Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 60/10
POSTANOWIENIE
Dnia 24 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Budowlanego S.(...) Spółki z o.o. w B.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w K.
o zmianę treści umowy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 24 września 2010 r.,
zażalenia strony pozwanej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punktach I i III wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 3 marca 2010 r., sygn. akt I ACa (…),
I. odrzuca zażalenie na postanowienie rozstrzygające o zwrocie kosztów
procesu zawarte w pkt. I (pierwszym) wyroku;
II. uchyla postanowienie zawarte w pkt. III (trzecim) wyroku i w tym zakresie
przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
Pozwana Spółdzielnia zaskarżyła zażaleniem skierowanym do Sądu
Najwyższego postanowienie w przedmiocie orzeczenia o zwrocie kosztów procesu od
powoda na rzecz pozwanej, zawarte w pkt I i III sentencji wyroku Sądu Apelacyjnego z
dnia 3 marca 2010 roku [sygn. akt I ACa (…)]. Żaląca zarzuciła nieprawidłowe
2
rozliczenie kosztów procesu wskutek niezasądzenia wszystkich należnych jej kosztów
procesu i wniosła o zasądzenie innych wyższych kwot. Pozwana twierdzi, że Sąd drugiej
instancji, oddalając powództwo wyrokiem reformatoryjnym i orzekając o kosztach nie
uwzględnił pełnej kwoty zaliczki wpłaconej przez pozwaną na poczet sporządzenia opinii
biegłego sądowego, a nadto nie dokonał rozliczenia kosztów w postaci uiszczonej przez
pozwaną opłaty od uwzględnionej w całości apelacji, orzekając tylko o kosztach
zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Powód w odpowiedzi na zażalenie wniósł o jego oddalenie i o zasądzenie
kosztów postępowania zażaleniowego, twierdząc m.in. że w zasądzonej kwocie kosztów
procesu za drugą instancję mieści się część uiszczonej przez pozwanego opłaty od
apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie w części dotyczącej rozstrzygnięcia
o kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym (pkt III sentencji wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 3 marca 2010 roku), zaś w części dotyczącej rozstrzygnięcia o
kosztach procesu przed Sądem pierwszej instancji (pkt I sentencji przywołanego
wyroku) podlega ono odrzuceniu, jako niedopuszczalne ze względu na treść art. 3941
§
1 pkt 2 k.p.c.
Podniesione przez skarżącego zarzuty kwestionujące prawidłowość
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego nie są możliwe
do jednoznacznej ich oceny i weryfikacji ze względu na nadmierną zwięzłość
uzasadnienia rozstrzygnięcia o kosztach tego postępowania, ograniczającego się do
jednego zdania: „O kosztach postępowania postanowiono na podstawie art. 98 k.p.c.”
(por. postanowienie SN z dnia 22 kwietnia 2010 roku, sygn. akt II CZ 1/10, niepubl.).
Ponieważ strona powodowa okazała się stroną przegrywającą sprawę
w następstwie wyroku reformatoryjnego Sądu odwoławczego, to z mocy artykułu 98
k.p.c., obowiązana jest zwrócić pozwanej na jej żądanie koszty procesu niezbędne do
celowego dochodzenia praw przez pozwaną i jej celowej obrony (por. postanowienie SN
z dnia 1 lutego 2010 roku, sygn. akt V CZ 1/10, niepubl. postanowienie SN z dnia 7 maja
2010 roku, sygn. akt III CZ 12/10, niepubl.). W tej sytuacji zadaniem Sądu drugiej
instancji powinna więc być ocena niezbędności kosztów poniesionych przez pozwaną.
Wynik procesu w przedmiotowej sprawie dowiódł celowości i niezbędności uiszczenia
przez pozwaną opłaty od uwzględnionej w całości apelacji w wysokości 8.471 zł, która to
kwota – co oczywiste - nie została uwzględniona w całości w zasądzonych w wysokości
3
5400 złotych kosztach procesu przed Sądem drugiej instancji, bo obejmujących
wyłącznie koszty zastępstwa procesowego.
Odnośnie zaś do zaskarżonego przez pozwaną rozstrzygnięcia Sądu
odwoławczego o kosztach procesu przed Sądem pierwszej instancji, w następstwie
wydania orzeczenie reformatoryjnego, podnieść należy, że takie rozstrzygnięcie nie jest
orzeczeniem co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu
pierwszej instancji, a zatem - ze względu na treść art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. - nie podlega
ono kontroli Sądu Najwyższego. W judykaturze zwraca się słusznie uwagę, że sądem
pierwszej instancji rozstrzygającym o kosztach procesu jest ten sąd, do którego kognicji
należy orzekanie po raz pierwszy o zwrocie tych kosztów. Zażalenie do Sądu
Najwyższego służy zatem tylko na postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów
procesu i to w takim zakresie, w jakim mogło być ono wydane przez ten sąd w
orzeczeniu kończącym postępowanie apelacyjne. W konsekwencji zażalenie do Sądu
Najwyższego na podstawie art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. przysługuje na postanowienie sądu
drugiej instancji o kosztach postępowania apelacyjnego, a także o kosztach
postępowania kasacyjnego w przypadku uprzedniego uchylenia przez Sąd Najwyższy
wyroku sądu drugiej instancji i przekazania sprawy temu sądowi do ponownego
rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 108 § 2 w
zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c., por. postanowienie SN z dnia 23 czerwca 2010 roku,
sygn. akt II CZ 45/10, niepubl.). Orzeczenia o kosztach postępowania przed Sądem
pierwszej instancji, wydanego w konsekwencji reformatoryjnego orzeczenia przez Sąd
drugiej instancji, nie można zatem uznać za orzeczenie tego sądu co do kosztów
procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia przez sąd pierwszej instancji, a tym
samym za orzeczenie na które, zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., przysługuje
zażalenie do Sądu Najwyższego. Sąd odwoławczy rozstrzygając bowiem o kosztach
procesu przed Sądem pierwszej instancji rozstrzyga w istocie o kosztach procesu, które
były uprzednio przedmiotem rozstrzygnięcia przez Sąd pierwszej instancji.
Wniesione zażalenie w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach procesu w
postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji (pkt I sentencji wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 3 marca 2010 roku) podlega jako niedopuszczalne odrzuceniu na
podstawie art. 3941
§ 3 zw. z art. 39821
i art. 373 k.p.c., zaś w części dotyczącej
rozstrzygnięcia o kosztach procesu przed Sądem drugiej instancji (pkt III sentencji
wyroku) podlega ono uwzględnieniu stosownie do art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39815
§
4
1 k.p.c. W przedmiocie kosztów postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie
art. 108 § 2 k.p.c.