I CSK 117/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:07-11-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CSK 117/09
POSTANOWIENIE
Dnia 9 lipca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z wniosku B. R.
przy uczestnictwie S. R.
o podział majątku,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 lipca 2009 r.,
na skutek skargi kasacyjnej uczestnika postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 3 czerwca 2008 r.,
odrzuca skargę kasacyjną i zasądza od uczestnika
postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 2.700
(dwa tysiące siedemset) zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 4 grudnia 2007 r. dokonał podziału
majątku wspólnego byłych małżonków B. R. i S. R. Spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu mieszkalnego o wartości 350.000,00 zł przyznał na własność B. R.,
a papiery wartościowe i obligacje znajdujące się w BRE Banku S.A. w Warszawie
oraz środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych prowadzonych
przez BGŻ S.A. w Warszawie przyznał na własność S. R. Ustalił, że S. R. poczynił
nakłady z majątku odrębnego na majątek wspólny w kwocie 143.500,00 zł. Zasądził
od B. R. na rzecz S. R. tytułem spłaty kwotę 217.436,21 zł.
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 3 czerwca 2008 r., oddalił apelację
uczestnika S. R.
W skardze kasacyjnej uczestnik postępowania, powołując się na zarzuty
naruszenia art. 32 § 2 pkt 2 i art. 33 pkt 3 k.r.o. w brzmieniu obowiązującym przed
nowelizacją dokonaną z dniem 17 czerwca 2004 r., art. 379 pkt 5 k.p.c., art. 382
w zw. z art. 328 § 2, art. 233, art. 228 i art. 213, art. 229 i art. 230 k.p.c., wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 5191
§ 2 k.p.c., dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawach
o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między
małżonkami zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia. Jeżeli wartość ta jest
niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych, skarga kasacyjna w tych sprawach jest
niedopuszczalna.
Sprawy o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności
majątkowej, podobnie jak pozostałe tzw. sprawy działowe (o dział spadku,
o zniesienie współwłasności) skupiają wiele różnorodnych kwestii prawnych oraz
dotyczą zróżnicowanych, często sprzecznych, interesów majątkowych uczestników.
Z natury tych spraw wynika jednak, że interesy poszczególnych uczestników
postępowania ograniczają się - w wymiarze majątkowym - do wysokości udziałów
3
w poddawanym podziałowi majątku. Z tego względu w orzecznictwie przyjmuje się,
że w wypadku zaskarżania postanowienia co do istoty sprawy, na podstawie
którego sąd dokonał podziału majątku wspólnego (działu spadku, zniesienia
współwłasności), wartość przedmiotu zaskarżenia wyznacza z reguły nie wartość
całego dzielonego majątku, ale wartość konkretnego interesu (roszczenia, żądania)
lub składnika majątkowego, którego środek odwoławczy dotyczy. Oznacza to,
że w wymienionych sprawach wartość przedmiotu zaskarżenia w zasadzie nie
może przekraczać wartości udziału należącego do uczestnika wnoszącego kasację.
Tylko wyjątkowo, gdy uczestnik podważa samą zasadę podziału albo gdy zaskarża
rozstrzygnięcie dotyczące roszczeń dochodzonych z tytułu posiadania rzeczy
wspólnej lub tytułem zwrotu pożytków albo rozliczenia nakładów, wartość
przedmiotu zaskarżenia może być wyższa niż wartość jego udziału
(zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2003 r., III CZ 153/02,
OSNC 2004, nr 4, poz. 60 oraz z dnia 24 lipca 2008 r., IV CZ 53/08, nie publ.).
Oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o podział majątku
wspólnego (tak jak w sprawach działowych) jest ściśle związane z wynikami
postępowania w tych sprawach i podlega kontroli sądu w ramach badania, czy
zachowane zostały wymagania formalne środka odwoławczego, a skargi kasacyjnej
w szczególności. O wartości przedmiotu zaskarżenia nie przesądza bowiem ani
wartość majątku, ani wartość udziału wnoszącego środek odwoławczy. Wartość tę
określa natomiast zakres kwestionowanego rozstrzygnięcia. Może zatem
sprowadzać się do różnicy wysokości oczekiwanej i zasądzonej dopłaty
(zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2002 r. II CZ 25/02,
nie publ.)
Uczestnik wskazał, że na wartość przedmiotu zaskarżenia wynoszącą
172.612 zł składają się kwoty nakładów z majątku odrębnego uczestnika
postępowania na majątek wspólny i nieuwzględnione przez Sąd udziały w majątku
wspólnym, a wśród nich kwota 122.500 zł, jako nakład uczestnika na mieszkanie
(kwota wypłacona z jego rachunku maklerskiego stanowiąca 35% ceny
mieszkania). Kwota ta, stanowiąca znaczną część wskazanej przez uczestnika
wartości przedmiotu zaskarżenia, została już raz rozliczona przez sądy
rozpoznające sprawę jako nakład z majątku odrębnego uczestnika na majątek
4
wspólny. Zaliczenie tej kwoty, zasądzonej przecież na rzecz uczestnika, do
wartości przedmiotu zaskarżenia, która to wartość ma wyrażać zakres
kwestionowanego rozstrzygnięcia, umożliwia osiągnięcie określonego w art. 5191
§ 2 k.p.c. pułapu. Stanowi zatem niedopuszczalną próbę podwyższenie wartości
przedmiotu zaskarżenia wyłącznie w celu spełnienia ustawowego wymogu.
Wskazana wartość przedmiotu zaskarżenia nie jest wiążąca ani dla sądu
drugiej instancji, ani dla Sądu Najwyższego. Mogą one poddać ją weryfikacji na
podstawie akt sprawy z pominięciem zasad określonych w art. 25 i 26 k.p.c.
(zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 24 maja 2001 r., IV CZ 20/01,
niepubl., z dnia 21 listopada 2001 r., I CZ 152/01, nie publ. i z dnia 6 listopada
2002 r., III CZ 98/02, OSNC 2004, nr 1, poz. 11).
Mając na uwadze, że ustalona w wyniku tej weryfikacji wartość przedmiotu
zaskarżenia skargą kasacyjną nie przekracza progu określonego w art. 5191
§ 2
k.p.c., Sąd Najwyższy na podstawie art. 3986
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
jz
POSTANOWIENIE
Dnia 9 lipca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z wniosku B. R.
przy uczestnictwie S. R.
o podział majątku,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 lipca 2009 r.,
na skutek skargi kasacyjnej uczestnika postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 3 czerwca 2008 r.,
odrzuca skargę kasacyjną i zasądza od uczestnika
postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 2.700
(dwa tysiące siedemset) zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 4 grudnia 2007 r. dokonał podziału
majątku wspólnego byłych małżonków B. R. i S. R. Spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu mieszkalnego o wartości 350.000,00 zł przyznał na własność B. R.,
a papiery wartościowe i obligacje znajdujące się w BRE Banku S.A. w Warszawie
oraz środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych prowadzonych
przez BGŻ S.A. w Warszawie przyznał na własność S. R. Ustalił, że S. R. poczynił
nakłady z majątku odrębnego na majątek wspólny w kwocie 143.500,00 zł. Zasądził
od B. R. na rzecz S. R. tytułem spłaty kwotę 217.436,21 zł.
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 3 czerwca 2008 r., oddalił apelację
uczestnika S. R.
W skardze kasacyjnej uczestnik postępowania, powołując się na zarzuty
naruszenia art. 32 § 2 pkt 2 i art. 33 pkt 3 k.r.o. w brzmieniu obowiązującym przed
nowelizacją dokonaną z dniem 17 czerwca 2004 r., art. 379 pkt 5 k.p.c., art. 382
w zw. z art. 328 § 2, art. 233, art. 228 i art. 213, art. 229 i art. 230 k.p.c., wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 5191
§ 2 k.p.c., dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawach
o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między
małżonkami zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia. Jeżeli wartość ta jest
niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych, skarga kasacyjna w tych sprawach jest
niedopuszczalna.
Sprawy o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności
majątkowej, podobnie jak pozostałe tzw. sprawy działowe (o dział spadku,
o zniesienie współwłasności) skupiają wiele różnorodnych kwestii prawnych oraz
dotyczą zróżnicowanych, często sprzecznych, interesów majątkowych uczestników.
Z natury tych spraw wynika jednak, że interesy poszczególnych uczestników
postępowania ograniczają się - w wymiarze majątkowym - do wysokości udziałów
3
w poddawanym podziałowi majątku. Z tego względu w orzecznictwie przyjmuje się,
że w wypadku zaskarżania postanowienia co do istoty sprawy, na podstawie
którego sąd dokonał podziału majątku wspólnego (działu spadku, zniesienia
współwłasności), wartość przedmiotu zaskarżenia wyznacza z reguły nie wartość
całego dzielonego majątku, ale wartość konkretnego interesu (roszczenia, żądania)
lub składnika majątkowego, którego środek odwoławczy dotyczy. Oznacza to,
że w wymienionych sprawach wartość przedmiotu zaskarżenia w zasadzie nie
może przekraczać wartości udziału należącego do uczestnika wnoszącego kasację.
Tylko wyjątkowo, gdy uczestnik podważa samą zasadę podziału albo gdy zaskarża
rozstrzygnięcie dotyczące roszczeń dochodzonych z tytułu posiadania rzeczy
wspólnej lub tytułem zwrotu pożytków albo rozliczenia nakładów, wartość
przedmiotu zaskarżenia może być wyższa niż wartość jego udziału
(zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2003 r., III CZ 153/02,
OSNC 2004, nr 4, poz. 60 oraz z dnia 24 lipca 2008 r., IV CZ 53/08, nie publ.).
Oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o podział majątku
wspólnego (tak jak w sprawach działowych) jest ściśle związane z wynikami
postępowania w tych sprawach i podlega kontroli sądu w ramach badania, czy
zachowane zostały wymagania formalne środka odwoławczego, a skargi kasacyjnej
w szczególności. O wartości przedmiotu zaskarżenia nie przesądza bowiem ani
wartość majątku, ani wartość udziału wnoszącego środek odwoławczy. Wartość tę
określa natomiast zakres kwestionowanego rozstrzygnięcia. Może zatem
sprowadzać się do różnicy wysokości oczekiwanej i zasądzonej dopłaty
(zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2002 r. II CZ 25/02,
nie publ.)
Uczestnik wskazał, że na wartość przedmiotu zaskarżenia wynoszącą
172.612 zł składają się kwoty nakładów z majątku odrębnego uczestnika
postępowania na majątek wspólny i nieuwzględnione przez Sąd udziały w majątku
wspólnym, a wśród nich kwota 122.500 zł, jako nakład uczestnika na mieszkanie
(kwota wypłacona z jego rachunku maklerskiego stanowiąca 35% ceny
mieszkania). Kwota ta, stanowiąca znaczną część wskazanej przez uczestnika
wartości przedmiotu zaskarżenia, została już raz rozliczona przez sądy
rozpoznające sprawę jako nakład z majątku odrębnego uczestnika na majątek
4
wspólny. Zaliczenie tej kwoty, zasądzonej przecież na rzecz uczestnika, do
wartości przedmiotu zaskarżenia, która to wartość ma wyrażać zakres
kwestionowanego rozstrzygnięcia, umożliwia osiągnięcie określonego w art. 5191
§ 2 k.p.c. pułapu. Stanowi zatem niedopuszczalną próbę podwyższenie wartości
przedmiotu zaskarżenia wyłącznie w celu spełnienia ustawowego wymogu.
Wskazana wartość przedmiotu zaskarżenia nie jest wiążąca ani dla sądu
drugiej instancji, ani dla Sądu Najwyższego. Mogą one poddać ją weryfikacji na
podstawie akt sprawy z pominięciem zasad określonych w art. 25 i 26 k.p.c.
(zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 24 maja 2001 r., IV CZ 20/01,
niepubl., z dnia 21 listopada 2001 r., I CZ 152/01, nie publ. i z dnia 6 listopada
2002 r., III CZ 98/02, OSNC 2004, nr 1, poz. 11).
Mając na uwadze, że ustalona w wyniku tej weryfikacji wartość przedmiotu
zaskarżenia skargą kasacyjną nie przekracza progu określonego w art. 5191
§ 2
k.p.c., Sąd Najwyższy na podstawie art. 3986
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
jz