Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 43/08
POSTANOWIENIE
Dnia 19 czerwca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Gonera
w sprawie z powództwa R. G.
przeciwko M. S.A. we W.
o przywrócenie do pracy,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 19 czerwca 2008 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego we W.
z dnia 25 października 2007 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 10
kwietnia 2007 r., w sprawie …478/06, oddalił powództwo R. G. przeciwko M. S.A.
we W. o przywrócenie do pracy.
Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony u strony pozwanej na
stanowisku szefa projektu-kierownika zadania inwestycyjnego. W dniu 22 lutego
2005 r. prezes zarządu pozwanej Spółki wydał zarządzenie w sprawie powołania
grupy serwisowej, w skład której weszło siedmiu pracowników. Powód został
wyznaczony na kierownika grupy serwisowej. W dniu 26 lutego 2006 r. – w związku
z przeprowadzanymi zmianami organizacyjnymi i zamiarem likwidacji z dniem 1
czerwca 2006 r. jednego z trzech stanowisk pracy kierowników budowy-szefów
projektu - strona pozwana wypowiedziała powodowi umowę o pracę z przyczyn
2
niedotyczących pracownika. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazała likwidację
stanowiska pracy kierownika budowy-szefa projektu. Z dniem 30 czerwca 2006 r.
prezes zarządu pozwanej Spółki rozwiązał grupę serwisową. Pracownicy, którzy
wchodzili w jej skład, pozostali nadal na stanowiskach, które zajmowali przed
utworzeniem tej grupy i które zajmowali w czasie jej funkcjonowania. Sąd nie
podzielił twierdzeń powoda, że wskazana przyczyna wypowiedzenia mu umowy o
pracę (likwidacja stanowiska pracy) była nieprawdziwa i nierzeczywista, ponieważ
od 22 lutego 2005 r. powód pełnił obowiązki kierownika grupy serwisowej, a takie
stanowisko nie zostało w pozwanej Spółce zlikwidowane. Zdaniem Sądu
Rejonowego, zawarte w zarządzeniu prezesa o powołaniu grupy serwisowej
postanowienia w żaden sposób nie oznaczały, że utworzenie tej grupy pociągało za
sobą zmianę treści umowy o pracę łączącej powoda z pracodawcą, w
szczególności w odniesieniu do warunków pracy obejmujących powierzone
stanowisko pracy. Czasowe powierzenie powodowi zadań kierownika grupy
serwisowej nie oznaczało, że z tą chwilą przestał on zajmować stanowisko
kierownika zadania inwestycyjnego - szefa projektu. A to stanowisko zostało
rzeczywiście zlikwidowane, co było rzeczywistą i uzasadnioną przyczyną
wypowiedzenia powodowi umowy o pracę.
Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zarzucając naruszenie
prawa materialnego, w szczególności: art. 30 § 4 k.p. przez błędną jego wykładnię i
przyjęcie, że strona pozwana podała w piśmie rozwiązującym z nim umowę o pracę
uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia; art. 29 § 4 k.p. przez jego niezastosowanie
w sprawie i przyjęcie, że skoro oświadczenie woli pracodawcy określało nowe
warunki pracy i jednocześnie nie wypowiadało dotychczasowych warunków pracy,
to nie można go było uznać za wypowiedzenie zmieniające i w związku z tym nie
doszło do zmiany stanowiska pracy powoda, mimo że powód przyjął nowo
zaproponowane warunki pracy; art. 45 § 1 i 2 k.p. przez ich niezastosowanie i
przyjęcie, że podana przez pozwanego przyczyna wypowiedzenia powodowi
umowy o pracę była uzasadniona i w związku z tym nie było podstaw do
przywrócenia powoda do pracy; art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że powód nie
udowodnił, że po powierzeniu mu obowiązków kierownika grupy serwisowej
pracował na tym stanowisku, a nie na stanowisku szefa projektu-kierownika
3
zadania inwestycyjnego, skoro ciężar dowodu, że okoliczności takie nie zachodziły,
przeszedł na pozwanego wobec udaremnienia przez pozwanego przeprowadzenia
dowodu z żądanych przez powoda dokumentów, będących w posiadaniu
pozwanego.
Sąd Okręgowy we W. – Sąd Pracy, wyrokiem z 25 października 2007 r., w
sprawie …226/07, oddalił apelację powoda. Sąd Okręgowy nie podzielił twierdzeń
powoda, że w sposób dorozumiany doszło do zmiany warunków świadczonej przez
powoda pracy, a mianowicie zostało zmienione jego stanowisko pracy z szefa
projektu-kierownika zadania inwestycyjnego na kierownika grupy serwisowej, skoro
strona pozwana wyraźnie zastrzegła w zarządzeniu prezesa zarządu o utworzeniu
grupy serwisowej, że powierzenie nowej funkcji nie wpływa na zakres
dotychczasowych obowiązków pracowników. Sąd drugiej instancji stwierdził, że dla
dorozumianej zmiany przez pracodawcę stanowiska pracy powoda musiałby istnieć
zupełny brak zastrzeżenia ze strony pozwanej co do dalszego powierzenia
dotychczasowych obowiązków. Istnienie takiego zastrzeżenia eliminowało
możliwość zastosowania instytucji przewidzianej w art. 60 k.c. (co do dokonania
czynności prawnej w sposób dorozumiany – per facta cocludentia). Sąd Okręgowy
stwierdził, że powierzenie powodowi funkcji kierownika grupy serwisowej nie
stanowiło wypowiedzenia zmieniającego w rozumieniu art. 42 k.p. Powołanie grupy
serwisowej było tymczasowe (przejściowe) i nie pociągało za sobą zmiany treści
umów o pracę łączących pracodawcę z pracownikami wchodzącymi w jej skład.
Zarządzenie prezesa zarządu o powołaniu grupy serwisowej nie może być
traktowane jako propozycja zmiany dotychczasowych warunków pracy.
Skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego wniósł pełnomocnik
powoda, zaskarżając wyrok ten w całości. Skarga kasacyjna została oparta na
podstawach:
1) naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie, a mianowicie: art. 11 k.p. w związku z art. 30 § 1 pkt 1 k.p. w
związku z art. 353 k.c. w związku z art. 300 k.p. wskutek przyjęcia, że mimo
zgodnego działania stron stosunku pracy, w wyniku którego w następstwie
powierzenia powodowi czynności kierownika grupy serwisowej i podjęcia przez
powoda wykonywania obowiązków charakterystycznych dla tego stanowiska, przy
4
jednoczesnym zaprzestaniu wykonywania czynności charakterystycznych dla
wcześniej zajmowanego stanowiska szefa projektu-kierownika zadania
inwestycyjnego, nie doszło per facta concludentia do zmiany treści umowy przez
ukształtowanie nowego zakresu obowiązków; art. 30 § 4 k.p. przez błędne jego
zastosowanie w następstwie przyjęcia, że wskazanie przez pracodawcę, w
oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę, uzasadnienia odnoszącego się do
rodzaju pracy od dawna już niewykonywanego i zastąpionego przez inne obowiązki
pracownika, odpowiada wymaganiom określonym w tym przepisie; art. 45 § 1 k.p.
przez błędne jego zastosowanie w następstwie przyjęcia, że uzasadnione jest
wypowiedzenie umowy o pracę, którego argumentacja odnosi się do treści umowy
determinowanej przez warunki pracy (zakres obowiązków), które od dawna nie były
wykonywane, bowiem zastąpione zostały przez uzgodnione między stronami
objęcie nowych, innych obowiązków przez pracownika;
2) naruszenia przepisów postępowania, a mianowicie: art. 248 § 2 k.p.c. w
związku z art. 217 § 1 i 2 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 i 2 k.p.c. w związku z art.
382 k.p.c., wskutek bezzasadnego zaakceptowania pominięcia przez Sąd pierwszej
instancji dowodu z dokumentów znajdujących się w posiadaniu strony pozwanej,
które zaprzeczyłyby wysnuwanym twierdzeniom o rzekomym wykonywaniu przez
powoda, po dacie powierzenia mu obowiązków kierownika grupy serwisowej,
jakichkolwiek czynności charakterystycznych dla zajmowanego wcześniej
stanowiska szefa projektu-kierownika zadania inwestycyjnego, co doprowadziło
Sąd do błędnej oceny odmowy przedstawienia takich dokumentów przez stronę
pozwaną i do przekroczenia przez Sąd granic swobodnej oceny materiału
dowodowego, a tym samym do wyprowadzenia ocen prowadzących do
nieuwzględnienia żądania powoda.
Skarżący uzasadnił konieczność przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
występującymi w sprawie istotnymi zagadnieniami prawnymi sprowadzającymi się
do kwestii:
po pierwsze - czy w sytuacji, gdy pracodawca powierza pracownikowi, przy
niezmienionych warunkach wynagradzania, wykonywanie pracy o innym
charakterze i obowiązkach, zaprzestając jednocześnie zatrudniania pracownika
przy czynnościach charakterystycznych dla dotychczas zajmowanego stanowiska,
5
nie oznaczając jednocześnie czasu wykonywania tych nowych obowiązków, a
pracownik przystępuje od razu do wykonywania nowych obowiązków, a przy tym
stan ten trwa przez kilkanaście miesięcy, aż do czasu wypowiedzenia pracownikowi
umowy o pracę, zasadne jest przyjęcie, że tym samym w drodze czynności
dorozumianych doszło między stronami stosunku pracy do zmiany treści umowy w
zakresie odnoszącym się do warunków pracy,
po drugie - czy w opisanej sytuacji dopuszczalne jest uznanie za
uzasadnione wypowiedzenia umowy o pracę z tej przyczyny, że okoliczności leżące
po stronie pracodawcy, a wiążące się z jego sytuacją rynkową, zmuszają go do
likwidacji stanowiska, na którym pierwotnie był pracownik zatrudniony, lecz
charakterystycznych dla niego obowiązków nie wykonywał od czasu objęcia
nowych obowiązków,
po trzecie - czy dla oceny, że wypowiedzenie umowy jest uzasadnione,
niezbędne jest odniesienie go do cech umowy charakteryzowanej przez treść
obowiązków od kilkunastu już miesięcy wykonywanych, na podstawie opisanych
wyżej czynności dorozumianych.
Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku Sądu
Okręgowego i orzeczenie co do istoty sprawy przez uwzględnienie apelacji i
przywrócenie powoda do pracy u pozwanej na poprzednich warunkach i na
dotychczas zajmowane stanowisko kierownika grupy serwisowej, a w przypadku
uznania, że przywrócenie powoda do pracy jest niemożliwe lub niecelowe -
zasądzenie na rzecz powoda od pozwanej odszkodowania w wysokości 9.201 zł z
ustawowymi odsetkami od daty ustania stosunku pracy, ewentualnie o uchylenie w
całości zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę
kasacyjną do rozpoznania, jeżeli: 1) w sprawie występuje istotne zagadnienie
prawne, 2) istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne
6
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, 3) zachodzi
nieważność postępowania lub 4) skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Nie spełnia obowiązku określonego w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. powołanie się
przez skarżącego na jakiekolwiek względy, które w jego ocenie uzasadniają
przyjęcie skargi do rozpoznania. Argumentacja uzasadniająca taki wniosek
powinna nawiązywać do wymienionych w art. 3989
§ 1 k.p.c. przesłanek przedsądu
(postanowienie SN z 11 kwietnia 2006 r., II CSK 65/06, LEX nr 189753).
Dla spełnienia wymagania uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi do
rozpoznania nie jest wystarczające odwołanie się przez stronę skarżącą do
jakichkolwiek okoliczności, które jej zdaniem przemawiają za takim rozpoznaniem.
Jedynie wyraźne odniesienie się do co najmniej jednej z przesłanek, o których
mowa w art. 3989
§ 1 k.p.c., i przedstawienie argumentacji przekonującej, że
przesłanka taka w istocie w sprawie zachodzi, stanowi zadośćuczynienie
obowiązkowi wynikającemu z art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. (postanowienie SN z 24
lutego 2006 r., IV CSK 8/06, LEX nr 201037).
Skarżący uzasadnił wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
tym, że w sprawie występują istotne zagadnienia prawne, które zostały przytoczone
powyżej.
W ocenie Sądu Najwyższego, przesłanka przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania w postaci występowania w sprawie istotnych zagadnień prawnych w
rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. nie została w przekonujący sposób wykazana.
Przyjęcie przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej do rozpoznania ze
względu na występujące w sprawie istotne zagadnienie prawne (art. 3989
§ 1 pkt 1
k.p.c. w związku z art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c.) może nastąpić tylko wówczas, gdy
skarżący przedstawi (zidentyfikuje) to zagadnienie przez jego sformułowanie z
przytoczeniem argumentów prawnych, które prowadzą do rozbieżnych ocen
prawnych (por. postanowienie SN z 7 czerwca 2005 r., V CSK 3/05, LEX nr
180841). Skarżący identyfikuje sformułowane zagadnienia prawne jako
prawdopodobnie dotyczące art. 42 k.p. (skoro tylko ten przepis pojawia się
wyraźnie w uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania), a
jednocześnie nie opiera skargi kasacyjnej na zarzucie naruszenia tego przepisu;
podobnie nie opiera skargi na zarzutach dotyczących naruszenia przepisów
7
Kodeksu cywilnego dotyczących składania oświadczeń woli (art. 60 k.c.) oraz
wykładni oświadczeń woli (art. 65 k.c.), chociaż wywód Sądu Okręgowego
sprowadzał się przede wszystkim do zanegowania twierdzeń powoda o rzekomo
dorozumianym (per facta concludentia) przekształceniu treści stosunku pracy
powoda w zakresie powierzonego mu stanowiska pracy.
Z treści uzasadnienia skargi kasacyjnej wynika, że skarżący w istocie
kwestionuje dokonane przez Sąd odwoławczy (w ślad za Sądem pierwszej
instancji) ustalenie, że powodowi nie powierzono nowej - innej – pracy na
stanowisku kierownika grupy serwisowej. Zakwestionowanie tego ustalenia nie jest
możliwe w postępowaniu kasacyjnym. Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie
na ustaleniu, że powodowi nie powierzono w pozwanej Spółce innego od
określonego w umowie o pracę stanowiska pracy a powierzenie mu przejściowo
(tymczasowo, doraźnie) funkcji kierownika grupy serwisowej nie stanowiło zmiany
warunków zawartej umowy o pracę. Powód był do końca zatrudniony w pozwanej
Spółce - nie tylko formalnie, ale także faktycznie – na stanowisku szefa projektu-
kierownika zadania inwestycyjnego, które to stanowisko pracy zostało faktycznie
zlikwidowane. Sąd Okręgowy odrzucił wersję faktyczną prezentowaną przez
powoda, że wypowiedzenie mu umowy o pracę było nieuzasadnione z powodu
likwidacji stanowiska pracy, którego w chwili wypowiedzenia nie zajmował. Nie
byłoby możliwe – przy sformułowanych przez skarżącego podstawach kasacyjnych
- zakwestionowanie ustalenia Sądu Okręgowego, że nie miało miejsca złożenie
dorozumianych oświadczeń woli stron o zmianie warunków umowy o pracę poprzez
ukształtowanie nowego zakresu obowiązków na innym stanowisku pracy. Takiego
działania bowiem, a nawet woli (zamiaru) zmiany zakresu obowiązków, nie było po
stronie pozwanego pracodawcy, a zmiana warunków umowy o pracę za
dorozumianym porozumieniem wymaga zgodnych (choćby dorozumianych)
oświadczeń woli stron umowy o pracę (art. 11 k.p.).
W tych warunkach (przy wiążących w postępowaniu kasacyjnym ustaleniach
faktycznych) rozstrzygnięcie przez Sąd Najwyższy przedstawionych przez powoda
zagadnień prawnych nie miałoby żadnego wpływu na sposób rozstrzygnięcia o
zasadności skargi kasacyjnej.
8
Do Sądu Najwyższego należy ocena, czy sformułowane przez skarżącego
zagadnienie prawne rzeczywiście nim jest i czy jest ono na tyle istotne, żeby
sprawa została rozpoznana przez najwyższą instancję sądową (por. postanowienie
SN z 11 lipca 2007 r., IV CZ 104/02, LEX nr 55520). W rozpoznawanej sprawie w
skardze kasacyjnej nie sformułowano istotnego zagadnienia prawnego w
rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. Nie stanowi bowiem istotnego zagadnienia
prawnego uzasadniającego przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania (art. 3989
§
1 pkt 1 k.p.c.) problem prawny, którego wyjaśnienie nie miałoby znaczenia dla
rozstrzygnięcia sprawy w ustalonym stanie faktycznym (por. postanowienie SN z 26
września 2005 r., II PK 98/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 243).
Z powyższych względów Sąd Najwyższy uznał, że w sprawie nie zachodzi
żadna z okoliczności wskazanych w art. 3989
§ 1 k.p.c., co prowadziło do odmowy
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania na podstawie art. 3989
§ 2 zdanie
pierwsze k.p.c.