Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CNP 14/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 25 stycznia 2012 r.,
skargi G. R.-D.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego w K.
z dnia 12 sierpnia 2010 r.,
wydanego w sprawie z powództwa G.R.-D.
przeciwko B. B.
o zapłatę,
1. stwierdza, że wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 12
sierpnia 2010 r., jest niezgodny z prawem;
2. zasądza od B. B. na rzecz G. R.-D. kwotę 3712 zł (trzy
tysiące siedemset dwanaście złotych) tytułem zwrotu
kosztów postępowania wywołanego wniesieniem skargi.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy w D. – po rozpoznaniu sprawy z powództwa G. R. – D.
przeciwko B. B. o zapłatę – wyrokiem z dnia 11 marca 2010 r. zasądził od
pozwanej na rzecz powódki kwotę 49 882,02 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
22 stycznia 2008 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4 929 zł z tytułu kosztów procesu.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka sprzedała pozwanej meble do
prowadzonego przez nią sklepu w galerii F. Meble te zostały wykonane z
uwzględnieniem wymiarów sklepu pozwanej i nie było możliwości użycia ich bez
przeróbek w innym pomieszczeniu. Strony uzgodniły, że pozwana spróbuje znaleźć
leasingodawcę, który zgodzi się sfinansować zakup mebli. Z tej przyczyny
powódka początkowo nie wystawiła faktury za sprzedane meble. Pozwanej nie
udało się jednak znaleźć leasingodawcy, w związku z czym powódka w dniu 31
grudnia 2007 r. wystawiła fakturę VAT na kwotę 49 882,02 zł płatną w terminie do
21 stycznia 2008 r. tytułem należności za meble. Fakturę tę podpisał mąż pozwanej
P. B. Meble były już wówczas zamontowane w sklepie pozwanej. Kiedy doszło do
zamknięcia sklepu, pozwana wyniosła z niego meble z wyjątkiem elementów, które
były związane z lokalem i z tej przyczyny musiały w nim pozostać.
Sąd Rejonowy nie dał wiary zeznaniom świadków P. B. i A. K. oraz
zeznaniom pozwanej, jakoby meble miały zostać przez powódkę użyczone,
zeznania te były bowiem sprzeczne z zeznaniami świadków /…/ oraz z zeznaniami
powódki; poza tym faktura wystawiona na należność za meble została podpisana
przez męża pozwanej. Za pozbawione waloru prawdy Sąd uznał też zeznania
świadka P. B., według których podpisał sporną fakturę, nie wiedząc co podpisuje,
jak też nie był upoważniony do odbioru faktur VAT, sama pozwana bowiem
przyznała, że mąż jeździł po towar i podpisywał potwierdzenia jego odbioru.
Wersja jakoby meble miały zostać pozwanej użyczone nie znajduje
też potwierdzenia w zachowaniu pozwanej po zamknięciu sklepu. Zgodnie z art.
718 § 1 k.c., po zakończeniu użyczenia biorący do używania powinien zwrócić
użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym, pozwana natomiast wyniosła
meble ze sklepu i nie zaoferowała powódce ich zwrotu.
3
Gdyby nawet przyjąć, że strony zawarły umowę użyczenia – stwierdził Sąd
Rejonowy – to wobec niewykonania przez pozwaną obowiązku zwrotu mebli
w stanie nie pogorszonym, powódce przysługiwałoby roszczenie o naprawienie
szkody, a w konsekwencji – o zwrot wartości spornych mebli.
Po rozpoznaniu sprawy na skutek apelacji pozwanej, Sąd Okręgowy w K.
wyrokiem z dnia 12 sierpnia 2010 r. zmienił wyrok Sądu Rejonowego w ten sposób,
że oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2 417 zł
kosztów procesu, a ponadto przyznał pozwanej od powódki kwotę 3 867 zł z tytułu
kosztów postępowania apelacyjnego.
Sąd Okręgowy podkreślił, że obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa
na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla
rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) – na stronie, która
z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Skoro powódka wywodziła
roszczenie zgłoszone w pozwie z faktu zawarcia z pozwaną umowy sprzedaży
mebli, powinna ten fakt udowodnić, a wszelkie niepowodzenia w tym zakresie
powinny skutkować przyjęciem za udowodnioną tezy przeciwnej.
Dokonując oceny materiału dowodowego zebranego w postępowaniu
w pierwszej instancji Sąd Okręgowy uznał, że powódka nie zdołała udowodnić faktu
zawarcia umowy sprzedaży mebli. Co do zasady faktura VAT, o ile zawiera
elementy przedmiotowo istotne dla danej umowy, które identyfikują ją i pozwalają
odróżnić od czynności innego rodzaju, może być – stwierdził Sąd Okręgowy –
kwalifikowana jako umowa. Trzeba jednak podkreślić, że zawarcie umowy
następuje przez złożenie zgodnych oświadczeń woli, które z kolei na dokumencie
umowy potwierdzane są złożeniem podpisów. W konsekwencji możliwość
kwalifikacji faktury VAT jako umowy uzależniona jest m.in. od tego, czy faktura
zawiera podpisy, stanowiące potwierdzenie woli zawarcia umowy. Na podstawie
przedłożonej przez powódkę faktury VAT nie sposób dojść do przekonania,
że pozwana lub osoba uprawniona do jej reprezentacji potwierdziła złożenie
oświadczenia woli zawarcia umowy obejmującej kupno przedmiotów
wyszczególnionych w fakturze. Powódka przedstawiła bowiem dwa arkusze,
z których jeden stanowi fakturę VAT nr /…/ i nie jest opatrzony jakimikolwiek
4
podpisami, drugi zaś – poza logo firmy powódki oraz rubrykami wskazującymi na
to, iż jest to część nieokreślonej faktury – nie zawiera żadnej innej treści. Nie ma
podstaw, by jednoznacznie stwierdzić, iż oba przedstawione arkusze stanowią
jedną fakturę VAT, ponieważ drugi z arkuszy może stanowić część jakiejkolwiek
faktury, a złożone na nim podpisy są w istocie podpisami in blanco. W tej sytuacji,
wobec niewykazania związku między podpisem męża pozwanej na części
nieokreślonej faktury VAT a fakturą VAT nr /…/ , bez znaczenia pozostaje kwestia
istnienia uprawnienia po stronie męża pozwanej do złożenia odnośnego podpisu.
Trzeba jednak podkreślić, że w sytuacji, w której pozwana wskazała, iż jej mąż nie
miał upoważnienia do podpisywania i odbioru faktur VAT, na powódkę przeszedł
ciężar wykazania np. stosownym dokumentem, że P. B. takie upoważnienie
posiadał.
Nie odniosła też zamierzonego skutku – stwierdził Sąd Okręgowy – podjęta
przez powódkę próba wykazania faktu zawarcia umowy sprzedaży za pomocą
dowodów z zeznań świadków. Sąd pierwszej instancji odmówił wiary zeznaniom
świadków P. B. i A. K. oraz zeznaniom pozwanej na okoliczność zawarcia umowy
użyczenia mebli argumentując, że zeznania te są sprzeczne z zeznaniami innych
świadków oraz powódki. Uzasadnienie takie nie może być uznane za trafne, gdyż
mogłoby ono w równym stopniu wyjaśniać odmowę uznania za wiarogodne zeznań
innych świadków jako niezgodnych z zeznaniami P. B., A. K. i pozwanej. Oceniając
zeznania świadków, na podstawie których Sąd pierwszej instancji doszedł do
przekonania o zawarciu przez strony umowy sprzedaży, trzeba w pierwszej
kolejności rozważyć, czy zeznania te są zdatnym środkiem do stwierdzenia
dowodzonego faktu. Środkiem takim nie mogły być ani zeznania świadka M. P., ani
świadka M. L. Jedynym elementem zeznań świadka M. P. związanym w pewien
sposób ze sporną kwestią, było stwierdzenie, że pozwanej przedstawiono kosztorys
wykonania mebli, okoliczność ta jednak tylko pośrednio może świadczyć o
zamiarze zawarcia umowy sprzedaży. Drugi z wymienionych świadków zeznał
wprawdzie, że „nie słyszał”, aby produkowane przez niego meble dla powódki były
przez nią użyczane, jednak wątpliwe jest aby był on na tyle zorientowany w sprawie
zasad funkcjonowania przedsiębiorstwa powódki i jej relacji z klientami, by jego
zeznania wykluczały możliwość zawarcia umowy użyczenia. Analogiczne
5
wątpliwości dotyczą zeznań świadka R. F., które również tylko w odległy sposób
wiążą się z kwestią zawarcia umowy sprzedaży. Dając zresztą wiarę zeznaniom
wymienionych świadków Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił, że w zakresie
dotyczącym zawarcia umowy sprzedaży zeznania te są niezgodne z zeznaniami
świadka P. P., z których wynika, że po zakończeniu funkcjonowania sklepu został
przez pozwaną poinformowany, iż meble znajdujące się w lokalu nie są jej
własnością. Świadek ten nie jest w żaden sposób związany ze stronami, co
niewątpliwie wpływa na ocenę stopnia obiektywności jego zeznań.
Zeznania świadka P. D., według których strony zawarły umowę sprzedaży,
budzą wątpliwości co do ich wiarygodności – stwierdził dalej Sąd Okręgowy – z tej
już tylko przyczyny, że ze względu na małżeństwo z powódką oraz współpracę przy
wykonywaniu przez nią działalności gospodarczej uwzględnienie powództwa leży w
jego interesie. Z podobną ostrożnością i z analogicznych przyczyn traktować należy
zeznania o treści przeciwnej złożone przez męża pozwanej.
Strony utrzymywały ścisłą współpracę, w ramach której powódka
uczestniczyła w części zysków pozwanej, w związku z czym powodzenie podjętego
przez nią przedsięwzięcia w pewnym stopniu wpływało na sytuację powódki. W tej
sytuacji nie można – zdaniem Sądu Okręgowego – uznać, że hipoteza o zawarciu
umowy użyczenia jest całkowicie bezpodstawna i sprzeczna z istotą działalności
powódki, tym bardziej że bezspornie powódka dobrowolnie i nieodpłatnie
angażowała się w inne czynności związane z otwarciem sklepu pozwanej.
W sprawie zaistniała sytuacja, w której w istotnym dla sprawy zakresie treść
zeznań świadków powołanych przez powódkę jest niezgodna z treścią zeznań
świadków powołanych przez pozwaną, które z kolei rodzą szereg wątpliwości co do
prawdziwości hipotezy powódki. W tym stanie rzeczy, w braku innego materiału
dowodowego, podjęcie rozstrzygnięcia powinno nastąpić z uwzględnieniem
okoliczności, że na powódce spoczywał ciężar dowodu w zakresie wykazania faktu
zawarcia umowy sprzedaży. Powstałe wątpliwości co do zawarcia umowy
sprzedaży spornych mebli powinny być usunięte przez powódkę w drodze
wykorzystania przysługujących jej uprawnień do dokonywania czynności
6
procesowych. Powódka nie zdołała usunąć tych wątpliwości, a w konsekwencji nie
wywiązała się ze spoczywającego na niej ciężaru dowodu.
Z tych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i oddalił
powództwo.
G. R. – D. wniosła skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego z dnia 12 sierpnia 2010 r., zarzucając,
że Sąd Okręgowy naruszył art. 6 k.c. przez uznanie, że dla oddalenia powództwa
wystarczające jest tylko i wyłącznie zaprzeczenie przez pozwaną, iż dwie kolejno
ponumerowane karty stanowią jeden dokument (fakturę VAT), art. 382 w związku z
art. 235 § 1 k.p.c. przez dokonanie ustaleń odmiennych od przyjętych przez Sąd
pierwszej instancji bez przeprowadzenia uzupełniającego postępowania
dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, art. 259 k.p.c. przez uznanie a
priori, iż osoba będąca małżonkiem powódki nie może być świadkiem, a w
konsekwencji bezprawne poszerzenie katalogu osób, które nie mogą być
świadkami w postępowaniu cywilnym, art. 303 w związku z art. 328 § 2 k.p.c. przez
brak odniesienia się do przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności
dowodowi z „wyjaśnień” powódki, art. 45 ust. 1 Konstytucji przez naruszenie
obowiązku rozpoznania sprawy w sposób bezstronny, co uzasadnione jest
całkowitym brakiem oceny „wyjaśnień” powódki, różną oceną doniosłości zeznań
mężów stron i pominięciem przy ocenie dowodów faktu formułowania przez
pozwaną twierdzeń wzajemnie się wykluczających, i wreszcie art. 176 ust. 1
Konstytucji przez wydanie wyroku zmieniającego wyrok Sądu pierwszej instancji na
podstawie ustaleń faktycznych odmiennych od poczynionych przez Sąd pierwszej
instancji. W konkluzji skarżąca wniosła o stwierdzenie, że wyrok Sądu Okręgowego
jest niezgodny z przepisami art. 6 k.c., art. 382, 235, 259, 303 i 328 § 2 k.p.c. oraz
art. 45 ust. 1 i 176 ust. 1 Konstytucji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rozważania wypada rozpocząć od przypomnienia, że ze względu na
regulację zawartą w art. 424 4
zdanie drugie k.p.c., spod oceny Sądu Najwyższego
w niniejszej sprawie usuwa się kwestia prawidłowości realizacji przez Sąd
7
Okręgowy prawa swobodnej oceny dowodów, przewidzianego w art. 233 k.p.c.,
i dokonanych w jej wyniku ustaleń faktycznych. Z art. 4244
k.p.c. bowiem wynika,
że ocena dowodów pozostaje w wyłącznej gestii sądów meriti i nie może być
kontrolowana przez Sąd Najwyższy (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
9 maja 2005 r., V CNP 2/05, nie publ., z 7 czerwca 2005 r., III BP 2/05, OSNP
2006, nr 3-4, poz. 53, z dnia 26 lipca 2006 r., V CNP 93/06, nie publ. i z dnia
27 lipca 2006 r., III CNP 35/06, nie publ.). Podstawą skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia mogą być natomiast - obok
zarzutów naruszenia prawa materialnego - zarzuty dotyczące naruszenia przepisów
postępowania, w tym przepisów normujących postępowanie dowodowe, których
stosowanie oddziaływa na ustalenie faktów, z wyjątkiem tych, które odnoszą się do
oceny dowodów. Trzeba dodać, że chodzi o uchybienia procesowe, które
spowodowały niezgodność orzeczenia z prawem.
Przystępując od oceny zarzutów podniesionych przez skarżącą trzeba
zgodzić się z zarzutem naruszenia art. 6 k.c., Sąd Okręgowy bowiem zastosował
wyrażoną w tym przepisie zasadę rozkładu ciężaru dowodu w sposób
schematyczny i sprzeczny z utrwaloną wykładnią. Najogólniej rzecz ujmując można
stwierdzić, że ciężar dowodu faktów tworzących prawo podmiotowe, z których
powód wywodzi swoje roszczenie, spoczywa na powodzie, natomiast ciężar
dowodu faktów uzasadniających żądanie oddalenia powództwa spoczywa
na pozwanym. Reguła ta nie może być jednak rozumiana w ten sposób, że zawsze,
bez względu na okoliczności sprawy, ciężar dowodu spoczywa na stronie
powodowej. Odstępstwa od wspomnianej reguły zawierają przepisy kodeksu
postępowania cywilnego dotyczące np. faktów powszechnie znanych (art. 228 § 1
k.p.c.), faktów znanych sądowi urzędowo (art. 228 § 2 k.p.c.), faktów przyznanych
przez stronę przeciwną (art. 229 k.p.c.), faktów niezaprzeczonych (art. 230 k.p.c.)
oraz faktów objętych domniemaniami faktycznymi (art. 231 k.p.c.) lub
domniemaniami prawnymi (art. 234 k.p.c.). Podobnie przepisy kodeksu cywilnego –
obok art. 6 k.c. – przewidują reguły szczególne w zależności od tego, o jaki rodzaj
odpowiedzialności cywilnej chodzi, czego przykładem są przepisy art. 427, 429,
431, 433, 436, 471 k.c. Do odstępstw od wspomnianej reguły ogólnej dotyczącej
rozkładu ciężaru dowodu mogą prowadzić też reguły odnoszące się do tzw. faktów
8
negatywnych, fakty te bowiem mogą być dowodzone za pomocą dowodów faktów
pozytywnych przeciwnych, których istnienie wyłącza twierdzoną okoliczność
negatywną (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 października 1969 r., II PR
313/69, OSNCP 1970, nr 9, poz. 147, z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 97/82,
nie publ., z dnia 20 kwietnia 1994 r., I CRN 44/94, OSNC 1994, nr 12, poz. 245,
z dnia 10 października 1997 r., II CKN 378/97, OSP 1998, nr 6, poz. 111, z dnia
19 listopada 1997 r., I PKN 375/97, OSNP 1998, nr 18, poz. 537, z dnia 16 kwietnia
2003 r., II CKN 1409/00, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 113, z dnia 29 września 2005 r.,
III CK 11/05, nie publ., z dnia 26 kwietnia 2007 r., II CSK 22/07, nie publ.
i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 1998 r., I CKN 484/97,
nie publ.).
Uwzględnienie przedstawionych pokrótce reguł rozkładu ciężaru dowodu
prowadzi do wniosku, że Sąd Okręgowy bezpodstawnie nałożył na skarżącą
obowiązek wykazania, że drugi z dwóch przedłożonych arkuszy faktury VAT
nie stanowi części jakiejkolwiek innej faktury, w związku z czym oba arkusze
rzeczywiście stanowią fakturę VAT z dnia 31 grudnia 2007 r., podpisaną przez
męża pozwanej. Jak bowiem trafnie podnosi skarżąca, brak innych faktur VAT,
których częścią mógłby być drugi z przedłożonych arkuszy faktury, jest faktem
negatywnym, który może być dowodzony jedynie za pomocą dowodów faktów
pozytywnych przeciwnych. Ciężar wykazania prawdziwości podnoszonych
twierdzeń, że wspomniany drugi arkusz był częścią innej faktury, spoczywał więc
na pozwanej.
Uzasadniony jest także podniesiony przez skarżącą zarzut obrazy art. 235
w związku z art. 382 k.p.c. Dokonując wykładni ostatnio powołanego przepisu
Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 23 marca 1999 r.,
III CZP 59/98 (OSNC 1999, nr 7-8, poz. 124) stanął na stanowisku, że sąd drugiej
instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku
sądu pierwszej instancji bez przeprowadzenia postępowania dowodowego
uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają
ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania. Uchwała ta zapadła przed
wejściem w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. (Dz. U. z 2005 Nr 13, poz. 98),
wprowadzającej do kodeksu postępowania cywilnego art. 3983
§ 3, zgodnie
9
z którym podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia
faktów lub oceny dowodów. Co do zasady - jak przyjął Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 22 sierpnia 2007 r., III CSK 61/07 (OSNC 2008, nr 10,
poz. 119) – wspomniana uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
zachowała aktualność także po wejściu w życie powołanej ustawy nowelizującej.
Dokonanie zatem przez sąd drugiej instancji odmiennej w stosunku do przyjętej
przez sąd pierwszej instancji oceny dowodów zasadniczo nie narusza art. 235
k.p.c., chyba że ze względu na szczególne okoliczności zachodziła konieczność
ponowienia lub uzupełnienia postępowania dowodowego. Rację ma skarżąca
podnosząc, że w niniejszej sprawie, ze względu na niejednoznaczną wymowę
dowodów z zeznań świadków, z którymi Sąd Okręgowy nie zetknął się
bezpośrednio, zachodziła taka konieczność w celu realizacji zasady
bezpośredniości, a w konsekwencji – gwarantowanego w art. 45 i 176 ust. 1, prawa
do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez właściwy sąd, zgodnie z regułami
rzetelnego procesu w postępowaniu co najmniej dwuinstancyjnym.
Trafnie również zauważa skarżąca, że do naruszenia przez Sąd Okręgowy
art. 382 k.p.c. doszło na skutek pominięcia części zebranego materiału. Sąd
pierwszej instancji przeprowadził dowód z przesłuchania stron, przesłuchał
zarówno skarżącą (k. 129 – 131), jak i pozwaną (k. 131 – 134), natomiast Sąd
Okręgowy swą oceną objął tylko zeznania pozwanej, pomijając zeznania skarżącej.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, pominięcie części zebranego materiału
uzasadnia zarzut naruszenia art. 382 k.p.c., jeżeli uchybienie to mogło mieć wpływ
na wynik sprawy (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1999 r.,
II CKN 100/98, OSNC 1999, nr 9, poz. 146, z dnia 3 lutego 1999 r., III CKN 151/98,
nie publ., z dnia 8 stycznia 2002 r., I CKN 978/00, nie publ., wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 16 marca 1999 r., II UKN 520/98, OSNP 2000, nr 9, poz. 372,
z dnia 11 czerwca 1999 r., II CKN 391/98, nie publ., z dnia 8 grudnia 1999 r.,
II CKN 587/98, nie publ., z dnia 26 października 2000 r., II CKN 302/00, nie publ.,
z dnia 19 grudnia 2000 r., II UKN 152/00, OSNP 2002, nr 16, poz. 393, z dnia
12 września 2001 r., V CKN 454/00, nie publ., z dnia 17 lutego 2004 r., III CK
314/02, nie publ., z dnia 12 stycznia 2005 r., I PK 113/04, nie publ., z dnia
14 stycznia 2009 r., IV CSK 350/08, nie publ., z dnia 29 czerwca 2010 r., II CSK
10
255/09, nie publ., z dnia 9 września 2010 r., II UK 98/10, nie publ. i z dnia
26 lipca 2011 r., I PK 22/11, nie publ.).
Zgodzić trzeba się też z zarzutem skarżącej, że Sąd Okręgowy naruszył
podstawowe reguły postępowania dowodowego, kwestionując przydatność
w postępowaniu cywilnym dowodu z zeznań świadków będących małżonkami stron
oraz świadków ex auditu. Ustawodawca w art. 259, 2591
, 260 i 430 k.p.c.
wprowadził podmiotowe ograniczenia dowodu z zeznań świadków, lecz
ograniczenia te nie dotyczą osób będących małżonkami stron. Jest to zrozumiałe,
nie istnieje bowiem żadne domniemanie prawne zgodności zeznań świadka
z rzeczywistym stanem rzeczy, bez względu na to, kim jest świadek.
Ocena wiarygodności zeznań świadka zawsze należy do sądu.
Nie ma również podstaw do kwestionowania przydatności dowodowej
świadków, którzy mogą przedstawić sądowi jedynie spostrzeżenia usłyszane od
innej osoby testes ex auditu). W pierwszej kolejności sąd powinien oczywiście
korzystać z zeznań świadków, którzy będą relacjonować spostrzeżenia własne, ale
w razie konieczności może dopuścić dowód z zeznań świadka, który przedstawi
jedynie spostrzeżenia usłyszane od innej osoby. Ocena wiarygodności i mocy
zeznań takiego świadka podlega ocenie sądu, nie można jednak z góry przekreślać
przydatności tego dowodu.
Spod oceny Sądu Najwyższego usuwa się kontrola prawidłowości dokonanej
przez Sąd Okręgowy oceny dowodów i poczynionych na jej podstawie ustaleń
faktycznych, niemniej przedstawione wadliwości prawne, których dopuścił się Sąd
Okręgowy, były na tyle poważne, że spowodowały niezgodność zaskarżonego
wyroku z prawem.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 41411
§ 2 oraz art. 98 i 99
w związku z art. 391 § 1, 39821
i 42412
k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
jw