Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 28/11
POSTANOWIENIE
Dnia 4 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Iwulski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z odwołania J. J.
przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
o wysokość świadczenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 października 2011 r.,
zażalenia ubezpieczonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 1 lutego 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 1 lutego 2011 r., Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną ubezpieczonego J. J. od wyroku tego Sądu z dnia 7 września 2010 r. w
sprawie przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego `o
wysokość świadczenia@ z ubezpieczenia społecznego rolników. Sąd Apelacyjny
uznał, że wartość przedmiotu zaskarżenia kasacyjnego ustalona przez Sąd na
podstawie art. 19 w związku z art. 22 k.p.c. wynosi 5.819,40 zł, zamiast kwoty
13.093,65 zł oznaczonej przez wnoszącego skargę. Skoro rzeczywista wartość
przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 10.000 zł, to skarga kasacyjna od wyroku
Sądu drugiej instancji jest niedopuszczalna.
2
Postanowienie odrzucające skargę kasacyjną wnioskodawca zaskarżył
zażaleniem, w którym zarzucił naruszenie art. 22 w związku z art. 19 § 1, art. 25 § 1
i 2 oraz art. 26 k.p.c. W uzasadnieniu zażalenia ubezpieczony wywiódł
w szczególności, że art. 22 k.p.c. dotyczy wyłącznie ustalenia wartości przedmiotu
sporu w sprawie o prawo do świadczeń, które mają powtarzać się w przyszłości.
Tymczasem wskazana w skardze kasacyjnej kwota 13.093,65 zł dotyczy okresu od
1 maja 2002 r. do 31 lipca 2004 r., a więc okresu sprzed wniesienia odwołania i w
związku z tym jest świadczeniem jednorazowym, a nie powtarzającym się. Ponadto
- w ocenie żalącego się - skoro w postępowaniu apelacyjnym Sądy nie dokonały
weryfikacji wartości przedmiotu zaskarżenia, zaś wskazana przez wnioskodawcę
wartość nie była kwestionowana przez organ rentowy, to nie może ona podlegać
ponownemu badaniu w dalszym toku postępowania. Żalący się wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania
zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie powoda podlega uwzględnieniu.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane jest stanowisko, zgodnie
z którym, jeśli przedmiotem sporu nie jest prawo do emerytury lub renty, lecz
jedynie jego wysokość, to dopuszczalność zaskarżenia wyroku sądu drugiej
instancji uzależniona jest od wartości przedmiotu zaskarżenia, obliczonej na
podstawie art. 22 k.p.c. i stanowi ona różnicę między wysokością świadczenia
wypłacanego przez organ rentowy a wysokością świadczenia żądanego przez
ubezpieczonego w skali jednego roku (por. przykładowo postanowienia z dnia
6 listopada 2008 r., II UZ 48/08, LEX nr 686064; z dnia 24 czerwca 2009 r., II UZ
19/09, LEX nr 519958; z dnia 21 lipca 2009 r., II UZ 26/09, LEX nr 537026 i z dnia
10 listopada 2010 r., II UZ 30/10 (LEX nr 707896). Innymi słowy, wartością
przedmiotu zaskarżenia w takich sprawach jest suma kwot stanowiących
miesięczne różnice pomiędzy świadczeniem dochodzonym a pobieranym za okres
jednego roku, a nie suma tych świadczeń (wyliczonych lub wypłacanych)
3
z dwunastu miesięcy (por. postanowienie z dnia 2 października 2009 r., II UZ 30/09,
LEX nr 583822).
W orzecznictwie wyrażano pogląd, że art. 22 k.p.c. dotyczy wyłącznie prawa
do świadczeń, jakie mają powtarzać się w przyszłości. Jeżeli więc żądanie pozwu
obejmuje zarówno takie świadczenia, jak i świadczenia za czas poprzedzający
wniesienie pozwu, to wartość przedmiotu sporu wynika z ich zliczenia (por. uchwałę
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1958 r., 1 CO 5/58,
OSN 1958 nr 3, poz. 61 oraz uchwałę z dnia 15 stycznia 1981 r., III CZP 69/80,
OSNC 1981 nr 6, poz. 101). To stanowisko zostało zakwestionowane w
orzeczeniach dotyczących spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, w których
stwierdzono, że w tym postępowaniu odrębnym występują odmienności wynikające
przede wszystkim z innego uregulowania wymagalności świadczeń powtarzających
się, dla których materialną podstawą prawną są przepisy prawa ubezpieczeń
społecznych. Według tych przepisów, to organ rentowy stwierdza nabycie prawa
osoby ubezpieczonej do określonego świadczenia, co nakazuje uznanie, że zasada
wyrażona w art. 22 k.p.c. obowiązuje niezależnie od tego, czy żądanie obejmuje
świadczenia powtarzające się na przyszłość, czy też za okres wsteczny. W związku
z tym przy określaniu wartości przedmiotu sporu nie sumuje się świadczeń,
poczynając od wskazanej w żądaniu daty (w tym względzie nie ma zastosowania
art. 21 k.p.c.), lecz oblicza się roczną wartość świadczeń (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 6 lutego 2001 r., II UKN 294/00, LEX nr 551037 oraz z dnia
21 kwietnia 2005 r., I UZ 76/04, OSNP 2006 nr 3-4, poz. 66). Nie oceniając
trafności tego poglądu, Sąd Najwyższy w składzie orzekającym w niniejszej sprawie
zwraca uwagę na to, że wartość przedmiotu sporu i pochodna od niego wartość
przedmiotu zaskarżenia kasacyjnego, zależy od dochodzonego w sprawie
roszczenia, to jest od tego czego domaga się strona, przy czym sprawdzenie przez
sąd wartości przedmiotu sporu i przedmiotu zaskarżenia nie może polegać na
ocenie zasadności dochodzonego roszczenia (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 10 czerwca 2005 r., II UZ 37/05, OSNP 2006 nr 1-2, poz. 31 i z
dnia 6 czerwca 2005 r., I UZ 16/05, OSNP 2006 nr 9-10, poz. 165). W pierwszej
kolejności należy więc rozważyć, jaki jest przedmiot rozpoznawanej sprawy
z zakresu ubezpieczeń społecznych.
4
W niniejszej sprawie odwołanie skarżącego (odpowiednik pozwu
formułującego żądanie) dotyczyło decyzji organu rentowego z dnia 31 marca 2008
r. wydanej w przedmiocie wznowienia postępowania o wysokość świadczenia
rentowego, zakończonego decyzjami z 8 lutego 2002 r. i z 13 lipca 2004 r.
Zaskarżoną decyzją z dnia 31 marca 2008 r. organ rentowy umorzył postępowanie
o wypłatę części uzupełniającej renty. W odwołaniu ubezpieczony domagał się
`nakazania organowi rentowemu wypłacenia renty należnej wnioskodawcy@ w
pełnej wysokości za okres od 1 maja 2002 r. do 31 lipca 2004 r. Taki też wniosek
ubezpieczony sformułował w apelacji od wyroku Sądu pierwszej instancji.
Z przedstawionych w uzasadnieniu wyroku Sądu pierwszej instancji wywodów
wynika, że wnioskodawcy zostało przyznane prawo do rolniczej renty inwalidzkiej,
lecz z uwagi na niezaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej, świadczenie to
zostało zawieszone w części uzupełniającej. W sprawach, w których kwestionuje
się zawieszenie części uzupełniającej renty lub emerytury, dopuszczalność skargi
kasacyjnej niewątpliwie zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2001 r., II UZ 28/01, OSNP
2003 nr 6, poz. 160; z dnia 20 stycznia 2010 r., II UZ 49/09, LEX nr 583831 i z dnia
11 maja 2010 r., II UZ 9/10, LEX nr 621344). Jednakże nie można zasadnie
twierdzić, że niniejsza sprawa jest sprawą o przyznanie renty rolniczej lub
o wysokość takiej renty. Co więcej, sprawa ta nie jest również sprawą
o zawieszenie renty. Wszystkie te kwestie były już bowiem przedmiotem
rozpoznania we wcześniejszych postępowaniach. Przedmiotem odwołania
w rozpoznawanej sprawie (decyzji organu rentowego z dnia 31 marca 2008 r.) jest
natomiast odmowa wznowienia postępowania i wypłaty ubezpieczonemu
niesłusznie zawieszonej - jego zdaniem - części uzupełniającej renty rolniczej za
okres od 1 maja 2002 r. do 31 lipca 2004 r. Rozpoznawana sprawa nie jest więc
sprawą o prawo do renty (o prawo do świadczeń powtarzających się) ani sprawą
o wysokość renty, ani nawet sprawą o zawieszenie renty, a więc wartość
przedmiotu sporu (a w konsekwencji wartość przedmiotu zaskarżenia) nie podlega
ustaleniu na podstawie art. 22 k.p.c., lecz na zasadach art. 21 k.p.c. (uzasadnienie
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r., II UZ 49/09, LEX nr
583831). Dlatego wartość tę wyznacza wysokość świadczenia zawieszonego przez
5
organ rentowy (części uzupełniającej renty) za okres wskazany w decyzji z dnia
31 marca 2008 r., których wypłaty domaga się ubezpieczony (postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 10 października 1996 r., II UKN 4/96, OSNAPiUS 1997 nr 8,
poz. 138).
Z tego względu nie można uznać, aby wartość przedmiotu zaskarżenia w
skardze kasacyjnej ubezpieczonego, była niższa niż 10.000 zł i dlatego Sąd
Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. postanowił
jak w sentencji.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13