Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III UZ 31/11
POSTANOWIENIE
Dnia 26 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło
SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku M. Z.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.
o wysokość emerytury,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 stycznia 2012 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 25 października 2011 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 24 listopada 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
wnioskodawcy M. Z. od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Z. z dnia 1 września 2010 r. oddalającego odwołanie wnioskodawcy
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 lutego 2010 r.
odmawiającej wnioskodawcy przeliczenia podstawy wymiaru emerytury.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożył pełnomocnik
wnioskodawcy. Wartość przedmiotu zaskarżenia określił on na kwotę 10.000 zł.
Skarżący – wezwany przez Przewodniczącego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych Sądu Apelacyjnego […] do wskazania sposobu i podstawy wyliczenia
2
wartości przedmiotu zaskarżenia – wskazał, że różnica między wysokością
świadczenia otrzymywanego przez wnioskodawcę a wysokością świadczenia, o
które się ubiega wynosi miesięcznie 478,56 zł. Kwota powyższa powinna być
wypłacona wnioskodawcy za okres 22 miesięcy tj. od grudnia 2008 r. do 27
września 2010 r. (data złożenia apelacji).
Postanowieniem z dnia 30 września 2011 r. Sąd Najwyższy zwrócił Sądowi
Apelacyjnemu skargę kasacyjną celem sprawdzenia wartości przedmiotu
zaskarżenia oraz dopuszczalności skargi.
Postanowieniem z dnia 10 października 2011 r. Sąd Apelacyjny postanowił
sprawdzić wartość przedmiotu zaskarżenia i zarządzając w tym celu dochodzenie
zobowiązał pełnomocnika organu rentowego do ustosunkowania się do określonej
przez pełnomocnika wnioskodawcy wartości przedmiotu zaskarżenia przez
wskazanie kwoty wyliczonej przez organ rentowy.
W piśmie procesowym z dnia 20 października 2010 r. Zakład Ubezpieczeń
Społecznych Oddział w B. wskazał, że przy przyjęciu najkorzystniejszego,
dochodzonego przez wnioskodawcę wariantu przeliczenia emerytury, różnica
między miesięczną kwotą świadczenia pobieranego a kwotą świadczenia
dochodzonego wynosi 478,56 zł.
Postanowieniem z dnia 24 października 2011 r. Sąd Apelacyjny ustalił
wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 5.742,72 zł. W konsekwencji
powyższego postanowienia z 24 października 2011 r., osobnym postanowieniem z
dnia 25 października 2011 r. Sąd Apelacyjny na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
odrzucił skargę kasacyjną wnioskodawcy. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 25
października 2011 r. Sąd Apelacyjny wskazał, że stosownie do przepisu art. 22
k.p.c. na wartość przedmiotu zaskarżenia składać się będą różnice pomiędzy
dochodzonym a pobieranym przez wnioskodawcę świadczeniem za okres jednego
roku. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, jeżeli przedmiotem sporu nie
jest prawo do emerytury, lecz jedynie jego wysokość, to dopuszczalność
zaskarżenia wyroku Sądu drugiej instancji uzależniona jest od wartości przedmiotu
zaskarżenia obliczonej w oparciu o przepis art. 22 k.p.c. i stanowi różnicę między
wysokością świadczenia wypłacanego przez organ rentowy, a wysokością
świadczenia żądanego przez ubezpieczonego w skali jednego roku. Żądanie
3
wyrównania świadczenia nie stanowi odrębnego roszczenia w rozumieniu art. 19 §
1 i 21 k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia marca 2011 r., II UZ
3/11 – LEX nr 844749; z dnia 3 marca 2011 r., II UZ 5/11 – LEX nr 846582).
Wartość przedmiotu zaskarżenia nie ulega zwiększeniu o kwotę dochodzonego
wyrównania.
Sprawdzenie wartości przedmiotu zaskarżenia doprowadziło do ustalenia tej
wartości na kwotę niższą niż 10.000 zł (5.742,72 zł), co powoduje
niedopuszczalność skargi kasacyjnej.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 25 października 2011 r. zaskarżył
zażaleniem wnioskodawca zarzucając naruszenie art. 3986
§ 2 k.p.c. i wniósł o
uchylenie zaskarżonego postanowienia z uwzględnieniem kosztów postępowania
zażaleniowego według norm przepisanych.
W ocenie żalącego się do sprawdzania wartości przedmiotu zaskarżenia w
skardze kasacyjnej powinny mieć zastosowanie ograniczenia czasowe określone w
art. 25 § 1 i § 2 k.p.c. Kwota 10.000 zł, chociaż błędna, nie została sprawdzona
stosownie do przepisu art. 368 § 2 k.p.c., który odsyła do odpowiedniego
stosowania art. 19-24 k.p.c. i art. 25 § 1 k.p.c. w zakresie ustalania wartości
przedmiotu zaskarżenia. W konsekwencji – zdaniem żalącego się – wartość
zaskarżenia z postępowania apelacyjnego odnosi się również do postępowania
kasacyjnego. Według skarżącego jego stanowisko zgodne jest z postanowieniem
Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2008 r., I PZ 26/08 – OSNP 2010/5-6/67
oraz z dnia 8 grudnia 2000 r., I CZ 115/00 – Lex nr 51342.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawą wydania zaskarżonego rozpatrywanym zażaleniem postanowienia
Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu skargi kasacyjnej wnioskodawcy było
postanowienie tego Sądu z dnia 24 października 2011 r., którym Sąd Apelacyjny
ustalił wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 5.742,72 zł. Postanowienie to
chociaż nie podlega osobnemu zaskarżeniu, mogło być poddane rozpoznaniu
przez Sąd Najwyższy w trybie art. 380 k.p.c. Jednakże w rozpatrywanym zażaleniu
od postanowienia z dnia 25 października 2011 r. nie ma wniosku o weryfikację
4
postanowienia z dnia 24 października 2011 r. o ustaleniu wartości przedmiotu
zaskarżenia. W konsekwencji braku wniosku o rozpoznanie postanowienia
oznaczającego wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 5.742,72 zł, to jest kwotę
niższą niż dziesięć tysięcy złotych, Sąd Apelacyjny w zaskarżonym postanowieniu
odrzucił skargę kasacyjną jako niedopuszczalną – na zasadzie oczywiście
prawidłowego zastosowania art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 3982
§ 1 k.p.c.
Niezależnie od powyższego nie ma racji skarżący, że wskazana przez niego
błędnie w postępowaniu apelacyjnym wartość przedmiotu zaskarżenia jest wiążąca
także dla postępowania kasacyjnego.
W odróżnieniu od kasacji, będącej odwoławczym środkiem kontroli
instancyjnej orzeczeń, wprowadzona do systemu prawnego od dnia 6 lutego
2005 r., skarga kasacyjna przysługuje od orzeczeń prawomocnych (art. 3981
§ 1
k.p.c.), przez co stała się w pełni nadzwyczajnym, szczególnym środkiem
odwoławczym. Sąd Najwyższy nie jest sądem "trzeciej instancji", a skarga
kasacyjna nie jest środkiem prawnym wnoszonym w toku instancji (w ramach
instancyjnego postępowania sądowego). Już z tych tylko względów nie ma – wbrew
żalącemu się – adekwatnego odniesienia do sprawy pogląd wyrażony w
postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2000 r., I CZ 115/00 – Lex nr
51342. Zaskarżone postanowienie Sądu Apelacyjnego nie jest także sprzeczne z
powoływanym w zażaleniu poglądem Sądu Najwyższego zawartym w
postanowieniu z dnia 20 października 2008 r., I PZ 26/08 – OSNP 2010/5-6/67, że
określona w pozwie wartość dochodzonego roszczenia, pozostaje aktualna w
postępowaniu apelacyjnym i kasacyjnym przede wszystkim dlatego, że w niniejszej
sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego, w której wartość przedmiotu
żądania nie została określona w odwołaniu, nie zachodzi analogiczna pod
względem przedmiotowej kwestii sytuacja jak w sprawie, w której istotne było
określenie zakresu żądanej ochrony w pozwie.
Skarga kasacyjna – jako szczególny środek zaskarżenia wnoszony od
prawomocnych orzeczeń – musi spełniać określone ustawowo wymogi, które
określają jej dopuszczalność. Taki wymóg statuuje między innymi przepis art. 3982
§ 1 k.p.c., zgodnie z którym skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawach o prawa
majątkowe z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, w których wartość
5
przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Przepis art. 3982
k.p.c. ma charakter bezwzględny i nie jest dopuszczalne dowolne, zależne
wyłącznie od woli stron „oznaczenie” wartości przedmiotu zaskarżenia po to ażeby
uzyskać uprawnienie do wniesienia skargi kasacyjnej w sprawie, w której skarga
taka jest niedopuszczalna (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca
1997 r., I CKN 46/97 – OSNC 1997/11/180, postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 18 października 2000 r., II UZ 124/00 – OSNAPiUS 2002/12/294).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że obowiązek oznaczenia
w postępowaniu kasacyjnym wartości przedmiotu zaskarżenia nie może ograniczać
się jedynie do wskazania kwoty przekraczającej kwotę decydującą o
dopuszczalności skargi, lecz powinien być rozumiany jako zobowiązanie do
wykazania podstaw, na których opiera się wyliczenie, adekwatne do przedmiotu
zaskarżenia skargą kasacyjną (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
6 stycznia 2010 r., I UK 289/09 LEX nr 577827, z dnia 6 października 2009 r., II UZ
32/09, LEX nr 574543, z dnia 13 maja 2005 r., I UZ 23/05, OSNP 2005 nr 24, poz.
399, z dnia 13 maja 2005 r., II UZ 25/05, OSNP 2005 nr 23, poz. 383).
W związku z powyższym, Sąd Najwyższy uznając bezzasadność zażalenia,
na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. postanowił jak w
sentencji.