Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2012 r. w Gdańsku

sprawy S. K.

przeciwko

Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji S. K.

od wyroku Sądu Okręgowego we Włocławku IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 29 lutego 2012 r., sygn. akt IV U 968/11

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 746/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 listopada 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił S. K. prawa do emerytury.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł S. K..

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych podtrzymał stanowisko zawarte w decyzji i wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 29 lutego 2012 r. oddalił odwołanie S. K..

Sąd Okręgowy orzekał na podstawie następujących ustaleń faktycznych
i rozważań prawnych.

S. K. urodził się (...) W dniu (...). ukończył (...) Szkołę Zawodową Nr (...) w T. w zawodzie mechanika samochodowego. W dniu (...). S. K. został przyjęty do (...) -Usługowej Spółdzielni Pracy w A. celem odbycia wstępnego stażu pracy w zawodzie ślusarz. Po odbyciu stażu z dniem (...) wnioskodawcy powierzone zostały obowiązki mechanika samochodowego. W okresie od dnia 20 kwietnia 1971 r. do dnia 13 kwietnia 1973 r. S. K. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po powrocie z wojska w dniu 2 maja 1973 r. S. K. powierzono obowiązki ślusarza w zakładzie nr 30. W dniu 31 stycznia 1975 r. S. K. została wypowiedziana umowa o pracę z dniem 1 lutego 1975 r. w części dotyczącej przeniesienia z zakładu nr 30 C. na zakład nr 5 metalowy H. A.. Po upływie wypowiedzenia tj. od dnia 1 marca 1975 r. praca wnioskodawcy miała być wykonywana w zakładzie nr 5 metalowy H. A.. Z dniem 1 sierpnia 1975 r. wnioskodawcy zostały powierzone obowiązki ślusarza w Zakładzie metalowym nr 30. Od dnia 26 listopada 1980 r. S. K. oprócz dotychczasowych obowiązków ślusarza konstrukcji metalowych zostały powierzone dodatkowo czynności spawacza elektrycznego. Z uwagi na zawarte między zakładami pracy porozumienie stosunek pracy S. K. w (...) -Usługowej Spółdzielni Pracy został rozwiązany w dniu 30 września 1981 r.

W dniu 21 października 1981 r. S. K. podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie Państwowym (...), gdzie powierzono mu obowiązki spawacza-ślusarza w Wydziale Budowlanym. Z dniem 1 kwietnia 1982 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki robotnika wykwalifikowanego. W związku z podwyższeniem kwalifikacji zawodowych przez S. K. z dniem 1 sierpnia 1984 r. został on przeniesiony na stanowisko mistrza w zawodzie ślusarza. Do zakresu obowiązków wnioskodawcy należało między innymi przeprowadzanie montażu i demontażu maszyn i urządzeń, dokonywanie remontów i przeglądów okresowych maszyn, dokonywanie konserwacji maszyn, pasowanie i montaż łożysk, klinów, sprzęgieł, ręczne docieranie zaworów
i otworów polerowanych oraz skrobanie i pasowanie skomplikowanych części mechanizmów. W związku z likwidacją stanowiska pracy wnioskodawcy umowa o pracę została z nim rozwiązana w dniu 30 września 2001 r.

W dniu 13 października 2011 r. S. K. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę. W odpowiedzi na przedłożony wniosek Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 4 listopada 2011 r. odmówił S. K. prawa do emerytury motywując ją brakiem wymaganego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Organ rentowy nadmienił, że nie uwzględnił S. K. do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 21 grudnia 1981 r. do dnia 17 lutego 1997 r. w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w C. na stanowisku ślusarz-spawacz, albowiem w przepisie resortowym wskazanym przez zakład pracy w świadectwie pracy w warunkach szczególnych widnieje stanowisko spawacza elektrycznego i spawacza gazowego.

Sąd Okręgowy uznał, że S. K. będąc zatrudnionym
w (...) -Usługowej Spółdzielni Pracy w A. od dnia
3 lipca 1968 r. do dnia 1 sierpnia 1969 r. odbywał staż w zawodzie ślusarza, następnie z dniem 1 sierpnia 1969 r. powierzono mu obowiązki mechanika samochodowego, zaś po powrocie z wojska wnioskodawca ponownie zaczął wykonywać czynności ślusarza konstrukcji stalowych. Sąd I instancji przyjął, że dopiero z dniem 26 listopada 1980 r. (data widniejącą przy podpisie wnioskodawcy) S. K. otrzymał nowy angaż - stanowisko spawacza elektrycznego.

Odnośnie pracy wykonywanej w Przedsiębiorstwie (...) Sąd Okręgowy ustalił, że od chwili zatrudnienia tj. od 21 października 1981 r. wnioskodawca w zależności od potrzeb pracodawcy wykonywał czynności spawacza bądź ślusarza. Z chwilą podwyższenia kwalifikacji, co wiązało się z awansem zawodowym i finansowym, S. K. został przesunięty z dniem 1 sierpnia 1984 r. na stanowisko mistrza w zawodzie ślusarza i tak do jego obowiązków należało między innymi przeprowadzanie montażu i demontażu maszyn i urządzeń, dokonywanie remontów i przeglądów okresowych maszyn, dokonywanie konserwacji maszyn, pasowanie i montaż łożysk, klinów, sprzęgieł, ręczne docieranie zaworów
i otworów polerowanych oraz skrobanie i pasowanie skomplikowanych części mechanizmów. Uwadze Sądu nie umknęło również, że w okresie od dnia 1 kwietnia 1984 r. do dnia 1 sierpnia 1984 r. odwołujący się świadczył pracę robotnika wykwalifikowanego.

Zeznania świadków A. B., Z. P. (1)
i M. B. potwierdziły zdaniem Sądu I instancji, że S. K. wykonywał czynności spawalnicze w Przedsiębiorstwie (...). W świetle posiadanych akt osobowych Sąd Okręgowy uznał, że wykonywane czynności spawalnicze wbrew twierdzeniom świadków nie były świadczone w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd miał w tym względzie na uwadze, że w umowie o pracę z dnia 21 października 1981 r., umowie o pracę z dnia 5 listopada 1981 r., skierowaniu, umowie o pracę z dnia 1 kwietnia 1982 r., angażach i zakresie czynności wszędzie wskazywano jako stanowisko pracy wnioskodawcy ślusarz - spawacz, co jednoznacznie potwierdza, że S. K. w zależności od potrzeb pracodawcy wykonywał czynności ślusarza lub spawacza. Co znamienne w 1984 r. po podwyższeniu kwalifikacji uzyskał tytuł mistrza nie w zawodzie spawacza, lecz ślusarza. W ocenie Sądu Okręgowego zasady doświadczenia życiowego nakazują przyjąć, że podnoszenie kwalifikacji następuje w zakresie czynności wykonywanych. Nikt, kto byłby tylko spawaczem, nie kształciłby się w zawodzie ślusarza, by uzyskać tytuł mistrza i go nie wykorzystać. Co prawda świadkowie podnosili, że praca wnioskodawcy wykonywana była w pełnym wymiarze jednakże treść ich zeznań budzi w ocenie Sądu wątpliwości. Nadto świadkowie zeznawali bardzo lakonicznie, nie opisali zakresu czynności wnioskodawcy, albowiem nie widzieli go osobiście przy wykonywaniu zadań. Świadek Z. P. (2) zeznał, że widywał wnioskodawcę jedynie w szatni, albowiem, co potwierdził również świadek A. B. nie pracowali razem, gdyż każdy miał osobny warsztat. Złożone zeznania świadków są również w ocenie Sądu I instancji sprzeczne. Świadek A. B. zeznał, że wnioskodawca był jedynym spawaczem w zakładzie i gdy miał urlop on lub jeden z pracowników musiał go zastąpić, podczas gdy świadkowie Z. P. (1) i M. B. określili liczbę spawaczy na 5 osób. Opisane sprzeczności oraz brak precyzyjności we wskazaniu zakresu czynności wnioskodawcy nie pozwoliły Sądowi Okręgowemu na uznanie, że S. K. będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...) stale i w pełny wymiarze czasu pracy wykonywał pracę spawacza gazowego lub elektrycznego.

Również treść zeznań A. G. i A. O. nie potwierdza zdaniem Sądu, że S. K. będąc zatrudnionym w (...) Spółdzielni Pracy w A. w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako spawacz elektryczny. Świadkowie odmiennie zeznawali co do faktu wykonywania przez wnioskodawcę pracy spawacza. Według A. G. odwołujący się już od 1970 r. pracował jako spawacz, A. O. zaś wskazał, że początkowo tylko on i jego kolega zajmowali się spawaniem, natomiast wnioskodawca dołączył do nich po uzyskaniu uprawnień. W tym zakresie, kierując się kompletną dokumentacją osobową, Sąd I instancji ustalił, że dopiero
od dnia 26 listopada 1980 r. S. K. oprócz dotychczasowych obowiązków ślusarza konstrukcji metalowych zostały powierzone czynności spawacza elektrycznego, co uzasadniałoby ewentualnie zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu pracy jako spawacz od dnia 26 listopada
1980 r. do dnia 30 września 1981 r.

W świetle poczynionych powyżej rozważań Sąd Okręgowy wziął pod uwagę zeznania samego wnioskodawcy, jednakże jedynie w części skorelowanej
z ustalonym w sprawie stanem faktycznym. S. K. wskazał,
że okolicznością potwierdzająca, że w (...) Spółdzielni Pracy (...) w A. pracował jako spawacz jest fakt wystawienia karty obiegowej na owe stanowisko. Podniesiona okoliczność nie znajduje jednakże odzwierciedlenia w aktach osobowych. Jedyne wzmianki
o stanowisku spawacza elektrycznego znajdują się na piśmie z dnia 20 listopada 1980 r. powierzającym odwołującemu owe stanowisko oraz na odręcznie sporządzonej karteczce wskazującej jako datę powierzenia czynności spawacza dzień 15 października 1980 r. Co więcej, wszystkie zachowane z tego okresu angaże, jak i okresowe oceny weryfikacyjne wskazują jako stanowisko pracy S. K. stanowisko ślusarz. Z przyczyn podanych już powyżej Sąd I Instancji nie uznał, że wnioskodawca wykonywał pracę spawacza w (...) w pełnym wymiarze czasu pracy.

Mając na uwadze, że przedmiotem sporu pomiędzy stronami było ustalenie, czy wnioskodawca spełnia warunki do przyznania mu emerytury wcześniejszej,
w tym - czy może wykazać się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych Sąd Okręgowy uznał, że rację trzeba przyznać stanowisku prezentowanemu w toku procesu przez organ rentowy.

Sąd Okręgowy wskazał, że przy uwzględnieniu ustalonego w sprawie stanu faktycznego wnioskodawca nie mógł uzyskać prawa do świadczenia emerytalnego na zasadach ogólnych, gdyż nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego
tj. co najmniej 65 lat. Należało zatem rozpoznać czy wnioskodawca spełnia wymagania do przyznania emerytury wcześniejszej.

Przepis artykułu 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stosuje się
do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. (tak jak wnioskodawca), przy czym prawo do emerytury uzyskują oni po osiągnięciu wieku przewidzianego
w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (01.01.1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (20 lat dla kobiety
i 25 lat dla mężczyzny).

Emerytura przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy.

Zgodnie przy tym z § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U Nr 8, poz. 43
ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki -
w przypadku mężczyzny – osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat
i ma wymagany okres zatrudnienia (25 lat), w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Sąd I instancji stwierdził, że w sprawie bezspornym jest, że wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy, ukończył 60 lat oraz udokumentował okres składkowy
i nieskładkowy przekraczający wymagane 25 lat. W ocenie Sądu S. K.nie udowodnił jednakże, by przepracował 15 lat w szczególnych warunkach.

Podstawę dokonanego ustalenia stanowiła treść § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 7 lutego 1983 r. Zgodnie bowiem z § 1 cyt. rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.
W świetle powyższego znamiennym zatem jest by praca wykonywana w warunkach szczególnych była świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Brak stałości i niepełny wymiar czasu pracy przy wykonywaniu przez wnioskodawcę prac spawalniczych w Przedsiębiorstwie (...) w A. uniemożliwia zatem zaliczenie spornego czasookresu jako pracy w warunkach szczególnych.
Sąd Okręgowy nie kwestionował okoliczności, że S. K. wykonywał sporadycznie we wskazanych zakładach pracy czynności spawalnicze. Jak jednak wynika z jego akt osobowych praca spawacza była S. K. zlecona jako dodatkowe czynności w Powiatowej Spółdzielni Pracy Usług (...), co potwierdza pismo z dnia 20 listopada 1980 r.
W Przedsiębiorstwie (...) natomiast, w zależności od potrzeb, świadczył on naprzemiennie czynności ślusarza i spawacza. Wykonywanie zatem również czynności ślusarza uniemożliwiało wnioskodawcy pełnienie obowiązków spawacza w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd Okręgowy podkreślił, że stanowisko pracy ślusarza nie zostało uznane za stanowisko pracy w szczególnych warunkach
w myśl Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. Nieregularność i brak stałości w wykonywaniu prac przy spawaniu dyskredytuje możliwość zaliczenia wykonywania owych czynności w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd I instancji wskazał za Sądem Najwyższym, że rodzaje prac
w szczególnych warunkach wyróżnia kryterium merytoryczne i formalne. Pierwsze zależy od wykonywania stale i w pełnym wymiarze pracy w szczególnych warunkach, drugie natomiast wymaga, aby praca ta była wymieniona w załączniku
do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok SN z dn. 10.02.2009 r., I UK 199/08, LEX 725051).

Dokonując oceny zaprezentowanego powyżej zakresu czynności pracy wnioskodawcy Sąd I instancji miał na uwadze, że przedłożył on świadectwo pracy wykonywania pracy w warunkach szczególnych, pamiętać jednak należy, że takie świadectwo pracy nie jest dokumentem abstrakcyjnym i musi znajdować oparcie
w posiadanej przez zakład pracy dokumentacji, a w konsekwencji może być poprzez te dokumenty weryfikowane (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 30.11.2006r.,
III AUa 466/06, LEX nr 310487). Weryfikacja przedłożonego świadectwa pracy
przez pryzmat dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy doprowadziła Sąd Okręgowy do ustaleń zaprezentowanych powyżej.

Mając na uwadze poczynione powyżej rozważania Sąd Okręgowy odwołanie S. K. jako bezzasadne oddalił na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c.

Apelację od wyroku wywiódł wnioskodawca, podnosząc zarzut sprzeczności ustaleń sądu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Skarżący wskazał, że z dokumentów złożonych organowi rentowemu i z zeznań świadków wynika, że w latach 1981 – 1997 wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznaniu mu prawa
do dochodzonego świadczenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy podlega oddaleniu, nie zawiera bowiem zarzutów skutkujących koniecznością zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przedmiotem sporu między stronami było, czy wnioskodawca spełnia kumulatywne przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury na podstawie
art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),
w szczególności przesłankę 15 – letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne, wyczerpujące postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające
z przepisu art. 233 k.p.c. Nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia.

Zarzuty podniesione w apelacji przez wnioskodawcę sprowadzają się w istocie do kwestionowania dokonanej przez Sąd I instancji oceny zgromadzonych w sprawie dowodów. Zarzutów tych nie można jednak było uznać za uzasadnione. Przepis
art. 233 § 1 k.p.c. przyznaje sądowi swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wówczas można uznać za usprawiedliwiony, jeśli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne
z regułami logiki, z zasadami wiedzy bądź z doświadczeniem życiowym. Sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału zachodzi bowiem jedynie wtedy, gdy powstaje dysharmonia pomiędzy materiałem zgromadzonym w sprawie, a konkluzją, do jakiej dochodzi sąd na jego podstawie.
Ze sprzecznością mamy do czynienia wówczas, gdy z treści dowodu wynika
co innego niż przyjął sąd, gdy pewnego dowodu nie uwzględniono przy ocenie,
gdy sąd przyjął pewne fakty za ustalone, mimo że nie zostały one w ogóle lub niedostatecznie potwierdzone, gdy Sąd uznał pewne fakty za nieudowodnione, mimo że były ku temu podstawy oraz, gdy ocena materiału dowodowego koliduje
z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego rozumowania,
co oznacza, że Sąd wyprowadza błędny logicznie wniosek z ustalonych przez siebie okoliczności. Należy przy tym mieć na względzie, że w granicach swobodnej oceny dowodów sąd zobowiązany jest również do przeprowadzenia selekcji dowodów,
tj. dokonania wyboru tych, na których się oparł i ewentualnego odrzucenia innych, którym odmówił wiarygodności. Ponadto, jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (por. postanowienie SN z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, wyroku SN z dnia 27 września 2002 r., sygn. II CKN 817/00).

W przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu Apelacyjnego, nie wystąpiły okoliczności, mogące uzasadniać naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów. Sąd Okręgowy w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, uwzględniającego zasady rozkładu ciężaru dowodu, ustalił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie
w całokształcie materiału dowodowego. Dokonanej zaś przez ten Sąd ocenie
tak zebranego materiału nie sposób przypisać cech dowolności wynikających
z naruszenia zasad logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego.

Podzielając w całości stanowisko Sądu I instancji, wyrażone w uzasadnieniu skarżonego wyroku, Sąd Apelacyjny podkreśla, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dał podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca spełnia przesłankę wykonywania pracy w szczególnych warunkach przez okres co najmniej 15 lat.
W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne
i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne,
co oznacza, że zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r.,
sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura
po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia
w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn (stosownie do przepisu § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wymagany wiek emerytalny dla kobiet wynosi 55 lat,
a dla mężczyzn – 60 lat),

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

Ponadto emerytura przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2 art. 184 cytowanej ustawy).

Stosownie natomiast do art. 32 ust. 2 cyt. ustawy dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w wieku obniżonym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze za pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach
o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości
lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu
na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których uprawnionym osobom przysługuje prawo do emerytury w wieku obniżonym, ustala się – jak stanowi ust. 4 art. 32 cyt. ustawy - na podstawie przepisów dotychczasowych.

Sąd Najwyższy w uchwale w składzie 7 sędziów z dnia 13 lutego 2002 r.,
(III ZP 30/01, OSNP 2002 nr 10, poz. 243) wskazał jako nadal stosowane "przepisy dotychczasowe" przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z § 4 w/w rozporządzenia pracownik, który wykonywał wymienione
w wykazie A prace w szczególnych warunkach nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia (25 lat), w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

W myśl § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu - są okresy,
w których praca w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Jak wynika z powyższego, nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury
w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika. Stanowisko takie wyraził Sąd Najwyższy z wyroku z dnia 4 czerwca 2008 r. (II UK 306/07, OSNP 2009/21-22/290). Nadto, w wyroku z dnia
8 czerwca 2011 r. (I UK 393/10, LEX nr 950426) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że: „Praca
w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent
dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze”.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy podkreśla
w pierwszej kolejności, że nie kwestionuje okoliczności, że w spornych okresach zatrudnienia wnioskodawca wykonywał obowiązki związane ze spawaniem.
Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego - nie była to jednak praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Jeżeli chodzi o zatrudnienie w (...) – Usługowej Spółdzielni Pracy
w A. w okresie od dnia 3 lipca 1968 r. do dnia 30 września 1981 r., Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że wnioskodawca wykonywał je
w ograniczonym zakresie na stanowisku spawacza elektrycznego dopiero od dnia
26 listopada 1980 r., w którym otrzymał angaż na stanowisko ślusarz konstrukcji metalowych – spawacz elektryczny. We wcześniejszym okresie, jak wynika z analizy dokumentów znajdujących się w aktach osobowych S. K. pracował jako ślusarz oraz mechanik samochodowy ( vide: umowa o odbycie stażu wstępnego
w zawodzie ślusarz z dnia 17 lutego 1969 r., angaż na stanowisko mechanika samochodowego od dnia 1 sierpnia 1969 r., angaż na stanowisko mechanika samochodowego z dnia 1 stycznia 1970 r., angaż na stanowisko mechanika samochodowego z dnia 2 maja 1970 r., karta weryfikacyjna kategorii zaszeregowania osobistego pracowników fizycznych – na stanowisku mechanika samochodowego, angaż na stanowisko mechanika samochodowego z dnia 2 maja 1970 r., angaż na stanowisko ślusarza z dnia 2 maja 1973 r., informacja o kategorii zaszeregowania z dnia 24 września 1973 r. – stanowisko ślusarza, karta weryfikacyjna kategorii zaszeregowania osobistego pracowników fizycznych – na stanowisku ślusarza, informacja o kategorii zaszeregowania z dnia 1 listopada 1974 r. – na stanowisku ślusarza, umowa o pracę z dnia 8 października 1975 r. – stanowisko ślusarza, umowa o pracę z dnia 31 stycznia 1977 r. – stanowisko ślusarza, umowa o pracę z dnia 1 lutego 1980 r. – stanowisko ślusarza). Wydane S. K. świadectwa pracy z dnia 1 października 1981 r. oraz z dnia 20 stycznia 1989 r. potwierdzają wykonywanie przez niego pracy na stanowisku ślusarza. Fakt konsekwentnego wskazywania w poszczególnych dokumentach zgromadzonych w aktach osobowych najpierw stanowiska mechanika samochodowego, a następnie ślusarza przeczy, w ocenie Sądu Apelacyjnego, zatrudnieniu S. K. w charakterze spawacza. Fakt, że wnioskodawca od dnia 26 listopada 1980 r. wykonywał dodatkowo, obok czynności spawalniczych, obowiązki związane ze spawaniem nie pozwala na uznanie, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był on wówczas zatrudniony jako spawacz. Zeznania przesłuchanych w sprawie świadków A. G. oraz A. O., jako że nie były spójne i nie korelowały z dokumentacją osobową wnioskodawcy, co szczegółowo omówił Sąd I instancji, nie mogły stanowić podstawy do dokonania odmiennych ustaleń faktycznych.

Również w trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) wnioskodawca nie wykonywał - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – pracy na stanowisku spawacza. Początkowo, od dnia 21 października
1981 r., S. K. pracował na łączonym stanowisku spawacza – ślusarza (karta obiegowa zmiany z dnia 21 października 1981 r., umowa o pracę z dnia
21 października 1981 r., zakres czynności z dnia 21 października 1981 r., protokół
z egzaminu wiadomości i umiejętności niezbędnych na stanowisku ślusarza z dnia
14 listopada 1981 r.). Przejściowo, od dnia 1 kwietnia 1982 r. wykonywał on obowiązki robotnika wykwalifikowanego (umowa o pracę z dnia 1 kwietnia 1982 r.). Następnie, od dnia 1 sierpnia 1984 r. powierzono mu obowiązki mistrza w zawodzie ślusarza (angaż z dnia 17 września 1984 r. - przeniesienie wnioskodawcy
na stanowisko mistrza w zawodzie wraz z zakresem czynności na stanowisku ślusarz maszynowy – mistrz w zawodzie). Sąd Okręgowy trafnie wypunktował,
że w sprzeczności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego stoi twierdzenie
o wykonywaniu wyłącznie pracy spawacza, w sytuacji, gdy z akt osobowych S. K. wynika fakt podwyższania kwalifikacji i uzyskania tytułu mistrzowskiego w zawodzie ślusarza. Trudno również przyjąć, że wnioskodawca zatrudniony był na stanowisku spawacza, skoro nie wskazuje na to żaden dokument znajdujący się w jego aktach osobowych. Także wystawione wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 10 października 2011 r. nie stanowi wiarygodnego dowodu na okoliczność charakteru pracy ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...), albowiem
nie koreluje z dokumentacją osobową wnioskodawcy, a nadto jego treść jest wewnętrznie sprzeczna. W omawianym dokumencie wskazano bowiem, że S. K. od dnia 21 października 1981 r. do dnia 17 lutego 1997 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku ślusarz – mistrz, wyjaśniając jednocześnie, że były to prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym. Zeznania świadków – A. B., Z. P. (1) oraz M. B. – podobnie jak w przypadku zeznań świadków przesłuchanych na okoliczność charakteru zatrudnienia wnioskodawcy
w (...) – Usługowej Spółdzielni Pracy w A. – nie były precyzyjne, nie odnosiły się szczegółowo do zakresu obowiązków ubezpieczonego,
a nadto zawierały sprzeczności, a zatem Sąd nie miał możliwości wyprowadzenia
z nich innych wniosków niż te, które wynikały z analizy akt osobowych.

Sąd Apelacyjny zwraca również uwagę, że w przedłożonych
przez wnioskodawcę książeczkach spawacza brak jest jakichkolwiek wpisów,
poza wpisami poświadczającymi odbycie dwóch przeszkoleń spawalniczych. Wpisów takich nie dokonano w szczególności w rubryce dotyczącej przebiegu pracy spawalniczej. W tym stanie rzeczy brak jest podstaw do uznania, że sam fakt wydania S. K. książeczki spawacza stanowi dowód wykonywania przez niego pracy w tym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Reasumując, podkreślenia wymaga, że o uprawnieniu do wcześniejszej emerytury decyduje łączne ścisłe spełnienie wszystkich warunków określonych
w art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a nie przekonanie pracownika, że praca była wykonywana w szczególnym charakterze lub warunkach (por. wyrok SN z dnia 06.12.2010 r., II UK 140/10, LEX nr 786382; wyrok SN z dnia 14.12.2009r., I UK 218/09, LEX nr 577817). W sytuacji ustalenia, że S. K. w spornych okresach zatrudnienia - od dnia 3 lipca 1968 r. do dnia
30 września 1981 r. oraz od dnia 21 października 1981 r. do dnia 30 września 2001 r. - nie był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku spawacza, a w konsekwencji nie legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych wynoszącym co najmniej 15 lat, to nieuprawnionym byłoby przyznanie ma prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W ty stanie rzeczy Sad Apelacyjny, działając na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.