Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 464/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
SSA Jan Futro
Protokolant Beata Rogalska
w sprawie z powództwa Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra Zdrowia
przeciwko Wojskowemu Instytutowi Medycznemu w Warszawie
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 16 czerwca 2010 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 20 marca 2009 r.,
I. uchyla zaskarżony wyrok i zmienia wyrok Sądu Okręgowego
z dnia 3 września 2008 r., w ten sposób, że zasądza od
Wojskowego Instytutu Medycznego na rzecz Skarbu Państwa –
Ministra Zdrowia kwotę 3 930 454,60 (trzy miliony dziewięćset
trzydzieści tysięcy czterysta pięćdziesiąt cztery 60/100) złotych
z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lutego 2008 r. do dnia
zapłaty oraz zasądza od pozwanego na rzecz powoda
zastępowanego przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa
kwotę 7200 (siedem tysięcy dwieście) złotych tytułem zwrotu
kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego.
II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.800
(dziesięć tysięcy osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Powód Skarb Państwa - Minister Zdrowia wniósł o zasądzenie od
Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie kwoty 3 930 454,60 zł wraz
z ustawowymi odsetkami tytułem zwrotu środków uzyskanych w latach 1999 - 2000
przez Centralny Szpital Kliniczny Wojskowej Akademii Medycznej z Polikliniką
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Warszawie z Ministerstwa
Zdrowia na realizację procedur wysokospecjalistycznych.
W sprawie został wydany w dnia 5 marca 2008 r. nakaz zapłaty.
Po rozpoznaniu sprzeciwu pozwanego Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 3 września
2008 r. powództwo oddalił. Ustalił, że w sporządzonej przez Najwyższą Izbę
Kontroli informacji o wynikach kontroli finansowania i dostępu do świadczeń
zdrowotnych wykonywanych w ramach wysokospecjalistycznych procedur
medycznych z dnia 19 września 2002 r. stwierdzono nieprawidłowości
w rozliczeniach środków finansowych otrzymanych z Ministerstwa Zdrowia, między
innymi przez Centralny Szpital Kliniczny Wojskowej Akademii Medycznej
z Polikliniką Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej (dalej: „CSK WAM
z Polikliniką SP ZOZ”), na realizację wysokospecjalistycznych procedur
medycznych w latach 1999 -2000. Bezpodstawnie pobrane środki z tego tytułu
wyniosły w 1999 r kwotę 1 441 505,44 zł, a w 2000 r. kwotę 282 167,52 zł, czyli
ogółem kwotę 1 723 672,96 zł.
W dniu 14 października 2002 r. pomiędzy Skarbem Państwa-Ministerstwem
Zdrowia a CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ zawarte zostało porozumienie w sprawie
spłaty zadłużenia z tego tytułu, na mocy którego kontrahent Ministerstwa Zdrowia
zobowiązał się spłacić zadłużenie w łącznej kwocie 2 812 794.36 zł. Składała się na
nią należność główna w kwocie 1 723 672,96 zł oraz odsetki od środków pobranych
w 1999 r. w kwocie 964 070,94 zł i od środków pobranych w 2000 r. w kwocie 125
050,46 zł, a spłata tego zadłużenia miała następować ratalnie.
Rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 listopada 2002 r.
w sprawie przekształcenia Centralnego Szpitala Klinicznego Wojskowej Akademii
Medycznej z Polikliniką Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej
(Dz.U. Nr 201, poz. 1700 - dalej: „rozporządzenie w sprawie przekształcenia”),
3
które weszło w życie dnia 10 grudnia 2002 r., przekształcono CSK WAM
z Polikliniką SP ZOZ, likwidując jego działalność w zakresie realizacji zadań
dydaktycznych i badawczych, udzielania medycznej pomocy doraźnej, pobierania
krwi i krwiolecznictwa oraz działalność szpitalną, nadano mu nazwę „Centralna
Wojskowa Przychodnia Lekarska CePeLek Samodzielny Publiczny Zakład Opieki
Zdrowotnej” (dalej: CWPL „CePeLek” SP ZOZ).
W dniu 10 grudnia 2002 r. weszło także w życie rozporządzenie Ministra
Obrony Narodowej z dnia 27 listopada 2002 r., w sprawie utworzenia Wojskowego
Instytutu Medycznego (Dz.U. Nr 201, poz. 1699 - dalej: „rozporządzenie w sprawie
utworzenia WIM”), na mocy którego utworzona została jednostka badawczo
rozwojowa pod nazwą „Wojskowy Instytut Medyczny” (dalej: „WIM”), która przejęła
prawa i obowiązki oraz należności i zobowiązania dotychczasowego CSK WAM
z Polikliniką SP ZOZ, związane z otrzymanym mieniem, a także dotyczące
projektów badawczych i celowych oraz inwestycji realizowanych ze środków
finansowych ustalonych w budżecie państwa na naukę.
Pismem z dnia 20 lipca 2004 r. Ministerstwo Zdrowia poinformowało WIM
o zobowiązaniu w kwocie 2 812 794,36 zł z tytułu nadmiernie pobranych środków
przez CSK WAM Z Polikliniką SP ZOZ dotyczących sfinansowania ze środków
budżetu państwa kosztów zakupu leków oraz leczniczych środków technicznych
w ramach realizacji wysokospecjalistycznych procedur medycznych w latach 1999
– 2000. Pismem z dnia 30 grudnia 2004 r. Ministerstwo Zdrowia poinformowało
CWPL „CePeLek” SP ZOZ, że jest dłużnikiem kwoty 2 812 794,36 zł, figurującej
w ewidencji księgowej Departamentu Budżetu, Finansów i Inwerstycji kwoty
2 812 794,36 zł ze wskazanego tytułu. Przychodnia ta nie potwierdziła dołączonego
do pisma salda, Ministerstwo Zdrowia wystąpiło więc w stosunku do WIM o zwrot
pełnej kwoty, wynikającej z porozumienia z dnia 14 grudnia 2002 r. wraz
z odsetkami.
Zdaniem Sądu pierwszej instancji powództwo jest nieuzasadnione, gdyż
Wojskowy Instytut Medyczny nie powstał na skutek przekształcenia CSK WAM
z Polikliniką SP ZOZ w Warszawie, ale na podstawie rozporządzenia w sprawie
utworzenia WIM, które weszło w życie w dniu 10 grudnia 2002 r. Podkreślił,
4
że jakkolwiek w § 5 tego aktu prawnego unormowano, że WIM przejmuje prawa
i obowiązki oraz należności i zobowiązania dotychczasowego CSK WAM
z Polikliniką SP ZOZ, niemniej w dalszej jego części doprecyzowano, że chodzi
o prawa i obowiązki związane tylko z mieniem, o którym mowa w § 4
rozporządzenia oraz dotyczące projektów badawczych i celowych oraz inwestycji
realizowanych ze środków finansowych ustalonych w budżecie państwa na naukę.
W konsekwencji WIM – zdaniem Sądu pierwszej instancji - nie przejął spornego
zobowiązania.
Sąd Okręgowy wyraził także pogląd, że jeżeli organ założycielski utworzył
nowy podmiot WIM i wyraźnie nie przeniósł na niego wszelkich zobowiązań,
również związanych z działalnością w zakresie lecznictwa, to nie ma podstaw do
stwierdzenia, iż podmiot ten jest następcą prawnym CSK WAM z Polikliniką SP
ZOZ i przejął zobowiązania tego podmiotu. Poza tym podniósł, że w sprawie nie
zostało wykazane, iż na skutek odrębnego porozumienia nastąpiło przejęcie długu
przez WIM, który w chwili powstania długu nie istniał, a Ministerstwo Zdrowia tego
samego świadczenia domaga się od CWPL „CePeLek” SP ZOZ, powstałej
z przekształcenia CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ.
Sąd pierwszej instancji stwierdził, że stanowisko powoda, iż WIM przejął
zobowiązania dochodzone pozwem pozostaje w sprzeczności z art. 14 ust. 4
ustawy z dnia 25 lipca 1985 r o jednostkach badawczo rozwojowych (jedn. tekst:
Dz.U. z 2001 r., Nr 33, poz. 388 ze zm. - dalej: „ustawa”), który stanowi,
że jednostka badawczo rozwojowa nie odpowiada za zobowiązania Skarbu
Państwa ani innych osób prawnych. Zobowiązanie dochodzone pozwem nie jest
zobowiązaniem własnym WIM, a w świetle obowiązujących przepisów nie zostało
też skutecznie przejęte przez Instytut po jego utworzeniu. Sąd Okręgowy odwołał
się także do art. 40 k.c. oraz art. 22 ust. 2 i 3 statutu WIM.
Apelację Skarbu Państwa - Ministra Zdrowia Sąd Apelacyjny w Warszawie
oddalił wyrokiem z dnia 20 marca 2009 r., przyjmując za własne ustalenia faktyczne
Sądu pierwszej instancji i podzielając jego argumentację prawną. Podniósł, że CSK
WAM z Polikliniką SP ZOZ działał do dnia 10 grudnia 2002 r. jako samodzielny
publiczny zakład opieki zdrowotnej na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r.
5
o zakładach opieki zdrowotnej (jedn. tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89, ze zm. -
dalej: „u.z.o.z.”). Na podstawie art. 69 ust. 3 u.z.o.z. Minister Obrony Narodowej
wydał rozporządzenie z dnia 10 marca 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad
tworzenia, przekształcania likwidacji, organizacji, zarządzania i kontroli zakładów
opieki zdrowotnej utworzonych przez Ministra Obrony Narodowej (Dz.U. Nr 20,
poz. 245 - dalej: „rozporządzenie z dnia 10 marca 2000 r.”).
Minister Obrony Narodowej w dniu 27 listopada 2002 r. na podstawie art. 36
ustawy o zakładach opieki zdrowotnej i rozporządzenia z dnia 10 marca 2000 r.,
wydał rozporządzenie w sprawie przekształcenia CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ,
które przekształciło tę jednostkę - likwidując jej działalność szpitalną, polegającą na
udzielaniu medycznej pomocy doraźnej, pobieraniu krwi i krwiolecznictwie (§ 1) –
i wskazywało fundusz założycielski przekształcanego zakładu, który miał działać
pod firmą CW PL „CePeLek” SP ZOZ oraz przewidywało, że WIM utworzony
zostanie na podstawie odrębnych przepisów i będzie zapewniał świadczenia
zdrowotne osobom dotychczas z nich korzystającym. Stwierdził jednak,
że równolegle unormowanie zawarte w § 2 rozporządzenia w sprawie
przekształcenia pozbawiało dotychczasowy podmiot nieodpłatnego użytkowania
oznaczonych części mienia państwowego, tj. szpitala klinicznego przy ul Szaserów
w Warszawie wraz z jego wyposażeniem. W rezultacie - w jego ocenie - wbrew
tytułowi, równolegle dokonywało przekształcenia zakładu opieki zdrowotnej
i częściowej likwidacji działalności, bez likwidacji samego podmiotu.
Wyraził pogląd, że rozporządzenie w sprawie utworzenia WIM, tj. jednostki
badawczo rozwojowej, zostało wydane wyłącznie na podstawie ustawy
o jednostkach badawczo rozwojowych i że nowoutworzony podmiot wyposażono
w składniki majątkowe mienia państwowego (szpital kliniczny przy ul. Szaserów
w Warszawie), uprzednio należące do dotychczasowego CSK WAM z Polikliniką
SP ZOZ. Jego zdaniem, analiza rozporządzeń, podstawy kompetencyjnej działania
organu oraz podstawy prawnej (upoważnień ustawowych) wydania aktów
prawnych, ich wzajemnych relacji, synchronicznego wejścia ich w życie, pozwala
na jednoznaczny wniosek, że WIM został stworzony jako nowy podmiot, a nie
w wyniku przekształcenia CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ.
6
Wskazał również, że organ założycielski sprawujący nadzór był zobowiązany
zgodnie z § 5 ust. 2 rozporządzenia z dnia 10 marca 2000 r., do wskazania
następcy prawnego przekształcanego zakładu, co uczynił, oznaczając go jako
CWPL „CePeLek” SP ZOZ z tym, że nie wskazał czy i w jakim zakresie przejmuje
on zobowiązania (w znaczeniu długi) przekształcanego CSK AM z Polikliniką SP
ZOZ, zwłaszcza związane ze zlikwidowanym przedmiotem działalności.
Rozważając problem związania pozwanego porozumieniem z dnia
14 października 2002 r., wskazał, że nie można przyjąć, iż pozwany jest
sukcesorem generalnym (uniwersalnym) byłego CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ,
gdyż podstawą takiego następstwa musiałby być przepis ustawy, lub zastrzeżone
w tym akcie prawnym dla określonego organu uprawnienie do wskazania ogólnego
następcy prawnego. W odniesieniu do pozwanego organ założycielski nie podjął
takiej czynności, pomimo istnienia uprawnienia wynikającego z § 5 ust. 2
rozporządzenia z dnia 10 marca 2000 r. Według Sądu Apelacyjnego, nie jest nim
§ 5 rozporządzenia w sprawie utworzenia WIM, który określa jedynie, że w związku
„z wyposażeniem” oznaczonym mieniem przekazanym na własność lub
w użytkowanie podmiot ten przejmuje prawa i obowiązki oraz należności
i zobowiązania dotychczasowego CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ z nim związane.
Następstwo takie, jako przedmiotowe ograniczone do funduszu założycielskiego,
nie dotyczy wejścia w całość praw i obowiązków dotychczasowego podmiotu i ma
charakter sukcesji szczególnej.
W ocenie Sądu drugiej instancji, przedmiotowe wierzytelności Skarbu
Państwa wynikały z nienależnego świadczenia (art. 410 i następne k.c.) lub -
czego nie można wykluczyć - z nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471
k.c.), a zatem nie były pasywami związanymi z przekazanym mieniem (aktywami).
Następstwo wynikające z § 5 rozporządzenia w sprawie utworzenia WIM dotyczyć
więc mogło jedynie „wwiązania się” w stosunki prawne i majątkowe związane
z oznaczonymi składnikami mienia celem zapewnienia ich ciągłości. Zdaniem Sądu
Apelacyjnego, dla dalszej sukcesji niezbędne jest podjęcie czynności prawnej
związanej z przejęciem albo przystąpieniem do oznaczonego długu przez
pozwanego. Takiego przejęcia zobowiązań nie można wywieść z pism pozwanego
będących odpowiedzią na kierowane do niego wezwania do zapłaty, gdyż nawet
7
jeżeli nie przeczyły twierdzeniu o zasadzie odpowiedzialności, nie miały cech
oświadczenia woli o charakterze konstytutywnym, (zamiaru utworzenia stosunku
prawnego) i wprost wskazywały na odmowę spełnienia świadczenia.
Powód w skardze kasacyjnej opartej na podstawie naruszenia prawa
materialnego, tj. art. 519 § 1 i 2 k.c., § 5 pkt 1 rozporządzenia w sprawie
utworzenia WIM w zw. z § 5 ust. 2 rozporządzenia z dnia 10 marca 2000 r. oraz §
5 pkt 1 rozporządzenia w sprawie utworzenia WIM, wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa, lub przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Według Skarbu Państwa, naruszenie art. 519 § 1 i 2 k.c. polegało na
przyjęciu, że dla sukcesji singularnej WIM po CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ
w zakresie zobowiązania objętego powództwem niezbędne byłoby podjęcie
czynności prawnej związanej z przejęciem lub przystąpieniem do długu. Trzeba
zgodzić się ze skarżącym, że możliwość dokonania takiej subsumpcji wyklucza fakt
uregulowania sukcesji bezpośrednio w przepisie prawa, tj. w § 5 pkt 1
rozporządzenia w sprawie utworzenia WIM. Wobec wyraźnie ukształtowanej woli
organu kompetentnego do wydania w tym zakresie normy prawnej, nie wchodziła
w rachubę regulacja przejęcia długu zawarta w kodeksie cywilnym. Rzeczywiście,
bez względu na fakt, czy przejęcie długu miałoby nastąpić przez umowę pomiędzy
wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika, czy też w drodze umowy między
dłużnikiem a osobą trzecią, za zgodą wierzyciela, nie budzi wątpliwości,
że skuteczność takiej czynności prawnej zależy od oświadczenia dłużnika, które
w sprawie nie mogło zostać złożone, gdyż w dniu 10 grudnia 2002 r., tj. w dniu
wejścia w życie rozporządzenia w sprawie przekształcenia CSK WAM z Polikliniką
SP ZOZ, którego dotyczyło zobowiązanie objęte żądaniem pozwu, dotychczasowy
dłużnik utracił podmiotowość prawną. W tym stanie rzeczy, wobec dokonanej przez
Sąd Apelacyjny odmowy uznania WIM następcą prawnym CSK WAM z Polikliniką
SP ZOZ przestał istnieć jakikolwiek podmiot uprawniony do występowania
w charakterze dłużnika niezbędny do podjęcia czynności prawnej określonej w art.
519 § 1 i 2 k.c.
8
Wbrew ocenie Sądu drugiej instancji, przepisy rozporządzenia z dnia
10 marca 2000 r. nie zawierają jakiejkolwiek bezpośredniej delegacji do wydania
aktów normatywnych. Przedmiotem jego regulacji są jedynie ogólne zasady
tworzenia, przekształcania, likwidacji, organizacji, zarządzania i kontroli zakładów
opieki zdrowotnej. Skarżący trafnie podniósł, ze kompetencja do tworzenia oraz
ustalenia przedmiotu i zakresu działania jednostki badawczo-rozwojowej została
zastrzeżona w art. 4 i art. 6 ustawy, natomiast do likwidacji tworzenia
i przekształcenia zakładów opieki zdrowotnej w art. 36 u.z.o.z. Sąd Apelacyjny
przeoczył, że art. 8a u.z.o.z. stanowi, iż do publicznego zakładu opieki zdrowotnej
prowadzonego przez jednostkę badawczo rozwojową stosuje się wprost przepisy
ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, z zachowaniem przepisów o jednostkach
badawczo-rozwojowych.
Skoro więc WIM prowadzi działalność naukowo-badawczą i dydaktyczną
oraz działalność leczniczą na rzecz systemu ochrony zdrowia, a każda z tych
dziedzin ma odrębne, skomplikowane i nieprecyzyjne unormowania, to można
przyjąć założenie, że do pierwszej sfery należy stosować przepisy ustawy
o jednostkach badawczo- rozwojowych, a do drugiej przepisy dotyczące
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Zgodnie z art. 36 u.z.o.z., zarówno tworzenie, likwidacja jak i przekształcenie
publicznego zakładu opieki zdrowotnej następuje między innymi następuje
w drodze rozporządzenia właściwego organu administracji rządowej. Na mocy
takich aktów może nastąpić likwidacja dotychczasowego zakładu, związana
z powstaniem innego, w tym wypadku WPL „CePeLek” SP ZOZ (przekształcenie)
i utworzeniem nowego zakładu, tj. Wojskowego Instytutu Medycznego (tworzenie).
Wtedy akty prawne organu administracji rządowej muszą spełniać warunki
określone w art. 60 u.z.o.z.; powinny określać, w jaki sposób mienie
zlikwidowanego zakładu, tj. w tym wypadku CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ,
zostaje rozdysponowane, oraz kto ponosi odpowiedzialność za niepokryte
zobowiązania zlikwidowanego zakładu, a także wskazywać sposób przejścia
mienia na powstający zakład bądź powstające zakłady oraz kto przejmuje prawa
i obowiązki likwidowanego zakładu, w tym obowiązek dalszego spełniania
świadczeń zdrowotnych.
9
Jeżeli następuje tylko likwidacja (tzw. faktyczna) samodzielnego publicznego
zakładu opieki zdrowotnej, to rozporządzenie organu administracji rządowej określa
jedynie sposób rozdysponowania mienia likwidowanego zakładu i wobec utraty jego
bytu prawnego organ założycielski nie ma prawa wskazywania, kto przejmuje
zobowiązania, gdyż na podstawie art. 60 ust. 6 u.z.o.z. niezaspokojone z jego
majątku w toku procesu likwidacyjnego długi stają się obowiązkami Skarbu
Państwa (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2005 r., III CZP 34/05,
OSNC 2006, nr 6, poz. 97). W takim wypadku, gdy aktywa likwidowanego zakładu
przewyższają jego pasywa, w toku postępowania likwidacyjnego z majątku
likwidowanego podmiotu są zaspokajani wierzyciele zakładu i po ich zaspokojeniu
pozostały majątek staje się majątkiem organu założycielskiego (art. 53a ust. 2
u.z.o.z.).
Gdy natomiast rozporządzenie o likwidacji jest ściśle związane z podziałem,
połączeniem, tworzeniem, lub przekształceniem zakładu, to organ administracji
rządowej, likwidujący zakład w celu przekazania jego mienia w całości lub części
innemu lub innym tworzonym zakładom ma prawo wskazania (por. art. 60 ust. 4b
pkt 4 u.z.o.z.), który z nich i w jakiej części przejmie zobowiązania zlikwidowanego
zakładu (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2005 r., III CZP 54/05).
W takim wypadku art. 60 ust 6 u.z.o.z. nie ma zastosowania, gdyż w akcie
tworzącym zakład na bazie majątkowej likwidowanego samodzielnego publicznego
zakładu opieki zdrowotnej został określony podmiot odpowiadający za jego
zobowiązania i należności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2005 r.,
V CK 620/04 i z dnia 2 grudnia 2004 r., V CK 106/04, niepubl.).
Z ustaleń wynika ścisły związek pomiędzy zlikwidowaniem CSK WAM
z Polikliniką SP ZOZ oraz powstaniem WIM i CWPL „CePeLek” SP ZOZ, gdyż
nie miała miejsca likwidacja faktyczna mienia likwidowanego zakładu prowadząca
do zaspokojenia jego długów. Trzeba zgodzić się ze skarżącym, że § 5 ust. 2
rozporządzenia z dnia 10 marca 2000 r. nie ograniczył wynikającej z art. 60 ust.
4b pkt 4 u.z.o.z. kompetencji Ministra Obrony Narodowej do określenia następcy
prawnego zlikwidowano samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej i do
uczynienia tego wyłącznie w sposób generalny w jednym akcie normatywnym.
Z tego względu za dopuszczalny należy uznać zaistniały stan, w którym równolegle
10
w tym samym czasie zostają wprowadzone w życie dwa akty normatywne, których
celem i skutkiem jest kompleksowa regulacja zagadnień związanych
z przekształceniem, likwidacją działalności i następstwem prawnym dotychczas
działającego zakładu opieki zdrowotnej, tj. CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ.
W judykaturze wyjaśniono, że zasada, zgodnie z którą sukcesja uniwersalna
jest dopuszczalna tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie, pozostaje
nienaruszona, jeżeli ustawodawca zastrzega dla określonego organu uprawnienie
do wskazania ogólnego następcy prawnego (por. np. wyroki Sądu Najwyższego
z dnia 19 stycznia 2005 r., V CK 590/04 i z dnia 2 grudnia 2004 r., V CK 111/04,
niepubl.).
Z brzmienia § 5 pkt 1 rozporządzenia w sprawie utworzenia WIM wynika,
że nowoutworzona jednostka jest sukcesorem CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ.,
w treści bowiem tego przepisu określono, że Instytut przejmuje prawa i obowiązki
oraz należności i zobowiązania dotychczasowego zakładu opieki zdrowotnej
związane z mieniem, o którym mowa w § 4. Przy ustaleniu jego znaczenia trzeba
wziąć pod uwagę, że w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej ustawodawca nie
przywiązał zasadniczej wagi do cech podmiotowych zakładów, w tym cechy
normatywnej, jaką jest osobowość prawna, gdyż mogą one nawet działać jako
jednostki budżetowe. Zasadnicze znaczenie nadał jego cechom przedmiotowym,
decydującym o zdolności do wypełnienia zadań, skoro w art. 1 ust 1 u.z.o.z. przyjął
definicję, że zakład opieki zdrowotnej jest wyodrębnionym, organizacyjnie zespołem
osób i środków majątkowych utworzonym w celu udzielania świadczeń
zdrowotnych. Jeżeli do tego dodać, że w § 5 rozporządzenia w sprawie
przekształcenia wprost przewidziano, iż świadczenia zdrowotne w zakresie
działalności szpitalnej, będzie wykonywał osobom dotychczas z nich korzystających
WIM, przy czym nowo utworzony podmiot został nieodpłatnie wyposażony mienie
nieruchome i ruchome(w szpital kliniczny przy ul. Szaserów) należące dotychczas
do CSK WAM z Polikliniką SP ZOZ, to istniała podstawa do przyjęcia, że sporny
dług był związany z mieniem tego szpitala, tj. miał związek z udzielaniem
świadczeń zdrowotnych w tej jednostce. Przepis § 5 pkt 1 rozporządzenia
w sprawie utworzenia WIM nie operuje pojęciem zobowiązań w znaczeniu długów
„dotyczących przekazanego mienia”, lecz szerszym określeniem zobowiązań
11
związanych z mieniem szpitala. Uzasadniona jest więc interpretacja, że związek
ten jest funkcjonalny, tj. ma postać spełniania świadczeń zdrowotnych za pomocą
tego mienia. Przedmiotowe zobowiązanie dotychczasowego CSK WAM
z Polikliniką SP ZOZ dotyczyło niewątpliwie spełniania przez tego dłużnika
świadczeń zdrowotnych w szpitalu klinicznym przy ul. Szaserów w Warszawie
tj. za pomocą mienia, w które nieodpłatnie został wyposażony WIM.
Skarżący trafnie podniósł, że oprócz zawartych w § 1 rozporządzenia
w sprawie utworzenia WIM uregulowań natury ustrojowej lub określonych w § 3 i 4
regulacji w zakresie wyposażenia w składniki mienia, rozporządzenie
to uregulowało również tak istotne dla funkcjonowania zakładu oraz ciągłości
i sposobu wykonywania świadczeń medycznych zagadnienia, jak przejęcie
dotychczasowych pracowników SCK WAM z Polikliniką SP ZOZ, czy też
powierzenie funkcji kierowania WIM dotychczasowemu komendantowi
zlikwidowanego samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej. W tym
stanie rzeczy trzeba zgodzić się z zarzutem, że Sąd Apelacyjny, odmawiając
normie wynikającej z § 5 pkt 1 rozporządzenia w sprawie utworzenia WIM
charakteru regulacji ustanawiającej następstwo prawne CSK WAM z Polikliniką SP
ZOZ, dokonał ustalenia jej znaczenia w sposób węższy, aniżeli wynika
to z interpretacji językowej, której wynik jest zgodny z wykładnią funkcjonalną
i systemową. Należy podkreślić, że ustalenie znaczenia § 5 pkt 1 rozporządzenia
w sprawie utworzenia WIM nie mogło nastąpić bez odwołania się do unormowań
zawartych w przepisach wszystkich rozporządzeń.
Z tych powodów skarga kasacyjna została uwzględniona (art. 39815
§ 1
k.p.c.).
jz