Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 422/08
POSTANOWIENIE
Dnia 20 stycznia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący)
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
SSA Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa OIIB z siedzibą w Z.
przeciwko OIIB w G. i PIIB w W.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 stycznia 2009 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 14 lutego 2008 r., sygn. akt [...],
- uchyla zaskarżony wyrok oraz wyrok Sądu Okręgowego
w Z. z dnia 26 września 2007r., sygn. akt [...] i pozew odrzuca;
- oddala wniosek PIIB w W. o przyznanie kosztów procesu.
Uzasadnienie
OIIB w Z. wniosła o ustalenie, że prawo własności nieruchomości
zabudowanej położonej w Z., ul. R. objęta księgą wieczystą nr [...] Sądu
2
Rejonowego w Z. przysługuje powódce i w razie nie uwzględnienia tego roszczenia
o ustalenie, że powódka powstała w 2001 r. na podstawie art. 61 ustawy z dnia 15
grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa
oraz urbanistów (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42, dalej: „ustawa”) nie utraciła
osobowości prawnej wskutek podjęcia przez Krajową Radę PIIB uchwały nr 12 z
dnia 15 lutego 2006 r. w sprawie trybu wprowadzenia zmian organizacyjnych w
zakresie obszarów działania okręgowych izb na terenie województwa oraz, że
OIIB w G., o której mowa w § 2 uchwały nr 12 nie jest następcą prawnym powódki.
Wyrokiem z dnia 9 czerwca 2006 r. Sąd Okręgowy w Z. oddalił powództwo.
Od tego wyroku apelację wniosła powódka, a także pozwana PIIB. Apelację drugiej
pozwanej OIIB w G. Sąd Okręgowy w Z. odrzucił postanowieniem z dnia 9 sierpnia
2006 r.
Wyrokiem z dnia 22 lutego 2007 r. Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok
w całości i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Z. do ponownego
rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego. Sąd drugiej
instancji uznał za nietrafny zarzut powódki naruszenia art. 189 k.p.c. dotyczący
powództwa głównego ze względu na brak jej interesu prawnego w żądaniu
ustaleniu prawa własności przedmiotowej nieruchomości, skoro w księdze
wieczystej jest wpisana jako użytkownik wieczysty. Wpis ten chroni domniemanie
zawarte w art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Domniemanie to
wprawdzie może zostać obalone, albo w procesie o uzgodnienie stanu prawnego
ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, albo w innym
postępowaniu, lecz powódka w tych sprawach będzie miała jednak możliwość
obrony przed argumentami strony występującej przeciwko domniemaniu.
Uznał natomiast za uzasadniony ten zarzut w części dotyczącej żądania
ewentualnego. Wskazał, że Sąd pierwszej instancji wyrażając pogląd, iż
osobowość prawna istnieje bądź nie istnieje i nie może być nadana wyrokiem
sądowym nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż takie żądanie nie zostało zgłoszone.
Wyraził też zapatrywanie, że powódka zasadnie podniosła, iż posiada interes
prawny w zakresie ustalenia zawartego w żądaniu ewentualnym, skoro pozwani
uznają powódkę jako podmiot zlikwidowany.
3
Wyraził zapatrywanie, że powódka nie ma możliwości obrony swych praw na
drodze administracyjnej, gdyż badanie uchwały Krajowej Rady PIIB 12 z dnia 15
lutego 2006 r. nie podlega sądownictwu administracyjnemu, co wynika z art. 1
ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).
Sąd Apelacyjny wskazał, aby przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd
Okręgowy ustalił, czy zgodnie z ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach
zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów Krajowa Rada
PIIB była uprawniona do podjęcia uchwały z dnia 15 lutego 2006 r. oraz czy ma ona
kompetencję do tworzenia lub likwidowania okręgowych izb, a nadto czy możliwość
likwidacji przewiduje statut powódki, bądź statut PIIB. Jego zdaniem ustalenia te
zadecydują o tym, czy powódka utraciła osobowość prawną, a w rezultacie o
obydwu żądaniach pozwu.
Po rozpoznaniu sprawy po raz drugi wyrokiem z dnia 26 września 2007 r.
Sąd Okręgowy oddalił żądanie główne i uwzględnił żądanie ewentualne. Ustalił, że
na podstawie ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów
budownictwa i urbanistów powstały powódka i pozwane. Obszary działania tych
Izb zostały ustalone na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy, a samo ich utworzenie na
mocy art. 61 tejże ustawy. Na skutek działania Komitetu Organizacyjnego
powołanego na podstawie tego przepisu doszło do powołania 17 okręgowych izb,
w tym dwóch na terenie województwa, jednej z siedzibą w G. i drugiej z siedzibą w
Z. (uchwała nr 1 Rady Krajowej PIIB z dnia 9 października 2002 r.). Powodowa Izba
jest wpisana w księgach wieczystych jako wieczysty użytkownik gruntu i
właściciel budynku położonego w Z. przy ul. R. (księga wieczysta nr [..]).
KIIB w W. realizując uchwałę Krajowego Zjazdu PIIB 21/05 z dnia 18
czerwca 2005 r., uchwałę własną 16 z dnia 25 maja 2005 r. i odwołując się do § 4
pkt 5 statutu uchwałą 33 z dnia 31 sierpnia 2005 r. w sprawie obszaru działania
OIIB ustaliła, że z dniem 1 kwietnia 2006 r. obszar działania LIIB w G. obejmuje
obszar całego województwa. Następnie uchwałą 10 z dnia 15 lutego 2006 r.
Krajowa Rada uchyliła uchwałę 33. Kolejną uchwałą 11 z dnia 15 lutego 2006 r.,
powołując się na art. 10 ust. 2 ustawy ustaliła obszary działania izb okręgowych i
ich siedziby przyjmując w § 4 pkt 4 tej uchwały, że LIIB w G. obejmuje swoim
4
działaniem cały obszar województwa. W tym samym dniu, tj. 15 lutego 2006 r.
podjęła uchwałę 12 w sprawie trybu wprowadzenia zmian organizacyjnych
w zakresie obszarów działania okręgowych izb na terenie województwa. Uchwałą
tą Krajowa Rada powołując się na art. 10 ust. 2 ustawy zlikwidowała obie IIB
działające na terenie województwa, a ich następcą prawnym wyznaczyła OI w G.
Na podstawie tych uchwał w dniu 25 lutego 2006 r. odbył się Okręgowy Zjazd LOIIB
w G., który dokonał wyboru nowych władz, nie uznawanych przez powódkę.
Sąd Okręgowy z tych samych względów co poprzednio uznał, że powódka
nie ma interesu prawnego w ustaleniu, że przysługuje jej prawo własności do
przedmiotowej nieruchomości. Ocenił natomiast jako uzasadnione żądanie
ewentualne. Powódka ma interes prawny w ustaleniu że nie utraciła osobowości
prawnej, skoro pozwani powołują się na jej nieistnienie wobec likwidacji uchwałą 12
z dnia 15 lutego 2006 r., a Sąd Administracyjny uznał się niekompetentny do
badania ważności tej uchwały w postępowaniu administracyjnym.
Sąd pierwszej instancji wskazał, że art. 10 ust. 2 ustawy daje jedynie
kompetencję Krajowej Izbie do ustalenia obszarów działania okręgowych izb oraz
ich siedzib, uwzględniając podział terytorialny państwa. Żaden natomiast przepis
nie daje pozwanej uprawnienia do likwidacji izby okręgowej. Ustalenie obszaru
działania oraz siedziby nie jest tożsame z likwidacją. Ustalenie liczby izb, ich
obszarów i siedzib należało do Komitetu Organizacyjnego IIB, zgodnie z art. 61
ustawy. Możliwości likwidacji izb okręgowych nie przewiduje też statut Krajowej
Izby, zresztą gdyby taki zapis istniał, byłby sprzeczny z treścią ustawy o
samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa i urbanistów, która
takiej ewentualności nie przewiduje.
Wyrok ten w całości zaskarżyła pozwana PIIB podnosząc zarzuty:
nieważności postępowania, niewykonania zaleceń zawartych w wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 22 lutego 2007 r., pominięcia części materiału dowodowego i
wybiórczego jego rozważenia, sporządzenia uzasadnienia nieodpowiadającego
wymaganiom zawartym w art. 328 § 2 k.p.c., obrazy art. 189 k.p.c. w wyniku
częściowego uwzględnienia powództwa pomimo braku interesu prawnego powódki.
Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i odrzucenie pozwu,
ewentualnie o jego uchylenie, zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym
5
nieważnością oraz przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 lutego 2008 r. zmienił zaskarżony wyrok
także w stosunku do pozwanej LOIIB w G. w ten sposób, że powództwo oddalił w
całości. Przyjął za własną podstawę faktyczną zaskarżonego orzeczenia, lecz nie
podzielił zarzutów co do niedopuszczalności drogi sadowej oraz braku zdolności
sadowej i procesowej powódki. Uwzględniając art. 45 Konstytucji odwołał się do
domniemania dopuszczalności drogi sądowej w postępowaniu cywilnym we
wszystkich sprawach, w których rozpoznawania sporów wyraźnie nie przekazano
innym sądom lub organom (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
19 grudnia 2003 r., III CK 319/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 31). Podniósł, że
w judykaturze przyjmuje się, że uchwały tego rodzaju osób prawnych mogą być
skutecznie podważane w drodze powództwa cywilnego (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2004 r., II CK 130/03, OSNC 2005, nr 4, poz. 68).
Wyraził pogląd, że droga sądowa w tym zakresie przysługuje niezależnie od
uprawnień nadzorczych organów państwowych bądź samorządowych (uchwała
Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2005 r., III CZP 75/04, OSNC 2005, nr 11,
poz. 187.). Ocenił, że o dopuszczalności drogi sądowej w sprawie przesądziło
stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w postanowieniu z dnia
28 września 2006 r., że sądy administracyjne nie są kompetentne do oceny
ważności i skuteczności uchwał krajowych izb samorządu zawodowego
architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów w przedmiocie likwidacji
okręgowych izb samorządowych (por. art. 1991
k.p.c.).
Z kolei skoro pozwana wywodzi, że powódka nie ma zdolności sądowej na
podstawie podjęcia przez Krajową IIB uchwały nr 12 z dnia 15 lutego 2006 r., na
podstawie której zlikwidowano powódkę, jako odrębny podmiot prawny i tym
samym jej ważność należy do istoty sporu, to rozstrzygnięcie zagadnienia zdolności
sądowej i procesowej nie może być dokonane już na etapie badania formalnych
przesłanek procesowych. Jeżeli do istoty sporu należy rozstrzygnięcie, czy strona
na skutek określonych zdarzeń zachowała, czy też utraciła osobowość prawną, to
należy przyjąć na czas trwania takiego procesu domniemanie istnienia po jej stronie
zdolności sądowej i procesowej, gdyż w przeciwnym wypadku niemożliwe stałoby
6
się merytoryczne rozpoznanie sprawy. W konsekwencji należy także założyć
istnienie organów zdolnych do działania za powódkę, skoro zostały powołane
zgodnie z ustawą i statutem. Zauważył, że pozwana podważała zdolność do
działania członków zarządu powódki tylko z tego powodu, że upłynęła ich kadencja,
a czynności związane z wyborem nowych władz zostały uchylone przez Krajową
Radę PIIB. Podniósł, że stanowisko to nie uwzględniało postanowienia § 18 ust. 2
statutu powodowej Izby, zgodnie z którym kadencja członków jej organów upływa z
dniem odbycia następnego zjazdu sprawozdawczo-wyborczego. Jeżeli więc według
skarżącej do takiego zjazdu nie doszło, to uprawnienia do reprezentacji Izby ma
w dalszym ciągu dotychczas wybrany zarząd.
Wyraźnie wskazał, że nie uwzględnił faktu dyscyplinarnego ukarania
członków zarządu, skoro przedłożone w tej materii dokumenty mogły być powołane
w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Zauważył jednak, że ich treść nie czyniła
zasadnym zarzutu wadliwości pełnomocnictwa procesowego udzielonego radcy
prawnemu, skoro zostało udzielone w dniu 1 sierpnia 2005 r., a więc w czasie, gdy
osoby te były upoważnione do reprezentowania powódki, a oczywistym jest, że
zmiany osobowe w organach osoby prawnej nie mają wpływu na skuteczność
udzielonego pełnomocnictwa.
Uznał interes prawny powódki w ustaleniu, że na skutek podjęcia przez Radę
Krajową PIIB uchwały 12 nie utraciła ona osobowości prawnej za oczywisty, skoro
pozwani wyprowadzają z przedmiotowej uchwały odmienne skutki prawne
i prowadzą działania naruszające interes prawny powódki. Wskazał, że polega on
na potrzebie wyjaśnienia jej pozycji wobec innych organów samorządu
zawodowego oraz samych członków, wobec których samorząd wykonuje szereg
zadań o charakterze publicznoprawnym.
Jako uzasadniony natomiast ocenił zarzut naruszenia prawa materialnego, tj.
art. 10 ust. 2 ustawy, gdyż Sąd pierwszej instancji nietrafnie przyjął, że
unormowanie to nie daje Krajowej Izbie uprawnienia do likwidacji okręgowych izb
powołanych na podstawie przejściowego art. 61 ustawy. Powstanie, ustrój i ustanie
osób prawnych określają właściwe przepisy. Założenie racjonalnego ustawodawcy
nakazuje w związku z tym przyjąć, że jeżeli wprowadza on w drodze ustawy nową
kategorię osób prawnych, to jednocześnie w tej samej ustawie określa podstawy
7
i sposób likwidacji tych podmiotów. W drodze absolutnego wyjątku należałoby
zatem uznać, że likwidacja poszczególnej osoby prawnej wymagałaby odrębnej
interwencji ustawodawcy, tj. wydania ustawy i nie sposób przyjąć, aby tego rodzaju
wyjątek dotyczył możliwości tworzenia i znoszenia terytorialnych jednostek
samorządu zawodowego architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów.
Zauważył, że samorządom, o jakich mowa, państwo przekazało istotne
zadania mające charakter publiczny, związane z weryfikacją uprawnień
zawodowych i nadzorem nad wykonywaniem zawodu (art. 8 ustawy), co wymaga
zapewnienia pewnej jednolitości działania organów samorządu w zakresie np.
kształcenia, egzaminowania itp. oraz gwarantowania członkom w całym kraju
dostępności świadczeń na zbliżonym poziomie. Jest to związane z koniecznością
systematycznego dostosowywania terytorialnej struktury organizacyjnej do tak
określonych zadań. Między innymi konieczne może być znoszenie, łączenie lub
powoływanie nowych izb okręgowych w zależności od aktualnych potrzeb.
Przykładowo taka potrzeba może wynikać z fluktuacji stanu osobowego podmiotów
wykonujących na danym terenie zawód objęty ustawą, trudności w finansowym
zabezpieczeniu funkcjonowania danej izby itp. Nie do przyjęcia byłoby założenie,
że każdorazowo zmiana taka wymagałaby wydania odrębnej ustawy.
Podniósł, że konstrukcja ustawy daje podstawę do wniosku, że okręgowe
izby i Krajowa Izba, mimo posiadania samodzielnej osobowości prawnej, nie są
traktowane przez ustawodawcę jako równorzędne podmioty prawne. Izba Krajowa
posiada bowiem w stosunku do izb okręgowych stosowne uprawnienia kontrolne
i nadzorcze, włącznie z prawem uchylania uchwał organów tych izb i nakładania
obowiązków (por. np. art. 12 ust. 2, art. 33 pkt 2.10, 15, i 16, art. 40 ust. 2 ustawy).
Jest więc organem samorządu stojącym w hierarchii systemowo wyżej niż
okręgowe izby. Z tych względów uznał, że zawarte w art. 10 ust. 2 uprawnienie Izby
Krajowej do ustalania obszarów i siedzib działania okręgowych izb obejmuje
również prawo do znoszenia (likwidacji) oraz powoływania takich izb. W wypadku
samorządu zawodowego inżynierów budownictwa organem właściwym do ich
podejmowania jest Krajowa Rada Izby (por. § 4 pkt 5 statutu). W rezultacie przyjął,
że uchwała 12 Krajowej Rady z dnia 15 lutego 2006 r. została podjęta w granicach
kompetencji tego organu. Skoro więc nie została uchylona to pozostaje w obrocie
8
prawnymi i wywołuje skutki prawne. Na jej podstawie powódka jako zlikwidowana
jednostka utraciła osobowość prawną, a w jej prawa i obowiązki wstąpiła LOIIB w
G.
Podkreślił, że wyrok ulega zmianie także na korzyść współpozwanej LOIIB
w G. pomimo, że nie wniosła ona apelacji, albowiem nie może ulegać wątpliwości,
że ze względu na przedmiot powództwa, pomiędzy pozwanymi zachodzi
współuczestnictwo jednolite.
Powódka w skardze kasacyjnej opartej na podstawie naruszenia prawa
materialnego, tj art. 10 ust. 2 ustawy przez przyjęcie, że Izba Krajowa posiada
uprawnienie do znoszenia (likwidacji) okręgowych izb budownictwa, oraz na
naruszeniu prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy,
a to art. 386 § 6 k.p.c. przez niezastosowanie się przez Sąd Apelacyjny do
własnych wskazań prawnych zawartych w wyroku kasatoryjnym z dnia 27 lutego
2007 r. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W zawartym w art. 386 § 6 k.p.c. pojęciu „ocena prawna” mieści się przede
wszystkim zawarta w wyroku uchylającym wykładnia wskazanych przepisów prawa
materialnego lub procesowego. Z kolei przez wskazania co do dalszego
postępowania należy rozumieć wskazówki co do sposobu ponownego rozpoznania
sprawy przez sąd pierwszej instancji. W wyroku z dnia 22 lutego 2007 r.
Sąd Apelacyjny w ramach dokonanej wykładni art. 189 k.p.c. przesądził, że
powódka ma interes prawny w ustaleniu stanowiącym treść żądania ewentualnego
i niewątpliwie tę wykładnię Sąd ten w zaskarżonym wyroku potwierdził.
Wyraził też pogląd o dopuszczalności kognicji sądów powszechnych
w zakresie badania ważności i skuteczności przedmiotowej uchwały Rady Krajowej
IIB 12, a w konsekwencji do stwierdzenia, czy w jej wyniku powódka utraciła
osobowość prawną i w konsekwencji byt prawny. Wskazując natomiast dalszy
kierunek postępowania zalecił rozstrzygnąć - jak wynika już z powyższych uwag –
czy Krajowa Rada PIIB uprawniona była do podjęcia uchwały o likwidacji LIIB w Z.
Jeżeli jednak zauważyć, że w żaden sposób nie przesądził wyniku tego badania, a
w szczególności kwestii, czy była uprawniona do podjęcia uchwały o likwidacji
9
powódki, to choć sąd pierwszej instancji w wyroku z dnia 26 września 2007 r., a
Sąd drugiej instancji w zaskarżonym wyroku z dnia 14 lutego 2008 r., dokonały
odmiennej wykładni art. 10 ust. 2 ustawy, to nie naruszyły art. 386 § 6 k.p.c.
Badając także statut Krajowej PIIB Sąd Apelacyjny stwierdził, że § 4 pkt. 5
przewiduje właściwość tego organu do podjęcia takiej uchwały i tym samym
postąpił zarówno zgodnie z oceną prawną, jak i zaleceniami poprzedzającego
wyroku kasatoryjnego.
Na marginesie należy zauważyć, że wskazania co do dalszego
postępowania wyrażone w uzasadnieniu orzeczenia sądu drugiej instancji nie wiążą
Sądu Najwyższego przy rozpoznaniu skargi kasacyjnej (por. wyrok Sadu
najwyższego z dnia 6 kwietnia 1998 r., I CKN 595/97, OSNC 1998, nr 12, poz.
211). Poza tym zarzut naruszenia art. 386 § 6 k.p.c. nie był uzasadniony już z tego
względu, że skarżąca powódka nawet nie próbowała wykazać jego wpływu ma
wynik sprawy.
Przystępując do oceny zarzutu naruszenia art. 10 ust. 2 ustawy, na wstępie
trzeba zauważyć, że prawidłowa interpretacja tego przepisu nie jest łatwa ze
względu na budzącą wątpliwości jego stylizację utrudniającą poprawną wykładnię.
To właśnie jego niejednoznaczna treść na gruncie języka może prowadzić do
dwóch przeciwstawnych rozwiązań tak emocjonalnie przedstawianych
i popieranych przez strony w toku procesu. Przesłanką prawidłowego stosowania
prawa jest tłumaczenie przepisów przede wszystkim w kontekście językowo
logicznym, następnie w aspekcie systemowym, a dopiero w dalszej części - gdy te
metody wykładni nie dają pozytywnych wyników, tj. nie prowadzą do odczytania
sensu normy prawnej - wchodzi w rachubę zastosowanie wykładni celowościowej.
Z treści art. 10 ust. 2 ustawy wynika kompetencja Krajowej Izby do ustalenia
obszaru działania Izb okręgowych i zalecenie skierowane do niej przez
ustawodawcę, aby tren obszar odpowiadał jednostce terytorialnej państwa. Z tej
dyrektywy wynika logiczny wniosek, że Izba Krajowa, ma zarówno obowiązek jak
i uprawnienie dostosowywania obszarów działania izb okręgowych do podziału
terytorialnego kraju, a więc także zakres kompetencji pozwanej w tej materii.
Gdy więc obszar okręgowej izby nie odpowiada jednostce podziału terytorialnego
państwa, to jest ona kompetentna na podstawie normy zawartej w omawianym
10
przepisie do pozbawienia jej części obszaru wchodzącego w skład już innej
jednostki terytorialnej. Wnioskowanie a minori ad maius prowadzi do wniosku, że
gdy w ramach jednej jednostki administracyjnej, w tym wypadku województwa
lubuskiego, powstały i istniały dwie izby okręgowe, to Izba Krajowa na podstawie tej
normy nie tylko była uprawniona, ale i zobowiązania do utworzenia jednej izby
w miejsce dwóch dotychczasowych.
Trzeba zauważyć, że taką uchwałę Nr 21/05 podjął w dniu 18 czerwca
2005 r. Krajowy Zjazd stanowiący najwyższy organ Izby Krajowej (art. 29 ust. 1
ustawy), a uchwała Krajowej Rady nr 12 z dnia 15 lutego 2006 r. stanowiła jej
wykonanie. Poza tym Rada podejmując tę uchwalę działała w granicach swej
kompetencji wynikającej z § 4 ust. 5 statutu Krajowej Izby. Skutek likwidacji
powódki, to skutek pośredni, tj. następstwo pozbawienia jej obszaru działania,
w wyniku dostosowania obszaru powołanej LOI w G., do terenu województwa.
Do tego samego wniosku prowadzą argumenty natury systemowej. Z art. 35
k.c. wynika, że rozwiązań ustawowych dotyczących nie tylko powstania, czy
funkcjonowania, ale także ustania osób prawnych, a więc w tym także
posiadających osobowość prawną izb samorządowych (por. art. 7 ust. 1 ustawy),
należało doszukiwać się we właściwych przepisach, czyli w tym wypadku w ustawie
o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów
i opartych na niej statutach (art. ust. 2 ustawy). Ustawa ta stanowiąca prawo
korporacyjne określa organizację i zadania samorządów, a także prawa i obowiązki
ich członków. W art. 3 wyraźnie stanowi, że samorządy zawodowe tworzą
członkowie zrzeszeni we właściwych izbach, przy czym ustawodawca w art. 4
zadeklarował niezależność samorządów zawodowych w wykopywaniu swoich
zadań gwarantując, że podlegają tylko przepisom prawa.
W zakresie więc działalności organizacyjnej (korporacyjnej), czyli spraw
mających charakter działań własnych (wewnętrznych) niedotyczących zadań
publicznych, samorząd nie podlega nadzorowi administracyjnemu. Powoływany
przez powódkę art. 63 ustawy, ze względu na swój przejściowy charakter, miał
zastopowanie do zorganizowania samorządów zawodowych architektów,
inżynierów budownictwa oraz urbanistów, czyli na etapie ich powstawania.
Tworzył zatem tylko jednorazowe uprawnienie dla właściwych ministrów do
11
powołania komitetów organizacyjnych izb wskazanych zawodów, które miały
uprawnienia krajowych i okręgowych rad izb do czasu ich wyboru. Wynikłe zatem
z omawianego unormowania uprawnienie ministrów i tych tymczasowych organów
wygasły z chwilą wyboru po raz pierwszy izb okręgowych i krajowych.
O strukturze poszczególnych samorządów - zgodnie z zasadą
samorządności - decydują ich organy z tym, że kompetencję w zakresie
dostosowania obszaru izb okręgowych do terytorialnego podziału kraju, także na
województwa, zastrzegł ustawodawca w art. 10 ust. 2 ustawy dla Izby Krajowej.
Niewątpliwie bowiem pojęcia okręgu nie należy w tym wypadku - ze względu na ich
liczbę - wiązać z podziałem administracyjnym na powiaty, lecz większe jednostki,
czyli województwa.
Wprawdzie zdolność sądowa powódki zależała od rozpoznania istoty sporu,
tj. jest od rozstrzygnięcia kwestii skuteczności uchwały Krajowej Rady Izby 12 z
dnia 15 lutego 2006 r., niemniej Sąd Apelacyjny uznając, że została podjęta
w ramach ustawowych jej kompetencji, tym samym przesądził o braku tej
bezwzględnej przesłanki procesowej, co miało miejsce jeszcze przed wniesieniem
pozwu. Nieusuwalny, pierwotny brak zdolności sądowej LOIIB z siedzibą w Z.
stanowił więc przeszkodę procesową skutkującą niedopuszczalnością powództwa
od samego początku. W rezultacie zaszła nieważność postępowania przed Sądem
pierwszej i drugiej instancji na podstawie art. 379 pkt 2 k.p.c. Brak tej bezwzględnej
przesłanki procesowej wywołuje skutek odrzucenia pozwu. (art. 199 pkt 3 k.p.c.).
Sąd Najwyższy w granicach zaskarżenia z urzędu bierze pod rozwagę nieważność
postępowania (art. 39813
§ 1 k.p.c.).
Koszty procesu można zasądzić od strony procesu, a nie od innych
podmiotów. Artykuł 103 § 1 k.p.c. rozszerza ten obowiązek tylko odnośnie
interwenienta ubocznego. Z tego względu wniosek o przyznanie kosztów od
podmiotów niemających statusu strony był nieuzasadniony (por. art. 98 k.p.c.).
Z tych względów na podstawie art. 39819
k.p.c. należało orzec jak
w sentencji.