Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 682/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 lipca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Iwona Koper
w sprawie z powództwa Michała S.
przeciwko Miastu Ł.
o zadośćuczynienie, odszkodowanie, rentę i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 7 lipca 2011 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 czerwca 2010 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części:
1. oddalającej powództwo (pkt I. 3) i apelację powoda (pkt II)
w zakresie roszczeń o:
a) zadośćuczynienie ponad kwotę 300.000 (trzysta tysięcy)
zł z ustawowymi odsetkami;
b) rentę ponad kwotę 1.200 (tysiąc dwieście) zł za okres od
dnia 1 czerwca 2010 r. z ustawowymi odsetkami;
2
2. zasądzającej skapitalizowaną rentę w kwocie 115.200 (sto
piętnaście tysięcy dwieście) zł z ustawowymi odsetkami od
dnia 15 czerwca 2010 r. (pkt I. 1 lit. c);
3. orzekającej o kosztach procesu za obie instancje (pkt I. 4 i 5,
pkt III, IV) i przekazuje sprawę w tym zakresie Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
3
Uzasadnienie
Małoletni powód Michał S., po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa,
wniósł o zasądzenie od pozwanego Miasta Ł.: kwoty 600.000 zł tytułem
zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, kwoty 200.000 zł tytułem odszkodowania,
renty z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości 1.200 zł miesięcznie poczynając
od dnia złożenia pozwu do sierpnia 2009 r. oraz w kwocie po 2.000 zł miesięcznie
poczynając od września 2009 r., płatnej do dziesiątego dnia każdego miesiąca
z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek
z rat. Na wypadek uznania, że wydatki uzasadniające żądanie renty nie mieszczą
się w katalogu zwiększonych potrzeb, wniósł o zasądzenie tytułem odszkodowania
kwoty 63.910 zł z ustawowymi odsetkami od dnia zgłoszenia żądania. Ponadto
żądał ustalenia na przyszłość odpowiedzialności strony pozwanej.
Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2009 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo w
całości.
Sąd ustalił, że w dniu 8 lipca 1999 r. Ida S., będąc w drugiej ciąży, została
przyjęta do Oddziału Ginekologicznego Szpitala w Ł. Po badaniu pacjentka została
zakwalifikowana do zabiegu założenia szwu okrężnego na szyjkę macicy. W dniu 9
lipca 1999 r. wykonano zabieg, a po nim zastosowano leczenie farmakologiczne
ampicyliną. Ida S. zgłosiła się ponownie do tego szpitala w dniu 9 sierpnia 1999 r. z
powodu plamienia dróg rodnych. Po przeprowadzeniu w dniach 10 – 17 sierpnia
czterech badań usg nie stwierdzono przedwczesnego oddzielenia się łożyska. W
badaniu z dnia 11 sierpnia stwierdzono, że założony u Idy S. szew jest luźny, a w
kolejnych badaniach stwierdzono dobry stan ogólny u ciężarnej. Po tym jak w dniu
17 sierpnia w godzinach nocnych u Idy S. wystąpiło obfite krwawienie z dróg
rodnych, stwierdzono urodzenie pęcherza płodowego do pochwy mimo założonego
szwu. Zdjęto zsunięty szew i zalecono kroplówkę z Oxytocyny, na co pacjentka nie
wyraziła zgody. Po pojawieniu się regularnego bólu w podbrzuszu nakłuto pęcherz,
co spowodowało odejście wód płodowych w ilości 400 – 500 ml i stwierdzono, że
główka płodu przylega do wchodu. W dniu 18 sierpnia 1999 r. Ida S. urodziła syna
4
o wadze 450 gram z oznakami życia. Po pierwszym badaniu stwierdzono ciężki
stan ogólny powoda – cechy niedojrzałości, brak odruchu chwytnego i Moro,
wzmożony wysiłek oddechowy. Po umieszczeniu wcześniaka w inkubatorze
przeprowadzano obserwacje. Po ostatniej obserwacji powód został przeniesiony na
Oddział Intensywnej Terapii i Anestezjologii Szpitala Klinicznego nr [...] w Ł., gdzie
przebywał do 10 grudnia 1999 r. Z uwagi na niewydolność oddechową
zastosowano u powoda tlenoterapię bierną, wspomaganie typu CPAP.
W badaniach stwierdzono cechy skrajnej niedojrzałości ośrodkowego układu
nerwowego, zmiany zapalne w płucach, martwicze zapalenie jelit i cechy
uszkodzenia wątroby. Pod koniec trzeciego miesiąca życia odłączono
wspomaganie oddechowe. W konsultacji okulistycznej rozpoznano retinopatię
wcześniaczą V stopnia.
Małoletni powód cierpi na obuoczną ślepotę. U małoletniego występuje
niedowład refleksoryczny kończyn dolnych związany ze znacznym wcześniactwem
i zaburzeniami neurologicznymi. Ma on charakter trwały i utrzymuje się
w niewielkim stopniu (20%). Jedynym schorzeniem ortopedycznym powoda jest
nawykowe opuszczanie głowy, co ma związek z jego ociemniałością.
W dacie narodzin powoda II Szpital Miejski w Ł. był jednostką organizacyjną
Miasta Ł.
Sąd Okręgowy po przeanalizowaniu przesłanek odpowiedzialności opartej
na art. 4201
§ 2 k.c. uznał, że nie zachodzi związek przyczynowy między
działaniami lub zaniechaniem personelu medycznego szpitala a szkodą w postaci
uszczerbku na zdrowiu powoda. Dotyczyło to zarówno opieki przed, w trakcie, jak
i po narodzinach powoda. Chociaż szpital był placówką medyczną o
niedostatecznym stopniu preferencji, to w bardziej wyspecjalizowanej jednostce nie
można było podjąć wobec matki powoda skuteczniejszych procedur
zapobiegających przedwczesnemu porodowi. Sąd wykluczył także by
przedwczesny poród był normalnym następstwem zaniedbania polegającego na
niezastosowaniu terapii antybiotykowej celowanej. Przyjął, że wszelkie negatywne
następstwa na zdrowiu powoda były wynikiem jego niedojrzałości w dacie porodu.
5
Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2010 r. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony
wyrok w ten sposób, że zasądził od Miasta Ł. na rzecz Michała S. 300.000 zł
tytułem zadośćuczynienia, 63.910 zł tytułem odszkodowania, 115.200 zł tytułem
skapitalizowanej renty z ustawowymi odsetkami od dnia 15 czerwca 2010 r. od
wszystkich wyżej wymienionych kwot, rentę na zwiększone potrzeby w kwocie po
1.200 zł miesięcznie płatną z góry do dnia 10 – każdego miesiąca, poczynając od
pierwszego czerwca 2010 r. i na przyszłość, z ustawowymi odsetkami w razie
uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat. Ponadto ustalił, że Miasto Ł.
będzie ponosić odpowiedzialność za szkody, które mogą ujawnić się w przyszłości
na zdrowiu powoda, a które będą pozostawać w związku przyczynowym z
przedwczesnym porodem powoda. Jednocześnie oddalił powództwo oraz apelację
w pozostałej części.
Sąd Apelacyjny uzupełnił ustalenia Sądu pierwszej instancji o okoliczności
związane z rehabilitacją powoda, zakresem zajęć, z jakich korzysta powód
i ponoszonymi przez jego rodziców wydatkami. Ustalił, że po przeprowadzce
rodziny w 2007 r. w okolice W., ze względu na konieczność podjęcia przez powoda
nauki w szkole dla niewidomych w Laskach, bierze on udział w zajęciach na
basenie z instruktorem indywidualnym (780 zł miesięcznie), korzysta z hipoterapii
(140 zł miesięcznie) i z gimnastyki korekcyjnej (420 zł miesięcznie). Zaleca się
powodowi wykonywanie zajęć psychoedukacyjnych (120 zł miesięcznie) i z
logopedą (200 zł miesięcznie). Rodzice kupują powodowi audiobooki (200 zł
miesięcznie), zwykłe książki, papier brajlowski (14 złotych miesięcznie),
czasopisma w systemie braila (120 zł rocznie). W związku z nauką powoda
w szkole dla niewidomych, rodzice kupili dwie maszyny do pisania w systemie
braila – jedną do korzystania w domu, a drugą do szkoły (po 2.000 zł), dwie
specjalistyczne rysownice geometryczne (łącznie 187 zł), przybory kreślarskie (120
– 150 zł), komputer z mówiącym oprogramowaniem (5.000 złotych, reszta kwoty
zrefundowana). Konieczny jest również zakup monitora brajlowskiego (28.000 zł),
laski (1.000 zł), oprogramowania umożliwiającego skanowanie tekstu i przekładanie
go na braila (4.000 zł), drukarki (ponad 25.000 zł), telefonu dla niewidomego
z oprogramowaniem (łącznie 2.150 zł). Przez pierwsze trzy miesiące nauki rodzice
6
ponosili koszty związane z transportem syna do szkoły w Laskach (1.200 –1.500
zł).
Sąd Apelacyjny uznał, że zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności
Szpitala, za którego działania i zaniechania odpowiedzialność ponosi strona
pozwana. Źródłem szkody było zachowanie personelu szpitala, w tym
nieuwzględnienie tzw. przeszłości chorobowej matki powoda i zaniechanie – po
założeniu szwu okrężnego – badań bakteriologicznych celem zastosowania
antybiotykoterapii celowanej, co skutkowało zakażeniem dróg rodnych, a następnie
przedwczesnym porodem w 24 tygodniu ciąży. Podkreślił, że przyjęcie przez Sąd
Okręgowy braku adekwatnego związku przyczynowego między zaniechaniem
Szpitala a uszczerbkiem na zdrowiu powoda było wynikiem błędnej analizy
materiału dowodowego oraz pominięcia specyfiki procesów o szkody medyczne,
w których wystarcza ustalenie wysokiego stopnia prawdopodobieństwa źródła
szkody. Zasądzając na rzecz powoda kwotę 300.000 zł tytułem zadośćuczynienia
Sąd Apelacyjny miał na uwadze rozmiar cierpień fizycznych i moralnych na skutek
nieodwracalnej ślepoty obu oczu, w tym pozbawienie radości płynących
z dzieciństwa i ograniczenie w wyborze dalszej drogi życiowej. Uwzględnił również
te cierpienia, które związane były z wyleczonymi obecnie schorzeniami oraz
konieczność stosowania specjalnej diety i wiążące się z nią ograniczenia. Żądanie
w pozostałej części uznał za nadmiernie wygórowane.
Ustalając, że wydatki miesięczne związane ze stanem zdrowia powoda
wynoszą co najmniej 1.884 zł, Sąd Apelacyjny uznał za uzasadnione żądanie renty
z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości 1.200 zł miesięcznie w okresie od
1 czerwca 2002 r. do końca maja 2010 r. i zasądził 115.200 zł tytułem renty
skapitalizowanej (1.200 zł x 96 miesięcy), a od dnia wydania wyroku i na przyszłość
– rentę miesięczną po 1.200 zł. Ponadto uznał, że jednorazowe wydatki poniesione
na zakup sprzętów i urządzeń niezbędnych powodowi do nauki i codziennego
funkcjonowania powinny być uwzględnione w ramach jednorazowego
odszkodowania i z tego tytułu zasądził żądaną kwotę 63.910 zł. Wyjaśnił, że
uwzględnienie tych należności przy wyliczeniu renty prowadziłoby do jej zawyżenia
w okresach przyszłych.
7
O ustaleniu odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość zadecydowały
niekorzystne rokowania co do stanu zdrowia powoda.
Powód zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w części
oddalającej apelację w zakresie: nieuwzględniającym roszczenia
o zadośćuczynienie do kwoty 500.000 zł, oddalającym roszczenie o rentę ponad
1.200 zł miesięcznie od dnia 1 września 2009 r. oraz w części orzekającej
o skapitalizowanej rencie za okres od dnia 1 czerwca 2002 r. do dnia 30 maja
2010 r. Skargę kasacyjną oparł na podstawach naruszenia przepisów prawa
materialnego, tj. art. 445 § 1, art. 447 i art. 444 § 2 k.c. oraz przepisów
postępowania, które miało wpływ na wynik postępowania, tj. art. 321 § 1 i art. 328
§ 2 k.p.c. Wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w zaskarżonym zakresie
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o uchylenie tego
wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy, przez zasądzenie na rzecz powoda
zadośćuczynienia w wysokości 500.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
15 czerwca 2010 r., renty z tytułu zwiększonych potrzeb za okres od dnia
1 czerwca 2002 r. do 31 sierpnia 2009 r. w wysokości po 1.200 zł miesięcznie
płatnej do 10-go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie
uchybienia płatności którejkolwiek z rat, w miejsce skapitalizowanej renty za ten
okres, oraz zasądzenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb od 1 września 2009 r.
i na przyszłość - w wysokości po 2.000 zł miesięcznie, płatnej do 10-go dnia
każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia płatności
którejkolwiek z rat, w miejsce skapitalizowanej renty za okres od 1 września 2009 r.
do 31 maja 2010 r. i zasądzonej od 1 czerwca 2010 r. renty w wysokości po 1.200
zł płatnej do 10-go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie
uchybienia płatności którejkolwiek z rat.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podniesione przez powoda zarzuty naruszenia prawa materialnego
i procesowego dotyczyły dwóch kwestii, tj. wysokości zadośćuczynienia
pieniężnego za doznaną krzywdę oraz renty z tytułu zwiększonych potrzeb
i możliwości jej kapitalizacji.
8
Przewidziane w art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne ma na celu
naprawienie szkody niemajątkowej wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień
fizycznych i psychicznych. W ten sposób ujawnia się, akcentowany w judykaturze,
kompensacyjny charakter zadośćuczynienia pieniężnego (por. m. in. wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 536/07, OSP 2010 r., nr 5, poz. 47;
z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005 r., nr 2, poz. 40 oraz z dnia
27 lutego 2004 r., V CK 282/2003, niepubl.). W orzecznictwie przyjmuje się, że
określenie „sumy odpowiedniej” powinno być dokonane przy uwzględnieniu
wszystkich okoliczności konkretnej sprawy, a zwłaszcza rodzaju i rozmiaru
doznanych obrażeń, czasokresu, uciążliwości procesu leczenia i dostosowawczej
rehabilitacji, długotrwałości nasilenia dolegliwości bólowych, konieczności
korzystania z opieki i wsparcia innych osób oraz jej zakresu, trwałych następstw
tych obrażeń w sferze fizycznej i psychicznej oraz ograniczeń, jakie wywołują
w dotychczasowym życiu, w tym potrzeby stałej rehabilitacji, zażywania środków
farmakologicznych, zmiany charakteru zatrudnienia, trybu życia, przyzwyczajeń,
czy też sposobu spędzania wolnego czasu. Sąd, ważąc odpowiedniość
zadośćuczynienia, musi mieć na względzie, że życie, zdrowie i integralność
cielesna człowieka są dobrami najcenniejszymi (zob. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 4 listopada 2010 r., IV CSK 126/10, niepubl.). Podnosi się, że wysokość
zadośćuczynienia odpowiadająca doznanej krzywdzie powinna być odczuwalna dla
poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez
doznane cierpienia psychiczne.
Trafnie zarzucił skarżący, że Sąd Apelacyjny, określając wysokość sumy
zadośćuczynienia należnego powodowi, uwzględnił tylko niektóre okoliczności
będące przejawami jego krzywdy. W konsekwencji doszło do istotnego zaniżenia
wysokości przyznanego zadośćuczynienia. Podkreślenia wymaga, że nastąpiło to
mimo prawidłowego sformułowania w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku pełnego
katalogu kryteriów i czynników, którymi należy się kierować przy ustalaniu
wysokości zadośćuczynienia pieniężnego. O postawieniu skutecznego zarzutu
naruszenia art. 445 § 1 k.c. można mówić również wtedy, gdy dochodzi do
dysonansu pomiędzy poprawnie sformułowanymi przesłankami w ujęciu ogólnym
(uniwersalnym) a zindywidualizowanymi przesłankami, dotyczącymi konkretnej
9
osoby pokrzywdzonej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2006 r.,
IV CSK 99/05, OSP 2009, nr 4, poz. 40).
Sąd Apelacyjny ustalając wysokość zadośćuczynienia na kwotę 300.000 zł,
uwzględnił cierpienia fizyczne i psychiczne małoletniego powoda związane
z obuoczną ślepotą i wynikające z niej ograniczenia w odczuwaniu radości
płynących z wieku dziecięcego oraz dolegliwości związane z dotychczasowym
procesem leczenia, a także konieczność stosowania odpowiedniej diety. Pominął
natomiast okoliczności w postaci uszczerbku neurologicznego i ortopedycznego
i wiążących się z nimi dolegliwości odczuwalnych w życiu codziennym, podczas
dalszej rehabilitacji i skutkujących ograniczeniami w wyborze przyszłej drogi
zawodowej. Nie uwzględnił również młodego wieku powoda i wiążącej się z tym
długotrwałości przeżywania cierpień fizycznych i psychicznych. Powód jest dopiero
na początku swojej drogi życiowej i wszelkie dolegliwości będzie odczuwał na
kolejnych – często poważniejszych – etapach życia: podczas zdobywania
wykształcenia, zakładania rodziny czy uzyskiwania dochodów. Rozmiar tak
rozumianej krzywdy jest możliwy do ustalenia obecnie i dlatego powinien znaleźć
odzwierciedlenie w wysokości przyznanego zadośćuczynienia. Ponadto, została
pominięta okoliczność w postaci aktualnej sytuacji majątkowej i życiowej powoda.
W związku z przeprowadzką rodziny powoda z Ł. pod W. niewątpliwie nastąpiła
zmiana dotychczasowych warunków, w jakich on funkcjonuje.
Uwzględniając żądanie w zakresie renty z tytułu zwiększonych potrzeb Sąd
drugiej instancji zasądził kwotę 115.200 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
15 czerwca 2010 r. W uzasadnieniu wyjaśnił, że kwota ta odpowiada
skapitalizowanej rencie z tytułu zwiększonych potrzeb powoda w kwocie po 1.200 zł
miesięcznie od 1 czerwca 2002 r. do końca maja 2010 r., tj. za okres poprzedzający
wydanie wyroku. Tymczasem powód domagał się zasądzenia renty z tytułu
zwiększonych potrzeb w wysokości 1.200 zł miesięcznie płatnej do 10 – ego dnia
każdego miesiąca, poczynając od czerwca 2002 r., wraz z ustawowymi odsetkami,
a od września 2009 r. w wysokości po 2.000 zł miesięcznie. Porównanie żądania
powoda, ich oceny przez Sąd Apelacyjny oraz treści zaskarżonego orzeczenia nie
pozwala skutecznie odeprzeć zarzutów naruszenia art. 447 k.c. oraz art. 328 § 2
i art. 321 § 1 k.p.c.
10
Przewidziana w art. 447 k.c. kapitalizacja renty, czyli przyznanie przez sąd
poszkodowanemu zamiast renty lub jej części jednorazowego odszkodowania,
uzależniona jest od kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek. Muszą wystąpić
ważne powody oraz musi zostać zgłoszone stosowne żądanie poszkodowanego.
Sąd Apelacyjny – wbrew wymaganiu przewidzianemu w art. 328 § 2 k.p.c. –
nie wyjaśnił, jakie względy przemawiały za kapitalizacją renty i czy mogą być one
uznane za „ważne powody”. Ustawodawca w zdaniu drugim art. 447 k.c. wskazał
jako przykład „ważnego powodu” sytuację, w której poszkodowany stał się inwalidą,
a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego
zawodu. W doktrynie i orzecznictwie za okoliczności, które mogą uzasadniać
kapitalizację renty, uznaje się np.: wyjazd zobowiązanego za granicę,
niebezpieczeństwo likwidacji zobowiązanej osoby prawnej lub inne sytuacje
zagrażające świadczeniu renty w przyszłości, a także okoliczności leżące po stronie
poszkodowanego, jak potrzeba pokrycia większych wydatków uzasadnionych
stanem jego zdrowia, związanych z koniecznością zmiany miejsca zamieszkania
(por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2001 r., I CKN 1140/99,
M. Prawn., 2001 nr 16, poz. 81; z dnia 28 października 1999 r., II UKN 175/99,
OSNP 2001, nr 3, poz. 79; z dnia 3 grudnia 1998 r., II UKN 337/98, OSNP 1999,
nr 13, poz. 429).
Powód nie złożył wymaganego przez art. 447 k.c. żądania przyznania mu
jednorazowego odszkodowania zamiast renty. W toku procesu nie zmodyfikował
swego roszczenia w sposób, o którym mowa w omawianym przepisie. Wybór jednej
z alternatywnych możliwości zależy od samego poszkodowanego, a nie od
swobodnej decyzji sądu. Przyznanie zatem jednorazowego odszkodowania zamiast
renty bez stosownego wniosku poszkodowanego stanowi naruszenie nie tylko
art. 447 k.c., ale i art. 321 k.p.c., wprowadzającego zasadę związania sądu
żądaniem powoda.
Wyjaśnienia wymaga również kwestia dopuszczalności kapitalizacji renty
z tytułu zwiększonych potrzeb za okres poprzedzający wydanie wyroku. Jak
słusznie zauważył skarżący, literalne brzmienie przepisu art. 447 k.c. nie przesądza
wprost, czy zasądzenie skapitalizowanej renty w miejsce renty płatnej miesięcznie
11
dotyczy wyłącznie należności przyszłych, czy również może objąć kwoty odnoszące
się do okresów poprzedzających wydanie wyroku. Sąd Najwyższy w składzie
orzekającym stoi na stanowisku, że art. 447 k.c. może być zastosowany jedynie do
należności przyszłych. Za takim poglądem przemawia egzemplifikacja
w dotychczasowym orzecznictwie okoliczności kwalifikowanych jako „ważne
powody”, uzasadniające kapitalizację renty na zasadzie art. 447 k.c. Jak już
wskazano, za powody takie uznawano zdarzenia (np.: wyjazd zobowiązanego za
granicę, niebezpieczeństwo likwidacji zobowiązanej osoby prawnej) uzasadniające
obawę, że przyszłe raty renty nie będą mogły być skutecznie egzekwowane lub
nastąpią zakłócenia w wypłacie renty, a w dalszej perspektywie dojdzie do jej
całkowitej utraty. Sytuacje te zagrażają regularnemu świadczeniu renty
w przyszłości i dlatego ustawodawca, mając na uwadze uzasadniony interes
poszkodowanego, wprowadził możliwość zamiany renty na jednorazowe
świadczenie. Za takim stanowiskiem przemawia również to, że w razie zasądzenia
renty mającej kompensować szkodę powstałą przed wydaniem wyroku, już w chwili
uprawomocnienia się orzeczenia zasądzającego, należności te są w całości
wymagalne. Nie ma zatem w takiej sytuacji uzasadnienia dla zastosowania
instytucji przewidzianej w art. 447 k.c. Dlatego też skorzystanie przez Sąd
Apelacyjny w niniejszej sprawie z mechanizmu zamiany renty na jednorazowe
odszkodowanie co do należności za okres poprzedzający wydanie wyroku należy
uznać za nieprawidłowe.
Wadliwe było również zasądzenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb od
września 2009 r. na przyszłość w kwocie 1.200 zł miesięcznie, mimo zgłoszenia
przez powoda żądania zasądzenia renty w kwocie 2.000 zł miesięcznie poczynając
od września 2009 r. i ustalenia przez Sąd Apelacyjny, że uzasadnione stanem
zdrowia powoda wydatki wynoszą co najmniej 1.884 zł w skali miesiąca. Sąd nie
wyjaśnił, dlaczego uwzględnił żądanie jedynie w zakresie kwoty 1.200 zł
miesięcznie, mimo ustalenia, że wydatki na zwiększone potrzeby znacznie
przekraczają tę kwotę. Również w tym zakresie doszło do naruszenia art. 328 § 2
k.p.c.
Na marginesie należy przypomnieć, że w judykaturze prezentowany jest
pogląd, aprobowany przez skład orzekający, iż sąd, ustalając wysokość renty
12
z tytułu zwiększonych potrzeb, nie jest zobowiązany do drobiazgowej dokładności.
W tym zakresie może kierować się wskazaniami zawartymi w art. 322 k.p.c. (zob.
wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 listopada 2009 r., II CSK 249/09, niepubl.,
z dnia 25 listopada 1999 r., II CKN 476/98, niepubl.).
Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
k.p.c., orzekł jak
w sentencji wyroku.