Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 370/11
POSTANOWIENIE
Dnia 9 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania P. I.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o rentę socjalną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 marca 2012 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 5 maja 2011 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 5 maja 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację od wyroku z
dnia 17 grudnia 2010 r., którym Sąd Okręgowy oddalił odwołanie P. I. od decyzji
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 listopada 2009 r. odmawiającej
wnioskodawcy prawa do renty socjalnej.
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku wnioskodawca zarzucił: I.
naruszenie prawa materialnego, a to: 1) art. 4 ust. 1 i art. 5 ustawy z dnia 27
czerwca 2003 r. o rencie socjalnej w związku z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(powoływanej dalej jako ustawa emerytalna) polegające na ich błędnej wykładni i
niewłaściwym zastosowaniu poprzez przyjęcie, że wnioskodawca nie jest
całkowicie niezdolny do pracy; 2) art. 4 ust. 1 i art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca
2003 r. o rencie socjalnej w związku z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej
2
polegające na ich błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu, poprzez
nieuwzględnienie przy ocenie stopnia niezdolności do pracy wnioskodawcy stopnia
naruszenia sprawności organizmu oraz braku możliwości przywrócenia niezbędnej
sprawności skarżącego w drodze leczenia i rehabilitacji; II. naruszenie przepisów
postępowania, tj. art. 217 § 2 w związku z art. 278 § 1 k.p.c. polegające na
nieuwzględnieniu wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii Collegium Medium na
okoliczność ustalenia, że odwołujący się jest osobą całkowicie niezdolną do pracy,
pomimo istnieniu ku temu dostatecznych podstaw, które to uchybienia miały istotny
wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji.
Wniosek o przyjęcie do skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniony został
potrzebą wykładni przepisów prawnych, a mianowicie art. 4 ust. 1 i art. 5 ustawy o
rencie socjalnej w związku z art. 12 ust. 2 i art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w
zakresie dotyczącym oceny stopnia niezdolności do pracy, w tym w szczególności
w aspekcie posiadania przez ubezpieczonego ustalonego stopnia
niepełnosprawności. W ocenie skarżącego, w szczególności wyjaśnienia wymaga
czy zachowanie zdolności do pracy jedynie w warunkach specjalnie stworzonych
dla osoby niepełnosprawnej stanowi przeszkodę w ustaleniu całkowitej niezdolności
do pracy, a więc mimo zachowania zdolności do prac, które może wykonywać
osoba o ustalonym stopniu niepełnosprawności, zatrudniona w zakładzie pracy
chronionej albo w zakładzie aktywizacji zawodowej. Innymi słowy niezbędne jest
wyjaśnienie, czy przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do
każdego zatrudnienia, czy tylko do zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie
stworzone na stanowiskach odpowiednio przystosowanych dla osób
niepełnosprawnych.
Ponadto zdaniem skarżącego skarga jest oczywiście uzasadniona, gdyż Sąd
drugiej instancji błędnie wykluczył możliwość uznania wnioskodawcy - jako osoby o
umiarkowanym stopniu niepełnosprawności - za całkowicie niezdolnego do pracy w
świetle art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej w związki z art. 5 ustawy o rencie
socjalnej.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Przepis art. 3984
§ 2 k.p.c. wymaga, aby wniosek o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania stanowił odrębny element pisma niezależny od
przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia (art. 3984
§ 1 pkt 2 k.p.c.).
Uzasadnienie wniosku natomiast powinno nawiązywać do przesłanek przyjęcia
skargi do rozpoznania określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem
Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli: 1) w sprawie
występuje istotne zagadnienie prawne, 2) istnieje potrzeba wykładni przepisów
prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w
orzecznictwie sądów, 3) zachodzi nieważność postępowania lub 4) skarga
kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Spełnienie wymagania z art. 3984
§ 2 k.p.c.
powinno zatem przybrać formę wyodrębnionego wywodu prawnego, w którym
skarżący wskaże, jakie występujące w sprawie okoliczności pozwalają na
uwzględnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie
uzasadni, dlaczego odpowiadają one ustawowemu katalogowi przesłanek.
Poprzestanie w tym zakresie na sformułowaniu podstaw kasacyjnych i ich
uzasadnieniu jest niewystarczające, bo chociaż przy konstruowaniu obu
wymaganych elementów skargi argumenty mogą być podobne, to Sąd Najwyższy
bada je na różnych etapach postępowania kasacyjnego.
Z art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. wynika konieczność nie tylko powołania się na
okoliczność, że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona, ale również
wykazania, że przesłanka ta rzeczywiście zachodzi. Oznacza to, że skarżący musi
wskazać, w czym - w jego ocenie - wyraża się „oczywistość” zasadności skargi oraz
podać argumenty wykazujące, że rzeczywiście skarga jest uzasadniona w sposób
oczywisty. Sam zarzut naruszenia (nawet oczywistego) określonego przepisu
(przepisów) nie prowadzi bowiem wprost do oceny, że skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona, czyli że jej zarzuty są zasadne „na pierwszy rzut oka”
(prima facie) i w sposób oczywisty prowadzą do uznania zaskarżonego wyroku za
błędny i jego wzruszenia (por. między innymi postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 26 kwietnia 2006 r., II CZ 28/06, niepublikowane i orzeczenia tam powołane).
Jest tak dlatego, że o ile dla uwzględnienia skargi kasacyjnej wystarczy, iż jej
4
podstawa jest usprawiedliwiona, to dla jej przyjęcia do rozpoznania koniecznej jest
wykazanie kwalifikowanej podstawy naruszenia konkretnych i powołanych w
podstawach kasacyjnych przepisów prawa materialnego lub procesowego
widocznej przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, bez wdawania się w
pogłębioną analizę prawną.
Skarżący nie wykazał istnienia tak rozumianej oczywistej zasadności skargi
kasacyjnej z uwagi na obrazę wskazanego przez niego art. 12 ust. 2 ustawy
emerytalnej w związku z art. 5 ustawy o rencie socjalnej i to już tylko dlatego, że
twierdzenie o istnieniu omawianej przesłanki pozostaje w sprzeczności z
jednoczesnym powołaniem się przez skarżącego na występowanie na tle
wymienionych przepisów wątpliwości interpretacyjnych o charakterze - w jego
ocenie - tak istotnym, że wymagającym zaangażowania Sądu Najwyższego.
Odwołanie się do przesłanki istnienia potrzeby wykładni przepisów prawnych
budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie
sądów wymaga wykazania, że określony przepis prawa, mimo że budzi poważne
wątpliwości (ze wskazaniem, na czym te poważne wątpliwości polegają), nie
doczekał się wykładni, bądź że jego niejednolita wykładnia wywołuje rozbieżności w
orzecznictwie sądów, które należy przytoczyć (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, OSNC 2002 nr 12, poz.
151 i z dnia 15 października 2002 r., II CZ 102/02, niepublikowane). W myśl
utrwalonego orzecznictwa, nie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawa ani nie
występuje w sprawie istotne zagadnienie prawne, jeżeli Sąd Najwyższy wyraził
swój pogląd we wcześniejszym orzecznictwie, a nie zachodzą okoliczności
uzasadniające zmianę tego poglądu. Ponadto rozstrzygnięcie zagadnienia
prawnego lub wątpliwości interpretacyjnych nie może się sprowadzać do
odpowiedzi na zarzuty skarżącego skierowane pod adresem zaskarżonego
orzeczenia ani też do odpowiedzi na wątpliwości skarżącego, które można wyjaśnić
za pomocą obowiązujących reguł wykładni bądź w drodze prostego zastosowania
przepisów (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego dnia 16 stycznia 2003 r., I
PK 230/02, OSNP-wkładka 2003 nr 13, poz. 5).
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie spełnia
wymienionych wyżej wymagań, gdyż skarżący, powołując się na występujące w
5
orzecznictwie rozbieżności, orzecznictwa tego nie wskazuje. Ponadto
sformułowane przez skarżącego wątpliwości interpretacyjne zostały rozstrzygnięte
przez Sąd Najwyższy, w którego orzecznictwie przyjmuje się zgodnie, że
przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy (aktualnie art. 12 ust. 2 i art. 13 ust.
4 ustawy emerytalnej) odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż
specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do
stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyrok z dnia 8 grudnia
2000 r., II UKN 134/00, OSNAPiUS 2000 nr 15, poz. 369), jednakże legitymowanie
się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (art. 4 ust. 2 ustawy
z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych, jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 ze zm.) nie
jest równoznaczne ze spełnieniem przesłanki całkowitej niezdolności do pracy, o
której mowa w art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. Nr
135, poz. 1268 ze zm.; por. wyrok z dnia 11 marca 2008 r., I UK 286/07, OSNP
2009 nr 13-14, poz. 178), ani z pojęciem „niezdolności do pracy” z art. 12 ust. 2
ustawy emerytalnej, dlatego też brak całkowitej niezdolności do pracy w rozumieniu
tego ostatniego przepisu uniemożliwia przyznanie prawa do renty socjalnej
uzależnionego - po myśli art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej - właśnie od
stwierdzenia takiej niezdolności (tak w wyroku z dnia 8 kwietnia 2008 r., I UK
264/07, Monitor Prawa Pracy 2008 nr 10, s. 548).
Skarżący nie przedstawia jakichkolwiek argumentów, które mogłyby
stanowić podstawę do zmiany przedstawionej wyżej wykładni, a jego wywody
wskazują, że chodzi mu w istocie o podważenie stanowiska Sądu drugiej instancji
w zakresie ustalenia braku u niego całkowitej niezdolności do pracy. Taka
okoliczność nie stanowi jednak przesłanki uzasadniającej przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania.
Z tych względów Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c.