Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 38/07
POSTANOWIENIE
Dnia 8 listopada 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Zbigniew Strus (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku T. G.
przy uczestnictwie W. K., K. P. i B. B.
o zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 listopada 2007 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 8 maja 2007 r.,
oddala zażalenie i nie obciąża wnioskodawcy kosztami
postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Wnioskodawca w sprawie o zasiedzenie, zwolniony od kosztów sądowych
„częściowo, a mianowicie od wpisu sądowego” postanowieniem Sądu Rejonowego
z 20 stycznia 2005 r. wniósł skargę kasacyjną od postanowienia sądu drugiej
instancji z 25 października 2006 r. oddalającym jego apelację od postanowienia
sądu pierwszej instancji z 14 lutego 2006 r. oddalającego wniosek o stwierdzenie
zasiedzenia, Skarga została opłacona opłatą podstawową i odrzucona przez Sąd
Okręgowy postanowieniem z 8 maja 2007 r. z powodu nienależytej opłaty,
określonej dla tego rodzaju spraw jako stała - w wysokości 2000 zł. Od tego
postanowienia wnioskodawca wniósł zażalenie przedstawione Sądowi
Najwyższemu do rozpoznania.
Odrębnej wzmianki wymaga, że Sąd Okręgowy (na podstawie zarządzenia
z 23 listopada 2006 r.) zwrócił się do Sądu Rejonowego o dokonanie wykładni
swego postanowienia w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych
z 20 stycznia 2005 r. w celu wyjaśnienia, czy obejmowało ono opłatę od skargi
kasacyjnej. Postanowieniem z 8 marca 2007 r Sąd Rejonowy dokonał takiej
wykładni wyjaśniając, że nie rozciąga się ono na zwolnienie od opłaty od skargi
kasacyjnej. Wyjaśniając motywy tego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołał się na
dwa postanowienia SN z 26 lipca 2000 r., I CZ 89/00 oraz z dnia 20 kwietnia
2000 r., III CZ 43/00, OSNC 2000 r. nr 11, poz. 202 wskazujące, iż zwolnienie od
kosztów sądowych jest akcesoryjne w stosunku do sprawy, a nie do określonych
etapów postępowania, ale w sprawie przedstawionej w celu wykładni wniesiony
został środek zaskarżenia niebędący kontynuacja dotychczasowego postępowania.
Pełnomocnik wnioskodawcy, któremu został doręczony w dniu 27 marca 2007 r.
odpis postanowienie w przedmiocie wykładni, złożył 29 marca 2007 r. wniosek
o zwolnienie od kosztów sądowych, „tj. od wpisu sądowego w postępowaniu ze
skargi kasacyjnej”. Sąd Okręgowy postanowieniem z 8 maja 2007 r. oddalił wniosek
o zwolnienie od kosztów sądowych oraz odrzucił skargę kasacyjną. Oddalenie
wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych uzasadnił jego złożeniem po upływie
terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, a odrzucenie - nieuiszczeniem opłaty
stałej w należytej wysokości
3
Wnioskodawca złożył zażalenie na to postanowienie. Zarzucił, że odmowa
zwolnienia od kosztów naruszała art. 102 u.k.s.c. a w zakresie odrzucenia skargi
kasacyjnej, postanowienie naruszało art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 1302
§ 3
k.p.c. Uczestnik postępowania M. K. odpowiadając na zażalenie wnosił o jego
oddalenie wyrażając zapatrywanie, że opłata sądowa została uiszczona przez
wnioskodawcę w niewłaściwej wysokości. tj. w kwocie 30 zamiast 40 złotych, jak
wynika z art. 23 pkt 2 u.k.s.c. 2005.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Błędne jest zapatrywanie uczestnika postępowania, wskazujące jako
podstawę ustalenia wysokości opłaty art. 23 pkt 2 u.k.s.c., przepis ten bowiem
dotyczy opłaty od skargi kasacyjnej, skargi o wznowienie postępowania i skargi
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sprawie,
w której postępowanie nieprocesowe zostało wszczęte z urzędu, prawidłowe
natomiast stanowisko Sądu Okręgowego powołującego art. 40 w związku z art. 3
ust. 2 pkt 3 ustawy.
Moc obowiązująca zwolnienia od kosztów sądowych w postępowaniu wszczętym
wniesieniem skargi kasacyjnej wywołuje wątpliwości i rozbieżności w orzecznictwie.
Za rozciągnięciem udzielonego zwolnienia na postępowanie kasacyjne
opowiedziały się składy orzekające w postanowieniach z 20 października 2006 r.
IV CZ 77/06; z 9 listopada 2006 r. IV CZ 85/06; z 30 maja 2007 r., I CZ 54/07.
Przeciwne stanowisko zajęły składy orzekające w postanowieniach z 23 stycznia
2007 r. III CZ 3/07; z 14 marca 2007 r. I CZ 5/07, z 24 sierpnia 2007 r.: I CZ 88/07,
I CZ 93/07 i I CZ 98/07.
Argumentacja przytaczana przez składy Sądu Najwyższego odwołuje się do
wykładni przepisów określających skargę kasacyjną jako środek zaskarżenia
prawomocnych wyroków i postanowień orzekających co do istoty sprawy,
prowadzącej do wniosku, że dla wystąpienia ze skargą kasacyjną przez stronę
zwolnioną od kosztów sądowych w postępowaniu przed sądem powszechnym
konieczne jest złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów w postępowaniu
inicjowanym skargą kasacyjną albo uiszczenie opłaty stałej albo stosunkowej
obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia przed
upływem terminu do wniesienia skargi, pod rygorem jej odrzucenia na podstawie
4
art. 1302
§ 3 k.p.c. Postępowanie wywołane wniesieniem skargi kasacyjnej jako
nadzwyczajnego środka zaskarżenia orzeczenia sądu drugiej instancji w zakresie
zwolnienia od kosztów nie może być utożsamiane z postępowaniem instancyjnym
wywołanym wniesieniem kasacji, którego dotyczyły orzeczenia Sądu Najwyższego
powołane przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu swego postanowienia.
Zaskarżone postanowienie składało się z dwóch punktów i pierwszy z nich
nie podlegał zaskarżeniu do Sądu Najwyższego, ponieważ nie mieścił się
w wyczerpująco określonym w art. 4911
k.p.c. katalogu orzeczeń, od których
przysługuje stronie zażalenie do Sądu Najwyższego, jednak postanowienia takie
mogą być na podstawie przepisu art. 380 k.p.c. odpowiednio stosowanego
poddane na żądanie strony kontroli w ramach postępowania kasacyjnego lub
zażaleniowego. W takim wypadku orzeczenie rozstrzygające zażalenie pochłania
również wynik kontroli postanowień incydentalnych.
Na marginesie należy zauważyć, że żądanie Sądu Okręgowego dokonania
wykładni jednoznacznego postanowienia Sądu Rejonowego było nieuzasadnione.
Wątpliwości Sądu Okręgowego dotyczyły obowiązywania postanowień
incydentalnych, jak postanowienie o zwolnieniu od kosztów sądowych po
uprawomocnieniu się postanowienia sądu drugiej instancji, a były związane ze
zmianą charakteru postępowania kasacyjnego (art. 3981
po zmianie Kodeksu
postępowania cywilnego ustawą z 22 grudnia 2004 r. (Dz.U. 2005 r., nr 13, poz. 98)
zmieniającej ten kodeks z dniem 6 lutego 2005 r. Były to zatem wątpliwości
dotyczące wykładni prawa a nie treści postanowienia wydanego w okresie, kiedy
nowe przepisy jeszcze nie obowiązywały. Uchybienie to nie miało wpływu na treść
orzeczenia o odrzuceniu skargi kasacyjnej, z uzasadnienia którego wynika, że Sąd
odwoławczy zapatrywanie prawne Sądu Rejonowego przyjął za własne i na nim
oparł rozstrzygnięcie.
Złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych nie mogło zostać
uwzględnione, w świetle tego co wyżej wskazano, że opłata od skargi kasacyjnej
albo wniosek o zwolnienie od kosztów nie mogą być składane po upływie terminu
do wniesienia skargi kasacyjnej. Uchybienie w zakresie terminu czynności
procesowej może być oceniane już tylko w według kryterium winy lub jej braku jeśli
5
oceny dokonuje sąd rozstrzygający o przywróceniu terminu. To zagadnienie jednak
nie jest przedmiotem rozpoznania w ramach postępowania zażaleniowego.
Uznając zatem, że Sąd Okręgowy nie naruszył prawa dokonując określonej
wykładni skutków zwolnienia w części od kosztów sądowych Sąd Najwyższy oddalił
zażalenie na podstawie art. 3941
§ 1 i 3 w związku z art. 385 k.p.c.
kg

III CZ 38/07

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia