Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CNP 16/08
POSTANOWIENIE
Dnia 26 marca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski
w sprawie ze skargi Miejskiego Rzecznika Konsumentów w R.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego nakazu zapłaty Sądu
Rejonowego w R. Sądu Grodzkiego z dnia 5 maja 2005 r.,
sygn. akt XI Nc (…), wydanego w sprawie z powództwa (…) Telefonii Komórkowej (...)
Spółki z o.o. w W.
przeciwko M. B.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 26 marca 2008 r.,
odrzuca skargę.
Uzasadnienie
Nakazem zapłaty z dnia 5 maja 2005 r. wydanym w postępowaniu
upominawczym Sąd Rejonowy w R. nakazał pozwanej M. B. zapłacić na rzecz powoda
(…) Telefonii Komórkowej – (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 1.497,85 zł z ustawowymi
odsetkami od dnia 15 czerwca 2004 r. do dnia zapłaty. Sąd Rejonowy w R.
postanowieniem z dnia 24 czerwca 2005 r. odrzucił sprzeciw powódki od nakazu zapłaty
jako wniesiony po terminie.
Postanowieniem z dnia 23 września 2005 r. Sąd Okręgowy w R. oddalił zażalenie
pozwanej na postanowienie o odrzuceniu sprzeciwu.
We wniesionej na podstawie art. 4241
§ 2 k.p.c. skardze o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Miejski Rzecznik Konsumentów w
2
R. zażądał stwierdzenia niezgodności z prawem wskazanego nakazu zapłaty,
zarzucając naruszenie art. 499 pkt 2 k.p.c. oraz art. 245 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie została
wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługujących
stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Przepis ten wyraża zasadę, że
przesłanką dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia jest wykorzystanie przez stronę przysługujących jej środków
prawnych. Wyjątek od wskazanej zasady przewiduje art. 4241
§ 2 k.p.c., który w
sytuacji, gdy strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych,
dopuszczalność skargi od orzeczenia sądu pierwszej lub drugiej instancji uzależnia od
kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek: istnienia wyjątkowego wypadku oraz
występowania niezgodności z prawem o kwalifikowanym charakterze, wynikającej z
naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo
praw człowieka i obywatela (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2006
r., I CNP 4/06, OSNC 2006, nr 6, poz. 113).
Ocenę, czy wystąpił wyjątkowy wypadek, o którym mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c.,
poprzedzić musi analiza okoliczności nieskorzystania przez pozwaną z przysługujących
jej środków prawnych. W rozpoznawanej sprawie została ona prawidłowo
poinformowana przez Sąd Rejonowy o uprawnieniu do wniesienia sprzeciwu od
wydanego nakazu zapłaty w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu. Nakaz
zapłaty został jej doręczony w dniu 3.06.2005 r. Pozwana sprzeciwu w terminie
dwutygodniowym nie wniosła, a jedynie wniosła w dniu 20.06.2005 r. do Sądu pismo, w
którym poinformowała o złożeniu „sprzeciwu” w Prokuraturze Rejonowej w R. Pozwana
nie wskazała żadnych okoliczności uzasadniających uchybienie temu terminowi, ani nie
wniosła o jego przywrócenie. Sąd Rejonowy traktując pismo pozwanej jako sprzeciw
wydał postanowienie o jego odrzuceniu, ze względu na wniesienie go po terminie. Z tych
samych względów Sąd Okręgowy oddalił zażalenie pozwanej na postanowienie o
odrzuceniu sprzeciwu. Okoliczności te przemawiają za uznaniem, że uchybienie przez
pozwaną terminowi do wniesienia sprzeciwu, nie nastąpiło w okolicznościach, które
można by zakwalifikować jako wyjątkowy wypadek w rozumieniu art. 4241
§ 2 k.p.c.
3
Nie można ponadto zaaprobować stanowiska Miejskiego Rzecznika
Konsumentów, że naruszenie art. 499 pkt 2 k.p.c. stanowi naruszenie podstawowej
zasady porządku prawnego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że
przez podstawowe zasady porządku prawnego należy rozumieć fundamentalne zasady
ustroju społeczno-politycznego, a więc zasady konstytucyjne, oraz naczelne zasady
rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa: cywilnego, rodzinnego, pracy, a także
prawa procesowego (por. postanowienia z dnia 26 lutego 2003 r., II CK 13/03, OSNC
2004, nr 5, poz. 80 oraz z dnia 21 kwietnia 1978 r., IV CR 65/78, OSNC 1979, nr 1, poz.
12). Przepis art. 499 pkt 2 k.p.c. odnosi się do przesłanek odmowy wydania nakazu
zapłaty w postępowaniu upominawczym i jest pozostawiony do oceny sądu
orzekającego. Znaczenie normy wyrażonej w tym przepisie odnosi się tylko do oceny
przedstawionych przez stronę powodową twierdzeń pozwu. Nie może być ona zatem
uznana za podstawową zasadę porządku prawnego. W konsekwencji należy przyjąć, że
naruszenie prawa podniesione w skardze nie ma charakteru kwalifikowanego i – gdyby
nawet miało miejsce – nie mogłoby stanowić przesłanki dopuszczalności skargi o
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wniesionej na
podstawie art. 4241
§ 2 k.p.c.
Jedynie na marginesie należy zauważyć, że z istoty postępowania
upominawczego wynika, że dla wydania nakazu zapłaty w tym postępowaniu
ustawodawca nie wymaga od powoda udowodnienia swoich twierdzeń. Przesłanką
odmowy wydania nakazu zapłaty jest m. in. okoliczność, że przytoczone przez powoda
okoliczności budzą wątpliwości. Z tego względu zarzut Miejskiego Rzecznika
Konsumentów, że wydanie nakazu zapłaty na podstawie noty obciążeniowe
niespełniającej wymagań dokumentu prywatnego z art. 245 k.p.c. stanowi uchybienie
procesowe, należy uznać za całkowicie nieuzasadniony.
W myśl art. 4248
§ 2 in fine k.p.c. skarga podlega odrzuceniu, jeżeli nie zachodzi
wyjątek, o którym mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c. Wypełniając dyspozycję tego przepisu,
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.