Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CNP 40/10
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z wniosku I. C.
przy uczestnictwie D. R., K. M., J. M., M. M., K. M., S. M. i M. M.
o dział spadku po zmarłych D. i R. M.,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19 listopada 2010 r.,
na skutek skargi uczestniczki D. R.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Rejonowego w M. z dnia 14 marca 2008 r., sygn. akt I Ns (…)
[WSC (…)],
odrzuca skargę i nie obciąża uczestniczki D. R. kosztami postępowania
wywołanego wniesieniem skargi.
Uzasadnienie
Uczestniczka postępowania D. R. wniosła skargę o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w M. z 14 marca 2008 r.
wydanego w sprawie z wniosku I. C. przy uczestnictwie D. R., K. M., J. M., S. M. i M. M.
o dział spadku.
Skarżąca wskazała, że od powyższego orzeczenia nie wniosła środka
odwoławczego oraz, że nie przysługuje jej żaden inny środek prawny. Jej zdaniem
niezgodność z prawem zaskarżonego orzeczenia wynika z naruszenia podstawowych
2
zasad porządku prawnego zaś wniesienie skargi od orzeczenia Sądu pierwszej instancji
uzasadnione jest dodatkowo faktem wystąpienia wyjątkowego wypadku. Wyjaśniła, że w
postępowaniu, którego skarga dotyczy nie była reprezentowana przez zawodowego
pełnomocnika i mając zaufanie do Sądu i jego rozstrzygnięcia nie skorzystała z
przysługującego jej środka odwoławczego. O oczywistym błędzie Sądu dowiedziała się
dopiero z apelacji wnioskodawczyni I. C., której sytuacja w postępowaniu była
identyczna. Sąd Okręgowy na skutek apelacji wnioskodawczyni zmienił orzeczenie
Sądu Rejonowego poprawiając oczywistą niezgodność orzeczenia z ustaleniami
poczynionymi przez Sąd pierwszej instancji w zakresie wartości nieruchomości i
wysokości udziału przypadającego I. C., co w ocenie skarżącej również świadczy o tym,
że zaskarżone orzeczenie jest niezgodne z prawem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
przysługuje od prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy wydanego w
postępowaniu nieprocesowym przez sąd drugiej instancji, gdy przez jego wydanie
stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze
przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe (art. 5192
§ 1
k.p.c.). Na zasadzie wyjątku od powyższej reguły skargę można wnieść od
postanowienia sądu pierwszej instancji, jeżeli strony nie skorzystały z przysługujących
im środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze
innych przysługujących stronie środków prawnych. W takiej sytuacji dopuszczalność
skargi uzależniona jest od kumulatywnego spełnienia dwóch dodatkowych przesłanek,
tj. istnienia wyjątkowego wypadku oraz występowania niezgodności z prawem o
kwalifikowanym charakterze, wynikającej z naruszenia podstawowych zasad porządku
prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela (art. 5192
§ 2
k.p.c.).
W ugruntowanym już orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że za
wyjątkowy wypadek, o którym mowa w art. 5192
§ 2 k.p.c. (art. 4241
§ 2 k.p.c.) można
uznać np. nieskorzystanie przez stronę z przysługującego jej środka zaskarżenia z
powodu ciężkiej choroby, katastrofy, klęski żywiołowej lub błędnej informacji udzielonej
przez pracownika sądu, a zatem, że w przepisie tym chodzi o sytuacje, gdy nie
skorzystanie z przysługującego stronie środka odwoławczego spowodowane było
wyjątkowymi okolicznościami, które obiektywnie uniemożliwiały jej wniesienie tego
środka (zob. np. postanowienie SN z 2 lutego 2006 r., I CNP 4/06, OSNC 2006, nr 6,
3
poz. 113; postanowienie SN z 19 października 2006 r., III BU 2/06, OSNP 2007, nr 17-
18, poz. 263; postanowienie SN z 22 marca 2007 r., II CNP 35/07, nie publ;
postanowienie SN z 12 grudnia 2007 r., I CNP 111/07, nie publ; postanowienie SN z 27
listopada 2008 r., II CNP 105/08, nie publ; wyrok SN z 24 czerwca 2009 r., I CNP 28/09,
nie publ.).
Skarżąca wnosząc skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem postanowienia
Sądu Rejonowego w M. nie wykazała, że występuje wyjątkowy wypadek uzasadniający
dopuszczalność skargi. Przytoczona przez nią argumentacja zmierza co najwyżej do
wykazania, że niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad
porządku prawnego oraz naruszenia konstytucyjnych wolności i praw człowieka i
obywatela. Zdaniem skarżącej uchybienia, których dopuścił się Sąd pierwszej instancji
skutkowały naruszeniem art. 45 ust. 1 Konstytucji RP jak również art. 6 Konwencji o
Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Skarżąca nie wykazała natomiast,
że istnieją okoliczności, z których wynikałoby, że nie skorzystanie z przysługującego
środka odwoławczego, a konkretnie z apelacji spowodowane było wyjątkowymi
okolicznościami, które obiektywnie uniemożliwiały jej wniesienie tego środka prawnego.
Przeciwnie, sama skarżąca w uzasadnieniu skargi wyjaśniła, że mając zaufanie do
orzeczenia Sądu nie skorzystała z przysługującego jej środka odwoławczego. Jak
wynika z uzasadnienia skargi, skarżąca miała nie tylko świadomość, że przysługuje jej
środek odwoławczy, ale również miała wiedzę o tym, że środek taki wniosła jej siostra,
uczestniczka postępowania I. C. Dopiero w momencie, gdy wniesiona przez
uczestniczkę postępowania apelacja okazała się skuteczna, skarżąca postanowiła
zaskarżyć przedmiotowe orzeczenie, którego wcześniej nie kwestionowała. Powyższe
okoliczności, jak również fakt, że w postępowaniu, w którym wydane zostało zaskarżone
orzeczenie skarżąca nie była reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, nie
stanowią wyjątkowego wypadku w rozumieniu art. 5192
§ 2 k.p.c.
Zważyć też należy, że zgodnie z treścią przepisu art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c., na
wnoszącym skargę ciąży obowiązek wykazania, że wzruszenie zaskarżonego
orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Obowiązkiem
wnoszącego skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
jest przeprowadzenie wywodu, z którego wynikałoby, że konkretny środek (środki) nie
jest dopuszczalny albo, że z innych względów nie mógłby odnieść skutku. Należy przy
tym podkreślić, że artykuł 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c., wyraźnie wskazuje, że okoliczność ta ma
zostać przez skarżącego „wykazana”. Nie wystarczy zatem samo twierdzenie
4
skarżącego nie poparte w tym zakresie stosowną argumentacją i przytoczeniem
właściwych przepisów prawnych (por. post. SN z 17 sierpnia 2005 r., I CNP 5/05, OSNC
2006, nr 1, poz. 17; post. SN z 22 listopada 2006 r., V CNP 140/06, nie publ; post. SN z
30 stycznia 2008 r., V CNP 199/07, nie publ.). Skarżąca nie przytoczyła jednak, w tym
zakresie, żadnej argumentacji prawnej ograniczając się do gołosłownego stwierdzenia,
że nie wniosła środka odwoławczego i nie przysługuje jej żaden inny środek prawny.
Skarżąca, w szczególności nie odniosła się do skargi o wznowienie postępowania, która
przysługuje uczestnikowi postępowania nieprocesowego na podstawie art. 524 k.p.c.
Brak wykazania tej przesłanki powoduje to, że skarga dotknięta jest tzw. brakiem
istotnym, nienaprawialnym i podlega odrzuceniu, bez wzywania do jego usunięcia – art.
4248
§ 1 k.p.c. (por. post. SN z 12 czerwca 2006 r., I CNP 21/06, nie publ., post. SN z
27 lipca 2006 r., III CNP 34/06, nie publ., post. SN z 17 stycznia 2007 r. I CNP 76/06, nie
publ.).
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy na podstawie art. 4248
§ 1 i 2 k.p.c.
w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji rozstrzygając o kosztach postępowania
na podstawie art. 102 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13