Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 461/10
POSTANOWIENIE
Dnia 21 grudnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa „F.” Zakładu Produkcji Mebli Spółki z o.o.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń SA
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 grudnia 2010 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 21 kwietnia 2010 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
2
Uzasadnienie
Powód „F.” Zakład Produkcji Mebli Sp. z o.o. wniósł skargę kasacyjną od
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 21 kwietnia 2010 r. Zaskarżone orzeczenie
zapadło w sprawie przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. w
Warszawie o zapłatę odszkodowania z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności
cywilnej radcy prawnego, który reprezentował powoda w dwóch procesach
sądowych i popełnił – zdaniem powoda – błędy, które spowodowały szkodę w
postaci zasądzenie od powoda dochodzonych roszczeń i konieczności ich zapłaty.
Sąd pierwszej instancji uwzględnił w całości zgłoszone roszczenie, natomiast Sąd
Apelacyjny po rozpatrzeniu apelacji pozwanego zmienił to orzeczenie, w ten
sposób, że powództwo oddalił.
Sąd Apelacyjny, przeciwnie niż Sąd Okręgowy, ocenił, że złożenie przez
radcę prawnego sprzeciwu od nakazu zapłaty w dwóch sprawach skierowanych
przeciwko powodowi, bez dołączenia aktualnego odpisu z rejestru przedsiębiorców
wykazującego osoby uprawnione do reprezentowania mocodawcy, które
spowodowało odrzucenie sprzeciwów na podstawie art. 4798a
k.p.c.
i uprawomocnienie się nakazów (a w konsekwencji zapłatę przez powoda
zasądzonej łącznie kwoty 101.425,87 zł) nie było wypadkiem rodzącym
odpowiedzialność ubezpieczeniową pozwanego. Sąd wskazał, że wykładnia
art. 4798a
k.p.c. była niejednolita, o czym świadczy fakt przedstawienia przez sądy
odwoławcze pytań prawnych dotyczących zastosowania powyższego przepisu
w wypadkach, kiedy pomimo złożenia pełnomocnictwa nie zostały przedłożone
dokumenty wykazujące należyte umocowanie pełnomocnika przez mocodawcę.
Uchwały Sądu Najwyższego wyjaśniające tę kwestię zapadły dopiero później, już
po złożeniu sprzeciwów, które zostały odrzucone. W tej sytuacji, zdaniem Sądu
Apelacyjnego, stanowisko zajęte przez pełnomocnika powoda było jednym
z możliwych do przyjęcia w świetle wykładni art. 4798a
k.p.c. i nie świadczyło
o niezachowaniu należytej staranności. Nie można także pominąć okoliczności, że
przepis ten został ostatecznie uznany za niezgodny z Konstytucją przez Trybunał
Konstytucyjny. Sąd odwoławczy uznał także, że pomiędzy szkodą a działaniem
3
radcy prawnego nie zachodzi normalny związek przyczynowy, gdyż niezłożenie
odpisu rejestru przedsiębiorców nie powinno skutkować odrzuceniem sprzeciwu.
Zwrócił też uwagę, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego otworzyło możliwość
wznowienia postępowania w obu przegranych przez powoda sprawach, jednak
powód nie złożył wniosku o wznowienie. Wreszcie Sąd Apelacyjny zauważył, że nie
ma pewności, iż powód w wypadku skutecznego wniesienia sprzeciwów wygrałby
spory, skoro rezultaty innych analogicznych procesów, w których nie doszło do
odrzucenia środków zaskarżenia, były różne i niekoniecznie korzystne dla Zakładu
„F”. Powód nie wykazał więc w istocie wielkości ewentualnie poniesionej szkody.
Skarga kasacyjna powoda została oparta na podstawie naruszenia prawa
materialnego – art. 822 k.c. w związku z art. 805 k.c. i z art. 471 k.c., przez ich
błędną wykładnię i przyjęcie, że niedołączenie odpisu z rejestru przedsiębiorców do
sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym przez radcę
prawnego nie stanowi błędu profesjonalnego pełnomocnika i nie jest nienależytym
wykonaniem zobowiązania do zastępstwa procesowego, a w konsekwencji nie
uzasadnia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, w którym radca prawny był
ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej; oraz przez przyjęcie, że
powodowi nie została wyrządzona szkoda.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości
i oddalenie apelacji pozwanego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
w całości i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna ukształtowana została w przepisach kodeksu
postępowania cywilnego jako środek odwoławczy o szczególnym charakterze,
nakierowany na ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa
i jednolitości wykładni, nie zaś jako ogólnie dostępny środek zaskarżenia orzeczeń
nie satysfakcjonujących stron. Realizacji tego celu służy instytucja tzw. przedsądu,
ustanowionego w art. 3989
k.p.c., w ramach którego Sąd Najwyższy dokonuje
wstępnej oceny sprawy przedstawionej mu ze skargą kasacyjną. Zakres
przeprowadzanego badania jest ograniczony do oceny, czy w sprawie występują
4
przewidziane w art. 3989
§ 1 pkt 1 – 4 k.p.c. okoliczności uzasadniających przyjęcie
skargi do rozpoznania.
Skarżący uzasadnił potrzebę przyjęcia jego skargi przyczynami
przewidzianymi w art. 3989
§ 1 pkt 1 i 4 k.p.c., to znaczy:
- występowaniem w sprawie istotnych zagadnień prawnych, sprowadzających się
do konieczności udzielenia przez Sąd Najwyższy odpowiedzi na następujące
pytania: „czy niedołączenie do sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego
w postępowaniu upominawczym dokumentu wykazującego umocowanie
organu do udzielenia pełnomocnictwa procesowego w rozumieniu art. 68 k.p.c.
stanowi błąd profesjonalnego pełnomocnika uzasadniający w sytuacji
odrzucenia przez sąd na podstawie wówczas obowiązującego przepisu
art. 4798a
§ 5 k.p.c. jego odpowiedzialność odszkodowawczą?” oraz „czy
jednostka, która wytoczyła powództwo przeciwko ubezpieczycielowi
profesjonalnego pełnomocnika procesowego, który popełnił błąd wykonując
zastępstwo procesowe, polegający na nie dołączeniu odpisu KRS zgodnie
z art. 68 k.p.c. w wyniku czego sprzeciw od nakazu zapłaty został odrzucony
a jednostka zobowiązana do zapłaty, powinna była wznowić postępowanie
cywilne w sytuacji, gdy po wytoczeniu powództwa, doręczeniu pozwanemu
pozwu oraz otwarciu rozprawy został wydany wyrok Trybunału Konstytucyjnego,
który uznał za niezgodny z Konstytucją RP przepis, który był podstawą
odrzucenia a limine sprzeciwu od nakazu zapłaty?”.
- oczywistą zasadnością skargi, która wynika z faktu, że sąd drugiej instancji
błędnie uznał, że niezastosowanie się przez radcę prawnego do wyraźnej
i ustalonej w orzecznictwie dyspozycji obowiązującego wówczas art. 4798a
§ 5
k.p.c., nie stanowi błędu pełnomocnika, lecz możliwy do przyjęcia pogląd
prawny w danej sprawie, a w związku z tym po odrzuceniu tak złożonego
sprzeciwu i nastąpieniu szkody po stronie strony tak reprezentowanej, nie
uzasadnia roszczenia odszkodowawczego.
Zagadnienie, którego wyjaśnienie skarżący uważa za istotne nie spełnia
wymaganych kryteriów, to znaczy nie dotyczy kwestii nowych, nierozwiązanych
dotąd w orzecznictwie, ważnych dla rozwoju prawa, bądź też o precedensowym
5
charakterze, którego wyjaśnienie ma znaczenie nie tylko dla rozstrzygnięcia
konkretnej sprawy, ale także dla innych podobnych spraw. Tymczasem kwestie,
które wskazuje skarżący nie stanowią problemów tego rodzaju, lecz sprowadzają
się do powtórzenia zarzutów podniesionych w ramach podstaw kasacyjnych
i żądania rozpatrzenia tych zarzutów. Dotyczą zatem jedynie kwestii subsumcji
ustalonego stanu faktycznego pod normy prawa i odzwierciedlają zapatrywania
prawne powoda. Przesłanki i kryteria oceny należytego wykonania przez
pełnomocnika procesowego jego obowiązków w zakresie prowadzenia procesu
sądowego imieniu strony zostały już należycie określone w orzecznictwie Sądu
Najwyższego (por. np. wyroki tego Sądu z dnia 2 grudnia 2004 r., V CSK 297/04,
M. Prawn. 2005/1/9 czy z dnia 5 czerwca 2007 r., I CSK 86/07 niepubl. oraz z dnia
18 kwietnia 2002 r., II CKN 1216/00, OSNC 2003/4/58). Nie stanowi także istotnego
zagadnienia wymagającego wyjaśnienia kwestia, czy możliwość wznowienia
postępowania ma znaczenie dla oceny wielkości poniesionej przez powoda szkody.
Istnienie i wielkość szkody może bowiem ulegać zmianie w czasie na skutek
czynników obiektywnych, do których zaliczyć można otwarcie drogi do ponownego
– merytorycznego rozpatrzenia sprawy.
Nie została też wykazana oczywista zasadność skargi, skarżący bowiem
ograniczył się do stwierdzenia, że przesłanka ta występuje, jednak nie poparł
swojego stanowiska żadna argumentacją, co uniemożliwia poddanie ocenie jego
rozumowania.
W konsekwencji w sprawie nie występują wskazane przez pozwanego
przesłanki przemawiająca za przyjęciem jego skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Okoliczności sprawy nie wskazują także, aby zachodziły inne podstawy
przewidziane w art. 3989
§ 1 k.p.c. Z tych przyczyn Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia tej skargi do rozpatrzenia.
md