II CZ 170/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 112/09 II CZ 88/09 II PK 192/09 II PK 359/09 III CK 221/05 V CZ 23/11 I CZ 110/07 II CZ 29/73 IV PZ 11/81
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 170/11
POSTANOWIENIE
Dnia 2 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
w sprawie z wniosku Gabryela L.
przy uczestnictwie Ireny L.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 marca 2012 r.,
zażalenia uczestniczki postępowania na orzeczenie o kosztach
zawarte w postanowieniu Sądu Okręgowego
z dnia 9 czerwca 2011 r.,
oddala zażalenie oraz wniosek o przyznanie kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej uczestniczce
postępowania z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy , uwzględniając apelację wnioskodawcy, postanowieniem z
dnia 9 czerwca 2011 r. zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w ten sposób, że
zasądzoną od uczestniczki postępowania na rzecz skarżącego kwotę 900 zł
podwyższył do kwoty 87.400 zł. Jednoczenie Sąd Okręgowy zasądził od
uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 2.214 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania apelacyjnego.
W zażaleniu na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego
uczestniczka wniosła o jego zmianę i odstąpienie od obciążenia jej tymi kosztami,
zarzucając Sądowi Okręgowemu naruszenia art. 102 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.
Zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego zostały
uregulowane w art. 520 k.p.c. Regułą podstawową jest rozstrzygnięcie, zgodnie
z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem
w sprawie (§ 1). Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani
w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, wówczas sąd może
stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego
z uczestników w całości (§ 2), a w razie sprzeczności interesów i oddalenia lub
odrzucenia wniosku, sąd może nałożyć na uczestnika, którego wniosek został
oddalony lub odrzucony obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych
przez innego uczestnika (§ 3 zdanie pierwsze.). Do tej ostatniej reguły odwołał się
Sąd Okręgowy podejmując zaskarżone rozstrzygnięcie.
W postępowaniu nieprocesowym znajduje odpowiednie zastosowanie
również art. 102 k.p.c. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego
1973 r., II CZ 29/73, OSNCP 1973, nr 12, poz. 223). Zgodnie z tym przepisem,
w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony
przegrywającej tylko część kosztów procesu albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało już wyjaśnione, że ustalenie,
czy w sprawie zachodzi "wypadek szczególnie uzasadniony", zależy od swobodnej
3
oceny sądu, przy czym wskazuje się, że ocena wystąpienia takiego przypadku
dokonywana jest niezależnie od przyznanego stronie zwolnienia od kosztów
sądowych (zob. m.in. wyroki: z dnia 19 maja 2006 r., III CK 221/05, niepubl.; z dnia
3 lutego 2010 r., II PK 192/09, niepubl. i z dnia 27 maja 2010 r., II PK 359/09,
niepubl. oraz postanowienia: z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.; z dnia
27 stycznia 2010 r., II CZ 88/09, niepubl. i z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09,
niepubl.). Podkreśla się również, że art. 102 k.p.c. nie może być rozszerzająco
wykładany, wyklucza uogólnienie i może być stosowany w zależności od
konkretnego przypadku (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego
1981 r., IV PZ 11/81, niepubl.). Ingerencja w to uprawnienie, w ramach
rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach postępowania,
może być usprawiedliwiona jedynie w razie stwierdzenia, że dokonana
w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna, oczywiście pozbawiona
uzasadnionych podstaw (por. postanowienie SN z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ
23/11, niepubl.).
Odnosząc te uwagi do sprawy niniejszej, Sąd Najwyższy w składzie
orzekającym nie dopatrzył się okoliczności usprawiedliwiających zarzut skarżącej,
że ocena Sądu Okręgowego w kwestii niewystąpienia szczególnie uzasadnionego
wypadku, o którym mowa w art. 102 k.p.c., jest dowolna i oczywiście pozbawiona
uzasadnionych podstaw.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39814
k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
Z uwagi na to, że adwokat ustanowiony dla uczestniczki z urzędu nie złożył
oświadczenia, iż opłaty nie zostały zapłacone w całości lub w części, Sąd
Najwyższy oddalił wniosek o przyznanie tych kosztów od Skarbu Państwa
(§ 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ustanowionego z urzędu (Dz. U.
nr 163, poz. 1348 ze zm.).
POSTANOWIENIE
Dnia 2 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
w sprawie z wniosku Gabryela L.
przy uczestnictwie Ireny L.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 marca 2012 r.,
zażalenia uczestniczki postępowania na orzeczenie o kosztach
zawarte w postanowieniu Sądu Okręgowego
z dnia 9 czerwca 2011 r.,
oddala zażalenie oraz wniosek o przyznanie kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej uczestniczce
postępowania z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy , uwzględniając apelację wnioskodawcy, postanowieniem z
dnia 9 czerwca 2011 r. zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w ten sposób, że
zasądzoną od uczestniczki postępowania na rzecz skarżącego kwotę 900 zł
podwyższył do kwoty 87.400 zł. Jednoczenie Sąd Okręgowy zasądził od
uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 2.214 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania apelacyjnego.
W zażaleniu na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego
uczestniczka wniosła o jego zmianę i odstąpienie od obciążenia jej tymi kosztami,
zarzucając Sądowi Okręgowemu naruszenia art. 102 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.
Zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego zostały
uregulowane w art. 520 k.p.c. Regułą podstawową jest rozstrzygnięcie, zgodnie
z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem
w sprawie (§ 1). Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani
w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, wówczas sąd może
stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego
z uczestników w całości (§ 2), a w razie sprzeczności interesów i oddalenia lub
odrzucenia wniosku, sąd może nałożyć na uczestnika, którego wniosek został
oddalony lub odrzucony obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych
przez innego uczestnika (§ 3 zdanie pierwsze.). Do tej ostatniej reguły odwołał się
Sąd Okręgowy podejmując zaskarżone rozstrzygnięcie.
W postępowaniu nieprocesowym znajduje odpowiednie zastosowanie
również art. 102 k.p.c. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego
1973 r., II CZ 29/73, OSNCP 1973, nr 12, poz. 223). Zgodnie z tym przepisem,
w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony
przegrywającej tylko część kosztów procesu albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało już wyjaśnione, że ustalenie,
czy w sprawie zachodzi "wypadek szczególnie uzasadniony", zależy od swobodnej
3
oceny sądu, przy czym wskazuje się, że ocena wystąpienia takiego przypadku
dokonywana jest niezależnie od przyznanego stronie zwolnienia od kosztów
sądowych (zob. m.in. wyroki: z dnia 19 maja 2006 r., III CK 221/05, niepubl.; z dnia
3 lutego 2010 r., II PK 192/09, niepubl. i z dnia 27 maja 2010 r., II PK 359/09,
niepubl. oraz postanowienia: z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.; z dnia
27 stycznia 2010 r., II CZ 88/09, niepubl. i z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09,
niepubl.). Podkreśla się również, że art. 102 k.p.c. nie może być rozszerzająco
wykładany, wyklucza uogólnienie i może być stosowany w zależności od
konkretnego przypadku (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego
1981 r., IV PZ 11/81, niepubl.). Ingerencja w to uprawnienie, w ramach
rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach postępowania,
może być usprawiedliwiona jedynie w razie stwierdzenia, że dokonana
w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna, oczywiście pozbawiona
uzasadnionych podstaw (por. postanowienie SN z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ
23/11, niepubl.).
Odnosząc te uwagi do sprawy niniejszej, Sąd Najwyższy w składzie
orzekającym nie dopatrzył się okoliczności usprawiedliwiających zarzut skarżącej,
że ocena Sądu Okręgowego w kwestii niewystąpienia szczególnie uzasadnionego
wypadku, o którym mowa w art. 102 k.p.c., jest dowolna i oczywiście pozbawiona
uzasadnionych podstaw.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39814
k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
Z uwagi na to, że adwokat ustanowiony dla uczestniczki z urzędu nie złożył
oświadczenia, iż opłaty nie zostały zapłacone w całości lub w części, Sąd
Najwyższy oddalił wniosek o przyznanie tych kosztów od Skarbu Państwa
(§ 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ustanowionego z urzędu (Dz. U.
nr 163, poz. 1348 ze zm.).