Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 29 czerwca 2010 r.
I PK 44/10
Dopuszczalne jest zawarcie przez klub sportowy i profesjonalnego za-
wodnika piłki nożnej umowy cywilnoprawnej o świadczenie usług sportowych.
Przewodniczący SSN Romualda Spyt, Sędziowie SN: Bogusław Cudowski
(sprawozdawca), Zbigniew Hajn.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 czerwca
2010 r. sprawy z powództwa Roberta S. przeciwko Stowarzyszeniu Sportowemu
„O.K.S.” w B. o ustalenie istnienia stosunku pracy i zapłatę, na skutek skargi kasa-
cyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Tarnowie z dnia 20 października 2009 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Bochni wyrokiem z 9 czerwca 2009 r. oddalił po-
wództwo Roberta S. przeciwko Stowarzyszeniu Sportowemu „O.K.S.” w B. o ustale-
nie stosunku pracy i zapłatę. Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny. Dnia
2 lipca 2007 r. powód zawarł z pozwanym umowę reprezentowania barw klubowych.
Powód zobowiązał się do reprezentowania barw klubu i do gry w pierwszym zespole
seniorów piłki nożnej od 2 lipca 2007 r. do 30 czerwca 2008 r. Zawodnik zobowiąza-
ny był do systematycznego, zdyscyplinowanego i aktywnego uczestnictwa w proce-
sie szkolenia, bezwzględnej obecności na zajęciach praktycznych i teoretycznych,
udziału w zawodach i imprezach sportowych organizowanych przez klub, prowadze-
nia sportowego i higienicznego trybu życia, czynienia starań odnośnie do skutecznej
gry i pozostania w kadrze pierwszego zespołu seniorów, przestrzegania obowiązują-
cych przepisów PZPN, regulaminów i uchwał zarządu klubu. Klub przyznał zawodni-
kowi stypendium sportowe od 2 lipca 2007 r. do 30 czerwca 2008 r. w wysokości
1.600 zł netto za miesiąc na okres gry w pierwszym zespole i pozostawania w kadrze
2
zespołu. Istniała również możliwość uzyskania dodatkowych świadczeń pieniężnych
z tytułu czynnego uczestnictwa w rozgrywkach mistrzowskich i pucharowych (nagro-
dy meczowe). Świadczenia pieniężne mogły być zmniejszone lub cofnięte przez klub
w przypadku niespełnienia przez zawodnika nałożonych na niego obowiązków, na-
bytych kontuzji, wszelkich niedyspozycji, jak również uprawiania sportu i związanych
z nim urazów niepozostających w związku z reprezentacją barw klubu. W takim przy-
padku wypłacanie świadczeń nie mogło przekroczyć jednego miesiąca, licząc od za-
istnienia okoliczności. W czasie trwania umowy zawodnik nie mógł zmieniać barw
klubowych bez zgody klubu. Umowa mogła zostać za porozumieniem rozwiązana
przed okresem, na jaki została zawarta. W takim przypadku strony ustalały zasady
rozliczenia uzyskanych przez zawodnika świadczeń.
Powód nie podpisywał list obecności. Zawodnicy nie składali wniosków urlo-
powych. Powód otrzymał PIT od pozwanego. Sezon jesienny kończył się w listopa-
dzie, a wiosenny zaczynał się w marcu. W razie choroby przedkładano zwolnienie
lekarskie kierownikowi. Zawodnicy musieli stawiać się osobiście na treningi i mecze.
Kalendarz rozgrywek i treningów był wcześniej ustalany. Dyspozycje zawodnikom
wydawał trener. Przed podpisaniem umowy z 2 lipca 2007 r. powód był dwukrotnie
zatrudniany u pozwanego na podstawie umowy o pracę. Powód był zawodnikiem
pozwanego przez 2 lata zarówno gdy trwała umowa o pracę, jak i umowa reprezen-
towania barw klubowych. Od 1 września 2006 r. do 31 grudnia 2006 r. powód był
zatrudniony w Szkole Podstawowej [...] w P. na podstawie umowy o pracę na za-
stępstwo jako nauczyciel wychowania fizycznego. Od stycznia 2007 r. przez pół roku
nie pracował. Po zakończeniu drugiej umowy o pracę w pozwanym klubie powód
chciał ponownie podjąć pracę w szkole i tam podlegać ubezpieczeniu. Szkoła nie
zawarła z nim umowy od 1 lipca 2007 r., lecz od 1 września 2007 r. W związku z tym
powód miał wypłacane stypendium, a nie miał ubezpieczenia. Dlatego pozwany za-
warł z powodem umowę zlecenia na okres 2 miesięcy - lipca i sierpnia 2007 r. Od 1
września 2007 r. powód zatrudniony jest w szkole na podstawie umowy na czas nie-
określony jako nauczyciel. Został wtedy wyrejestrowany przez pozwanego z ubez-
pieczenia w O.K.S. Pozwany zawiera z zawodnikami tylko umowy reprezentowania
barw klubowych, a jeżeli zawodnik nie ma ubezpieczenia, to zawierane są dodatko-
wo inne umowy (umowy o pracę, ale częściej umowy zlecenia). Regułą jest, że za-
wodnicy posiadają ubezpieczenie z tytułu nauki lub zatrudnienia w innych podmio-
tach.
3
Powód przebywał na zwolnieniach lekarskich od 3 grudnia 2007 r. do 1 stycz-
nia 2008 r. i od 4 lutego 2008 r. do 31 marca 2008 r. w związku z zabiegiem diagno-
stycznym kolana, a następnie operacją kolana i rehabilitacją. Powód nie informował
pozwanego o zwolnieniu lekarskim i nie przesyłał kopii zaświadczeń lekarskich
stwierdzających jego niezdolność do pracy, które przedłożył w zatrudniającej go
szkole. Zdaniem powoda nie było takiej potrzeby.
Do końca sezonu 2007 r. powód grał wszystkie mecze w klubie. Kontuzja
wynikała zdaniem powoda z gry w klubie. Kontuzja była przewlekła. Już w trakcie
rundy jesiennej 2007 r., w dniu 7 stycznia 2008 r. powód poinformował prezesa i
członka zarządu klubu o potrzebie leczenia. Szczegółów na ten temat ani zaświad-
czenia lekarskiego nie przedstawił. W grudniu 2007 r. miał zabieg diagnostyczny, a 4
lutego 2008 r. operację kolana. Klub płacił powodowi stypendium do końca stycznia
2008 r. Od 1 lipca 2004 r. do 30 czerwca 2006 r. powód był też zatrudniony na pod-
stawie umowy o pracę na czas określony przez H.K. - Sportowa SA w K. w pełnym
wymiarze czasu pracy z możliwością 2 tygodniowego wypowiedzenia. Przedmiotem
umowy było profesjonalne uprawianie piłki nożnej. Umowa określała rodzaj umówio-
nej pracy - piłkarz piłki nożnej.
Apelację od wyroku wniósł powód, zarzucając: 1) naruszenie prawa material-
nego, poprzez niezastosowanie art. 22 § 1 k.p. oraz art. 22 § 11
k.p., błędne zasto-
sowanie art. 189 k.p.c., a także nierozpoznanie istoty sprawy, tj. niezbadanie, czy
stosunek prawny łączący strony zawiera elementy kształtujące stosunek pracy, o
których mowa w art. 22 § 1 k.p.; 2) naruszenie prawa procesowego, w szczególności
art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, w
szczególności polegające na nierozważeniu całokształtu zebranego w sprawie mate-
riału dowodowego; 3) niezgodność ustaleń faktycznych Sądu z materiałem dowodo-
wym zebranym w sprawie.
Wyrokiem z 20 października 2009 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Tarnowie: 1) uchylił zaskarżony wyrok w punkcie I w części obejmu-
jącej roszczenie o zasądzenie kwoty 8.000 zł, zniósł postępowanie w tym zakresie i
sprawę w tej części przekazał do ponownego rozpoznania i do orzeczenia o kosz-
tach procesu za instancję odwoławczą Sądowi Rejonowemu w Bochni Wydział Cy-
wilny, 2) oddalił apelację w pozostałej części, 3) zasądził od powoda na rzecz po-
zwanego 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za pierwsze instan-
cje w zakresie roszczenia o ustalenie.
4
W uzasadnieniu podkreślono przede wszystkim, że bezzasadny był zarzut na-
ruszenia art. 22 § 1 k.p. i art. 22 § 11
k.p. Trafne jest ustalenie Sądu Rejonowego, że
łączący strony stosunek prawny nie był stosunkiem pracy. Przepisy prawa z dzie-
dziny sportu i kultury fizycznej nie przewidywały i nie przewidują wymogu zawarcia
umowy o pracę pomiędzy klubem sportowym a zawodnikiem. Wynika to zarówno z
analizy przepisów uistawy z dnia 18 stycznia 1996 r. ustawy o kulturze fizycznej,
jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1675 ze zm. (w szczególności art. 22 ust.
2 w wersji sprzed nowelizacji z 2005 r.), jak i z ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o
sporcie kwalifikowanym, Dz.U. Nr 155, poz. 1298 ze zm. (w szczególności art. 3 pkt
5, art. 4 ust. 2 pkt 2, art. 28, art. 34). Wniosek ten potwierdza też treść aktu PZPN -
zasady regulujące stosunki pomiędzy klubem sportowym a zawodnikiem
profesjonalnym. Zaznaczono, że często tego rodzaju umowa, jaką zawarto pomiędzy
stronami, zawiera elementy umowy o pracę, jak i umowy cywilnoprawnej. Dla oceny
rodzaju stosunku prawnego decydujące jest wówczas, które cechy mają charakter
przeważający. Jeżeli umowa wykazuje cechy z jednakowym ich nasileniem, o jej
rodzaju decyduje zgodny zamiar stron i cel umowy, który może być wyrażony także
w nazwie umowy (wyroki Sądu Najwyższego z: 18 czerwca 1998 r., I PKN 191/98,
OSNAPiUS 1999 nr 14, poz. 449, 2 września 1998 r., I PKN 293/98, OSNAPiUS
1999 nr 18, poz. 582, 23 stycznia 2002 r., I PKN 786/00, OSNP 2004 nr 2, poz. 30).
Przypomniano, że o wyborze rodzaju podstawy prawnej zatrudnienia decydują
zainteresowane strony (art. 3531
k.c. w związku z art. 300 k.p.), kierując się nie tyle
przesłanką przedmiotu zobowiązania, ile sposobu jego realizacji (wyrok Sądu
Najwyższego z 13 kwietnia 2000 r., I PKN 594/99, OSNAPiUS 2001 nr 2, poz. 637)
oraz że zatrudnienie nie musi mieć charakteru pracowniczego.
Sąd podkreślił, że w sprawie strony kształtując łączący je stosunek prawny w
oparciu o prawo cywilne, a nie prawo pracy, nie naruszyły przepisów. Niewątpliwie
zamiarem stron było zawarcie umowy cywilnoprawnej, a nie stosunku pracy. Powód
miał pełną świadomość, jakiego typu stosunek prawny nawiązuje, czemu dał wyraz
podpisując kolejne umowy cywilnoprawne reprezentowania barw klubowych. W cza-
sie ich trwania powód nie kwestionował podstawy wykonywanych przez siebie na
rzecz pozwanego usług ani nie występował z żadnymi roszczeniami pracowniczymi.
Wcześniej zawierał też umowy o pracę z innym klubem sportowym. Miał świadomość
różnych podstaw zatrudnienia zawodników profesjonalnych. Również z pozwanym
oprócz wiążących go umów o reprezentowane barw klubowych zawierał umowy o
5
pracę oraz umowę zlecenia. Rozróżniał więc te podstawy zatrudnienia. Umowy o
pracę i zlecenia zawierane były tylko na okresy gdy nie był on zatrudniony jako nau-
czyciel w szkole. Strony chciały, aby dzięki tym dodatkowym umowom był on ubez-
pieczony. Wydaje się więc, że były to umowy pozorne, obejmowały bowiem fikcyjne
stanowiska pracy, których powód nie zajmował i takiej pracy nie wykonywał (pracow-
nik administracyjny). Zawarte umowy o pracę były pozorne, gdyż praca z nich wyni-
kająca nie była świadczona a powód jedynie wykonywał czynności wynikające z
umów o reprezentowanie barw klubowych. Niektóre z cech stosunku pracy wystąpiły.
Nie może to jednak prowadzić do uwzględnienia powództwa, ponieważ pozostałe
cechy wynikające z umowy temu się sprzeciwiały. Cechy stosunku pracy wymienione
w apelacji dotyczące podporządkowania, wykonywania pracy pod kierownictwem nie
mogą być decydujące w sprawie z uwagi na specyfikę umowy profesjonalnego piłka-
rza z klubem.
Powód wykonywał typowe czynności i obowiązki dla piłkarza uprawiającego
sport piłki nożnej w klubie sportowym. Każdy taki piłkarz - bez względu na rodzaj
wiążącej go z klubem sportowym umowy - jest w jakimś stopniu podporządkowany
trenerowi, zobligowany do wykonywania jego poleceń, stawiania się o określonych
porach na treningi i mecze. Wskazane cechy nie mogą przesądzać o kwalifikacji
umowy. Konieczna jest analiza pozostałych postanowień umownych. W innym przy-
padku, w zasadzie każdy piłkarz w Polsce związany umownie z klubem piłkarskim
byłby zatrudniony na podstawie stosunku pracy.
Oceny, czy cechy charakterystyczne dla stosunku pracy przeważają w umo-
wie należy dokonywać również w oparciu o inne niż wymienione przez apelującego
cechy charakterystyczne dla stosunku pracy. Dotyczy to bezwzględnej zasady od-
płatności (wyrok Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2000 r., I PKN 133/00, OSNAPiUS
2002 nr 14, poz. 326), obciążenia pracodawcy ryzykiem prowadzenia działalności
(wyroki Sądu Najwyższego z 20 marca 1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965 nr 9, poz.
157, z 2 grudnia 1975 r., I PRN 42/75, Służba Pracownicza 1976, nr 2), ciągłości
świadczenia pracy (wyroki Sądu Najwyższego z 27 lutego 1979 r., II URN 19/79,
Nowe Prawo 1981 nr 6, z 14 grudnia 1999 r., I PKN 451/99, OSNAPiUS 2001 nr 10,
poz. 337), wypłaty zasiłku chorobowego i korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia
społecznego (wyroki Sądu Najwyższego z 12 stycznia 1999 r., I PKN 535/98,
OSNAPiUS 2000 nr 5, poz. 175 i z 14 lutego 2001 r., I PKN 256/00, OSNAPiUS 2001
nr 23, poz. 564). W sprawie powyższe cechy nie występowały.
6
Z § 4 ust. 1 podpisanej przez strony umowy wynika, że stypendium sportowe
przysługuje za okres gry w I zespole i pozostawania w kadrze tego zespołu. Tym
samym, w przypadku odsunięcia od I zespołu i przesunięcia do II zespołu (rezerw)
uprawnienie do otrzymywania stypendium wygasa. Paragraf 5 umowy jest sprzeczny
z regulacjami prawa pracy, gdyż statuuje możliwość zmniejszania wypłacanego
świadczenia w przypadku niespełniania warunków umowy. Do stosunku prawnego
zastosowanie znajdował regulamin przyznawania świadczeń finansowych oraz na-
gród i system kar pieniężnych. Jest to regulacja całkowicie odrębna, nieznana w
prawie pracy. Z § 6 umowy wynika, że ryzyko socjalne leżało po stronie powoda, a
nie pozwanego. O. Klub Sportowy nie ponosił również ryzyka osobowego (odpo-
wiedzialność pracodawcy za zachowania pracowników i wyrządzone przez nich
szkody wywołane wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków
pracowniczych), gdyż nie odpowiadał za szkody wyrządzone przez swoich piłkarzy.
W sprawie nie można mówić o ciągłości świadczenia pracy. Terminy wykonywania
pracy powoda wyznaczane były terminarzem rozgrywek, a w okresie listopad-marzec
następowała przerwa pomiędzy rundami i w realizacji świadczenia. Inaczej niż w sto-
sunkach pracowniczych była uregulowana kwestia wypłaty zasiłku chorobowego i
korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego (§ 6 umowy). Przeciwko
istnieniu stosunku pracy przemawia brak urlopów wypoczynkowych, list obecności,
obowiązującego wymiaru czasu pracy. Nie ma na przykład podstaw do określenia, w
jakim wymiarze czasu pracy miałby powód pracować.
Sąd podkreślił, że rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji w zakresie rosz-
czenia powoda o zasądzenie na jego rzecz żądanej kwoty podlega uchyleniu ze
względu na nieważność postępowania (art. 379 pkt 4 k.p.c.). Sąd Rejonowy w skła-
dzie przewodniczący i dwóch ławników orzekł o roszczeniu cywilnoprawnym. Jest to
niezgodne z art. 47 § 1 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2006 r., I PK
146/05, OSNP 2007 nr 5-6, poz. 67). W zwykłym postępowaniu cywilnym obowiązuje
zasada rozpoznania sprawy przez jednego sędziego (art. 47 § 1 k.p.c.).
Powyższy wyrok skargą kasacyjną zaskarżył w części (pkt 2, 3 wyroku) po-
wód. Zarzucono naruszenie prawa materialnego, tj. art. 22 § 1 i art. 22 § 11
k.p., po-
przez uznanie, że pomimo zobowiązania się do wykonywania na rzecz pracodawcy
za wynagrodzeniem i pod jego kierownictwem określonego rodzaju pracy w czasie i
miejscu przez niego wskazanym osoba zobowiązana nie pozostaje w stosunku
7
pracy, lecz w stosunku cywilnoprawnym. Naruszenie prawa materialnego polegać
ma również na niewłaściwej subsumcji.
Wniesiono o: 1) przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na rozprawie w
związku z wystąpieniem w sprawie istotnych zagadnień prawnych. Sformułowano je
w następujący sposób: a) czy poza cechami wymienionymi w art. 22 § 1 k.p. istnieją
inne cechy konstytutywne dla stosunku pracy oraz czy istnieje katalog zamknięty
tych cech?, b) czy dopuszczalne jest alternatywne zawieranie umowy cywilnoprawnej
lub umowy o pracę przy wykonywaniu tej samej rodzajowo pracy?, 2) uchylenie wy-
roku Sądu Okręgowego w części (pkt 2, 3 wyroku) oraz przekazanie sprawy do po-
nownego rozpoznania temu Sądowi lub orzeczenie przez Sąd Najwyższy co do istoty
sprawy przez uznanie, że stosunek pomiędzy stronami był stosunkiem pracy, 3) ob-
ciążenie pozwanego kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego
według norm przepisanych.
W uzasadnieniu podkreślono, że w sprawie decydujące znaczenia dla ustale-
nia istnienia stosunku pracy ma zamknięty katalog przesłanek (elementów) stosunku
pracy z art. 22 § 1 k.p. Jednocześnie z powołaniem się na wyroki Sądu Najwyższego
z 23 października 2006 r., I PK 110/06, z 11 września1997 r., II UKN 232/97
(OSNAPiUS 1998 nr 13, poz. 407) stwierdzono, że konstytutywnymi cechami sto-
sunku pracy są: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podpo-
rządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko zwią-
zane z zatrudnieniem i odpłatny charakter zatrudnienia, wykonywanie pracy zmiano-
wej, dyspozycyjność i podporządkowanie pracodawcy. W opinii skarżącego elementy
te wystąpiły w niniejszej sprawie. W ocenie skarżącego cechy charakterystyczne dla
stosunku pracy, o których mowa w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego, nie są
cechami, które decydują o tym, czy dany stosunek prawny jest stosunkiem pracy i
które należy ustalać w drodze postępowania dowodowego w sprawie o ustalenie.
Stanowią one pochodną stosunku pracy, który konstytuuje się przy zaistnieniu prze-
słanek, o których mowa w normie zawartej w przepisie art. 22 § 1 k.p. Innymi słowy,
jeśli pomiędzy stronami zachodzą przesłanki z art. 22 § 1 k.p., to ex lege powstały w
ten sposób stosunek pracy generuje cechy w postaci: bezwzględnego obowiązywa-
nia zasady odpłatności, obciążenia pracodawcy ryzykiem prowadzenia działalności,
ciągłości świadczenia pracy, obowiązku wypłaty zasiłku chorobowego i korzystania
ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a także obowiązek udzielania urlopów
8
wypoczynkowych, prowadzenia list obecności oraz klarownego oznaczania wymiaru
czasu pracy przez pracodawcę.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna okazała się nie mieć uzasadnionych podstaw. Skarżący za-
rzucił naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 22 § 1 oraz 22 § 11
k.p. W
sprawie chodziło więc zasadniczo o rozstrzygnięcie o charakterze stosunku zatrud-
nienia powoda. W skardze kasacyjnej podniesiono też, że w sprawie występuje
istotne zagadnienie prawne. Skarżący przyjmuje, że art. 22 § 1 k.p. zawiera za-
mknięty katalog cech stosunku pracy. Jest to założenie błędne. Z powołanych orze-
czeń Sądu Najwyższego nie wynika bowiem, że przepis ten wymienia enumeratyw-
nie wszystkie cechy stosunku pracy. Jak wiadomo rozróżnienie umowy o pracę od
umów o charakterze cywilnoprawnym wymaga często uwzględnienia również innych
elementów mogących decydować o rozstrzygnięciu. Problematyka powyższa była
wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Sądu Najwyższego i wypowiedzi doktryny
prawa pracy. Pomimo tego dorobek ten nie jest wystarczający do jednoznacznego
rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy bez uwzględnienia okoliczności faktycznych
każdego przypadku. Wynika z powyższego, że decydujące znaczenie dla rozstrzy-
gnięcia o charakterze zatrudnienia mają ustalenia faktyczne dotyczące wszelkich
warunków i okoliczności związanych ze świadczoną pracą. Zgodnie z art. 22 § 11
k.p.
zatrudnienie w warunkach określonych w art. 22 § 1 jest zatrudnieniem na podstawie
stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Tak więc jeżeli
świadczona praca spełnia warunki przypisane stosunkowi pracy możliwe jest roz-
strzygnięcie, że wiążąca strony umowa nie jest umową cywilnoprawną, a umową o
pracę. W tego rodzaju sprawie punktem wyjściowym zawsze będzie treść przepisu
art. 22 § 1 k.p. Z reguły konieczne jest także odwołanie się do dorobku orzecznicze-
go Sądu Najwyższego i doktryny prawa pracy. Należy także zauważyć, że przepis
art. 22 § 11
k.p. nie stwarza domniemania prawnego zawarcia umowy o pracę (tak
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 września 1998 r., II UKN 229/98, OSNAPiUS
1999 nr 19, poz. 627). Ostatecznie należy przyjąć, że dla rozstrzygnięcia o charakte-
rze umowy o świadczenie pracy konieczne jest ustalenie, które z cech mają przewa-
żający charakter (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 września 1998 r., I PKN
334/98, OSNAPiUS 1999 nr 20, poz. 646).
9
Sąd Okręgowy ustalił, że cechy świadczonej pracy nie spełniały warunków za-
trudnienia pracowniczego. W szczególności chodziło tu o możliwość zawieszenia
stypendium sportowego oraz możliwość jego zmniejszenia, czy brak ryzyka socjal-
nego po stronie podmiotu zatrudniającego i ciągłości świadczenia pracy. Jedynie z
tych względów było możliwe stwierdzenie cywilnoprawnego charakteru łączącej
strony umowy o reprezentowanie barw klubowych.
Ponadto Sąd drugiej instancji trafnie podjął i obszernie uzasadnił drugi z ele-
mentów mogących decydować o rozstrzygnięciu w tej sprawie. W chwili obecnej
obowiązujące przepisy ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej, jak i
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym nie przewidują, aby umowa
pomiędzy klubem a zawodnikiem była umową o pracę. Wcześniejsza wersja przepi-
su art. 22 ust. 2 pierwszej z powołanych ustaw przewidywała wprost dopuszczalność
zawarcia z profesjonalnym zawodnikiem umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.
Sąd Okręgowy trafnie przyjął więc, że o wyborze podstawy prawnej zatrudnienia
mogą decydować same zainteresowane strony (art. 3531
k.c. w związku z art. 300
k.p.). Możliwość taka jest akceptowana zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego,
jak i w doktrynie prawa pracy. W szczególności dotyczy to zatrudnienia o charakterze
nietypowym. W niektórych przypadkach nie jest więc kwestionowana dopuszczal-
ność dowolnego wyboru podstawy prawnej wykonywania pracy (rodzaju umowy).
Przykładem może tu być zatrudnianie radców prawnych. Z reguły w każdym zatrud-
nieniu nietypowym występują cechy pracownicze, jak i cywilnoprawne. Ponieważ
umowa o zatrudnienie nie może mieć charakteru mieszanego decydujące znaczenie
ma w tego rodzaju przypadkach wola stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13
kwietnia 2000 r., I PKN 594/99, OSNAPiUS 2001 nr 21, poz. 637, wyrok Sądu Naj-
wyższego z dnia 9 grudnia 1999 r., I PKN 432/99, OSNAPiUS 2001 nr 9, poz. 310,
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 r., III PK 38/09 - niepublikowa-
ny, czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2006 r., I PK 146/05, OSNP 2007
nr 5-6, poz. 67). Z ustaleń faktycznych jednoznacznie wynika, że zamiarem stron
było zawarcie umowy cywilnoprawnej. Nie można także mieć wątpliwości, że powód
miał pełną świadomość tego wyboru i jego skutków. Tak więc z uwagi na to, że za-
warta umowa nie spełniała cech umowy o pracę możliwe było skuteczne zawarcie
umowy cywilnoprawnej. Decydujące znaczenie miała więc w tym przypadku wola
stron zawieranej umowy o reprezentowanie barw klubowych przez profesjonalnego
zawodnika.
10
Reasumując należy stwierdzić, że jest dopuszczalne zawarcie przez strony
(klub sportowy i profesjonalnego zawodnika piłki nożnej) nienazwanej umowy cywil-
noprawnej o świadczenie usług sportowych (por. W. Cajsel: Podstawy prawne za-
trudniania zawodników profesjonalnych, Toruń 2004, s. 17 - 24). Z uwagi na liczne
nietypowe elementy tego rodzaju zatrudnienia można nawet powiedzieć, że wola
stron powinna mieć zawsze decydujące znaczenie.
Tak więc należało uznać, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, gdyż nie
zostały naruszone wskazane w skardze kasacyjnej przepisy prawa materialnego.
Z tych względów, na podstawie art. 39814
k.p.c. orzeczono jak w sentencji wy-
roku.
========================================