na mocy art.
3935
k.p.c.
Jak wynika z powyższego, kognicja Sądu drugiej instancji sprowadza się jedy-
nie do zbadania formalnych warunków kasacji jako szczególnego środka zaskarże-
nia. Tym samym powinna się ograniczać do stwierdzenia, w przypadku wymagania
przedstawienia okoliczności uzasadniających przyjęcie kasacji do rozpoznania, czy
zostały one w kasacji ujęte, bez wnikania w ich zasadność, czy sposób ich sformuło-
wania. W zależności od tego, czy skarżący przedstawił okoliczności w sposób prze-
konywający Sąd Najwyższy jednoosobowo na posiedzeniu decyduje o przyjęciu bądź
odmowie przyjęcia kasacji do rozpoznania, a zatem do kognicji Sądu Najwyższego
należy uznanie, czy w sprawie występuje podnoszona w kasacji rozbieżność w
orzecznictwie sądów, czy sformułowane przez skarżącego zagadnienie prawne jest
istotne, związane ze sprawą, czy też ma charakter pozorny itd. Słusznie zatem pod-
nosi skarżący, iż postanowienie Sądu Apelacyjnego zamyka tok instancyjny i unie-
możliwia nadanie sprawie biegu. Powoływane przez Sąd Apelacyjny postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2002 r. (II CZ 102/02), na którym oparł
swoje orzeczenie, jest wyrazem podejścia zbyt restryktywnego. Nie można podzielić
stanowiska wyrażonego w tym orzeczeniu, stosownie do którego wymóg przedsta-
wienia okoliczności uzasadniających rozpoznanie kasacji nie jest spełniony, gdy sam
skarżący dokonuje oceny w zakresie zasadności skargi kasacyjnej (art. 393 §1 pkt 3
k.p.c.), co prowadziłoby „do pomieszania roli i funkcji, jakie mają do spełnienia w po-
stępowaniu sądowym sąd i strony procesowe”. Wskazać bowiem należy, iż to nie
skarżący dokonuje tej oceny (zastrzeżonej dla Sądu Najwyższego), lecz wskazując
okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasacji (w sposób bardziej lub mniej prze-
konujący) spełnia jedynie jej wymóg formalny polegający na zamieszczeniu tego
elementu konstrukcyjnego. Nie można oczywiście wykluczyć, iż sposób przedstawie-
nia w kasacji okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie może skutkować odmową
przyjęcia jej do rozpoznania, jednakże czyni to Sąd Najwyższy w fazie przedsądu,
nie zaś Sąd drugiej instancji.
5
Zdaniem Sądu Najwyższego skarżący wyraźnie wskazał w kasacji okoliczno-
ści uzasadniające jej rozpoznanie zamieszczając je w formie typograficznie wyod-
rębnionego elementu pisma procesowego. Jedynie do weryfikacji tego wymogu
sprowadza się wstępne badanie przez Sąd drugiej instancji spełniania przez kasację
jej elementów konstrukcyjnych.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podsta-
wie art. 386 § 4 w związku z art. 39318
§ 3 i art. 397 § 2 k.p.c.
========================================