II CZ 57/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:11-05-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 57/11
POSTANOWIENIE
Dnia 15 września 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Anna Kozłowska
w sprawie z powództwa E. M.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości przy ul. Ż. […]
w S.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli, ewentualnie o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 września 2011 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie o kosztach
zawarte w wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 27 stycznia 2011 r.,
oddala zażalenie i zasądza od powódki na rzecz pozwanej 120
(sto dwadzieścia) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 21 stycznia 2011 r. oddalił apelację powódki
od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 16 kwietnia 2010 r. oraz zażalenie na zawarte
w tym orzeczeniu rozstrzygnięcie o kosztach procesu i zasądził od skarżącej na
rzecz strony pozwanej kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego za drugą instancję.
W zażaleniu na zawarte w wyroku Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie
o kosztach procesu powódka wniosła o jego uchylenie i zasądzenie na jej rzecz
kosztów postępowania zażaleniowego, podnosząc zarzuty naruszenia art. 102, art.
98 § 1k.p.c., art. 328 § 2 w związku z art. 361 i art. 13 § 2 k.p.c., art. 232 w związku
z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 233 § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.
Sąd Okręgowy rozstrzygając o kosztach procesu za druga instancję uznał,
że nie ma podstaw do nieobciążenia powódki kosztami procesu za druga instancję.
Wskazał przy tym, że uzyskanie przez skarżącą zwolnienia od kosztów sądowych
nie stanowi ku temu dostatecznej podstawy, gdyż uzyskuje ona stałe dochody
(3010 zł brutto miesięcznie) i nie ma nikogo na utrzymaniu.
Podniesione w zażaleniu zarzuty, zmierzające do podważenia powyższej
oceny, nie mogły wywrzeć zamierzonego skutku.
Artykuł 102 k.p.c. przewiduje wyjątek od zasady odpowiedzialności strony
przegrywającej sprawę za koszty procesu (art. 98 § 1 k.p.c.). Zgodnie z tym
przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony
przegrywającej tylko część kosztów procesu albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało już wyjaśnione, że ustalenie, czy
w sprawie zachodzi "wypadek szczególnie uzasadniony", zależy od swobodnej
oceny sądu, przy czym wskazuje się, że ocena wystąpienia takiego przypadku
dokonywana jest niezależnie od przyznanego stronie zwolnienia od kosztów
sądowych (zob. m.in. wyroki: z dnia 19 maja 2006 r., III CK 221/05, niepubl.; z dnia
3 lutego 2010 r., II PK 192/09, niepubl. i z dnia 27 maja 2010 r., II PK 359/09,
niepubl. oraz postanowienia: z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.; z dnia
3
27 stycznia 2010 r., II CZ 88/09, niepubl. i z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09,
niepubl.). Podkreśla się również, że art. 102 k.p.c. nie może być rozszerzająco
wykładany, wyklucza uogólnienie i może być stosowany w zależności od
konkretnego przypadku (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego
1981 r., IV PZ 11/81, niepubl.).
W świetle przytoczonej wykładni art.102 k.p.c., eksponowany przez skarżącą
fakt korzystania ze zwolnienia od kosztów sądowych w przedmiotowej sprawie oraz
innych, rozpoznawanych z jej udziałem, nie stanowi podstawy do automatycznego
odstąpienia od podstawowej reguły rozstrzygania o kosztach procesu,
przewidzianej w art. 98 § 1 k.p.c. Wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżącej, Sąd
Apelacyjny, stosując tę zasadę, nie naruszył art. 102 k.p.c. Za odstąpieniem od
obciążania powódki kosztami nie przemawiał też charakter sprawy, której nie
można uznać za precedensową.
Wynagrodzenie i wydatki adwokata lub radcy prawnego reprezentującego
stronę zalicza się – stosownie do art. 98 § 3 k.p.c. – do niezbędnych kosztów
procesu. Decyzja strony o skorzystaniu z pomocy prawnej profesjonalnego
pełnomocnika zależy od jej uznania i nie podlega ocenie sądu w płaszczyźnie
celowości. Kwestia, czy stopień trudności sprawy uzasadniał skorzystanie z takiej
pomocy – wbrew twierdzeniom skarżącej – jest obojętna z punktu widzenia
kwalifikacji wynagrodzenia należnego pełnomocnikowi jako kosztów niezbędnych
w rozumieniu art. 98 § 3 k.p.c. Zarzut naruszenia tego przepisu, oparty na
odmiennym założeniu, trzeba uznać za bezzasadny.
Chybione wreszcie okazały się zarzuty naruszenia art. 328 § 2 w związku
z art. 361 i art. 13 § 2 k.p.c., art. 232 w związku z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 233 § 1
w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Uzasadnienie zaskarżonego postanowienia -
aczkolwiek zwięzłe - zawiera niezbędne elementy odnoszące się do podstawy
faktycznej rozstrzygnięcia i oceny dowodów oraz wyjaśnia podstawę prawną oceny
wskazującej – trafnie - na brak przesłanek do nieobciążania skarżącej kosztami
procesu za druga instancję.
Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie, orzekając o kosztach postępowania
zażaleniowego stosownie do art. 98 w związku z art. 108 § 1, art. 3941
§ 3 i art.
4
39821
w związku z art. 391 § 1 k.p.c., obejmujących wynagrodzenie radcy
prawnego według stawek określonych w § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.).
POSTANOWIENIE
Dnia 15 września 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Anna Kozłowska
w sprawie z powództwa E. M.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości przy ul. Ż. […]
w S.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli, ewentualnie o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 września 2011 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie o kosztach
zawarte w wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 27 stycznia 2011 r.,
oddala zażalenie i zasądza od powódki na rzecz pozwanej 120
(sto dwadzieścia) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 21 stycznia 2011 r. oddalił apelację powódki
od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 16 kwietnia 2010 r. oraz zażalenie na zawarte
w tym orzeczeniu rozstrzygnięcie o kosztach procesu i zasądził od skarżącej na
rzecz strony pozwanej kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego za drugą instancję.
W zażaleniu na zawarte w wyroku Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie
o kosztach procesu powódka wniosła o jego uchylenie i zasądzenie na jej rzecz
kosztów postępowania zażaleniowego, podnosząc zarzuty naruszenia art. 102, art.
98 § 1k.p.c., art. 328 § 2 w związku z art. 361 i art. 13 § 2 k.p.c., art. 232 w związku
z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 233 § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.
Sąd Okręgowy rozstrzygając o kosztach procesu za druga instancję uznał,
że nie ma podstaw do nieobciążenia powódki kosztami procesu za druga instancję.
Wskazał przy tym, że uzyskanie przez skarżącą zwolnienia od kosztów sądowych
nie stanowi ku temu dostatecznej podstawy, gdyż uzyskuje ona stałe dochody
(3010 zł brutto miesięcznie) i nie ma nikogo na utrzymaniu.
Podniesione w zażaleniu zarzuty, zmierzające do podważenia powyższej
oceny, nie mogły wywrzeć zamierzonego skutku.
Artykuł 102 k.p.c. przewiduje wyjątek od zasady odpowiedzialności strony
przegrywającej sprawę za koszty procesu (art. 98 § 1 k.p.c.). Zgodnie z tym
przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony
przegrywającej tylko część kosztów procesu albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało już wyjaśnione, że ustalenie, czy
w sprawie zachodzi "wypadek szczególnie uzasadniony", zależy od swobodnej
oceny sądu, przy czym wskazuje się, że ocena wystąpienia takiego przypadku
dokonywana jest niezależnie od przyznanego stronie zwolnienia od kosztów
sądowych (zob. m.in. wyroki: z dnia 19 maja 2006 r., III CK 221/05, niepubl.; z dnia
3 lutego 2010 r., II PK 192/09, niepubl. i z dnia 27 maja 2010 r., II PK 359/09,
niepubl. oraz postanowienia: z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.; z dnia
3
27 stycznia 2010 r., II CZ 88/09, niepubl. i z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09,
niepubl.). Podkreśla się również, że art. 102 k.p.c. nie może być rozszerzająco
wykładany, wyklucza uogólnienie i może być stosowany w zależności od
konkretnego przypadku (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego
1981 r., IV PZ 11/81, niepubl.).
W świetle przytoczonej wykładni art.102 k.p.c., eksponowany przez skarżącą
fakt korzystania ze zwolnienia od kosztów sądowych w przedmiotowej sprawie oraz
innych, rozpoznawanych z jej udziałem, nie stanowi podstawy do automatycznego
odstąpienia od podstawowej reguły rozstrzygania o kosztach procesu,
przewidzianej w art. 98 § 1 k.p.c. Wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżącej, Sąd
Apelacyjny, stosując tę zasadę, nie naruszył art. 102 k.p.c. Za odstąpieniem od
obciążania powódki kosztami nie przemawiał też charakter sprawy, której nie
można uznać za precedensową.
Wynagrodzenie i wydatki adwokata lub radcy prawnego reprezentującego
stronę zalicza się – stosownie do art. 98 § 3 k.p.c. – do niezbędnych kosztów
procesu. Decyzja strony o skorzystaniu z pomocy prawnej profesjonalnego
pełnomocnika zależy od jej uznania i nie podlega ocenie sądu w płaszczyźnie
celowości. Kwestia, czy stopień trudności sprawy uzasadniał skorzystanie z takiej
pomocy – wbrew twierdzeniom skarżącej – jest obojętna z punktu widzenia
kwalifikacji wynagrodzenia należnego pełnomocnikowi jako kosztów niezbędnych
w rozumieniu art. 98 § 3 k.p.c. Zarzut naruszenia tego przepisu, oparty na
odmiennym założeniu, trzeba uznać za bezzasadny.
Chybione wreszcie okazały się zarzuty naruszenia art. 328 § 2 w związku
z art. 361 i art. 13 § 2 k.p.c., art. 232 w związku z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 233 § 1
w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Uzasadnienie zaskarżonego postanowienia -
aczkolwiek zwięzłe - zawiera niezbędne elementy odnoszące się do podstawy
faktycznej rozstrzygnięcia i oceny dowodów oraz wyjaśnia podstawę prawną oceny
wskazującej – trafnie - na brak przesłanek do nieobciążania skarżącej kosztami
procesu za druga instancję.
Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie, orzekając o kosztach postępowania
zażaleniowego stosownie do art. 98 w związku z art. 108 § 1, art. 3941
§ 3 i art.
4
39821
w związku z art. 391 § 1 k.p.c., obejmujących wynagrodzenie radcy
prawnego według stawek określonych w § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.).