Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 263/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa "D." Spółki z o.o.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko - Własnościowej "R."
o zapłatę,
oraz z powództwa wzajemnego Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko -
Własnościowej "R."
przeciwko "D." Spółce z o.o.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 lutego 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej (pozwanej wzajemnej)
od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 13 listopada 2009 r.,
1. odrzuca skargę kasacyjną w części dotyczącej
odrzucenia apelacji powódki - pozwanej wzajemnej
(pkt I) oraz w części uwzględniającej apelację powódki -
pozwanej wzajemnej (pkt II pkt 1);
2. oddala skargę kasacyjną w pozostałej części i zasądza
od powódki - pozwanej wzajemnej na rzecz pozwanej -
powódki wzajemnej kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta)
zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 9 lutego 2006 r.: 1) z powództwa głównego -
zasądził od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej „R.” na
rzecz powódki „D.” spółki z ograniczoną odpowiedzialnością kwotę 36.308,89 zł z
ustawowymi odsetkami od określonych sum składających się na tę należność,
oddalił powództwo w pozostałej części i orzekł o kosztach postępowania; 2) z
powództwa wzajemnego – zasądził od pozwanej „D.” spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością na rzecz powódki Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-
Własnościowej „R.” kwotę 232,98 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 lipca 2001
r., oddalił powództwo w pozostałej części i orzekł o kosztach postępowania.
Sąd Apelacyjny, po rozpoznaniu apelacji obu stron, odrzucił apelację
powódki (pozwanej wzajemnej) w części dotyczącej żądania zasądzenia
odszkodowania w kwocie 75.525,89 zł, zmienił zaskarżony wyrok: w zakresie
powództwa głównego – w ten sposób, że ponad zasądzoną kwotę 10.152,97 zł
z ustawowymi odsetkami od poszczególnych kwot składających się na tę należność
zasądził od pozwanej (powódki wzajemnej) na rzecz powódki (pozwanej
wzajemnej) kwotę 27.065,95 zł z ustawowymi odsetkami od wskazanych konkretnie
kwot składających się na tę sumę i oddalił powództwo w pozostałej części,
a w zakresie powództwa wzajemnego – w ten sposób, że zasądził od pozwanej
wzajemnej na rzecz powódki wzajemnej kwotę 232,98 zł z ustawowymi odsetkami
od dnia 4 kwietnia 2002 r., oddalił obie apelacje w pozostałej części i orzekł
o kosztach postępowania.
Wyrok powyższy zaskarżyła w całości skargą kasacyjną powódka
(pozwana wzajemna), podnosząc - na podstawie określonej w art. 3983
§ 1 pkt 2
k.p.c. - zarzuty naruszenia:
- art. 378 § 1, art. 379 pkt 2 i 4 k.p.c. w związku z art. 382, art. 386 § 2 i 3 oraz
art. 380 k.p.c., polegające na nieuwzględnieniu przez Sąd Apelacyjny
nieważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji, wynikającej
z nienależytego umocowania pełnomocnika pozwanej (powódki wzajemnej)
3
oraz wydania zaskarżonego orzeczenia przez sędziego podlegającego
wyłączeniu z mocy art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c.
- art. 373 w związku z art. 370 i art. 374 k.p.c. oraz art. 380 k.p.c. przez
przyjęcie i rozpoznanie apelacji pozwanej (powódki wzajemnej)
reprezentowanej przez pełnomocnika, którego wadliwe umocowanie
ograniczone było do czynności wytoczenia powództwa wzajemnego
i wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty, a także przez nieuwzględnienie
zarzutu bezzasadnego przywrócenia przez Sąd pierwszej terminu do
wniesienia sprzeciwu na skutek wniosku nienależycie umocowanego
pełnomocnika pozwanej (powódki wzajemnej).
Powołując się na powyższe zarzuty powódka (pozwana wzajemna) wniosła
o uchylenie zaskarżonego wyroku i wyroku Sądu pierwszej instancji wraz
z postanowieniem o przywróceniu terminu do wniesienia sprzeciwu oraz odrzucenie
pozwu wzajemnego i przekazanie sprawy – po zniesieniu postępowań przed
Sądami obu instancji we wskazanym zakresie – do rozpoznania Sądowi
Okręgowemu w T.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną pozwana (powódka wzajemna) wniosła
o jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przed przystąpieniem do oceny zasadności zarzutów podniesionych
w skardze kasacyjnej należy stwierdzić, iż skargą tą nie mogło zostać objęte
skutecznie rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego w części odrzucającej apelację
skarżącej, gdyż rozstrzygnięcia to – choć zawarte wyroku - jest postanowieniem.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało już wyjaśnione, że o istocie
rozstrzygnięcia sądu decyduje jego treść, a nie zewnętrzna postać i forma, w jakiej
zostało wyrażone. Podobnie postanowieniem jest też zawarte w wyroku
rozstrzygnięcie o kosztach. Rzeczą profesjonalisty jest więc dostosowanie
odpowiedniego środka zaskarżenia do istoty skarżonego orzeczenia
(zob. postanowienie Sądu najwyższego z dnia 22 kwietnia 2005 r., II CZ 35/05,
niepubl). Postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające apelację w sprawie,
4
w której przysługuje skarga kasacyjna, podlega zaskarżeniu zażaleniem (art. 3941
§ 2 k.p.c.).
Skarga kasacyjna okazała się również niedopuszczalna w części
zaskarżającej wyrok Sądu Apelacyjnego w zakresie uwzględniającym apelację
skarżącej. Warunkiem dopuszczalności zaskarżenia orzeczenia jest interes
skarżącego w tym zaskarżeniu, zachodzący w wypadku tzw. gravamen, polegający
- najogólniej mówiąc - na niezgodności orzeczenia z żądaniem zgłoszonym
w procesie przez strony (zob. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
5 września 1997 r., III CKN 152/97, niepubl. i z dnia 24 sierpnia 2005 r., II CZ
74/05, nie publ. oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2003 r., III CKN
606/00, nie publ.). Niewątpliwie skarżąca nie ma takiego interesu w odniesieniu do
rozstrzygnięcia uwzględniającego jej apelację.
Z tych względów skarga kasacyjna w części dotyczącej obu wskazanych
wyżej rozstrzygnięć podlega odrzuceniu (art. 3986
§ 3 k.p.c.).
Konstruując zarzut nieuwzględnienia przez Sąd Apelacyjny - z naruszeniem
art. 378 § 1 k.p.c. - nieważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji,
skarżąca powołała się na dwie przyczyny tej nieważności. Po pierwsze wskazała,
że w postępowaniu pierwszoinstancyjnym pełnomocnik pozwanej (powódki
wzajemnej) był nienależycie umocowany, gdyż pełnomocnictwa udzielił mu, łącznie
z pełniącym obowiązki prezesa Spółdzielni J. C., pełnomocnik zarządu – H. G.,
powołana - wbrew dyspozycji art. 55 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo
spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) - przez radę
nadzorczą, zamiast zarząd Spółdzielni. Po drugie podniosła, że w rozpoznaniu
sprawy i wydaniu orzeczenia zaskarżonego apelacją brał udział sędzia, który
wcześniej postępowaniu przed sądem rejestrowym wydał postanowienie o wpisie
do Krajowego Rejestru Sądowego bezwzględnie nieważnej uchwały rady
nadzorczej pozwanej Spółdzielni o powołaniu pełnomocnika zarządu.
Odnosząc się do tak skonstruowanego zarzutu stwierdzić należy,
że nie mógł on wywrzeć zamierzonego skutku.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje zapatrywanie, podzielane
przez skład orzekający, zgodnie z którym strona skarżąca nie może w skardze
5
kasacyjnej podnieść skutecznie zarzutu nieważności postępowania z powodu
niewłaściwego umocowania pełnomocnika strony przeciwnej. Przewidziany bowiem
w art. 379 pkt 2 k.p.c. wymóg należytego umocowania pełnomocnika procesowego
pod rygorem nieważności postępowania ustanowiony został w interesie tej strony,
która z pełnomocnika tego korzysta. Tylko też ta strona może powołać się na
nieważność postępowania z powodu nieprawidłowego udzielenia pełnomocnictwa,
oraz tylko na korzyść tej strony przyczyna nieważności postępowania z powodu
nienależytego umocowania jej pełnomocnika podlega rozważeniu z urzędu przez
sąd drugiej instancji (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 marca 1999 r.,
III CKN 209/98, niepubl., z dnia 21 grudnia 2000 r., IV CKN 209/00, niepubl., z dnia
7 lutego 2002 r., I CKN 489/00, niepubl., z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 661/03,
niepubl., z dnia 9 marca 2005 r., III CK 263/04, niepubl., z dnia 6 listopada 2008 r.,
III CSK 209/08, nie publ.).
Bezzasadne jest również twierdzenie skarżącej, że w wydaniu zaskarżonego
orzeczenia brał udział sędzia wyłączony z mocy art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c. Zauważyć
należy, że sędzia, którego dotyczy ten zarzut, nie brał udziału w instancji niższej
(nie tylko bezpośrednio niższej) w wydaniu zaskarżonego wyroku, zaś przedmiotem
postępowania w rozpoznawanej sprawie nie jest – jak odczytuje to skarżąca –
kwestia ważności postanowienia wydanego w postępowaniu rejestrowym.
Chybiony wreszcie okazał się zarzut naruszenia art. 373 w związku z art.
370 i art. 374 k.p.c. oraz art. 380 k.p.c., oparty – jak wyżej wskazano – na błędnym
założeniu, że podstawę skargi kasacyjnej może stanowić zarzut nienależytego
umocowania pełnomocnika strony przeciwnej, skutkujący nieważnością
postępowania. Słuszności tego zarzutu skarżąca upatrywała również w wadliwym
odczytaniu przez Sąd Apelacyjny zakresu pełnomocnictwa procesowo
pełnomocnika pozwanej (powódki wzajemnej). Skuteczne podważenie dokonanej
w tym zakresie oceny wymagało powołania – obok art. 88 w związku z art. 91 i art.
92 – również art. 65 k.c., czego skarżąca nie uczyniła.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3986
§ 3 i art. 39814
k.p.c.
orzekł, jak w sentencji.
jz
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13