Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 190/09
POSTANOWIENIE
Dnia 22 stycznia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Barbara Myszka
w sprawie z wniosku Polskiego Instytutu S.(…) w W.
przy uczestnictwie Wytwórni F.(…) w W. i Skarbu Państwa – Wojewody (…)
o wpis w dziale IV księgi wieczystej WR1K/(…) zmiany wierzyciela hipotecznego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 stycznia 2010 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania Wytwórni F.(…) w W. od postanowienia
Sądu Okręgowego w W.
z dnia 9 października 2008 r., sygn. akt II Ca (..),
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 9 października 2008 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił
apelację uczestnika postępowania Wytwórni F.(…) w W. od wpisu zmiany wierzyciela
hipotecznego dokonanego przez Sąd Rejonowy w W. w księdze wieczystej
nr WR1K/(…). W dziale IV został mianowicie wykreślony dotychczasowy wierzyciel
(Skarb Państwa), a wpisany wnioskodawca – Polski Instytut S.(…) w W.
Sąd Okręgowy ustalił, że księga wieczysta nr WR1K/(..) prowadzona jest dla
nieruchomości położonej w W. przy ul. W. 1, stanowiącej własność Skarbu Państwa.
Wytwórnia F.(…) w W. jest użytkownikiem wieczystym tej nieruchomości i właścicielem
2
budynków na niej posadowionych. Prawa te nabyła z mocy prawa z dniem 5 grudnia
1990 r., co potwierdziła decyzja Wojewody (…) z dnia 25 listopada 1991 r.
W dziale IV księgi wieczystej wpisana była – na podstawie decyzji Wojewody (…)
z 14 stycznia 1994 r. – hipoteka umowna zwykła w kwocie 649 465,70 zł z tytułu
odpłatnego nabycia przez Wytwórnię własności budynków i budowli. Ta wierzytelność
Skarbu Państwa przeszła z dniem 19 sierpnia 2005 r. na rzecz Polskiego Instytutu
S.(…) w W., z mocy art. 35 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii (Dz.
U. Nr 132, poz. 1111 ze zm.), dlatego zasadnie – zdaniem Sądu Okręgowego –
dokonano w dziale IV księgi wieczystej wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego. Zmiana
ta nie naruszyła praw dłużnika hipotecznego, gdyż nie przesądzała o istnieniu bądź
nieistnieniu wierzytelności hipotecznej. Dłużnik może w konsekwencji wnosić o
wykreślenie hipoteki, jeżeli istnieją takie podstawy.
Wytwórnia F.(…) w W. wniosła w skardze kasacyjnej o uchylenie tego
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Skarżąca powołała się na naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art.
6262
, 6266
i 6269
k.p.c. oraz art. 228 i 316 w związku z art. 13 § 2 k.p.c., przez uznanie,
że rozpoznanie wniosków o wpis do księgi wieczystej następuje według kolejności
wpływu oraz przez nieuwzględnienie zarzutu, że wierzytelność hipoteczna wygasła.
Zarzuciła ponadto naruszenie prawa materialnego przez zastosowanie art. 35 ust.
2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii (Dz. U. Nr 132, poz. 1111 ze zm.)
oraz pominięcie art. 44a ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i
prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. Nr 13, poz. 123 ze zm.) i nieuwzględnienie
wygaśnięcia hipoteki.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przedstawiony w skardze kasacyjnej problem kolejności rozpoznania przez sąd
wniosków o wpis w księdze wieczystej był kontrowersyjny w judykaturze, ale został
rozstrzygnięty w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia
2009 r., III CZP 80/09, mającej moc zasady prawnej (jeszcze niepubl.). Wyrażony został
w niej mianowicie pogląd, że sąd rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej
związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku i kolejnością jego
wpływu. Pogląd ten jest wiążący przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej uczestnika, co
oznacza, że odmienne stanowisko skarżącego nie może być aprobowane.
3
Zasadnie Sąd Okręgowy stwierdził, iż wniosek Państwowego Instytutu S.(…) o
wpis zmiany wierzyciela hipotecznego w dziale IV księgi wieczystej nr WR1K/(…) ma
umocowanie ustawowe. Wierzytelność Skarbu Państwa wobec Wytwórni F.(…) w W. z
tytułu nakładów na budynki i budowle została ustalona w decyzji komunalizacyjnej
Wojewody (…) z dnia 25 listopada 1991 r. i wpisana do działu IV księgi wieczystej.
Wierzytelność ta z dniem 19 sierpnia 2005 r. stała się nieodpłatnie mieniem
wnioskodawcy na podstawie art. 35 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o
kinematografii (Dz. U. Nr 132, poz. 1111 ze zm.). Co więcej, w art. 35 ust. 4 tej ustawy
zamieszczone zostało upoważnienie Dyrektora Polskiego Instytutu S.(…) do ujawnienia
zmiany wierzyciela hipotecznego w księdze wieczystej. Kwestionowany przez
uczestnika wpis nie pozbawia go możliwości złożenia wniosku o wykreślenie hipoteki,
jeżeli wystąpią rzeczywiste przesłanki wygaśnięcia zabezpieczonej hipotecznie
wierzytelności (art. 94 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece,
Dz. U. Nr 19, poz. 147 ze zm., dalej: u.k.w.h.). Uprawnienia uczestnika nie zostały więc
zniweczone bądź ograniczone. Kwestionowany wpis ma ponadto znaczenie
porządkujące, aktualizujące uprawnienia podmiotów zainteresowanych treścią wpisu, co
jest przydatne w każdym postępowaniu wieczystoksięgowym.
Wytwórnia F.(…) powołała się na art. 44a ustawy z dnia 25 października 1991 r. o
organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. Nr 13, poz. 123 ze zm.),
który – jej zdaniem – stanowił podstawę prawną wygaśnięcia wierzytelności hipotecznej
Skarbu Państwa z dniem 1 lipca 2005 r., a wiec jeszcze przed wejściem w życie ustawy
z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii. Istnieje jednak między Wytwórnią a
wnioskodawcą i Skarbem Państwa – Wojewodą (…) (będącym również uczestnikiem
tego postępowania) wyraźny spór co do wzajemnego oddziaływania obu ustaw.
Wierzyciele hipoteczni twierdzą w szczególności, że art. 44a cyt. ustawy z dnia
25 października 1991 r. nie ma wobec nich zastosowania. Wystąpienie sporu co do
istnienia wierzytelności hipotecznej i wygaśnięcia hipoteki ma w rozpoznawanej sprawie
przede wszystkim te znaczenie, że wyłączona jest w tym zakresie kognicja sądu
wieczystoksięgowego, a dłużnikowi służy przewidziane w art. 10 u.k.w.h. powództwo o
uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (por. orzeczenia
Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I CKN 354/98, niepubl., z dnia 16
listopada 1998 r., I CKN 885/97, OSNC 1999, nr 4, poz. 84, z dnia 8 marca 2007 r., III
CSK 347/06, OSNC-ZD 2008, nr 1, poz. 21 i z dnia 22 lutego 2008 r., V CSK 400/07,
niepubl.). Sąd wieczystoksięgowy kompetentnie zadecydował zatem o wnioskowanym
4
wpisie do księgi wieczystej nr WR1K/(…), nie był jednak uprawniony do rozstrzygania
sporu w przedmiocie wygaśnięcia wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie, nie
dysponując instrumentami właściwymi dla postępowania procesowego.
Z przedstawionych przyczyn należało oddalić skargę kasacyjną (art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13