Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 76/11
POSTANOWIENIE
Dnia 6 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSA Marek Machnij (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. P.
przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 października 2011 r.,
zażalenia powoda na orzeczenie o kosztach, zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 marca 2011 r.,
1) oddala zażalenie,
2) zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego na rzecz
adwokata E. G., prowadzącej kancelarię adwokacką w W.,
kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) zł, powiększoną o
należny podatek od towarów i usług (VAT), tytułem
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z
urzędu w postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny postanowieniem zawartym w wyroku z dnia 11 marca 2011
r. zasądził od powoda, którego apelacja została oddalona, na rzecz pozwanego
Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w W. kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że nie
znalazł podstaw do odstąpienia od obciążania powoda kosztami postępowania na
podstawie art. 102 k.p.c. z uwagi na brak w tej sprawie „wypadku szczególnie
uzasadnionego”, o którym mowa w tym przepisie. Sąd wskazał w szczególności, że
dostatecznej podstawy do odstąpienia od ogólnej zasady orzekania o kosztach,
przewidzianej w art. 98 k.p.c., nie może stanowić jedynie zła sytuacja majątkowa
strony, zaś brak możliwości poniesienia przez nią zasądzonych kosztów nie ma
znaczenia dla orzekania w tym przedmiocie, lecz dla skuteczności ewentualnego
postępowania egzekucyjnego.
W zażaleniu na to postanowienie powód zarzucił naruszenie art. 102 k.p.c.
przez nieuwzględnienie jego trudnej sytuacji majątkowej, która całkowicie
uniemożliwia mu poniesienie zasądzonych kosztów postępowania. Wskazał także,
że jego roszczenie nie zostało uwzględnione wyłącznie z uwagi na podniesienie
przez pozwanego zarzutu przedawnienia. W uzupełnieniu zażalenia skarżący
przedłożył także dokumenty wskazujące na jego złą sytuację finansową.
Pozwany nie ustosunkował się merytorycznie do zażalenia, oświadczając,
że pozostawia ocenę jego zasadności Sądowi Najwyższemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Możliwość odstąpienia od obciążania strony przegrywającej kosztami
postępowania na podstawie art. 102 k.p.c. stanowi autonomiczne uprawnienie sądu
rozpoznającego sprawę. Uchylenie takiego orzeczenia w ramach kontroli
instancyjnej może więc dotyczyć jedynie wypadków, w których sąd w rażący
sposób naruszył reguły dyskrecjonalnej oceny okoliczności sprawy w zakresie
istnienia „szczególnie uzasadnionego wypadku”, o którym mowa w tym przepisie
(tak Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniach: z dnia 3 lutego 2010 r. sygn. akt II PK
192/09, niepubl., z dnia 25 marca 2011 r. sygn. akt IV CZ 136/10, niepubl. oraz
z dnia 1 czerwca 2011 r. sygn. akt II CZ 24/11, niepubl.).
3
Analiza argumentów przytoczonych na uzasadnienie zaskarżonego
postanowienia wskazuje, że Sąd Apelacyjny zastosował art. 102 k.p.c.
w prawidłowy sposób, poddając dostatecznej ocenie okoliczności istotne
z perspektywy tego przepisu. Skarżący nie zakwestionował skutecznie trafności tej
argumentacji, nie wykazując w szczególności, by wbrew twierdzeniom Sądu
Apelacyjnego wyłącznie sama sytuacja majątkowa powoda uzasadniała
odstąpienie od obciążania go kosztami postępowania.
Należy jednocześnie zauważyć, że twierdzenie skarżącego, że w sprawie
zachodzą także inne okoliczności, wskazujące na konieczność zastosowania
art. 102 k.p.c., nie zostało poparte jakąkolwiek przekonującą argumentacją.
Jako jedyną okoliczność tego rodzaju skarżący wskazał nieuwzględnienie
dochodzonego roszczenia z uwagi na jego przedawnienie. Nie świadczy to jednak
o wystąpieniu w tej sprawie „szczególnie uzasadnionego wypadku” w rozumieniu
art. 102 k.p.c. Okoliczność ta mogłaby wprawdzie wskazywać na subiektywne
przekonanie skarżącego co do zasadności jego roszczenia i w połączeniu z jego
sytuacją majątkową uzasadniać zastosowanie art. 102 k.p.c. (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2011 r., I CZ 171/10, niepubl.), ale w zażaleniu
nie wykazano, aby taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie.
Podzielić można bowiem stanowisko Sądu Apelacyjnego, że z uwagi
na powszechne występowanie przez skazanych z roszczeniami o ochronę dóbr
osobistych, terminy przedawnienia wskazane w art. 4421
k.c. były znane
w środowisku osadzonych. Skuteczne powołanie się na art. 102 k.p.c. wymagałoby
więc co najmniej uprawdopodobnienia przez skarżącego braku swojej wiedzy
w tym zakresie.
Z tego punktu widzenia istotne jest również to, że roszczenie powoda
obejmowało okres jego pobytu w pozwanym Zakładzie Karnym od dnia 5 lutego
2004 r. do dnia 6 października 2004 r., natomiast pozew w niniejszej sprawie został
wniesiony dopiero w dniu 26 lipca 2010 r., a więc znacznie po upływie trzyletniego
terminu przedawnienia, wynikającego w tej sprawie z przepisów art. 4421
§ 1 i 3 k.c.
w zw. z art. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny
(Dz.U. Nr 80, poz. 538), którego bieg skończył się z dniem 6 października 2007 r.
Tak znaczne (niemal trzyletnie) opóźnienie w wytoczeniu powództwa dodatkowo
4
przemawia za trafnością poglądu Sądu Apelacyjnego, że nawet subiektywnie
powód nie mógł pozostawać w uzasadnionym przekonaniu, iż jego żądanie może
być jeszcze skutecznie dochodzone.
Dodać wypada, że dowody powołane przez skarżącego w uzupełnieniu
zażalenia dotyczą okoliczności, które były już wcześniej podniesione we wniosku
o zwolnienie od kosztów sądowych, wobec czego nie uzupełniają znanych
dotychczas okoliczności związanych z sytuacją majątkową powoda. Z tego względu
nie miały żadnego znaczenia przy ocenie zasadności niniejszego zażalenia.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c. orzeczono jak w postanowieniu. O kosztach pomocy prawnej
udzielonej skarżącemu z urzędu rozstrzygnięto na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy
z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t. jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz.
1188 ze zm.) w zw. z § 6 pkt 3 w zw. z § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13