Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 64/11
POSTANOWIENIE
Dnia 10 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 lutego 2012 r.,
skargi Towarzystwa Budownictwa Społecznego Ziemia K.
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 20 stycznia 2011r., wydanego
w sprawie z powództwa Towarzystwa Budownictwa Społecznego
"Ziemia K." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
przeciwko Gminie Miasto K.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
odrzuca skargę.
2
Uzasadnienie
Powód - Towarzystwo Budownictwa Społecznego wniósł skargę o
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego z
dnia 20 stycznia 2011 r. oddalającego jego apelację od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 28 października 2010 r.
Wyrokiem z dnia 28 października 2010 r. Sąd pierwszej instancji zobowiązał
pozwaną Gminę Miasto K. do złożenia oświadczenia woli następującej treści:
„Gmina Miasto K. przejmuje na wyłączną własność od Towarzystwa Budownictwa
Społecznego Ziemia K. spółka z o.o. sieć wodociągową wewnętrzną - kat. XXVI
położoną w K. na Osiedlu O. na działkach ewidencyjnych numer 3832/1, 3832/7,
3844/1, 3844/8, 3844/10, 3844/31 za kwotę 76.542,08 zł wraz z odsetkami
ustawowymi od dnia uprawomocnienia orzeczenia". Sąd Rejonowy ustalił, że
powód wybudowała w roku 2008 sieć wodociągową kategorii XXVI na
nieruchomości położonej w K. na Osiedlu O. na działkach o numerach
ewidencyjnych 3832/1, 3832/7, 3844/1, 3844/8, 3844/10, 3844/31. Projekt
budowlany został zatwierdzony i pozwolenia na budowę udzielono w decyzji nr 321
z dnia 14 maja 2008 r. Starosty K. Sieć została wykonana zgodnie z projektem,
warunkami pozwolenia na budowę, przepisami i obowiązującymi Polskimi
Normami. Została przyłączona do sieci pozwanej dnia 6 października 2008 r. Jako
podstawę materialnoprawną roszczenia, Sąd Okręgowy wskazał art. 31 ust 1
ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz. U. z 2006 r., Nr 123, poz. 858, dalej określaną jako
„u.z.z.w."). Ustalenie świadczenia wzajemnego pozwanej nastąpiło w mniejszym
rozmiarze niż domagał się powód, gdyż Sąd Okręgowy nie stwierdził podstaw do
powiększenia go o 22% podatku VAT (stwierdził, że powódka otrzymała już zwrot
podatku od zakupionych materiałów do budowy wodociągu) ani do przyznania
odsetek za okres wcześniejszy – od wezwania pozwanej do wykonania obowiązku
przewidzianego w art. 31 ust. 1 u.z.z.w.
Sąd Apelacyjny nie podzielił argumentacji powoda, który w apelacji
podtrzymywał stanowisko o konieczności podwyższenia zasądzonej kwoty o
3
podatek VAT i przyznania mu odsetek za okres wcześniejszy. Zdaniem tego Sądu
art. 64 k.c. zawiera materialnoprawną regulację skutków wyroku sądowego
stwierdzającego obowiązek złożenia oświadczenia woli. Orzeczenie takie zastępuje
tylko oświadczenie woli strony uchylającej się od jego złożenia. W takim więc
zakresie ma ono charakter konstytutywny. Dochodzone przez powódkę roszczenie
nie sprowadzało się do żądania określonej kwoty, lecz zmierzało do osiągnięcia
szerszego celu jakim jest przejęcie własności sieci wodnokanalizacyjnej przez
pozwaną gminę za jednoczesną zapłatą ekwiwalentu. W takim wypadku nie można
przyjąć, że pozwana pozostawała w opóźnieniu o którym mowa w art. 481 § 1 k.c.
za okres wcześniejszy, ponieważ pozwana popadnie w opóźnienie, jeżeli nie spełni
świadczenia wynikającego z zaskarżonego prawokształtującego wyroku sądowego.
W związku z powyższym żądanie powódki w zakresie odsetek ustawowych za
okres sprzed wytoczenia powództwa było niezasadne. Sąd Apelacyjny nie podzielił
także poglądów powódki w zakresie zasadności doliczenia do sumy zasądzonej w
wyroku podatku VAT. Uznał, iż zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca
2004 r. o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu tym podatkiem podlega
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez
świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby
prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie
stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 wskazanej ustawy. Zgodnie z art. 31
ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i
zbiorowym odprowadzaniu ścieków osoby, które wybudowały z własnych środków
urządzenia wodociągowe i urządzenia kanalizacyjne, mogą je przekazywać
odpłatnie gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo - kanalizacyjnemu, na
warunkach uzgodnionych w umowie. Gmina staje się wówczas właścicielem
urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, przekazanych odpłatnie
przez osoby, które je wybudowały. Gmina wypłaca osobom przekazującym koszty
w wysokości równowartości poniesionych nakładów. Wypłata równowartości tych
kosztów nie mieści się jednak w definicji dostawy towarów ani świadczenia usług,
zatem nie podlega ona opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Ekwiwalent o
którym mowa w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. obejmuje tylko i
wyłącznie wartość nakładów koniecznych a przy tym faktycznie już poniesionych.
4
W rezultacie, zdaniem Sądu Apelacyjnego, Gmina nie jest podatnikiem z tego
tytułu. Ponadto powód otrzymał już zwrot podatku VAT po wybudowaniu sieci
wodociągowej wewnętrznej.
Skarżący oparł swoją skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku
Sądu Okręgowego w Ł. na zarzucie naruszenia przepisów:
- art. 471, art. 476 oraz art. 477 § 1 k.c., a także art. 481 § 1 oraz art. 482 § 1
k.c. poprzez przyjęcie, że powód nie ma prawa dochodzić odsetek ustawowych
za opóźnienie w zapłacie kwoty wynagrodzenia za przejęcie sieci wodno-
kanalizacyjnych - za okres od dnia 8 września 2009 r. do dnia 30 czerwca 2010 r.
oraz nie ma prawa do kapitalizacji odsetek.
- art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.
o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), a także analogicznego art. 2
ust. 1 pkt. A oraz art. 14 ust. 2 lit. A Dyrektywy 2006/112/WE Rady Wspólnot
Europejskich z dnia 28 listopad 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od
wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, str. 1) poprzez nieuwzględnienie
i nieuznanie czynności prawnej - w postaci odpłatnego przejęcia sieci wodno -
kanalizacyjnej, na mocy wyroku sądowego stanowiącego nakaz organu władzy
publicznej - jako czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów
i usług.
- art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
(Dz. U. Nr 54, poz. 535), który reguluje zasady ustalania wartości brutto towarów
i usług, złożonej z obrotu (wartości netto) oraz należnego podatku VAT - poprzez
jego niezastosowania, a w konsekwencji niezasądzenie na rzecz powoda
pełnej należności za przekazaną sieć, obejmującej wartość sieci netto wraz
z podatkiem VAT.
- art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
(Dz.U. Nr 54, poz. 535) regulującego stawkę podatku VAT w wysokości 22% -
poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji niezasądzenie kwoty podatku od
towarów i usług od zasądzonej kwoty netto odszkodowania.
- art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
(Dz. U. Nr 54, poz. 535) oraz art. 1 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady Wspólnot
5
Europejskich z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku
od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L Nr 347, str. 1), poprzez niezastosowanie,
a w konsekwencji niezastosowanie zasady neutralności podatku od towarów
i usług.
- art. 217 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej poprzez - w sprzeczności
z wyrażoną w tym przepisie prawa zasadą wyłączności ustawowej w materii
prawnopodatkowej - nieuwzględnienie i nieuznanie czynności prawnej - w postaci
odpłatnego przejęcia sieci wodno - kanalizacyjnej, na mocy wyroku sądowego
stanowiącego nakaz organu władzy publicznej - jako czynności podlegającej
opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a także poprzez przyjęcie,
iż podmiot przejmujący - będący ostatecznym odbiorcą towaru - ma obowiązek
zapłaty jedynie kwoty netto za dany towar.
Te same przepisy wskazał jako te, z którym zaskarżone orzeczenie jest jej
zdaniem niezgodne.
Wyrządzenie szkody przez wydanie kwestionowanego orzeczenia
uprawdopodobnił wskazując, że spowodowało ono uszczerbek majątkowy z tytułu
umniejszenia sumy należnej powodowi o kwotę wartości podatku od towarów
i usług w wysokości 16 839,29 zł oraz skapitalizowanych odsetek o wartości
9 811,44 zł.
Wyjaśnił także, że wartość przedmiotu sporu nie pozwalała mu złożyć skargi
kasacyjnej, a nie zachodziły przesłanki uzasadniające wystąpienie o wznowienie
postępowania oraz że zaskarżone orzeczenie nie może być wzruszone w drodze
powództwa przeciwegzekucyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z treścią art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. skarga o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinna zawierać
uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody spowodowanej przez wydanie
orzeczenia, którego skarga ta dotyczy. Warunek ten jest spełniony jedynie
wówczas, gdy strona skarżąca złoży oświadczenie, że szkoda w jej majątku
nastąpiła i wskaże czas, rodzaj i rozmiar tej szkody, a ponadto powoła lub
przedstawi dowody lub inne środki uwiarygodniające jej twierdzenie
6
(por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2005 r., I CNP
19/05, nie publ., postanowienia tego Sądu z dnia 23 września 2005 r., III CNP 5/05,
nie publ.; z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05, OSNC z 2006 r., nr 1, poz. 16,
z 15 lutego 2006 r., IV CNP 7/05, nie publ.).
Skarga powoda nie wypełnia tych warunków, a w konsekwencji nie czyni
zadość wymaganiu ustanowionemu w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.
Powód twierdzi, że jego szkoda wyrządzona została przez wydanie
zaskarżonego wyroku, ponieważ ostatecznie uniemożliwiła mu uzyskanie pełnej
rekompensaty kosztów budowy wodociągu. Kwota, jaką za przejęty wodociąg ma
mu zapłacić pozwana - wbrew stanowisku Sądów - podlega opodatkowaniu,
co oznacza, że rzeczywisty zwrot wydatków powoda będzie mniejszy o podatek,
który musi odprowadzić. Ponadto nie otrzyma odsetek za opóźnienie się przez
pozwaną z wykonaniem jej ustawowego obowiązku odpłatnego przejęcia instalacji
wodociągowej. Szkodę wynikającą z konieczności odprowadzenia podatku
skarżący uprawdopodobnił przedkładając interpretację indywidualną wydaną
na jego wniosek przez Izbę Skarbową w P.
Zważyć jednak należy, że założeniem dokonanej interpretacji było
przeniesienie na pozwaną własności instalacji z dniem wydania wyroku przez Sad
Apelacyjny, jako czynności stanowiącej wykonanie obowiązku nałożonego przez
organ władzy publicznej i z tym powód wiąże swój obowiązek podatkowy.
Tymczasem prawomocne orzeczenie nakazujące pozwanej złożenie określonego
oświadczenia woli, jako niezgodne w pełni z żądaniem powoda nie spowodowało
zawarcia umowy lecz tylko, na co słusznie zwracały uwagę Sądy orzekające
w sprawie, zastąpiło oświadczenie strony pozwanej. Skutek w postaci zawarcia
umowy wymaga więc złożenia jednobrzmiącego oświadczenia przez drugą stronę.
Póki to nie nastąpi (a taki fakt nie wynika ani z twierdzeń zawartych w skardze, ani
z informacji ujętych w interpretacji indywidualnej) nie można mówić
o uwiarygodnieniu poniesienia szkody wynikającej z powstania obowiązku
podatkowego. Za szkodę nie można także uznać nieuwzględnienia w treści
orzeczenia roszczeń z tytułu odsetek, skoro niewykonanie obowiązku zawarcia
umowy, a więc obowiązku o charakterze niepieniężnym, nie rodzi obowiązku
7
odsetkowego. Uprawdopodobnienie szkody wymaga zaś określenia takiego jej
rodzaju, który realnie wystąpił, a nie takiego, który wystąpić nie mógł.
Powód nadal pozostaje właścicielem wykonanego przez siebie wodociągu
i nie ma obowiązku uiszczenia podatku VAT. Od jego decyzji zależy, czy
wykorzysta uzyskany wyrok i zawrze z pozwaną umowę o wynikającej z niego
treści, czego konsekwencją - w świetle interpretacji organów podatkowych - będzie
dopiero powstanie obowiązku podatkowego stanowiącego szkodę, na która
powołuje się powód. W rezultacie powód w złożonej skardze nie uprawdopodobnił,
że już poniósł określoną i skonkretyzowaną szkodę wynikłą z wadliwego jego
zdaniem wyroku.
Z przytoczonych względów na podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c. należało
odrzucić niniejszą skargę.
jw