Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 7 lipca 2005 r.
II PK 351/04
Złożenie przez strony zgodnych oświadczeń woli o nawiązaniu stosunku
pracy pracownika samorządowego na podstawie mianowania powoduje nawią-
zanie takiego stosunku pracy nawet, jeżeli statut gminy nie przewidywał tej
podstawy zatrudnienia na określonym stanowisku pracy.
Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lipca 2005 r. sprawy z
powództwa Małgorzaty B. przeciwko Gminie Ś.Z., Zakładowi Gospodarki Komunalnej
w Ś.Z. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu
Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 14 lipca 2004 r. [...]
1. o d d a l i ł kasację Zakładu Gospodarki Komunalnej w Ś.Z.,
2. o d r z u c i ł kasację Gminy Ś.Z.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2004 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Lwówku
Śląskim oddalił powództwo Małgorzaty B. przeciwko Gminie Ś.Z. i Zakładowi Go-
spodarki Komunalnej w Ś.Z. o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezsku-
teczne. Sąd Rejonowy ustalił, że powódka uchwałą [...] Zarządu Miasta w Ś.Z. z dnia
2 czerwca 1999 r. została mianowana na stanowisko kierownika Zakładu Gospodarki
Mieszkaniowej w Ś.Z. na trzymiesięczny okres próbny, a następnie uchwałą [...] Za-
rządu Miasta w Ś.Z. z dnia 8 września 1999 r., została mianowana na to stanowisko
na czas nieokreślony. Uchwałą [...] z dnia 18 października 2000 r., Zarząd Miasta w
Ś.Z. sprostował oczywistą omyłkę pisarską zawartą w uchwale z dnia 8 września
1999 r. przez zastąpienie w § 1 słowa „mianuję" słowami „powierzam stanowisko". W
uzasadnieniu tej uchwały podano, że w toku kontroli wewnętrznej dotyczącej spo-
sobu zatrudniania kierowników jednostek organizacyjnych gminy ustalono, że do
2
uchwały [...] omyłkowo zamiast słów „powierzam stanowisko" wpisano słowo „mia-
nuję" i przytoczono niepełną podstawę prawną. Obowiązująca ustawa o pracowni-
kach samorządowych w art. 2 pkt 2 wyrażała natomiast zasadę, że zatrudnianie pra-
cowników na podstawie mianowania może nastąpić jedynie, gdy przewiduje to statut
gminy. Statut Gminy Ś.Z. nie przewidywał takiej możliwości, zatem powódkę należało
zatrudnić na podstawie umowy o pracę i powierzyć jej stanowisko kierownika Za-
kładu Gospodarki Mieszkaniowej. Z tego względu Zarząd Miasta podjął uchwałę kon-
walidującą uchwałę dotkniętą wadą prawną i wyeliminował z obrotu prawnego
uchwałę niemającą umocowania w obowiązujących przepisach prawa. Powódka po-
twierdziła odbiór uchwały [...] w dniu 24 października 2000 r. W dniu 5 listopada 2003
r. około godziny 1400
w miejscu normalnego, codziennego świadczenia pracy, wrę-
czono powódce oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę. Powódka, po zapo-
znaniu się z pismem, oświadczyła, że przebywa na zwolnieniu lekarskim i okazała
zwolnienie lekarskie, które uzyskała w tym dniu w godzinach rannych. Wręczający
powódce wypowiedzenie umowy o pracę zastępca burmistrza oświadczył, że nic nie
wie o zwolnieniu lekarskim, ponieważ nie zostało złożone w dziale kadr.
Sąd Rejonowy uznał, że w świetle przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie gminnym (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.),
ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (jednolity tekst:
Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 ze zm.), § 48 statutu Gminy Ś.Z. z dnia 24 lipca
1996 r. oraz § 71 statutu Gminy Ś.Z. z dnia 26 czerwca 2001 r., a także uchwał Za-
rządu Miasta w Ś.Z. [...], powódka nie mogła zostać zatrudniona na podstawie mia-
nowania. Przepis art. 2 ustawy o pracownikach samorządowych ma charakter bez-
względnie obowiązujący, a nawiązanie stosunku pracy z wyboru z pracownikiem sa-
morządowym niewymienionym w tym przepisie jest niezgodne z prawem i stosunek
pracy zostaje nawiązany na podstawie umowy o pracę. Zatem, o statusie powódki
jako pracownika samorządowego, rozstrzygało miejsce zatrudnienia, a nie sposób
nawiązania stosunku pracy albo jego charakter. Stanowisko zajmowane przez po-
wódkę zgodnie z art. 2 ustawy oraz statutem Gminy Ś.Z.j mogło być obsadzone jedy-
nie na podstawie umowy o pracę. Wobec tego, Sąd Rejonowy uznał, że powódka
była zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, do wypowie-
dzenia której zastosowanie miały przepisy Kodeksu pracy. Oceniając zasadność
dokonanego powódce wypowiedzenia umowy o pracę Sąd Rejonowy uznał, że
wskazane przyczyny usprawiedliwiały rozwiązanie umowy o pracę. Zdaniem Sądu
3
Rejonowego, powódka nie mogła skutecznie powoływać się na ochronę przewi-
dzianą w art. 41 k.p., gdyż po uzyskaniu zwolnienia lekarskiego podjęła normalną
pracę.
Wyrokiem z dnia 14 lipca 2004 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Jeleniej Górze zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji i przywrócił po-
wódkę do pracy na poprzednich warunkach w Zakładzie Gospodarki Komunalnej w
Ś.Z. oraz zasądził na jej rzecz kwotę 4.283,55 zł tytułem wynagrodzenia za czas po-
zostawania bez pracy (pkt I wyroku), a także „dalej idące powództwo i apelację" od-
dalił (pkt II). Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo, że statut Gminy Ś.Z., uchwalony
uchwałą Rady Miejskiej w Ś.Z. [...] z dnia 23 listopada 1990 r., nie regulował kwestii
dotyczących podstaw zatrudnienia pracowników samorządowych. Statut Gminy Ś.Z.,
uchwalony uchwałą Rady Miejskiej [...] z dnia 24 lipca 1996 r., przewidywał ogólnie,
że status prawny pracowników samorządowych gminy określa ustawa i § 48 statutu.
Statut gminy, wprowadzony w życie uchwałą Rady Miejskiej w Ś.Z. [...] z dnia 30 lis-
topada 2000 r., przewidywał, że pracownikami samorządowymi z wyboru są bur-
mistrz i jego zastępca, pracownikami samorządowymi z powołania są sekretarz,
skarbnik gminy i kierownik urzędu stanu cywilnego, a kierownicy gminnych jednostek
organizacyjnych są zatrudniani i zwalniani przez zarząd w drodze uchwały. Pozostali
pracownicy są zatrudniani na podstawie umowy o pracę i §§ 70-73 statutu. Kolejny
statut gminy, uchwalony uchwałą Rady Miejskiej [...] z dnia 26 czerwca 2001 r., kwe-
stie podstaw zatrudnienia pracowników samorządowych, w tym kierowników gmin-
nych jednostek organizacyjnych, regulował w identyczny sposób, jak poprzedni sta-
tut. Uchwałą [...] z dnia 26 września 2002 r. wprowadzono zmianę statutu polegającą
na tym, że kierownicy gminnych jednostek organizacyjnych są zatrudniani i zwalniani
przez burmistrza w drodze zarządzenia. Ostatni statut gminy, uchwalony uchwałą [...]
z dnia 27 sierpnia 2003 r. nie regulował kwestii związanych z zatrudnianiem pracow-
ników samorządowych. Zakład Gospodarki Komunalnej stanowi gminną jednostkę
organizacyjną.
Sąd Okręgowy uznał, że apelacja powódki zasługuje na uwzględnienie w za-
sadniczej części. Jego zdaniem, kluczowym zagadnieniem była ocena, czy powódka
pozostawała ze stroną pozwaną w stosunku pracy nawiązanym na podstawie miano-
wania, czy też w oparciu o umowę o pracę. Analiza stanu sprawy w zakresie regulacji
podstaw zatrudnienia powódki jako kierownika gminnej jednostki organizacyjnej
wskazuje - według Sądu Okręgowego - że w kolejnych statutach brak jest jedno-
4
znacznej regulacji, w sposób wyraźny wskazującej, aby osoby zajmujące stanowiska
kierowników gminnych jednostek organizacyjnych były zatrudnione na podstawie
mianowania. Brak takiej regulacji nie podważa jednak pozostałych regulacji statutów.
Obowiązujący w dacie nawiązania stosunku pracy statut, uchwalony uchwałą z dnia
24 lipca 1996 r., nie określał bliżej podstaw nawiązania stosunku, odsyłając wprost
do przepisów ustawy. Późniejsze statuty, obowiązujące w okresie zatrudnienia po-
wódki, wskazując organ uprawniony do nawiązania stosunku pracy z kierownikami
gminnych jednostek organizacyjnych oraz nie przesądzając wyraźnie podstaw nawią-
zania z nimi stosunków pracy, wyłączały jednakże te osoby z grupy pracowników za-
trudnionych na podstawie umowy o pracę. Według Sądu drugiej instancji, w tym sta-
nie przyjąć należy ocenę, że choć postanowienia statutów nie wskazywały wyraźnie
na mianowanie jako podstawę nawiązania stosunków pracy z kierownikami gminnych
jednostek organizacyjnych, to w sposób wyraźny wyłączały możliwość ich zatrudnie-
nia na podstawie umowy o pracę. Wobec tego nie można abstrahować od woli stron,
przejawionej w ich oświadczeniach złożonych przy nawiązywaniu stosunku pracy
(art. 11 k.p.). Bez wątpienia wolą stron było nawiązanie stosunku pracy na podstawie
mianowania. Wynika to jednoznacznie z uchwały Zarządu Miasta [...] z dnia 8 wrze-
śnia 1999 r. o mianowaniu powódki na stanowisko kierownika Zakładu Gospodarki
Mieszkaniowej. Sąd Okręgowy ocenił, że zmiana tej uchwały w czasie trwania sto-
sunku pracy, przez zastąpienie słowa „mianować" słowami „powierzyć stanowisko",
nie wywołała skutków w sferze podstawy nawiązania stosunku pracy. Brak jest bo-
wiem podstaw do przyjęcia, aby nawiązanie stosunku pracy na podstawie mianowa-
nia, mogło podlegać modyfikacji przez jednostronne oświadczenie woli pracodawcy.
Takie oświadczenie mogłoby wywołać skutki, gdyby skutecznie doprowadziło do roz-
wiązania stosunku pracy i ponownego nawiązania nowego stosunku pracy na pod-
stawie umowy o pracę. Z treści uchwały [...] nie da się wywieść wniosku, aby dopro-
wadziła ona do rozwiązania stosunku pracy nawiązanego na podstawie mianowania i
nawiązania stosunku pracy na podstawie umowy o pracę. W okresie trwania stosun-
ku pracy pomiędzy stronami nie doszło więc do skutecznej zmiany podstawy zatrud-
nienia powódki, a nie wystąpiła żadna z przesłanek określonych w art. 10 ustawy o
pracownikach samorządowych, uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy z pra-
cownikiem samorządowym mianowanym w drodze wypowiedzenia. Sąd drugiej in-
stancji oddalił apelację w zakresie, w jakim dotyczyła części oddalającej powództwo
skierowane przeciwko Gminie Ś.Z., gdyż nie była ona pracodawcą powódki.
5
Kasację od tego wyroku w zakresie jego punktu I wniosły obie strony pozwa-
ne. Zarzuciły naruszenie: a) art. 76 k.p., przez błędne uznanie, że strony łączył stosu-
nek pracy na podstawie mianowania, podczas gdy uchwała [...] Zarządu Miasta w
Ś.Z. z dnia 18 października 2000 r. oraz postanowienia statutu Gminy Ś.Z. zdecydo-
wanie wskazują, że świadczenie pracy przez powódkę odbywało się na podstawie
umowy o pracę; b) art. 65 k.c., przez uznanie, że strony łączył stosunek pracy z mia-
nowania, podczas gdy uchwała [...] Zarządu Miasta w Ś.Z. z dnia 18 października
2000 r. konwalidowała uchwałę [...] z dnia 8 września 1999 r. dotkniętą wadą prawną,
jednocześnie określając, że strony łączy stosunek pracy wynikający z art. 25 k.p.; c)
art. 2 pkt 2 i 4 ustawy o pracownikach samorządowych, przez uznanie, że pomimo
braku wyraźnego zapisu w statutach o zatrudnieniu kierownika Zakładu Gospodarki
Komunalnej na podstawie mianowania, powódka mogła być zatrudniona na takiej
podstawie; d) art. 5 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, przez pominięcie,
że o zatrudnieniu pracownika na podstawie mianowania przesądza złożenie stosow-
nego ślubowania, którego powódka nie złożyła; e) art. 64 § 1 k.p.c. w związku z art. 4
pkt 2a ustawy o pracownikach samorządowych oraz art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 8
marca 1991 r. o samorządzie gminnym, przez uznanie, że Gmina Ś.Z. pozbawiona
jest przymiotu strony w przedmiotowym postępowaniu; f) art. 233 § 1 k.p.c., przez
błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, że w uchwale
[...] Zarządu Miasta z dnia 18 października 2000 r. w żaden sposób nie sformułowano
pojęcia „umowa o pracę", pomimo iż „w uzasadnieniu uchwały literalnie określono
zatrudnienie powódki na podstawie umowy o pracę z powierzeniem stanowiska kie-
rownika Zakładu Gospodarki Komunalnej"; g) art. 233 § 1 k.p.c., przez „błędną ocenę
zebranego w sprawie materiału dowodowego i sprzeczność ustaleń Sądu z wnio-
skami, jakie Sąd wyciągnął z poczynionych ustaleń faktycznych"; h) art. 328 § 1
k.p.c., przez nieuwzględnienie stanowiska pozwanego, który wskazywał na to, iż
strony łączył stosunek pracy na podstawie umowy o pracę.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd drugiej instancji zmienił w całości wyrok Sądu pierwszej instancji, oddala-
jący powództwo w stosunku do obu stron pozwanych, choć mógł poprzestać na
oddaleniu apelacji powódki w stosunku do pozwanej Gminy, skoro uznał oddalenie
powództwa wobec tej strony za zasadne. W każdym razie w wyroku Sądu drugiej
6
instancji w punkcie II oddalono „dalej idące powództwo i apelację", co oznacza odda-
lenie powództwa w stosunku do pozwanej Gminy. W kasacji zaskarżono wyrok Sądu
drugiej instancji tylko w punkcie I. Oznacza to, że rozstrzygnięcie zawarte w punkcie
II tego wyroku stało się prawomocne, czyli powództwo w stosunku do pozwanej
Gminy jest prawomocnie oddalone. Gmina Ś.Z. przestała być stroną w fazie postępo-
wania kasacyjnego. Kasacja wniesiona przez Gminę Ś.Z. jest więc niedopuszczalna i
podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3937
§ 2 w związku z art. 3935
k.p.c. Wobec
tego bezprzedmiotowy stał się podniesiony w drugiej kasacji zarzut naruszenia art.
64 § 1 k.p.c. w związku z art. 4 pkt 2a ustawy o pracownikach samorządowych oraz
art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1991 r. o samorządzie gminnym, przez uznanie,
że Gmina Ś.Z. pozbawiona jest przymiotu strony w przedmiotowym postępowaniu.
Niezasadne są zarzuty naruszenia art. 328 § 1 i art. 233 § 1 k.p.c. Praktycznie
całe uzasadnienie wyroku Sądu drugiej instancji poświęcone jest ocenie, czy po-
wódkę z Zakładem Gospodarki Komunalnej w Ś.Z. łączył stosunek pracy nawiązany
na podstawie mianowania, czy też na podstawie umowy o pracę. Zarzut, że Sąd dru-
giej instancji nie uwzględnił „stanowiska pozwanego, który wskazywał na to, iż strony
łączył stosunek pracy na podstawie umowy o pracę", jest więc oczywiście bezza-
sadny. Istotne dla rozstrzygnięcia fakty zostały ustalone na podstawie dokumentów,
których treść jest niewątpliwa, co dotyczy w szczególności treści uchwały nr 54/00
Zarządu Miasta z dnia 18 października 2000 r. Problem występujący w sprawie doty-
czył interpretacji oświadczeń zawartych w dokumentach i ich prawnej kwalifikacji, a
nie ustalenia w tym zakresie stanu faktycznego.
Rozstrzygnięcie rozpoznawanej sprawy zależało przede wszystkim od oceny,
czy powódka uchwałą [...] Zarządu Miasta w Ś.Z. z dnia 8 września 1999 r. została
zatrudniona na podstawie mianowania, czy na podstawie umowy o pracę na czas
nieokreślony. Według stanu prawnego obowiązującego w tej dacie, a więc zgodnie z
treścią art. 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U.
Nr 21, poz. 124 ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 29 grudnia 1998 r. o
zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa
(Dz.U. Nr 162, poz. 1126), pracownicy samorządowi byli zatrudniani: 1) na podstawie
wyboru: a) w urzędzie marszałkowskim: marszałek województwa, wiceprzewodni-
czący zarządu oraz pozostali członkowie zarządu województwa - jeżeli statut woje-
wództwa tak stanowi, b) w starostwie powiatowym: starosta, wicestarosta oraz pozo-
stali członkowie zarządu powiatu - jeżeli statut powiatu tak stanowi, z tym że z człon-
7
kami zarządu powiatu wybranymi spoza składu rady powiatu zawsze nawiązuje się
stosunek pracy, c) w urzędzie gminy: wójt, burmistrz, prezydent miasta, ich zastępcy,
pozostali członkowie zarządu gminy - jeżeli statut gminy tak stanowi, d) w związkach
jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczący zarządu związku i pozostali
członkowie zarządu - jeżeli statut związku tak stanowi, 2) na podstawie mianowania:
pracownicy zatrudniani na stanowiskach pracy określonych w statucie gminy bądź
związku międzygminnego, 3) na podstawie powołania: sekretarz gminy, sekretarz
powiatu, skarbnik gminy (główny księgowy budżetu), skarbnik powiatu (główny księ-
gowy budżetu powiatu) skarbnik województwa (główny księgowy budżetu wojewódz-
twa), 4) na podstawie umowy o pracę: pozostali pracownicy samorządowi. Oznacza
to, że na podstawie mianowania mogli być zatrudniani pracownicy samorządowi, któ-
rych stanowiska pracy zostały określone w statucie gminy jako stanowiska, na któ-
rych nawiązanie stosunku pracy następuje na tej podstawie. Inaczej mówiąc, w statu-
cie gminy powinny być pozytywnie wskazane stanowiska pracy, na których zatrudnie-
nie następuje na podstawie mianowania. Jest to zresztą rozwinięcie regulacji art. 76
k.p., według którego stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania w przy-
padkach określonych w odrębnych przepisach. Jeżeli w statucie gminy w ogóle nie
wskazano stanowisk pracy, na których zatrudnienie następuje na podstawie miano-
wania, to w ogóle taka podstawa zatrudnienia nie powinna wystąpić, gdyż zgodnie z
art. 2 pkt 4 ustawy o pracownikach samorządowych podstawą zatrudnienia na tych
stanowiskach powinna być umowa o pracę (w przypadkach, których nie dotyczy moż-
liwość zatrudnienia na podstawie wyboru, czy powołania). Wynika z tego, że zatrud-
nienie powódki na podstawie mianowania byłoby zgodne z prawem, gdyby statut
gminy (obowiązujący w tym czasie, czyli w dniu 8 września 1999 r.) przewidywał
zatrudnienie na tej podstawie na stanowisku zajmowanym przez powódkę. Obowią-
zujący wówczas statut Gminy Ś.Z. z dnia 24 lipca 1996 r. przewidywał ogólnie, że
status prawny pracowników samorządowych gminy określa ustawa. Nie wskazywał
więc, że zatrudnienie na stanowisku zajmowanym przez powódkę następuje na pod-
stawie mianowania. Przesądza to ocenę, że stosunek pracy z powódką powinien być
nawiązany na podstawie umowy o pracę. Późniejsze zmiany statutu, zresztą całkowi-
cie niejednoznaczne, nie mogą tej oceny zmienić. Powódka powinna być zatrudniona
na podstawie umowy o pracę, ale została zatrudniona na podstawie mianowania.
Oświadczenie woli strony pozwanej w tym zakresie było jednoznaczne, a powódka je
przyjęła. Stosunek pracy na podstawie mianowania, jak każdy stosunek pracy (art. 2
8
k.p.), bez względu na podstawę prawną tego stosunku, nawiązuje się w wyniku zło-
żenia zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika (art. 11 k.p.). Powódka
została więc zatrudniona na podstawie mianowania, choć było to niezgodne z pra-
wem.
Sąd pierwszej instancji uznał, że oznacza to, iż doszło w ten sposób do nawią-
zania stosunku pracy na podstawie umowy o pracę. Sąd odwołał się do wykładni
przedstawionej w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1997 r., I PKN
113/97 (OSNAPiUS 1998 nr 4, poz. 123; OSP 1998 nr 6, poz. 119 z glosą T. Kuczyń-
skiego), według którego nawiązanie stosunku pracy z wyboru z pracownikiem samo-
rządowym niewymienionym w art. 2 ustawy o pracownikach samorządowych jest nie-
zgodne z prawem; stosunek pracy przewodniczącego zarządu gminnej jednostki jest
zatem stosunkiem pracy nawiązanym na podstawie umowy o pracę. Rzeczywiście
występują pewne podobieństwa w regulacjach prawnych będących przedmiotem wy-
kładni tego wyroku i w regulacjach dotyczących nawiązania stosunku pracy z miano-
wania z pracownikiem samorządowym. Występuje jednak podstawowa różnica wyni-
kająca z regulacji dotyczącej samej podstawy nawiązania stosunku pracy. Zgodnie z
art. 73 § 1 k.p., nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie wyboru, jeżeli z
wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika. W powią-
zaniu z art. 2 pkt 1 ustawy o pracownikach samorządowych oznacza to, że nawiąza-
nie stosunku pracy na podstawie wyboru następuje, jeżeli z właściwego statutu wy-
nika, że wybór powoduje obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika.
Jeżeli więc statut nie przewiduje zatrudnienia na określonym stanowisku na podsta-
wie wyboru, to wybór na to stanowisko nie powoduje w ogóle nawiązania stosunku
pracy. Wybór nie tyle więc jest niezgodny z prawem, co nie powoduje nawiązania
stosunku pracy. Jeżeli jednak następnie doszło do świadczenia pracy w warunkach
określonych w art. 22 k.p., to dochodzi do nawiązania stosunku pracy, ale nie na pod-
stawie wyboru, tylko na podstawie umowy o pracę. Jak już wyżej wywiedziono, nie
dotyczy to nawiązania stosunku pracy na podstawie mianowania. Jeżeli strony zło-
żyły zgodne oświadczenia woli co do nawiązania stosunku pracy na tej podstawie, to
dochodzi do nawiązania takiego stosunku pracy, choć jest to niezgodne z prawem. W
tym zakresie orzecznictwo Sądu Najwyższego jest utrwalone. W szczególności w
wyroku z dnia 17 lutego 1998 r., I PKN 526/97 (OSNAPiUS 1999 nr 2, poz. 53; OSP
2000 nr 2, poz. 29 z glosą P. Kucharskiego) Sąd Najwyższy uznał, że wydanie nau-
czycielowi aktu mianowania, choćby to było sprzeczne z prawem, powoduje
9
nawiązanie stosunku pracy z nominacji. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej, z art.
5 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych (w czasie nawiązania stosunku
pracy z powódką art. 5 nie dzielił się na ustępy) nie wynika, że o zatrudnieniu pra-
cownika na podstawie mianowania przesądza złożenie ślubowania. Stanowi on, że
przed podjęciem pracy pracownik zatrudniony na podstawie wyboru, mianowania lub
powołania składa pisemne ślubowanie. Od złożenia ślubowania uzależnione powinno
więc być dopuszczenie do pracy (podjęcie pracy), a nie zależy od jego złożenia
samo nawiązanie stosunku pracy.
Powyższa wykładnia dotycząca nawiązania stosunku pracy na podstawie mia-
nowania (jego skuteczności) potwierdzona jest utrwaloną interpretacją prawa w za-
kresie możliwości zmiany (rozwiązania, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu
mianowania) treści stosunku pracy z mianowania, a zwłaszcza przekształcenia go w
umowy stosunek pracy przez jednostronną czynność pracodawcy. W wyroku z dnia
10 kwietnia 1997 r., I PKN 57/96 (OSNAPiUS 1998 nr 4, poz. 112; OSP 1998 nr 7-8,
poz. 127 z glosą T. Liszcz) Sąd Najwyższy przyjął, że akt mianowania na stanowisko
nauczyciela nie jest decyzją administracyjną w rozumieniu przepisów Kodeksu postę-
powania administracyjnego; uchylenie przez dyrektora szkoły tego aktu jest niedo-
puszczalne i nie wywołuje skutku w postaci rozwiązania stosunku pracy z nauczycie-
lem mianowanym. Z kolei w wyroku z dnia 19 stycznia 1998 r., I PKN 480/97
(OSNAPiUS 1999 nr 1, poz. 5; OSP 1999 nr 12, poz. 209 z glosą A. Dubowik)
uznano, że pracownikowi mianowanemu nie można wypowiedzieć warunków pracy
lub płacy na podstawie art. 42 k.p.; mianowanie nie oznacza jedynie powierzenia sta-
nowiska pracownikowi samorządowemu lecz jest jednocześnie aktem, który rodzi
stosunek pracy tego pracownika z określonym urzędem; likwidacja tego stanowiska
nie powoduje więc utraty mocy prawnej mianowania, a stosunek pracy nie staje się
stosunkiem umownym. Wreszcie w wyroku z dnia 11 marca 1997 r., I PKN 34/97
(OSNAPiUS 1997 nr 22, poz. 433; OSP 1998 nr 11, poz. 202 z glosą H. Szewczyk)
Sąd Najwyższy uznał, że jeżeli podmiot uprawniony do mianowania pracownika sa-
morządowego (burmistrza) powierza takiemu pracownikowi, za jego zgodą, inne sta-
nowisko niż określone w akcie mianowania, to nie można uznać by doszło do prze-
kształcenia stosunku pracy z mianowania w stosunek oparty na umowie o pracę. Po-
twierdzając ten kierunek wykładni, należy stwierdzić, że w wyniku jednostronnej
czynności pracodawcy nie może dojść do przekształcenia stosunku pracy z miano-
wania, w umowny stosunek pracy. Strona pozwana dokonała czynności określonej
10
jako sprostowanie oczywistej omyłki pisarskiej zawartej w uchwale z dnia 8 września
1999 r. przez zastąpienie w § 1 słowa „mianuję" słowami „powierzam stanowisko". W
sposób oczywisty (uwzględniając zwłaszcza uzasadnienie tej czynności) nie było to
sprostowanie omyłki pisarskiej. Trafnie Sąd drugiej instancji uznał, że w istocie stro-
nie pozwanej chodziło o zmianę podstawy zatrudnienia z mianowania na umowę o
pracę. Jednakże zatrudnienie powódki na podstawie mianowania nie było skutkiem
omyłki pisarskiej, lecz błędnej oceny stanu prawnego. W takiej sytuacji strona po-
zwana mogła rozwiązać stosunek pracy z mianowania i zatrudnić powódkę na pod-
stawie umowy o pracę. Takiej czynności jednak nie dokonała, a poza tym mogło to
nastąpić tylko w przypadkach prawnie dozwolonego rozwiązania stosunku pracy z
mianowania (co nie podlega ocenie Sądu Najwyższego orzekającego w granicach
podstaw kasacji). Odpowiednio należy to odnieść do rozwiązania stosunku pracy bę-
dącego przedmiotem oceny prawnej w rozpoznawanej sprawie. Mogło ono w zgodzie
z prawem nastąpić tylko w przypadkach, w których dopuszczalne jest rozwiązanie
stosunku pracy z mianowania, a na takie strona pozwana się nie powołuje. Sąd Naj-
wyższy rozważał już podobną sytuację, dotyczącą roszczeń pracownika, który został
mianowany niezgodnie z prawem, a następnie ten stosunek pracy z mianowania zo-
stał rozwiązany w sposób prawnie wadliwy. W wyroku z dnia 7 sierpnia 2001 r., I
PKN 578/00 (OSNAPiUS 2002 nr 4, poz. 91) stwierdzono, że dopuszczalność docho-
dzenia roszczeń z tytułu ochrony trwałości stosunku pracy mianowanego pracownika
samorządowego, który akt mianowania otrzymał z rąk ojca i zarazem burmistrza, bez
spełnienia warunków ubiegania się o dane stanowisko, podlega weryfikacji w świetle
zasad współżycia społecznego (art. 8 k.p.). Możliwość takiego rozstrzygnięcia w po-
stępowaniu kasacyjnym już nie występuje ze względu na brak odpowiednich zarzu-
tów kasacyjnych i związanie Sądu Najwyższego ustalonym stanem faktycznym, w
którym brak stwierdzenia okoliczności mogących służyć zakwestionowaniu zgodno-
ści roszczeń powódki z zasadami współżycia społecznego.
Z tych względów kasacja pozwanego Zakładu Gospodarki Komunalnej podle-
gała oddaleniu na podstawie art. 39312
k.p.c.
========================================