Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 17 lipca 2009 r.
I UZ 22/09
Sprawa dotycząca uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubez-
pieczenia społeczne kwot wypłaconych ubezpieczonym (pracownikom) w po-
staci bonów towarowych finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń
socjalnych, nie jest sprawą o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego
(art. 3982
§ 1 zdanie drugie k.p.c.).
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Bogusław Cudowski, Józef Iwulski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 lipca
2009 r. sprawy z odwołania Tadeusza B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi Wojewódzkiemu w K. z udziałem zainteresowanej „S.” Po-
wszechnej Spółdzielni Spożywców w B.Z. o zapłatę składek, na skutek zażalenia
ubezpieczonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 marca
2009 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w K. decyzją wydaną 20 lipca 2007
r. wymierzył ubezpieczonemu Tadeuszowi B. składki na ubezpieczenia społeczne w
kwocie 5.844,35 zł, ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 1.090,99 zł oraz Fundusz
Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie 420,10 zł - z
tytułu otrzymanych przez ubezpieczonego bonów towarowych sfinansowanych ze
środków pochodzących z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych istniejącego
u pracodawcy (i płatnika składek) PSS „S.” w B.-Z.
Od powyższej decyzji odwołał się ubezpieczony, kwestionując uwzględnienie
w podstawie wymiaru składek świadczeń wypłaconych z zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych.
2
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem z
30 listopada 2007 r. oddalił odwołanie ubezpieczonego. Następnie Sąd Apelacyjny w
Krakowie wyrokiem z 13 listopada 2008 r. oddalił jego apelację. Skargę kasacyjną od
wyroku Sądu Apelacyjnego w imieniu ubezpieczonego wniósł jego pełnomocnik.
Wartość przedmiotu zaskarżenia została oznaczona w skardze kasacyjnej na kwotę
7.356 zł.
Postanowieniem z 16 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę kasacyj-
ną - na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 3982
§ 1 k.p.c. - uznając ją za
niedopuszczalną ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia. Sąd Apelacyjny
podniósł, że zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c., skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w
sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia - w spra-
wach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - jest niższa niż dziesięć
tysięcy złotych. Co prawda, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga
kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o
przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpie-
czenia społecznego, jednak brak jest podstaw do przyjęcia, że przedmiotowa sprawa
mogłaby zostać zaliczona do kategorii spraw o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia
społecznego bądź o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty, w których to
kategoriach spraw skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu
zaskarżenia. Ubezpieczony odwołał się od decyzji organu rentowego, w związku z
którą sporne było czy wartość bonów towarowych wydanych mu przez Powszechną
Spółdzielnię Spożywców „S.” w B.-Z. (jako pracodawcę i płatnika składek) podlega
uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Nie było
kwestią sporną samo objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, lecz wyłącz-
nie sposób ustalenia i wysokość składek na ubezpieczenia społeczne. Sąd Apela-
cyjny stwierdził, że skoro sprawa, w której została wniesiona skarga kasacyjna, nie
zalicza się do kategorii takich, w których skarga kasacyjna jest dopuszczalna nieza-
leżnie od wartości przedmiotu zaskarżenia, znaczenia przesądzającego dla dopusz-
czalności skargi nabiera oznaczenie tej wartości przez skarżącego (art. 3984
§ 2
k.p.c.). Pełnomocnik ubezpieczonego określił wartość przedmiotu zaskarżenia na
kwotę 7.356 zł. W tych okolicznościach skarga kasacyjna okazała się niedopuszczal-
na z przyczyn przewidzianych w art. 3982
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c., skoro skarżący
podał, że wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych.
3
Postanowienie Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu skargi kasacyjnej zaskarżył w
całości zażaleniem pełnomocnik ubezpieczonego, zarzucając naruszenie art. 3982
§
1 k.p.c., poprzez jego nieprawidłową wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe zasto-
sowanie, ponieważ skarga kasacyjna została wniesiona w sprawie o objęcie obo-
wiązkiem ubezpieczenia, w której dla oceny dopuszczalności skargi bez znaczenia
pozostaje wartość przedmiotu zaskarżenia, a nie w sprawie - jak to błędnie przyjął
Sąd Apelacyjny - o prawa majątkowe, w której wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa niż ustawowo wymagana kwota co najmniej dziesięciu tysięcy złotych. Pełno-
mocnik ubezpieczonego wniósł o uchylenie zaskarżanego postanowienia.
W uzasadnieniu zażalenia pełnomocnik skarżącego podniósł, że w przedmio-
towej sprawie spór toczył się głównie o to, czy przekazanie przez pracodawcę, będą-
cego jednocześnie płatnikiem składek, na rzecz pracowników bonów towarowych
finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych podlega zwolnieniu
od obowiązku odprowadzania od ich równowartości składek na ubezpieczenia spo-
łeczne. Zdaniem skarżącego, ocena czy świadczenia te podlegają zwolnieniu od od-
prowadzania od nich składek, decyduje o istnieniu lub nieistnieniu tytułu do objęcia z
tej racji ubezpieczeniami społecznymi. W sprawie tej nie kwestionowano wartości
przekazanych pracownikowi bonów towarowych ani wysokości składek obliczonych
od tej wartości, a jedynie samą ocenę organu rentowego i Sądu, że wydane bony nie
podlegają zwolnieniu od obowiązku odprowadzania składek, co z kolei statuuje po-
winność wliczenia ich wartości w podstawę wymiaru składek.
W ocenie skarżącego, Sąd Apelacyjny dokonał niewłaściwej wykładni i w kon-
sekwencji nieprawidłowego zastosowania art. 3982
§ 1 k.p.c., błędnie przyjmując, że
w skardze kasacyjnej ubezpieczony nie kwestionował objęcia go obowiązkiem ubez-
pieczenia, a jedynie sposób ustalenia i wysokość składki na ubezpieczenie społecz-
ne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest uzasadnione. Zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c., skarga kasacyj-
na jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przed-
miotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, w sprawach gospodar-
czych - niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu
prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - niższa niż dziesięć tysięcy złotych. W
4
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje nieza-
leżnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie
emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.
Odrzucając skargę kasacyjną jako niedopuszczalną ze względu na wartość
przedmiotu zaskarżenia niższą niż dziesięć tysięcy złotych, Sąd Apelacyjny prawi-
dłowo przyjął, że sprawa o ustalenie podstawy wymiaru i wysokości składek ma cha-
rakter majątkowy i nie jest jednocześnie sprawą o objęcie obowiązkiem ubezpiecze-
nia społecznego. Z dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego jednoznacz-
nie wynika, że zwiększenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie, w ramach
tego samego tytułu ubezpieczenia społecznego, nie jest sprawą o objęcie obowiąz-
kiem ubezpieczenia społecznego, w której skarga kasacyjna przysługuje niezależnie
od wartości przedmiotu zaskarżenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z 8
lutego 2002 r., II UKN 45/01, OSNP 2003 nr 22, poz. 553, z 9 października 2002 r., II
UZ 94/02, OSNP 2004 nr 6, poz. 107, z 17 września 2008 r., I UZ 14/08, niepubliko-
wane, z 16 czerwca 2009 r., I UZ 16/09, niepublikowane).
Pełnomocnik skarżącego podniósł w zażaleniu, że przedmiotowa sprawa do-
tyczyła kwestii, czy wydanie przez pracodawcę pracownikowi bonów towarowych,
finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, podlegało zwolnieniu
od obowiązku odprowadzania od ich równowartości składek na ubezpieczenia spo-
łeczne, co - zdaniem pełnomocnika skarżącego - oznacza konieczność oceny, czy
świadczenia te podlegały zwolnieniu od obowiązku ubezpieczenia społecznego, a to
przesądza o istnieniu tytułu do objęcia ubezpieczeniami. Zdaniem Sądu Najwyższe-
go, pełnomocnik skarżącego bezzasadnie przyjmuje w zażaleniu, że przedmiotową
sprawę należy zaliczyć do spraw o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego
w rozumieniu 3982
§ 1 zdanie drugie k.p.c. Stanowisko przedstawione w zażaleniu
jest błędne. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania
sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie
(art. 4779
k.p.c., art. 47714
k.p.c.). Decyzja pozwanego organu rentowego wymierzała
składki na ubezpieczenia społeczne (5.844,35 zł), ubezpieczenie zdrowotne
(1.090,99 zł), Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
(420,10 zł), nakładając na pracodawcę ubezpieczonego i płatnika składek (zaintere-
sowanego w prawomocnie zakończonej sprawie) obowiązek uiszczenia składek za
pracownika (skarżącego) z uzasadnieniem, że były one należne od wydanych pra-
cownikowi bonów towarowych sfinansowanych z zakładowego funduszu świadczeń
5
socjalnych. Przedmiot decyzji organu rentowego wyznaczał zakres orzekania przez
Sądy obu instancji i nie uległ zmianie w toku postępowania sądowego. W zaskarżo-
nej decyzji organ ubezpieczeń społecznych nie orzekał o podleganiu lub niepodlega-
niu skarżącego obowiązkowi ubezpieczeń społecznych (podleganie to nie może być
w żaden sposób kwestionowane, skoro ubezpieczony był w okresie objętym decyzją
pracownikiem), ale na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) i przepisów wy-
konawczych do niej (rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18
grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru skła-
dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) oraz
przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej fi-
nansowanych ze środków publicznych (Dz.U. Nr 210, poz. 2135 ze zm.) - wymierzył
za ubezpieczonego określonej wysokości składki.
W istocie zatem sprawa - wbrew twierdzeniom pełnomocnika skarżącego -
dotyczyła określenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie, w szczególności
uwzględnienia w podstawie wymiaru składek kwot wypłaconych skarżącemu (jako
podlegającemu ubezpieczeniu pracownikowi) w postaci tzw. bonów towarowych, fi-
nansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Decyzja dotyczyła w
istocie wysokości składek, ponieważ w sprawie chodziło o ustalenie podstawy ich
wymiaru, nie dotyczyła natomiast objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.
Skarżący jako pracownik zatrudniony w Powszechnej Spółdzielni Spożywców „S.” w
B.-Z. podlegał z tytułu zatrudnienia obowiązkowi ubezpieczenia, zatem nie mogło
stanowić przedmiotu sprawy objęcie tym obowiązkiem. Pełnomocnik skarżącego
potwierdził majątkowy charakter sprawy, określając w skardze kasacyjnej wartość
przedmiotu zaskarżenia na kwotę 7.356 zł. Nie przedstawił przy tym sposobu wyli-
czenia wartości przedmiotu zaskarżenia, jednak z sumowania wartości wymierzo-
nych składek wynika, że podana kwota mogła stanowić sumę wymierzonych składek
po zaokrągleniu do pełnego złotego. Podana wartość przedmiotu zaskarżenia była
niższa niż dziesięć tysięcy złotych, zatem skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu
jako niedopuszczalna, zgodnie z treścią art. 3982
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
k.p.c. w związku z art. 39814
k.p.c. oddalił zażalenie.
========================================