Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 6 kwietnia 2007 r.
II PZ 12/07
Oznaczenie w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia podlega w uza-
sadnionych przypadkach sprawdzeniu przez sąd na podstawie art. 25 § 1 k.p.c.
w związku z art. 368 § 2 k.p.c., przy zastosowaniu reguł określonych w art. 19-
24 k.p.c.
Przewodniczący SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca),
Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk, Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 kwietnia
2007 r. sprawy z powództwa Wiesława R. przeciwko Zespołowi Szkół Ogólnokształ-
cących Gimnazjum i Liceum Akademickie w T. o przywrócenie do pracy, na skutek
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Toruniu z dnia 29 grudnia 2006 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 28 września 2006 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Toruniu oddalił powództwo Wiesława R. przeciwko Zespołowi Szkół
Ogólnokształcących „Gimnazjum i Liceum Akademickie" w T. o przywrócenie do
pracy. W toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji nie została wskazana
przez powoda wartość przedmiotu sporu.
W apelacji od powyższego wyroku powód zaskarżył go w całości, wnosząc o
jego zmianę poprzez przywrócenie do pracy, ewentualnie zasądzenie odszkodowa-
nia z tytułu rozwiązania stosunku pracy z naruszeniem przepisów prawa. Wykonując
wezwanie Sądu w zakresie usunięcia braków apelacji pełnomocnik powoda podał, że
wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi 7.196,40 zł.
Postanowieniem z dnia 29 grudnia 2006 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Toruniu odrzucił apelację uznając, że wezwanie do usunięcia
2
braków apelacji przez wskazanie wartości przedmiotu zaskarżenia wykonane zostało
w sposób nieprawidłowy. Ze znajdującego się w aktach sprawy zaświadczenia wyni-
ka, że miesięczne wynagrodzenie powoda stanowiło kwotę 2.470,90 zł. W przypadku
roszczeń alternatywnych wartość przedmiotu sporu winna być wskazana według żą-
dania większego, a dwunastokrotność miesięcznego wynagrodzenia powoda prze-
wyższa kwotę wskazaną przez jego pełnomocnika jako wartość przedmiotu zaskar-
żenia. Wskazana kwota stanowi najprawdopodobniej 3-miesięczne wynagrodzenie
powoda, a tym samym wartość przedmiotu zaskarżenia została określona niezgodnie
z art. 231
k.p.c. Oznacza to, że pełnomocnik powoda nie uzupełnił w terminie braku
apelacji, co prowadzi do jej odrzucenia z mocy art. 370 k.p.c. w związku z art. 373
k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powód zarzucił naruszenie art. 370
k.p.c. w związku z art. 373 k.p.c. poprzez uznanie, że niepoprawne oznaczenie war-
tości przedmiotu zaskarżenia uzasadnia odrzucenie apelacji, podczas gdy uchybie-
nie to nie wpływa na właściwość rzeczową sądu ani dopuszczalność tego środka
odwoławczego. W ocenie skarżącego jest to uchybienie tego rodzaju, że nie unie-
możliwia nadania apelacji prawidłowego biegu i nie powinno powodować jej odrzu-
cenia. Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 368 k.p.c. określa niezbędne elementy konstrukcyjne apelacji, sta-
nowiąc w § 2, że w sprawach o prawa majątkowe należy oznaczyć wartość przed-
miotu zaskarżenia, którą określa się przy odpowiednim zastosowaniu reguł określo-
nych w art. 19-24 i 25 § 1 k.p.c. Brak apelacji polegający na niewskazaniu wartości
przedmiotu zaskarżenia podlega usunięciu w trybie określonym w art. 130 § 1 k.p.c.,
a jego nieuzupełnienie w wyznaczonym terminie powoduje odrzucenie apelacji przez
sąd drugiej instancji na podstawie art. 373 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c. Z treści
art. 130 § 1 k.p.c. wynika, że ma on zastosowanie w przypadku, gdy pismo proceso-
we jest dotknięte brakiem uniemożliwiającym nadanie mu prawidłowego biegu.
Istotne jest zatem w pierwszym rzędzie rozważenie kwestii, czy wezwanie do uzu-
pełnienia apelacji przez określenie wartości przedmiotu zaskarżenia było niezbędne
do nadania jej biegu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że
3
określenie wartości przedmiotu sporu i wartości przedmiotu zaskarżenia spełnia kilka
funkcji. Przede wszystkim służy ono stwierdzeniu właściwości rzeczowej sądu, wyso-
kości opłat sądowych oraz dopuszczalności skargi kasacyjnej, ale także ma na celu
ustabilizowanie przedmiotu sporu i zakresu zaskarżenia dla eliminacji możliwości
dowolnego ich określania w poszczególnych stadiach postępowania dla potrzeb do-
puszczalności zaskarżenia skargą kasacyjną lub zażaleniem do Sądu Najwyższego
oraz ponoszenia kosztów procesu (ich rozliczenia między stronami). Te ostatnie
funkcje są spełniane także przez oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia w
apelacji i dotyczą również spraw z zakresu prawa pracy. Dlatego też w art. 368 § 2
k.p.c. w sposób jednoznaczny wprowadzono obowiązek oznaczenia w apelacji war-
tości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o prawa majątkowe, wypełnienie którego
winno być egzekwowane na odpowiednim etapie postępowania. Powoduje to, że
oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia należy do niezbędnych elementów tego
środka odwoławczego (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 lipca 2003 r., III
PZP 10/03, OSNP 2004 nr 3, poz. 43 i z dnia 7 lipca 2005 r., II UZP 7/05, OSNP
2005 nr 24, poz. 396 oraz postanowienie z dnia 30 stycznia 2003 r., I PK 268/02,
Monitor Prawa Pracy-wkł. 2004 nr 9, poz. 10). W orzecznictwie Sądu Najwyższego
przyjmuje się również, że możliwe jest specyficzne oznaczenie wartości przedmiotu
zaskarżenia w apelacji, tak aby nie budziła ona żadnych wątpliwości. Odnosi się to
do sytuacji, gdy żądanie dotyczyło zasądzenia konkretnej kwoty pieniężnej (przyzna-
nia świadczenia w określonej kwocie pieniężnej). W takim przypadku apelacja za-
skarżająca w całości wyrok sądu pierwszej instancji orzekający o całości żądania, w
której nie oznaczono wartości przedmiotu zaskarżenia, nie jest dotknięta brakiem
uniemożliwiającym nadanie jej prawidłowego biegu w rozumieniu art. 130 § 1 k.p.c.
(por. postanowienie z dnia 15 września 2000 r., I PZ 58/00, OSNAPiUS 2002 nr 9,
poz. 214). W konsekwencji można przyjąć, że niewskazanie w apelacji wartości
przedmiotu zaskarżenia uniemożliwia nadanie jej prawidłowego biegu wówczas, gdy
przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna (art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. w
związku z art. 19 § 1 k.p.c.).
W niniejszej sprawie przedmiotem wyrokowania Sądu pierwszej instancji było
żądanie przywrócenia powoda do pracy. Roszczenie to ma charakter majątkowy a
jego wartość podlega obliczeniu według reguł określonych w art. 231
k.p.c. w związku
z art. 19 § 2 k.p.c. Oznacza to, że w sprawie o roszczenie pracownika dotyczące
rozwiązania stosunku pracy wartość przedmiotu sporu stanowi, przy umowie na czas
4
nieokreślony - suma wynagrodzenia za pracę za okres jednego roku, a nie kwota
pieniężna podana w myśl art. 19 § 1 k.p.c. Takie same zasady znajdują odpowiednie
zastosowanie przy oznaczeniu w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia stosownie
do art. 368 § 2 k.p.c. Skoro zatem niewskazanie przez powoda wartości przedmiotu
zaskarżenia w apelacji uniemożliwiało nadanie jej prawidłowego biegu, przeto skar-
żący prawidłowo został wezwany do uzupełnienia braku w tym zakresie i jako war-
tość przedmiotu zaskarżenia wskazał kwotę 7.196,40 zł. W konsekwencji wartość tę
oznaczył, tyle że nieprawidłowo, czego zażalenie nie kwestionuje.
Pozostaje zatem do rozważenia kwestia, czy nieprawidłowe oznaczenie warto-
ści przedmiotu zaskarżenia uzasadniało uznanie przez Sąd drugiej instancji, że nie
doszło do uzupełnienia braku apelacji w rozumieniu art. 370 i art. 373 k.p.c. W
orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że wskazanie wartości przedmiotu
zaskarżenia w sprawie o przywrócenie do pracy w sposób niezgodny z art. 231
k.p.c.
w związku z art. 368 § 2 k.p.c. i art. 39821
k.p.c. jest niewykonaniem wezwania sądu
w tym przedmiocie w rozumieniu art. 3986
§ 2 k.p.c. i może stanowić podstawę od-
rzucenia skargi kasacyjnej (por. postanowienia z dnia 11 czerwca 2002 r., I PZ
50/02, niepublikowane oraz z dnia 23 lutego 2004 r., I PZ 125/03, OSNP 2005 nr 1,
poz.8). Stanowisko to związane jest ściśle z kwestią dopuszczalności skargi kasacyj-
nej w sprawach o prawa majątkowe w zależności od wartości przedmiotu zaskarże-
nia (art. 3982
§ 1 k.p.c.) i z obowiązkiem sądu drugiej instancji dokonania kontroli do-
puszczalności tej skargi (art. 3986
§ 1 k.p.c.). W takim przypadku niewłaściwe wyko-
nanie obowiązku nałożonego przez sąd drugiej instancji, to jest wykonanie go w taki
sposób, że skarga jest niedopuszczalna ze względu na treść art. 3982
§ 1 k.p.c.,
powoduje możliwość uznania, że wskazana przez pełnomocnika będącego adwoka-
tem lub radcą prawnym wartość przedmiotu zaskarżenia nie podlega już sprawdze-
niu i korekcie na podstawie art. 25 § 1 k.p.c. w związku z art. 368 § 2 k.p.c. i art.
39821
k.p.c., a skutki wadliwego jej oznaczenia obciążają stronę. Inaczej mówiąc ta-
kie nieprawidłowe wykonanie wezwania sądu uzasadnia przyjęcie, że strona nie
uzupełniła braków skargi kasacyjnej w rozumieniu art. 3986
§ 2 k.p.c.
Określenie w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia nie wpływa na dopusz-
czalność tego środka odwoławczego, lecz - jak wyżej wskazano - ma na celu ustabi-
lizowanie przedmiotu sporu i zakresu zaskarżenia. Z tego względu oznaczona w
apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia podlega w uzasadnionych przypadkach
kontroli i sprawdzeniu przez sąd na podstawie stosowanego odpowiednio art. 25 § 1
5
k.p.c. Przepis ten daje sądowi możliwość sprawdzenia z urzędu podanej przez skar-
żącego wartości przedmiotu zaskarżenia, jeżeli istnieje wątpliwość co do właściwego
jej określenia, przy czym sprawdzenie to polega na sprawdzeniu danych stanowią-
cych podstawę określenia wartości przedmiotu sporu i sposobu obliczenia stosownie
do reguł określonych w art. 19 - 24 k.p.c. Z przepisu art. 25 § 1 k.p.c. nie wynika przy
tym dowolność sądu w tym zakresie, lecz w istocie jego obowiązek podjęcia odpo-
wiednich działań w każdym przypadku, w którym pojawi się wątpliwość co do prawi-
dłowego określenia podanej przez skarżącego wartości przedmiotu zaskarżenia. Po-
winno to nastąpić w szczególności w sytuacji, kiedy - jak w niniejszej sprawie - w po-
stępowaniu pierwszoinstacyjnym nie doszło do oznaczenia wartości przedmiotu
sporu, a Sąd drugiej instancji wartość tę określił zgodnie z art. 231
k.p.c. na sumę
wynagrodzenia powoda za pracę w kwocie 2.470,90 zł miesięcznie za okres jednego
roku i odpowiada ona wartości przedmiotu sporu, czyli kwocie właściwej dla chwili
wniesienia pozwu.
Z podanych wyżej przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 zdanie
pierwsze w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.
========================================