Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 40/11
POSTANOWIENIE
Dnia 11 kwietnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło
w sprawie z powództwa Telekomunikacji Polskiej Spółki Akcyjnej w Warszawie
przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej
o nałożenie kary pieniężnej,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 11 kwietnia 2012 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w
Warszawie
z dnia 24 marca 2011 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 24 marca 2011 r., VI ACa
1467/10, zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 listopada 2008 rw ten sposób, że
uchylił decyzję Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (Prezes Urzędu) z dnia
3 lipca 2007 r. oraz zasądził od Prezesa Urzędu koszty procesu na rzecz
Telekomunikacji Polskiej S.A. w Warszawie (powód).
Prezes Urzędu zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w
całości. Wnosząc o przyjęcie skargi do rozpoznania Prezesa Urzędu powołał się na
występowanie w sprawie dwóch istotnych zagadnień prawnych oraz potrzebę
wykładni przepisów prawa budzących poważne wątpliwości w orzecznictwie.
2
Jako istotne zagadnienie prawne Prezes Urzędu wskazał w pierwszej
kolejności potrzebę wyjaśnienia, czy przepisy art. 10 ust. 2 i 3 dyrektywy 2002/20
Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i
usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE z 2002 r., L 108, s. 21, dalej jako
dyrektywa 2002/20) w pierwotnym brzmieniu należy interpretować w ten sposób, że
nie sprzeciwiają się one temu, aby krajowy organ regulacyjny był uprawniony do
nałożenia na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego kary pieniężnej za niewykonanie
obowiązku zapewnienia bezpłatnych połączeń z numerami alarmowymi, o którym
mowa w art. 77 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U.
Nr 171, poz. 1800 ze zm., dalej jako Prawo telekomunikacyjne), bez uprzedniego
wezwania tego przedsiębiorcy do usunięcia naruszeń, ale przy jednoczesnym
zapewnieniu przedsiębiorcy czynnego udziału w postępowaniu prowadzonym przez
krajowy organ regulacyjny w sprawie nałożenia kary pieniężnej. Drugim ze
sformułowanych przez Prezesa Urzędu zagadnień prawnych jest kwestia, czy
przepisy dyrektywy 2002/20, w tym art. 10 ust. 2 i 3, podlegają implementacji do
krajowego porządku prawnego na zasadzie harmonizacji pełnej, a jeżeli jest to
harmonizacja minimalna, to czy dopuszczalne jest ustanowienie przez Państwo
Członkowskie takiego prawa, w którym krajowy organ regulacyjny jest uprawniony
do nałożenia na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego kary pieniężnej z tytułu
niewykonania obowiązku zapewnienia bezpłatnych połączeń z numerami
alarmowymi bez uprzedniego wzywania tego przedsiębiorcy do usunięcia tego
naruszenia, w sytuacji gdy przedsiębiorca usunął takie naruszenie przed
wszczęciem przez ten organ postępowania kontrolnego w tej sprawie.
W zakresie dotyczącym przesłanki, o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.,
Prezes Urzędu podniósł, że zachodzi potrzeba wykładni: 1) art. 209 ust. 1 Prawa
telekomunikacyjnego poprzez wyjaśnienie, czy w sytuacji gdy zostało wszczęte
postępowanie kontrolne przez Prezesa Urzędu niedozwolone jest przeprowadzenie
odrębnego postępowania w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej na
przedsiębiorcę telekomunikacyjnego za niewykonanie obowiązku zapewnienia
bezpłatnych połączeń z numerami alarmowymi, których dotyczyło postępowanie
kontrolne, gdyż wszczęcie postępowania kontrolnego na podstawie art. 199 Prawa
telekomunikacyjnego determinuje zastosowanie dalszego trybu procedowania z
3
art. 201 Prawa telekomunikacyjnego; 2) art. 316 § 1 k.p.c. poprzez wyjaśnienie, czy
w sprawach z odwołań od decyzji Prezesa Urzędu sąd za podstawę prawną
orzekania powinien uznać stan prawny z chwili orzekania, czy z chwili wydania
zaskarżonej decyzji; 3) art. 47960
w związku z art. 47912
§ 1 k.p.c. poprzez
wyjaśnienie, czy w sprawach z odwołań od decyzji Prezesa Urzędu sąd może
uchylić zaskarżoną decyzję z uwagi na naruszenia przepisów, które nie zostały
podniesione w zarzutach zawartych w odwołaniu złożonym od tej decyzji do Sądu
pierwszej instancji.
Powód w odpowiedzi na skargę kasacyjną Prezesa Urzędu wniósł o wydanie
postanowienia o odmowie przyjęcia jej do rozpoznania i zasądzenie kosztów
zastępstwa procesowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna Prezesa Urzędu nie kwalifikowała się do przyjęcia celem
jej merytorycznego rozpoznania.
Zaskarżony skargą kasacyjną wyrok Sądu Apelacyjnego został wydany po
ponownym rozpoznaniu sprawy, w wyniku uchylenia poprzedniego wyroku tegoż
Sądu wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2010 r., III SK 8/10. Ocena
potrzeby przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej Prezesa Urzędu musi zatem
uwzględniać ograniczenia wynikające z art. 39820
k.p.c. W tym zakresie wypada
stwierdzić, że oba zagadnienia prawne sformułowane we wniosku o przyjęcie do
rozpoznania skargi kasacyjnej Prezesa Urzędu nie kwalifikują się do
merytorycznego rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy, ponieważ zarówno ich treść
jak i przedstawiona w ich uzasadnieniu argumentacja stanowią niedopuszczalną w
świetle art. 39820
k.p.c. polemikę z wykładnią prawa dokonaną we wspomnianym
wyroku Sądu Najwyższego z 21 września 2010 r., III SK 8/10. W orzeczeniu tym
Sąd Najwyższy przyjął bowiem, że przepis art. 10 dyrektywy 2002/20 w pierwotnym
brzmieniu należy interpretować w ten sposób, iż wyłączał on możliwość nałożenia
kary pieniężnej w przypadku, gdy przedsiębiorca zaprzestał naruszenia
obowiązków uregulowanych w dyrektywie 2002/20, wykonując zalecenia
pokontrolne krajowego organu regulacyjnego lub zaniechał takiego naruszenia
4
przed wszczęciem postępowania kontrolnego. Ponadto, drugie z podniesionych
zagadnień prawnych nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż
zasadniczą podstawę dla stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w
powołanym powyżej orzeczeniu stanowiło naruszenie w niniejszej sprawie trybu
postępowania unormowanego w art. 201 i n. Prawa telekomunikacyjnego oraz
współkształtowanego przez Europejską Konwencję o Ochronie Praw Człowieka
standardu sprawiedliwości proceduralnej obowiązującego w sprawach o nałożenie
wysokich kar pieniężnych.
W odniesieniu do kwestii potrzeby wykładni art. 209 ust. 1 Prawa
telekomunikacyjnego Sąd Najwyższy zauważa, że w zakresie wskazanym we
wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej Prezesa Urzędu do rozpoznania i jego
uzasadnieniu nie zachodzi przesłanka, o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.
Przepis art. 209 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego jest przepisem prawa
materialnego, który w pkt 1-31 wymienia zachowania przedsiębiorców
telekomunikacyjnych podlegające karze pieniężnej. Przepis ten stanowi podstawę
dla rekonstrukcji norm sankcjonujących różnego rodzaju praktyki przedsiębiorców
telekomunikacyjnych. Przepis ten nie odnosi się natomiast do sposobu i trybu
procedowania przez Prezesa Urzędu w zakresie samego postępowania w
przedmiocie nałożenia kary pieniężnej. Nie ma zatem podstaw, by rozważać
kwestię wykładni art. 209 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego w kontekście
dopuszczalności prowadzenia samoistnego postępowania w sprawie nałożenia
kary pieniężnej.
Nie zachodzi również potrzeba wykładni art. 316 § 1 k.p.c., gdyż w kwestii
zastosowania tego przepisu w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji Sąd
Najwyższy wypowiadał się już wielokrotnie (zob. postanowienie Sądu Najwyższego
z 18 października 2011 r., III SK 25/11 i powołane tam orzecznictwo).
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie daje
również podstaw do jego uwzględnienia w zakresie potrzeby wykładni art. 47960
w
związku z art. 47912
§ 1 k.p.c. Wynika z niego bowiem, że podstawą sformułowania
wątpliwości co do wykładni tych przepisów jest odwołanie się w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego do przepisu art. 10 dyrektywy 2002/20,
mimo iż przepis ten nie został powołany w odwołaniu od decyzji Prezesa Urzędu.
5
Zgłoszone przez Prezesa Urzędu wątpliwości w przedmiocie wykładni powołanych
przepisów Kodeksu postępowania cywilnego opierają się na wadliwym rozumieniu
znaczenia dyrektyw Unii Europejskiej i sposobu ich stosowania w postępowaniu
sądowym. W prawie Unii Europejskiej sąd krajowy traktowany jest jako jeden z
organów państwa członkowskiego, który w zakresie swoich kompetencji ma czuwać
nad realizacją przez państwo członkowskie obowiązków wynikających z art. 288
akapit 3 TFUE. Stosując przepisy implementujące dyrektywę sąd krajowy powinien
– w ramach wyznaczonych mu przez krajowe przepisy procesowe - weryfikować,
czy implementacja jest prawidłowa oraz dbać o to, by pojęcia recypowane z
dyrektywy do prawa krajowego były jednolicie rozumiane we wszystkich Państwach
Członkowskich. Dlatego stosując przepisy Państwa Członkowskiego wydane w celu
wdrożenia dyrektywy Unii Europejskiej sąd krajowy powinien zawsze uwzględniać
postanowienia tej dyrektywy i ich wykładnię dokonaną przez Trybunał
Sprawiedliwości Unii Europejskiej zarówno przy ustaleniu podstawy prawnej
rozstrzygnięcia jak i przy wykładni składających się na nią przepisów prawa
krajowego. W prawie polskim obowiązek ten spoczywa na sądzie powszechnym
niezależnie od tego, czy strona postępowania powoływała się na prawo unijne w
formułowanych zarzutach lub ich uzasadnieniu. Dlatego wniosek o przyjęcie skargi
kasacyjnej Prezesa Urzędu do rozpoznania w zakresie dotyczącym potrzeby
wykładni art. 47960
w związku z art. 47912
§ 1 k.p.c. opiera się na oczywiście
błędnym rozumieniu znaczenia obu przepisów w zakresie dotyczącym podstawy
prawnej wyrokowania o zasadności odwołania wniesionego od decyzji Prezesa
Urzędu. Kodeks postępowania cywilnego opiera się na zasadzie da mihi factum,
dabo tibi ius, zgodnie z którą rola stron polega na przedstawieniu określonych
twierdzeń, wskazujących na nie faktów oraz potwierdzających je dowodów,
natomiast dobór właściwej podstawy prawnej należy do sądu rozpoznającego
sprawę, niezależnie od argumentacji prawnej przedstawionej przez strony
postępowania. Powoduje to, że sądy pierwszej i drugiej instancji mają obowiązek
samodzielnie, a w nomenklaturze prawa unijnego - z urzędu (ex officio),
uwzględniać przepisy prawa Unii Europejskiej przy ocenie możliwości zastosowania
przepisu prawa polskiego lub przy dokonywaniu wykładni znajdujących
zastosowanie w sprawie przepisów prawa krajowego.
6
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy orzekł o odmowie przyjęcia
skargi kasacyjnej do rozpoznania na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. O kosztach
postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto stosownie do art. 98 § 1 i 3 w związku z
art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 12 ust. 4 pkt 2 w związku z § 13 ust. 3 pkt 3
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).