Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 188/11
POSTANOWIENIE
Dnia 14 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
w sprawie egzekucyjnej z wniosku Banku S.A.
w K., Mirosława F. i Jakuba S.
przeciwko dłużniczce Małgorzacie P.
przy udziale Barbary J. i Włodzimierza J.
o świadczenie pieniężne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 14 marca 2012 r.,
zażalenia dłużniczki
na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zawarte w postanowieniu
Sądu Okręgowego z dnia 17 maja 2011 r.,
odrzuca zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 28 maja 2010 r. Sąd Rejonowy udzielił przybicia
ograniczonego prawa rzeczowego w postaci spółdzielczego własnościowego prawa
do lokalu nr 1, położonego w G. przy ul. O.[...], objętego prowadzoną przez ten Sąd
księgą wieczystą nr [...], na rzecz Barbary i Włodzimierza małż. J. na prawach
wspólności ustawowej za cenę 122 200 zł.
Kolejnym postanowieniem z dnia 27 lipca 2010 r. Sąd Rejonowy sprostował
imię wnioskodawcy w komparycji postanowienia o przybiciu, przysądził własność
spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr 1, położonego w G. przy ul.
O.[...], na rzecz Barbary i Włodzimierza małż. J. na prawach wspólności ustawowej
za cenę 122 200 zł, która została w całości zapłacona, i zobowiązał dłużniczkę
Małgorzatę P. do wydania opisanego lokalu jego nabywcom.
Dłużniczka złożyła zażalenie na postanowienie z dnia 27 lipca 2010 r. oraz
wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie z dnia
28 maja 2010 r.
Postanowieniem z dnia 22 października 2010 r. Sąd Rejonowy sprostował
swoje postanowienia o przybiciu z dnia 28 maja 2010 r. i o przysądzeniu własności
z dnia 27 lipca 2010 r. w ten sposób, że po słowach: „O.” w miejsce oznaczenia:
„[...]” wpisał: „[...]”, a ponadto odrzucił zażalenie dłużniczki na postanowienie z dnia
27 lipca 2010 r., wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia na
postanowienie z dnia 28 maja 2010 r. oraz zażalenie na to postanowienie.
Dłużniczka zaskarżyła postanowienie z dnia 22 października 2010 r.
zażaleniem.
W odpowiedzi na zażalenie nabywczyni Barbara J. wniosła o oddalenie
zażalenia i zasądzenie od dłużniczki kosztów postępowania zażaleniowego.
Po rozpoznaniu zażalenia dłużniczki, Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia
17 maja 2011 r. oddalił zażalenie i zasądził od Małgorzaty P. na rzecz Barbary J.
kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego. W
uzasadnieniu rozstrzygnięcia o kosztach Sąd Okręgowy powołał się na przepisy art.
3
98 § 1 i 3 w związku z art. 99, 391 § 1 i 13 § 2 k.p.c. Stwierdził, że egzekucja z
własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu jest najbardziej zbliżona do
egzekucji z nieruchomości, w związku z czym za podstawę określenia wysokości
wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym przyjął § 6 pkt 6 w związku
z § 10 pkt 7 i § 12 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
Dłużniczka wniosła zażalenie na zawarte w powołanym postanowieniu
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego. Podniosła, że w egzekucji
z nieruchomości, zgodnie z art. 922 k.p.c., uczestnikami postępowania oprócz
wierzyciela i dłużnika są również osoby, którym przysługują prawa rzeczowe
ograniczone lub roszczenia albo prawa osobiste zabezpieczone na nieruchomości,
a gdy przedmiotem egzekucji jest użytkowanie wieczyste, także organ, który zawarł
umowę o użytkowanie wieczyste. Nabywca nieruchomości w drodze licytacji nie
zyskuje zatem statusu uczestnika postępowania egzekucyjnego. Z tej przyczyny
Sąd Rejonowy nie powinien dopuścić Barbary J. do udziału w postępowaniu
zażaleniowym, a tym samym nie powinien zasądzać na jej rzecz kosztów
postępowania zażaleniowego. W konkluzji żaląca wniosła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przyznanie jej od nabywczyni kosztów postępowania
zażaleniowego.
W piśmie z dnia 13 września 2011 r., a następnie w odpowiedzi na zażalenie
nabywczyni Barbara J. oświadczyła, że cofa wniosek o zasądzenie na jej rzecz
kosztów postępowania zażaleniowego zgłoszony w odpowiedzi na
zażalenie dłużniczki na postanowienie z dnia 22 października 2010 r., zrzeka się
roszczenia o wymienione koszty i wnosi o uwzględnienie zażalenia dłużniczki
na postanowienie z dnia 17 maja 2011 r. w trybie art. 395 § 2 k.p.c. ewentualnie
o umorzenie postępowania.
W piśmie z dnia 6 października 2011 r. dłużniczka zgłosiła wniosek
o przyznanie jej „kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
Zgodnie z art. 3941
§ 1 k.p.c., zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje
na postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające skargę kasacyjną oraz
skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
i na postanowienie co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem
rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Z kolei zgodnie z art. 3941
§ 2 k.p.c.,
w sprawach, w których przysługuje skarga kasacyjna, zażalenie przysługuje także
na postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie,
z wyjątkiem postanowień, o których mowa w art. 3981
, a także postanowień
wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej
instancji.
Przytoczone przepisy zostały zamieszczone w rozdziale 2 działu V tytułu VI
księgi pierwszej części pierwszej kodeksu, regulującej postępowanie rozpoznawcze
w procesie, natomiast zaskarżone postanowienie sądu drugiej instancji zostało
wydane w postępowaniu egzekucyjnym. Zgodnie z art. 13 § 2 k.p.c., przepisy
o procesie stosuje się odpowiednio do innych rodzajów postępowań unormowanych
w kodeksie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Rozważenia wymaga
zatem kwestia, czy art. 3941
k.p.c. może być stosowany odpowiednio
w postępowaniu egzekucyjnym, unormowanym w części trzeciej kodeksu.
Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie przyjmuje się, że w ramach
odpowiedniego stosowania przepisów niektóre przepisy znajdują zastosowanie
wprost, bez modyfikacji, inne tylko pośrednio, czyli z uwzględnieniem konstrukcji
i odrębności postępowania, w którym znajdują zastosowanie, a jeszcze inne nie
będą mogły być w ogóle wykorzystane. Stosowanie „odpowiednie” oznacza więc
niezbędną adaptację (i ewentualnie zmianę niektórych elementów) normy do
zasadniczych celów i form danego postępowania, jak również pełne uwzględnienie
charakteru i celu danego postępowania oraz wynikających stąd różnic w stosunku
do uregulowań, które mają być zastosowane (zob. uchwałę Sądu Najwyższego
z dnia 15 września 1995 r., III CZP 110/95, OSNC 1995, nr 12, poz. 177, oraz
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2011 r., I CZ 127/10, nie publ.
i z dnia 9 listopada 2011 r., II CZ 91/11, nie publ.).
5
Rozważając problem odpowiedniego stosowania art. 3941
k.p.c.
w postępowaniu egzekucyjnym, trzeba uwzględnić, że kwestia zaskarżania
postanowień wydanych w tym postępowaniu została uregulowana w art. 7674
§ 1,
2 i 3 k.p.c. Stosownie do § 1 powołanego artykułu, w brzmieniu ustalonym przez
ustawę z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1804), zażalenie przysługuje
na postanowienie sądu w wypadkach wskazanych w ustawie. Według § 2,
w brzmieniu ustalonym przez ustawę z dnia 22 grudnia 2004 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr
13, poz. 98), na postanowienie sądu drugiej instancji wydane po rozpoznaniu
zażalenia skarga kasacyjna nie przysługuje. I wreszcie, w myśl § 3, dodanego
przez ustawę z dnia 22 lipca 2010 r. (Dz.U. Nr 155, poz. 1037), w sprawach
egzekucyjnych skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia nie przysługuje.
Jak wynika z przytoczonych unormowań, ustawodawca w sposób wyraźny
wyłączył możliwość odpowiedniego stosowania w postępowaniu egzekucyjnym
przepisów o skardze kasacyjnej i skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia.
Uwzględnienie tych unormowań prowadzi do wniosku, że nie ma również
podstaw do stosowania w postępowaniu egzekucyjnym art. 3941
k.p.c.
Wobec niedopuszczalności skargi kasacyjnej oraz skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, odpowiednie stosowanie
przepisów art. 3941
§ 1 pkt 1 i § 2 k.p.c. nie wchodzi w ogóle w rachubę. Nie ma też
argumentów przemawiających za stosowaniem art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., ponieważ
przepis ten ma charakter wyjątkowy i jako taki podlega wykładni restryktywnej.
W konsekwencji jego odpowiednie stosowanie prowadzić musi do wniosku,
że w postępowaniu egzekucyjnym nie może on być w ogóle wykorzystany.
Trzeba dodać, że, zgodnie z postanowieniami Sądu Najwyższego z dnia
11 maja 2011 r., I CZ 127/10 (nie publ.) i z dnia 9 listopada 2011 r., II CZ 91/11
(nie publ.), art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., jako przepis wyjątkowy i tym samym
podlegający wykładni restryktywnej, nie ma zastosowania w postępowaniu
klauzulowym.
6
Z tych samych względów przepis ten nie ma zastosowania w postępowaniu
egzekucyjnym. Dlatego też Sąd Najwyższy na podstawie art. 373 w związku
z art. 370, 397 § 2, 39821
i 3941
§ 3 k.p.c. odrzucił zażalenie jako niedopuszczalne.