I UZ 47/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:08-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I UZ 47/11
POSTANOWIENIE
Dnia 12 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSA Maciej Piankowski (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania L. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanego S. S.
o składki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 stycznia 2012 r.,
zażalenia organu rentowego na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 września 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie w punkcie 2.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 29 września 2011 r. uchylił
postanowienie Sądu Okręgowego w . z dnia 1 lipca 2011 r. (pkt 1 postanowienia),
którym przekazano do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K. sprawę z odwołania L.
P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 17 września
2010 r., przenoszącej na ubezpieczonego odpowiedzialność za zaległości z tytułu
składek, należnych od płatnika „R." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a
ponadto zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz
zainteresowanego S. S. kwotę 1.230 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
2
zażaleniowego (pkt 2 postanowienia). W uzasadnieniu postanowienia Sąd
Apelacyjny wskazał, że postanowienie Sądu I instancji zostało wydane z
naruszeniem art. 461 § 3 k.p.c. wobec niezłożenia przez żalącego oświadczenia, że
wyraża zgodę na przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w K. O kosztach
postępowania zażaleniowego (obejmującego zwrot kosztów zastępstwa
procesowego oraz opłaty podstawowej od zażalenia) Sąd Apelacyjny orzekł na
podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.).
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego zawarte w pkt 2
(obejmujące koszty zastępstwa procesowego) organ rentowy zarzucił naruszenie
przepisów postępowania, to jest art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 2 pkt 2 w
związku z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za
czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia
28 września 2002 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.) poprzez
niezastosowanie § 12 rozporządzenia i przyznanie stronie kosztów zastępstwa
procesowego w wysokości 1.200 zł; art. 102 k.p.c. poprzez zasądzenie od organu
rentowego kosztów zastępstwa procesowego mimo, że organ rentowy nie dał
podstaw do wniesienia zażalenia, a zaskarżone rozstrzygnięcie było wynikiem
błędnego postępowania sądu niewywołanego wnioskiem organu rentowego. Organ
rentowy wniósł o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i oddalenie
wniosku o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego, a nadto wniósł
o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie, jednak zasadniczo z innych
względów niż to wskazano w zażaleniu.
3
Wstępnie należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. -
dodanym przez ustawę z dnia 19 marca 2009 r. zmieniającą Kodeks postępowania
cywilnego (Dz. U. Nr 69, poz. 592), który wszedł w życie 22 maja 2009 r. -
zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje także na postanowienie sądu drugiej
instancji co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu
pierwszej instancji. Przepis ten rozszerza krąg wyjątków od zasady (wynikającej
z art. 3941
§ 2 k.p.c.), że zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje jedynie na
postanowienia sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie i nie
przysługuje na postanowienia innego rodzaju (z wyłączeniem kategorii
wymienionych w art. 3941
§ 1 k.p.c.).
Ustalenie, że w sprawie zachodzi „szczególnie uzasadniony wypadek” w
rozumieniu art. 102 k.p.c., powinno uwzględniać charakter tej regulacji, która - jako
wyjątek od ogólnej zasady orzekania o kosztach postępowania - nie podlega
wykładni rozszerzającej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 11 marca
2011 r., II CZ 104/10, Lex nr 785545.). Możliwość zastosowania art. 102 k.p.c. i
odstąpienia tym samym od ogólnej zasady zwrotu kosztów postępowania przez
stronę przegrywającą stanowi dyskrecjonalne uprawnienie sądu rozpoznającego
sprawę. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, kontroli
instancyjnej podlegają jedynie wyjątkowo rażące uchybienia w stosowaniu tego
przepisu (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z 25 marca 2011 r., IV CZ
136/10, Lex nr 785545; z 1 czerwca 2011 r., II CZ 24/11, Lex nr 846568; wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2006 r., III CK 221/05, Lex nr 439151).
Uwzględniając okoliczności sprawy nie można przyjąć, że Sąd Apelacyjny w
oczywisty sposób przekroczył reguły dyskrecjonalnego stosowania art. 102 k.p.c.
Okoliczności wskazane w uzasadnieniu rozpoznawanego zażaleniu nie
przemawiają za takim wnioskiem.
Nie można twierdzić, by naruszenie prawa przez Sąd Okręgowy prowadzące
do uchylenia orzeczenia w ramach kontroli instancyjnej stanowiło „szczególnie
uzasadniony wypadek” pozwalający na odstąpienie od obciążania strony wnoszącej
zażalenie kosztami tego postępowania. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu
postanowienia z dnia 7 października 2011 r., II CZ 63/11 (Lex nr 1001290)
zasadnie wskazał, że zwrot kosztów zastępstwa procesowego, orzekany zgodnie
4
z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania (art. 98 k.p.c.), służy
przede wszystkim ochronie interesów majątkowych drugiej strony przez
zrekompensowanie wydatków poniesionych przez nią w celu ochrony swoich praw.
Brak jest racjonalnych podstaw, by strona, na której rzecz zapadło rozstrzygnięcie,
musiała samodzielnie pokryć koszty swojego udziału w sprawie. Argument
żalącego organu rentowego zmierza do nieakceptowanego przez Sąd Najwyższy
obciążenia strony wygrywającej sprawę finansowymi konsekwencjami uchybień
Sądu, za które żaden z uczestników postępowania nie może ponosić
odpowiedzialności.
Prawidłowo też Sąd Apelacyjny określił wysokość kosztów zastępstwa
procesowego w oparciu o § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego ustanowionego z urzędu. Zgodnie z utrwalonym już poglądem Sądu
Najwyższego w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczącej
przeniesienia na członków zarządu spółki zobowiązań spółki za zaległości z tytułu
składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wynagrodzenie
pełnomocnika będącego radcą prawnym powinno być ustalone na podstawie § 6
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu, a nie w oparciu o § 11 ust. 2 oraz § 12 ust. 2 pkt 2 tego rozporządzenia
(por. uchwały Sądu Najwyższego z 9 marca 1993 r., II UZP 5/93 (OSNCP 1993 nr
11, poz. 194) oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2009 r.,
I UZP 1/09 (Lex nr 518062) oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia
2010 r., II UK 131/09 (Lex nr 577843); z dnia 7 stycznia 2010 r., II UK 148/09 (Lex
nr 577847).
Zażalenie zasługiwało jednak na uwzględnienie, gdyż Sąd II instancji orzekł
o kosztach z naruszeniem dyspozycji art. 108 § 1 k.p.c. zgodnie z którym sąd
rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji.
Postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 1 lipca 2011 r. dotyczyło przekazania
5
sprawy do rozpoznania sprawy innemu sądowi w ramach tej samej instancji.
Rozstrzygniecie tej kwestii nie należy do orzeczeń kończących sprawę w instancji.
Tym samym przedwczesne było orzeczenie Sądu II instancji o ponoszeniu kosztów
w postępowaniu zażaleniowym. O kosztach tych powinien rozstrzygnąć dopiero
Sąd wydając orzeczenie kończące sprawę w instancji.
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 39815
w zw. z art. 3941
§ 1 pkt 2
k.p.c. orzeczono jak w postanowieniu.
POSTANOWIENIE
Dnia 12 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSA Maciej Piankowski (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania L. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanego S. S.
o składki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 stycznia 2012 r.,
zażalenia organu rentowego na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 września 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie w punkcie 2.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 29 września 2011 r. uchylił
postanowienie Sądu Okręgowego w . z dnia 1 lipca 2011 r. (pkt 1 postanowienia),
którym przekazano do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K. sprawę z odwołania L.
P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 17 września
2010 r., przenoszącej na ubezpieczonego odpowiedzialność za zaległości z tytułu
składek, należnych od płatnika „R." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a
ponadto zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz
zainteresowanego S. S. kwotę 1.230 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
2
zażaleniowego (pkt 2 postanowienia). W uzasadnieniu postanowienia Sąd
Apelacyjny wskazał, że postanowienie Sądu I instancji zostało wydane z
naruszeniem art. 461 § 3 k.p.c. wobec niezłożenia przez żalącego oświadczenia, że
wyraża zgodę na przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w K. O kosztach
postępowania zażaleniowego (obejmującego zwrot kosztów zastępstwa
procesowego oraz opłaty podstawowej od zażalenia) Sąd Apelacyjny orzekł na
podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.).
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego zawarte w pkt 2
(obejmujące koszty zastępstwa procesowego) organ rentowy zarzucił naruszenie
przepisów postępowania, to jest art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 2 pkt 2 w
związku z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za
czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia
28 września 2002 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.) poprzez
niezastosowanie § 12 rozporządzenia i przyznanie stronie kosztów zastępstwa
procesowego w wysokości 1.200 zł; art. 102 k.p.c. poprzez zasądzenie od organu
rentowego kosztów zastępstwa procesowego mimo, że organ rentowy nie dał
podstaw do wniesienia zażalenia, a zaskarżone rozstrzygnięcie było wynikiem
błędnego postępowania sądu niewywołanego wnioskiem organu rentowego. Organ
rentowy wniósł o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i oddalenie
wniosku o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego, a nadto wniósł
o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie, jednak zasadniczo z innych
względów niż to wskazano w zażaleniu.
3
Wstępnie należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. -
dodanym przez ustawę z dnia 19 marca 2009 r. zmieniającą Kodeks postępowania
cywilnego (Dz. U. Nr 69, poz. 592), który wszedł w życie 22 maja 2009 r. -
zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje także na postanowienie sądu drugiej
instancji co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu
pierwszej instancji. Przepis ten rozszerza krąg wyjątków od zasady (wynikającej
z art. 3941
§ 2 k.p.c.), że zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje jedynie na
postanowienia sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie i nie
przysługuje na postanowienia innego rodzaju (z wyłączeniem kategorii
wymienionych w art. 3941
§ 1 k.p.c.).
Ustalenie, że w sprawie zachodzi „szczególnie uzasadniony wypadek” w
rozumieniu art. 102 k.p.c., powinno uwzględniać charakter tej regulacji, która - jako
wyjątek od ogólnej zasady orzekania o kosztach postępowania - nie podlega
wykładni rozszerzającej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 11 marca
2011 r., II CZ 104/10, Lex nr 785545.). Możliwość zastosowania art. 102 k.p.c. i
odstąpienia tym samym od ogólnej zasady zwrotu kosztów postępowania przez
stronę przegrywającą stanowi dyskrecjonalne uprawnienie sądu rozpoznającego
sprawę. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, kontroli
instancyjnej podlegają jedynie wyjątkowo rażące uchybienia w stosowaniu tego
przepisu (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z 25 marca 2011 r., IV CZ
136/10, Lex nr 785545; z 1 czerwca 2011 r., II CZ 24/11, Lex nr 846568; wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2006 r., III CK 221/05, Lex nr 439151).
Uwzględniając okoliczności sprawy nie można przyjąć, że Sąd Apelacyjny w
oczywisty sposób przekroczył reguły dyskrecjonalnego stosowania art. 102 k.p.c.
Okoliczności wskazane w uzasadnieniu rozpoznawanego zażaleniu nie
przemawiają za takim wnioskiem.
Nie można twierdzić, by naruszenie prawa przez Sąd Okręgowy prowadzące
do uchylenia orzeczenia w ramach kontroli instancyjnej stanowiło „szczególnie
uzasadniony wypadek” pozwalający na odstąpienie od obciążania strony wnoszącej
zażalenie kosztami tego postępowania. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu
postanowienia z dnia 7 października 2011 r., II CZ 63/11 (Lex nr 1001290)
zasadnie wskazał, że zwrot kosztów zastępstwa procesowego, orzekany zgodnie
4
z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania (art. 98 k.p.c.), służy
przede wszystkim ochronie interesów majątkowych drugiej strony przez
zrekompensowanie wydatków poniesionych przez nią w celu ochrony swoich praw.
Brak jest racjonalnych podstaw, by strona, na której rzecz zapadło rozstrzygnięcie,
musiała samodzielnie pokryć koszty swojego udziału w sprawie. Argument
żalącego organu rentowego zmierza do nieakceptowanego przez Sąd Najwyższy
obciążenia strony wygrywającej sprawę finansowymi konsekwencjami uchybień
Sądu, za które żaden z uczestników postępowania nie może ponosić
odpowiedzialności.
Prawidłowo też Sąd Apelacyjny określił wysokość kosztów zastępstwa
procesowego w oparciu o § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego ustanowionego z urzędu. Zgodnie z utrwalonym już poglądem Sądu
Najwyższego w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczącej
przeniesienia na członków zarządu spółki zobowiązań spółki za zaległości z tytułu
składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wynagrodzenie
pełnomocnika będącego radcą prawnym powinno być ustalone na podstawie § 6
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu, a nie w oparciu o § 11 ust. 2 oraz § 12 ust. 2 pkt 2 tego rozporządzenia
(por. uchwały Sądu Najwyższego z 9 marca 1993 r., II UZP 5/93 (OSNCP 1993 nr
11, poz. 194) oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2009 r.,
I UZP 1/09 (Lex nr 518062) oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia
2010 r., II UK 131/09 (Lex nr 577843); z dnia 7 stycznia 2010 r., II UK 148/09 (Lex
nr 577847).
Zażalenie zasługiwało jednak na uwzględnienie, gdyż Sąd II instancji orzekł
o kosztach z naruszeniem dyspozycji art. 108 § 1 k.p.c. zgodnie z którym sąd
rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji.
Postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 1 lipca 2011 r. dotyczyło przekazania
5
sprawy do rozpoznania sprawy innemu sądowi w ramach tej samej instancji.
Rozstrzygniecie tej kwestii nie należy do orzeczeń kończących sprawę w instancji.
Tym samym przedwczesne było orzeczenie Sądu II instancji o ponoszeniu kosztów
w postępowaniu zażaleniowym. O kosztach tych powinien rozstrzygnąć dopiero
Sąd wydając orzeczenie kończące sprawę w instancji.
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 39815
w zw. z art. 3941
§ 1 pkt 2
k.p.c. orzeczono jak w postanowieniu.