IV CZ 108/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-07-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 108/08
POSTANOWIENIE
Dnia 14 stycznia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa M.S.
przeciwko I. SA
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 stycznia 2009 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 7 października 2008 r.,
oddala zażalenie
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 7 października 2008 r. Sąd Apelacyjny na podstawie art.
3986
§ 2 k.p.c. odrzucił skargę kasacyjną powoda M.S. od wyroku tego Sądu z dnia 9
kwietnia 2008 r. i wyjaśnił w uzasadnieniu, że powód niesłusznie uznał, iż przyznane mu
w postępowaniu przed sądami powszechnymi zwolnienie od kosztów sądowych zwalnia
go także od obowiązku uiszczenia opłaty stosunkowej od skargi kasacyjnej. Sąd
Apelacyjny przywołał uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5
czerwca 2008 r. (III CZP 142/07, Biul. SN z 2008 r., nr 6 poz. 7) i zaakceptował przyjęte
w niej stanowisko, że zwolnienie strony od kosztów sądowych w sprawie, przyznane w
postępowaniu przed sądem powszechnym, nie obejmuje postępowania kasacyjnego.
Oznacza to, że składając skargę kasacyjną powód powinien uiścić od niej należną
opłatę stosunkową albo zgłosić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w tym
postępowaniu. Żadnej z tych czynności jednak nie dokonał.
Powód zażalił się na to postanowienie, domagając się jego uchylenia. Zarzucił
naruszenie art. 1302
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 100 § 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1938 ze zm.) oraz art.
3 k.c., argumentując, że zwolnienie od kosztów sądowych przyznane mu zostało
postanowieniem z dnia 29 lipca 2002 r. i do tej pory – pomimo dwukrotnie już
przeprowadzanego postępowania kasacyjnego w tej sprawie – nie było
kwestionowane na etapie postępowania przed Sądem Najwyższym. Powód oparł się
na tej praktyce, nie znając i nie mogąc znać w momencie składania skargi kasacyjnej,
treści uchwały Sądu Najwyższego, akceptującej odmienny kierunek interpretacji
przepisów, bowiem została ona opublikowana później. Zdaniem skarżącego
uwzględnienie przez Sąd Apelacyjny w tych okolicznościach odmiennej wykładni
powołanych przepisów naruszało art. 3 k.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący ma rację, że w kwestii przedmiotowego zakresu obowiązywania
zwolnienia od kosztów sądowych przez długi czas dominował pogląd, iż zwolnienie
przyznane w postępowaniu przed sądami powszechnymi rozciąga się również
na postępowanie kasacyjne (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
29 listopada 2007 r., III CZ 49/07 i III CZ 52/01 nie publ.), aczkolwiek wyrażane
3
także było zdanie przeciwne (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
23 stycznia 2007 r., III CZ 3/07, niepubl. oraz z dnia 24 sierpnia 2007 r., I CZ 93/07,
niepubl.).
Powyższe rozbieżności doprowadziły ostatecznie do podjęcia przez Sąd
Najwyższy w dniu 5 czerwca 2008 r. powołanej przez Sąd Apelacyjny uchwały
w poszerzonym składzie, której nadana została moc zasady prawnej. Oznacza to
związanie przyjętym w uchwale poglądem innych składów Sądu Najwyższego
(art. 61 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. Nr 240,
poz. 2052 ze zm., por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2006 r.,
I PZP 2/06 nie publ.).
W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy przyjął jej prospektywne działanie,
biegnące od dnia jej powzięcia, a nie od dnia jej opublikowania. Ponieważ uchwała nie
jest aktem prawa, ani nawet powszechnie wiążącej wykładni, zastosowanie zawartego
w niej poglądu do czynności podjętych przez powoda przed jej opublikowaniem nie
narusza art. 3 k.c. Może natomiast stanowić argument przemawiający za
niezawinionym uchybieniem przez powoda obowiązkom związanym z opłaceniem
skargi kasacyjnej, co jednak miałoby znaczenie w postępowaniu o przywrócenie
terminu do złożenia skargi kasacyjnej, a nie w postępowaniu kwestionującym
zasadność odrzucenia tej skargi. Skarżący nie podważa bowiem faktów, które
spowodowały odrzucenie skargi – przyznaje, że nie została ona opłacona opłatą
stosunkową i nie zawierała wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, ponieważ
skarżący uważał, że przyznane mu wcześniej zwolnienie rozciąga się także na
postępowanie kasacyjne. Tymczasem, w świetle przyjętej w uchwale z 5 czerwca
2008 r. zasady prawnej, wiążącej Sąd Najwyższy w niniejszym składzie, zwolnienie od
kosztów sądowych nie obejmuje postępowania kasacyjnego. Oznacza to,
że uiszczenie od skargi jedynie opłaty podstawowej było nieprawidłowe i w rezultacie
uzasadnione było uznanie jej za nieopłaconą należycie.
Z przytoczonych względów zażalenie powoda podlegało oddaleniu na
podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 14 stycznia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa M.S.
przeciwko I. SA
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 stycznia 2009 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 7 października 2008 r.,
oddala zażalenie
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 7 października 2008 r. Sąd Apelacyjny na podstawie art.
3986
§ 2 k.p.c. odrzucił skargę kasacyjną powoda M.S. od wyroku tego Sądu z dnia 9
kwietnia 2008 r. i wyjaśnił w uzasadnieniu, że powód niesłusznie uznał, iż przyznane mu
w postępowaniu przed sądami powszechnymi zwolnienie od kosztów sądowych zwalnia
go także od obowiązku uiszczenia opłaty stosunkowej od skargi kasacyjnej. Sąd
Apelacyjny przywołał uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5
czerwca 2008 r. (III CZP 142/07, Biul. SN z 2008 r., nr 6 poz. 7) i zaakceptował przyjęte
w niej stanowisko, że zwolnienie strony od kosztów sądowych w sprawie, przyznane w
postępowaniu przed sądem powszechnym, nie obejmuje postępowania kasacyjnego.
Oznacza to, że składając skargę kasacyjną powód powinien uiścić od niej należną
opłatę stosunkową albo zgłosić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w tym
postępowaniu. Żadnej z tych czynności jednak nie dokonał.
Powód zażalił się na to postanowienie, domagając się jego uchylenia. Zarzucił
naruszenie art. 1302
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 100 § 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1938 ze zm.) oraz art.
3 k.c., argumentując, że zwolnienie od kosztów sądowych przyznane mu zostało
postanowieniem z dnia 29 lipca 2002 r. i do tej pory – pomimo dwukrotnie już
przeprowadzanego postępowania kasacyjnego w tej sprawie – nie było
kwestionowane na etapie postępowania przed Sądem Najwyższym. Powód oparł się
na tej praktyce, nie znając i nie mogąc znać w momencie składania skargi kasacyjnej,
treści uchwały Sądu Najwyższego, akceptującej odmienny kierunek interpretacji
przepisów, bowiem została ona opublikowana później. Zdaniem skarżącego
uwzględnienie przez Sąd Apelacyjny w tych okolicznościach odmiennej wykładni
powołanych przepisów naruszało art. 3 k.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący ma rację, że w kwestii przedmiotowego zakresu obowiązywania
zwolnienia od kosztów sądowych przez długi czas dominował pogląd, iż zwolnienie
przyznane w postępowaniu przed sądami powszechnymi rozciąga się również
na postępowanie kasacyjne (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
29 listopada 2007 r., III CZ 49/07 i III CZ 52/01 nie publ.), aczkolwiek wyrażane
3
także było zdanie przeciwne (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
23 stycznia 2007 r., III CZ 3/07, niepubl. oraz z dnia 24 sierpnia 2007 r., I CZ 93/07,
niepubl.).
Powyższe rozbieżności doprowadziły ostatecznie do podjęcia przez Sąd
Najwyższy w dniu 5 czerwca 2008 r. powołanej przez Sąd Apelacyjny uchwały
w poszerzonym składzie, której nadana została moc zasady prawnej. Oznacza to
związanie przyjętym w uchwale poglądem innych składów Sądu Najwyższego
(art. 61 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. Nr 240,
poz. 2052 ze zm., por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2006 r.,
I PZP 2/06 nie publ.).
W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy przyjął jej prospektywne działanie,
biegnące od dnia jej powzięcia, a nie od dnia jej opublikowania. Ponieważ uchwała nie
jest aktem prawa, ani nawet powszechnie wiążącej wykładni, zastosowanie zawartego
w niej poglądu do czynności podjętych przez powoda przed jej opublikowaniem nie
narusza art. 3 k.c. Może natomiast stanowić argument przemawiający za
niezawinionym uchybieniem przez powoda obowiązkom związanym z opłaceniem
skargi kasacyjnej, co jednak miałoby znaczenie w postępowaniu o przywrócenie
terminu do złożenia skargi kasacyjnej, a nie w postępowaniu kwestionującym
zasadność odrzucenia tej skargi. Skarżący nie podważa bowiem faktów, które
spowodowały odrzucenie skargi – przyznaje, że nie została ona opłacona opłatą
stosunkową i nie zawierała wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, ponieważ
skarżący uważał, że przyznane mu wcześniej zwolnienie rozciąga się także na
postępowanie kasacyjne. Tymczasem, w świetle przyjętej w uchwale z 5 czerwca
2008 r. zasady prawnej, wiążącej Sąd Najwyższy w niniejszym składzie, zwolnienie od
kosztów sądowych nie obejmuje postępowania kasacyjnego. Oznacza to,
że uiszczenie od skargi jedynie opłaty podstawowej było nieprawidłowe i w rezultacie
uzasadnione było uznanie jej za nieopłaconą należycie.
Z przytoczonych względów zażalenie powoda podlegało oddaleniu na
podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.