Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 20 września 2011 r.
III SK 5/11
Przepis art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energe-
tyczne (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.) nie określa wy-
czerpująco, w jakim trybie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ma zwalniać
przedsiębiorstwo energetyczne z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdze-
nia ani tym bardziej, jak powinien procedować, cofając takie zwolnienie. Prze-
pis ten należy interpretować w ten sposób, że cofnięcie zwolnienia powinno
nastąpić w taki sam sposób, w jaki podmiot został zwolniony z obowiązku
przedkładania taryf do zatwierdzenia. Niedopuszczalne jest zatem traktowanie
wezwania do przedłożenia taryfy jako aktu cofnięcia zwolnienia z obowiązku
przedkładania taryfy.
Przewodniczący SSN Halina Kiryło (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Małgorzata Wrębiakowska-Marzec, Józef Iwulski,
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 września 2011 r.
sprawy z powództwa V.S.P. Spółki z o.o. w G. przeciwko Prezesowi Urzędu Regula-
cji Energetyki w przedmiocie odmowy zatwierdzenia taryfy dla energii elektrycznej,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego w War-
szawie z dnia 24 czerwca 2010 r. […]
1. u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Okręgo-
wego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 25 sierpnia
2008 r. […] i decyzję Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 26 marca 2008 r.
[…];
2. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.100 (tysiąc sto) złotych
tytułem zwrotu kosztów postępowania.
U z a s a d n i e n i e
2
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: Prezes Urzędu) pismem z dnia 7
grudnia 2007 r. wezwał przedsiębiorstwo energetyczne V.S.P. Sp. z o.o. z siedzibą w
G. (dalej: powód) do przedstawienia taryfy dla obrotu energią elektryczną na okres
12 miesięcy, w zakresie grup taryfowych G. Wykonując powyższe wezwanie, powód
w dniu 14 grudnia 2007 r. przedstawił wniosek o zatwierdzenie taryfy dla obrotu
energią elektryczną w 2008 r. w zakresie grup taryfowych G wraz z wnioskiem o
umorzenie postępowania w tym zakresie. Wniosek o umorzenie postępowania po-
wód motywował jego bezprzedmiotowością, ponieważ został przez Prezesa Urzędu
zwolniony z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia na podstawie Stanowi-
ska Prezesa Urzędu z 28 czerwca 2001 r. (dalej: Stanowisko z 2001 r.), co znalazło
potwierdzenie w decyzji Prezesa Urzędu z 11 czerwca 2007 r. umarzającej postępo-
wanie w sprawie zatwierdzenia taryfy powoda.
Decyzją z dnia 26 marca 2008 r. Prezes Urzędu odmówił zatwierdzenia przed-
łożonej przez powoda taryfy.
Powód zaskarżył powyższą decyzję odwołaniem, zarzucając naruszenie art.
47 ust. 1 i 2 w związku z art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego oraz w związku z art.
105 k.p.a.; art. 45 ust. 1 w związku z art. 47 ust. 2 Prawa energetycznego i w związku
z § 10 i § 5 ust. 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2007 r. w spra-
wie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie
energią elektryczną (Dz.U. Nr 128, poz. 895 ze zm., dalej jako rozporządzenie tary-
fowe) oraz art. 6 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
i art. 2 i 22 Konstytucji RP. Powód zarzucił także naruszenie przepisów art. 6, 7, 8, 9,
11, 17, 80 oraz 104 § 2 k.p.a. Uzasadnienie sformułowanych przez powoda zarzutów
koncentrowało się na dwóch kwestiach: 1) obowiązku przedłożenia taryfy dla odbior-
ców z grup taryfowych G, w sytuacji gdy na podstawie Stanowiska z 2001 r. powód
został z takiego obowiązku zwolniony oraz 2) prawidłowości dokonanej przez Preze-
sa Urzędu oceny przedłożonego wniosku taryfowego.
Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2008 r. […] oddalił
odwołanie powoda. Wyjaśniając motywy wydanego orzeczenia, Sąd Okręgowy przy-
jął, że udzielone w 2001 r. powodowi zwolnienie z obowiązku przedkładania taryf do
zatwierdzenia nie dotyczyło grup taryfowych G, ponieważ nie sprzedawał on w tam-
tym okresie energii elektrycznej odbiorcom należącym do grup objętych powyższymi
grupami taryfowymi. Natomiast od 1 lipca 2007 r. powód działa jako sprzedawca z
urzędu wobec takich odbiorców, kontynuując działalność spółek dystrybucyjnych, a
3
konkretnie G. SA, i w tym zakresie zobowiązany jest nadal do przedkładania taryfy
do zatwierdzenia dla odbiorców z grup taryfowych G. Według Sądu Okręgowego
Stanowisko z 2001 r. nie obejmowało bowiem przedsiębiorstw energetycznych zaj-
mujących się sprzedażą energii dla takiej kategorii odbiorców. Zdaniem Sądu pierw-
szej instancji, organ regulacyjny, kierując wezwanie do powoda zdecydował, że w
okolicznościach wynikłych po wejściu w życie ustawy z 4 sierpnia 2004 r. o zmianie
ustawy Prawo energetyczne, mógł wyodrębnić nowy segment rynku energii elek-
trycznej (odbiorcy grup taryfowych G) i ocenić go pod kątem spełnienia przesłanek
art. 49 ust. 3 Prawa energetycznego.
Powód zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego apelacją, zarzucając naruszenie
art. 47 ust. 1 i 2 w związku z art. 49 ust. 1 i 3 Prawa energetycznego oraz w związku
ze Stanowiskiem z 2001 r.; art. 47 ust. 1 Prawa energetycznego w związku z art. 105
k.p.a.; art. 45 ust. 1 w związku z art. 47 ust. 2 Prawa energetycznego oraz § 10 roz-
porządzenia taryfowego; § 5 ust. 4 rozporządzenia taryfowego; art. 6 ustawy z 2 lipca
2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (jednolity tekst: Dz.U. z 2010 r., Nr
220, poz. 1447 ze zm.) oraz art. 2 i 22 Konstytucji RP, a także art. 233 § 1 k.p.c.
Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 24 czerwca 2010 r. […] oddalił
apelację powoda. Sąd drugiej instancji przyjął, że w ustalonym w sprawie stanie fak-
tycznym nie było podstaw do stwierdzenia, że powód uzyskał na podstawie Stanowi-
ska z 2001 r. zwolnienie z obowiązku przedkładania taryf dla odbiorców z grup tary-
fowych G. Przed dniem 1 lipca 2007 r. energia elektryczna była dostarczana tym od-
biorcom na podstawie umów z przedsiębiorstwami dystrybucyjnymi. Ciążył na nich
obowiązek przedstawiania taryf do zatwierdzenia. Powód dopiero z dniem 1 lipca
2007 r. zaczął pełnić funkcję sprzedawcy z urzędu, zaopatrując odbiorców należą-
cych do kategorii gospodarstw domowych. Przejął wówczas z mocy prawa obowiąz-
ki, które dotychczas spoczywały na spółkach dystrybucyjnych. Stanowisko z 2001 r.
nie obejmowało zaś spółek dystrybucyjnych, a jedynie przedsiębiorstwa obrotu. Za-
tem wstępnym warunkiem zwolnienia powoda z obowiązku przedstawienia do za-
twierdzenia taryf dla gospodarstw domowych było podjęcie stosownej decyzji przez
organ regulacyjny na podstawie art. 49 Prawa energetycznego. Sąd Apelacyjny
przyjął, że czynnością zapowiadającą wydanie decyzji o zwolnieniu poszczególnych
przedsiębiorstw energetycznych z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia
był opublikowany w dniu 31 października 2007 r. komunikat. Jego następstwem było
wydanie decyzji z 2 listopada 2007 r. o zwolnieniu powoda z tego obowiązku, której
4
wykonanie w zakresie dotyczącym taryf dla odbiorców z grup taryfowych G zostało
wstrzymane postanowieniem Prezesa Urzędu z 15 listopada 2007 r. W tych okolicz-
nościach wystosowane do powoda wezwanie do przedstawienia taryf do zatwierdze-
nia nie mogło zostać uznane za próbę cofnięcia przysługujących wcześniej powodowi
uprawnień w zakresie swobodnego kształtowania cen energii dla gospodarstw do-
mowych, ponieważ powód nie został jeszcze z tego obowiązku zwolniony. Ponadto,
Sąd Apelacyjny stwierdził, że w sytuacji panującej na rynku obejmującym gospodar-
stwa domowe, Prezes Urzędu mógł zasadnie wezwać powoda do przedłożenia ta-
ryfy. Sąd drugiej instancji nie uwzględnił również zarzutu, zgodnie z którym Prezes
Urzędu nie podał stosownych dowodów. Zarzut taki byłby zasadny, gdyby okazało
się, że ustały warunki uzasadniające udzielenie zwolnienia z obowiązku przedkłada-
nia taryf dla odbiorców z grup taryfowych obejmujących gospodarstwa domowe.
Tymczasem sytuacja taka nie miała miejsca, ponieważ Stanowisko z 2001 r. nie
zwalniało powoda z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia dla tej kategorii
odbiorców.
Powód zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w całości i
wniósł o jego uchylenie oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji i
umorzenie postępowania jako bezprzedmiotowego, ewentualnie o uchylenie wyro-
ków Sądów obu instancji i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania. Skarga kasacyjna powoda została oparta na obu podstawach wymie-
nionych w art. 398³ § 1 pkt 1 i 2 k.p.c.
W zakresie obejmującym procesowe podstawy skargi kasacyjnej, powód za-
rzuca zaskarżonemu wyrokowi naruszenie: 1) art. 365 § 1 k.p.c., poprzez przyjęcie,
że Sąd Apelacyjny nie jest w niniejszej sprawie związany wyrokiem i poglądami wy-
rażonymi w uzasadnieniu wyroku tego Sądu z 17 listopada 2009 r. […] (wyrok zwal-
niający), w którym przesądzono, że powód został zwolniony całkowicie z obowiązku
przedkładania do zatwierdzenia taryf dla energii elektrycznej w zakresie działalności
w zakresie obrotu energią elektryczną, w sytuacji gdy powyższe orzeczenie rozstrzy-
gało w kwestii prejudycjalnej dla niniejszego postępowania; 2) art. 366 k.p.c., przez
ponowne rozstrzyganie o kwestiach prawnych rozstrzygniętych wcześniej prawo-
mocnym orzeczeniem; 3) art. 321 § 1 w związku z art. 378 § 1 k.p.c. poprzez wyjście
poza granice postępowania zakreślone wnioskiem o zatwierdzenie taryfy powoda, a
na etapie postępowania odwoławczego przez odwołanie powoda od decyzji poprzez
prowadzenie rozważań ustaleń w kwestii rodzaju działalności prowadzonej przez po-
5
woda w dniu wydania Stanowiska; 4) art. 231 § 1 k.p.c. w związku z art. 110 k.p.a.,
poprzez przyjęcie, że powód podlega obowiązkowi przedkładania taryf do zatwier-
dzenia, pomimo że Prezes Urzędu wydał w dniu 11 czerwca 2007 r. decyzję osta-
teczną, którą umorzył postępowanie administracyjne w sprawie zatwierdzenia taryfy
dla energii elektrycznej powoda, którą to decyzją Prezes Urzędu jest związany sto-
sownie do treści stanowiska; 5) art. 328 § 2 k.p.c., poprzez niewyjaśnienie dlaczego
poglądy wyrażone w wyroku zwalniającym zostały uznane za błędne, niewskazanie
przyczyn, dla których odmówiono wiarygodności i mocy dowodowej dowodowym
zgłoszonym przez powoda, niewyjaśnienie podstawy prawnej dla akceptacji stanowi-
ska Sądu pierwszej instancji.
W zakresie dotyczącym materialnoprawnej podstawy skargi kasacyjnej powód
zarzucił wyrokowi Sądu Apelacyjnego naruszenie 1) art. 47 ust. 1 i 2 w związku z art.
49 ust. 1 i 3 Prawa energetycznego, poprzez jego zastosowanie i uznanie, że powód
podlega obowiązkowi przedstawienia do zatwierdzenia taryf dla grupy G; 2) art. 47
ust. 1 i 2 w związku z art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego oraz art. 105 k.p.a., po-
przez jego zastosowanie polegające na tym, że Sąd Apelacyjny przyznał rację Pre-
zesowi Urzędu, który wydał decyzję odmawiającą zatwierdzenia taryfy powoda, po-
mimo iż powinien był uchylić decyzję i umorzyć postępowanie administracyjne w
sprawie zatwierdzenia taryfy jako bezprzedmiotowe z tego względu, że nie istniała
podstawa prawna do wszczęcia postępowania w sprawie zatwierdzenia taryfy z
uwagi na zwolnienie powoda z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia; 3)
art. 45 ust. 1 Prawa energetycznego w związku z § 10 rozporządzenia taryfowego
oraz w związku z art. 3 pkt 21 Prawa energetycznego, poprzez odmowę zatwierdze-
nia taryfy powoda opartej na kosztach uzasadnionych wskutek przyjęcia, że nie
można wykazać poziomu tych kosztów za pomocą przedstawionych przez powoda
dowodów na okoliczność wysokości ponoszonych przez niego kosztów zakupu ener-
gii elektrycznej i praw majątkowych.
Prezes Urzędu w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W świetle utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, wynikające z art. 365
§ 1 k.p.c. związanie sądu orzeczeniem wydanym w innej sprawie należy rozumieć
jako wyłączenie możliwości kwestionowania w rozstrzyganej sprawie ustaleń i ocen
6
prawnych zawartych w prawomocnym rozstrzygnięciu innej przedmiotowo sprawy,
ale między tymi samymi stronami (wyroki Sądu Najwyższego z 4 marca 2008 r., IV
CSK 441/07, LEX nr 376385; z 8 marca 2010 r., II PK 249/09, LEX 589978). Owo
związanie treścią prawomocnego orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania przez
wskazane w przepisie art. 365 § 1 k.p.c. podmioty, że w objętej tym orzeczeniem
sytuacji stan prawny przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku. Podmioty
te są związane dyspozycją konkretnej i indywidualnej normy prawnej wywiedzionej
przez sąd z przepisów prawnych zawierających normy generalne i abstrakcyjne w
procesie subsumcji określonego stanu faktycznego (wyrok Sądu Najwyższego z 23
czerwca 2009 r., II PK 302/08, OSNP 2011 nr 3-4, poz. 34). Sąd obowiązany jest
zatem uznać, iż kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej
sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie przez niego rozpatrywanej,
kształtuje się tak jak to przyjęto w prawomocnym wcześniejszym wyroku (wyroki
Sądu Najwyższego z 7 stycznia 2004 r., CK 192/02, LEX nr 599542; z 2 grudnia
2009 r., I CSK 249/10, LEX nr 607232).
Bezsporne jest, że przedmiot rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie (z odwołania
od decyzji o odmowie zatwierdzenia taryfy) i przedmiot rozstrzygnięcia w sprawie
zakończonej - w dacie orzekania przez Sąd Apelacyjny w niniejszej sprawie - pra-
womocnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 17 listopada 2009 r. […] (ustalenie bez-
przedmiotowości ponownego zwolnienia powoda z obowiązku przedkładania taryf) -
nie jest tożsamy. Ponadto, między sprawą rozstrzygniętą już prawomocnym orze-
czeniem a sprawą rozstrzyganą musi zachodzić związek prawny tego rodzaju, że
prawomocne orzeczenie zapadłe w pierwszej sprawie zawiera rozstrzygnięcie bę-
dące konieczną przesłanką rozstrzygnięcia drugiej sprawy (wyrok Sądu Najwyższego
z 22 listopada 2007 r., III CSK 141/07, LEX nr 621147). W okolicznościach rozstrzy-
ganej obecnie sprawy przesłanką tą jest sporna kwestia zakresu zwolnienia powoda
przez Prezesa Urzędu z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf na podsta-
wie Stanowiska z 2001 r. Przesądzenie tej kwestii, z uwzględnieniem art. 365 § 1
k.p.c., ma zasadniczy wpływ na ocenę dopuszczalności wydania przez Prezesa
Urzędu decyzji o odmowie zatwierdzenia taryfy powoda, od której to decyzji wniesio-
no odwołanie inicjujące postępowanie sądowe w niniejszej sprawie. Powód trafnie
wywodzi w skardze kasacyjnej, że Sąd Apelacyjny naruszył art. 365 § 1 k.p.c., przyj-
mując, że nie był związany wyrokiem tegoż Sądu Apelacyjnego z 17 listopada 2009 r.
[…], w którym orzeczono, że powód po 1 lipca 2007 r. korzystał ze zwolnienia z obo-
7
wiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf dla energii elektrycznej także w odnie-
sieniu do taryf dla odbiorców z grup taryfowych G. Jednakże Sąd Najwyższy w ni-
niejszej sprawie zauważa, że wyrok ten został uchylony wyrokiem Sądu Najwyższe-
go z dnia 5 stycznia 2011 r., III SK 34/10 i do dnia wyrokowania w niniejszej sprawie
nie zapadło prawomocne rozstrzygnięcie. Z tych powodów zarzut naruszenia art. 365
§ 1 k.p.c. należy uznać za nieuzasadniony.
Bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 366 k.p.c. Powód błędnie upa-
truje w nieuwzględnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego z 17 listopada 2009 r. […] naru-
szenia art. 366 k.p.c. Powaga rzeczy osądzonej w rozumieniu tego przepisu ma
swoje granice przedmiotowe i podmiotowe. Granice przedmiotowe wyznacza przed-
miot rozstrzygnięcia sądu w związku z podstawa sporu, zakresem podmiotowym ob-
jęte są zaś strony. O wystąpieniu powagi rzeczy osądzonej prawomocnego wyroku
decyduje zatem kumulatywne spełnienie dwóch przesłanek, a mianowicie tożsamości
stron występujących w postępowaniu zakończonym tymże wyrokiem i w kolejnym
postępowaniu sądowym oraz tożsamości podstawy faktycznej i prawnej rozstrzy-
gnięcia (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06, LEX nr
274151 i z dnia 6 marca 2008 r., II UK 144/07, LEX nr 420911). O ile kryterium pod-
miotowe jest w niniejszej sprawie spełnione, o tyle między sprawą rozstrzygniętą wy-
rokiem Sądu Apelacyjnego z 17 listopada 2009 r. […] a wyrokiem zaskarżonym
przedmiotową skargą kasacyjną nie zachodzi tożsamość podstawy faktycznej i
prawnej (sprawa o ponowne zwolnienie z obowiązku przedstawiania taryf v. sprawa o
odmowę zatwierdzenia taryfy).
Za nieuzasadniony należy także uznać zarzut naruszenia art. 321 § 1 k.p.c. w
związku z art. 378 § 1 k.p.c. poprzez prowadzenie rozważań i czynienie ustaleń od-
nośnie rodzaju działalności prowadzonej przez powoda w dniu wydania Stanowiska z
2001 r., mimo iż kwestia ta nie była przedmiotem postępowania administracyjnego
przed Prezesem Urzędu, ani nie została podniesiona w odwołaniu od decyzji Preze-
sa Urzędu. W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że Sąd Apelacyjny nie prowa-
dził w tym zakresie żadnych ustaleń, a jedynie oceniał, co wynikało ze zgromadzo-
nego w sprawie materiału dowodowego oraz argumentacji stron postępowania. Po
drugie zaś, zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wywody w tym zakresie
służyły podjęciu rozstrzygnięcia w zasadniczej dla oceny merytorycznej prawidłowo-
ści wyroku Sądu Okręgowego kwestii, jaką jest podleganie lub niepodleganie przez
powoda obowiązkowi przedkładania Prezesowi Urzędu taryfy do zatwierdzenia.
8
Wreszcie, wydany przez Sąd Apelacyjny wyrok w żaden sposób nie rozstrzyga w
sentencji co do przedmiotu, który nie byłby związany z żądaniem powoda.
Bezpodstawny okazał się także zarzut naruszenia art. 321 § 1 k.p.c. w
związku z art. 110 k.p.a. Powód uzasadnia powyższy zarzut nieuwzględnieniem
przez Sąd Apelacyjny związania Prezesa Urzędu decyzją z dnia 11 czerwca 2007 r.
o umorzeniu postępowania w sprawie zatwierdzenia taryfy dla energii elektrycznej.
Uzasadnienie to nie pozostaje w żadnym związku z dyspozycją tego przepisu.
Za nieuzasadniony należy uznać zarzut naruszenia art. 47 ust. 1 i 2 w związku
z art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego oraz w związku z art. 105 k.p.a., w zakresie w
jakim powód wywodzi, że naruszenie art. 47 ust. 1 i 2 polega na nieumorzeniu przez
Sąd Apelacyjny postępowania przed Prezesem Urzędu. W aktualnie obowiązującym
stanie prawnym sąd orzekający w sprawie z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu
nie jest władny umorzyć postępowania toczącego się przed organem regulacyjnym
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2011 r., III SK 34/10).
Z kolei zarzut naruszenia art. 45 ust. 1 Prawa energetycznego w związku z §
10 rozporządzenia taryfowego oraz art. 3 pkt 21 Prawa energetycznego jest nieuza-
sadniony, ponieważ dotyczy kwestii dowodów i ich oceny, które to zagadnienia wyłą-
czone są z zakresu kontroli Sądu Najwyższego w postępowaniu kasacyjnym.
Zasadny okazał się natomiast zarzut naruszenia art. 47 ust. 1 i 2 w związku z
art. 49 ust. 1 i 3 Prawa energetycznego. Zgodnie z dyspozycją unormowania wyni-
kającego z art. 47 Prawa energetycznego, przedsiębiorstwa energetyczne zobowią-
zane są przedkładać taryfy do zatwierdzenia przez Prezesa Urzędu. Z obowiązku
tego przedsiębiorstwa energetyczne działające na rynkach konkurencyjnych mogą
zostać zwolnione, stosownie do art. 49 Prawa energetycznego. Obowiązek, o którym
mowa w art. 47 Prawa energetycznego spoczywa zatem na tych przedsiębiorstwach
energetycznych, których Prezes Urzędu nie zwolnił z obowiązku przedkładania taryfy
do zatwierdzenia. Nie ulega wątpliwości, że na mocy Stanowiska z 2001 r. nie zo-
stały zwolnione z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia takie przedsiębior-
stwa energetyczne, które łączyły działalność sieciową z działalnością handlową. Sta-
nowisko z 2001 r. zwolniło jednak z tego obowiązku przedsiębiorstwa energetyczne,
które zajmowały się wyłącznie obrotem energią. Z dniem 1 lipca 2007 r. dokonano
ostatecznego rozdziału przedsiębiorstw energetycznych łączących te dwa rodzaje
działalności na przedsiębiorstwa obrotu oraz przedsiębiorstwa zajmujące się świad-
czeniem usługi sieciowej. Z dniem tym wydzielone, wskutek zmiany stanu prawnego,
9
przedsiębiorstwa obrotu przestały przynależeć do kategorii podmiotów świadczących
równocześnie usługi dystrybucyjne.
W niniejszej sprawie nie jest kwestią sporną, że powód jako przedsiębiorstwo
obrotu, został zwolniony z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia na pod-
stawie Stanowiska z 2001 r. Sporne natomiast pozostają konsekwencje rozdzielenia
z dniem 1 lipca 2007 r. działalności sieciowej oraz działalności handlowej, w rezulta-
cie czego powód stał się dostawcą energii elektrycznej dla dotychczasowych klientów
przedsiębiorstwa energetycznego, które nie było objęte Stanowiskiem z 2001 r. Po-
wód utrzymuje bowiem, że nadal zwolniony jest z obowiązku przedkładania taryf do
zatwierdzenia. Natomiast Sąd Apelacyjny przyjął, że w zakresie dotyczącym tej grupy
odbiorców energii, której obsługę powód „przejął” od przedsiębiorstwa energetycz-
nego zajmującego się dystrybucją, powód nie korzysta z przedmiotowego zwolnienia.
W tym zakresie Sąd Najwyższy stwierdza, że zgodnie z zapatrywaniami prawnymi
wyrażonymi w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2011 r., III
SK 34/10, przejęcie przez powoda od GZE S.A. działalności w zakresie obrotu ener-
gią w odniesieniu do pewnych kategorii odbiorców energii, których powód wcześniej
nie zaopatrywał w energię elektryczną, nie wpłynęło na profil jego działalności. Po-
wód bowiem nadal zajmuje się obrotem energią, a nie jej dystrybucją. Przepisy
Prawa energetycznego pod pojęciem obrotu rozumieją zaś wyraźnie działalność po-
legającą na handlu energią (jej kupowaniem i odsprzedawaniem), przy czym obrót
ten może być prowadzony na szczeblu hurtowym bądź na szczeblu detalicznym
rynku energii. W dalszym ciągu powód był więc przedsiębiorstwem „czystego” obrotu
w rozumieniu Stanowiska z 2001 r., które - w zakresie w jakim utrzymuje obowiązek
przedkładania taryf do zatwierdzenia - odnosi się do przedsiębiorstw energetycznych
prowadzących równocześnie działalność sieciową i handlową oraz zaopatrujących w
energię elektryczną określoną kategorię odbiorców, a nie - jak przyjęły Sądy obu in-
stancji - do przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się tylko obrotem energią i
w ramach tego obrotu zaopatrujących odbiorców objętych grupami taryfowymi G. W
rezultacie należy stwierdzić, że na mocy Stanowiska z 2001 r. powód nie był obowią-
zany do przedkładania do zatwierdzenia taryf dla swoich odbiorców, także po przeję-
ciu z dniem 1 lipca 2007 r. działalności w zakresie sprzedaży energii odbiorcom zali-
czanym do grup taryfowych G.
Wezwania Prezesa Urzędu do przedłożenia taryfy nie można, jak trafnie przy-
jął Sąd Apelacyjny, zakwalifikować jako decyzji o cofnięciu przedmiotowego zwolnie-
10
nia. Przepis art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego nie określa wyczerpująco, w jakim
trybie Prezes Urzędu ma zwalniać przedsiębiorstwa energetyczne z obowiązku
przedkładania taryf do zatwierdzenie ani tym bardziej, jak powinien procedować, co-
fając przedmiotowe zwolnienie, zastrzegając jedynie, że organ podejmuje stosowną
decyzję. Zdaniem Sądu Najwyższego przepis art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego
należy jednak interpretować w ten sposób, że cofnięcie zwolnienia musi nastąpić co
najmniej w taki sam sposób, w jaki powód został zwolniony z obowiązku przedkłada-
nia do zatwierdzenia taryf. Niedopuszczalne jest zatem traktowanie wezwania do
przedłożenia taryfy jako aktu cofnięcia zwolnienia z obowiązku przedkładania taryfy,
tym bardziej że zarówno przedmiotowe zwolnienie jak i jego cofnięcie zostało połą-
czone w art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego z występowaniem określonych prze-
słanek odnoszących się do sytuacji na rynku. Stwierdzenie tych przesłanek wymaga
zaś przeprowadzenia odpowiednich analiz rynkowych, które z kolei nie są konieczne
do wezwania przedsiębiorstwa energetycznego do wykonania ciążącego na nim ob-
owiązku, jakim jest przedłożenie taryfy do zatwierdzenia. Przeciwko traktowaniu we-
zwania do przedłożenia taryfy do zatwierdzenia jako rozstrzygnięcia, o którym mowa
w art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego, przemawia również przejawiające się w toku
całego postępowania w niniejszej sprawie założenie Prezesa Urzędu, zgodnie z któ-
rym powód nie był zwolniony z obowiązku przedkładania taryf. Brak więc podstaw do
przypisania przedmiotowemu wezwaniu skutków aktu woli organu regulacyjnego o
treści odpowiadającej decyzji, o której mowa w art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego,
skoro organ ten pozostawał stale w przekonaniu, że powód nie został zwolniony z
obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf dla odbiorców z grup taryfowych G.
W konsekwencji, skoro z przeprowadzonego wywodu wynika, że powód zwolniony
był z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf dla odbiorców z grup taryfo-
wych G, a przedmiotowe zwolnienie nie zostało w niniejszej sprawie skutecznie cof-
nięte, wyrok Sądu Apelacyjnego narusza art. 47 ust. 1 i 2 w związku z art. 49 ust. 1 i
3 Prawa energetycznego.
Mając powyższe na względzie należało z mocy art. 398¹⁵ § 1 i art. 47931a
§ 3
w związku z art. 398²¹ k.p.c. uchylić zaskarżony wyrok wraz z poprzedzającym go
wyrokiem Sądu Okręgowego i decyzją Prezesa Urzędu, jako wydaną z rażącym na-
ruszeniem prawa. O kosztach orzeczono stosownie do dyspozycji art. 108 § 1 w
związku z art. 391 § 1 w związku z art. 398²¹ k.p.c.
========================================