Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CNP 84/11
POSTANOWIENIE
Dnia 10 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie ze skargi T. P.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego z dnia 6 kwietnia 2011 r.,
w sprawie z powództwa T. P.
przeciwko A. P.
o obniżenie alimentów,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 10 maja 2012 r.,
odrzuca skargę i oddala wniosek A. P. o zwrot kosztów
postępowania.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2011 r. Sąd Okręgowy zmienił wyrok Sądu
Rejowego, którym obniżono alimenty z 3 500 zł do 500 zł miesięcznie, w ten
sposób, że alimenty obniżył do 2000 zł miesięcznie i orzekł o kosztach procesu za
obie instancje.
Od wyroku Sądu drugiej instancji powód wniósł skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
ustanowiona ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) jest – podobnie jak skarga kasacyjna – środkiem
prawnym sformalizowanym. Wysokie wymagania formalne stawiane skardze są
związane nie tylko z jej specjalną, nadzwyczajną funkcją w systemie prawa, ale
wynikają także z potrzeby spełnienia wysokich oczekiwań profesjonalnych.
Zgodnie z art. 4245
§ 1 k.p.c. skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia powinna zawierać oznaczenie orzeczenia, od którego
została wniesiona, przytoczenie jej podstaw i ich uzasadnienia, wskazanie przepisu
prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne, uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga
dotyczy, wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych
środków prawnych nie było i nie jest możliwe i wniosek o stwierdzenie niezgodności
orzeczenia z prawem.
Wymienione wymagania skargi mają charakter konstrukcyjny i powinny być
spełnione kumulatywnie. To oznacza, że skarga niespełniające któregokolwiek
z nich jest dotknięta tzw. brakiem istotnym, nienaprawialnym w trybie właściwym
dla usuwania braków i podlega odrzucenie bez wzywania do ich usunięcia. Każde
z tych wymagań przewidzianych w art. 4245
§ 1 k.p.c. – na co Sąd Najwyższy
wielokrotnie zwracał uwagę – ma charakter samoistny, powinno być zatem
3
spełnione niezależnie od innych wymagań (por. postanowienia Sąd Najwyższego:
z dnia 20 lipca 2005 r., IV CNP 1/05 i z dnia 18 stycznia III CNP 21/05 niepubl.).
Należące do wymagań konstrukcyjnych skargi uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga
dotyczy, pozostaje w związku z tym, że skarga o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia – zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c.,
odczytywanym łącznie z art. 4171
§ 2 k.c. – przysługuje tylko wtedy, gdy przez
wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem stronie została
wyrządzona szkoda. A contrario, jeżeli szkoda nie wystąpiła, to skarga nie
przysługuje (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2005 r.,
III CNP 5/05, niepubl. oraz z dnia 11 sierpnia 2005, III CNP 4/05, OSNC 2006,
nr 1, poz. 16). Użyty w art. 4241
§ 1 i w art. 4245
§ 1 pkt 4 tryb dokonany nakazuje
przyjąć, że chodzi o szkodę, która już wystąpiła, a nie o szkodę hipotetyczną,
zagrażającą w przyszłości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 141). Składając
w skardze oświadczenie o jej wystąpieniu, skarżący powinien wykazać rodzaj
i rozmiar szkody, czas jej powstania oraz związek przyczynowy między
wystąpieniem szkody a wydaniem orzeczenia (verba legis: spowodowanej przez
wydanie orzeczenia) (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 11 sierpnia
2005 r., III CNP 4/05 i z dnia 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05).
Przepis art. 4241
§ 1 pkt 4 k.p.c. wymaga uprawdopodobnienia szkody,
spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy. Strony w tym
celu mogą posługiwać się zarówno środkami właściwymi dla zwykłego
postępowania dowodowego (np. dokumentami, zeznaniami świadków lub opiniami
biegłych), jak i środkami nieuznawanymi przez Kodeks postępowania cywilnego za
dowody (np. pisemne oświadczenia osób trzecich, surogaty dokumentów czy tzw.
opinie prywatne). Samo twierdzenie strony, że wystąpiła szkoda nie wystarcza do
uwiarygodnienia wystąpienia szkody i wywołania u sędziego przekonania o jej
wystąpieniu. Spełnienie przewidzianej w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. przesłanki
uprawdopodobnienia szkody wymaga, aby skarżący powołał w skardze nie tylko
wszystkie znane mu fakty, świadczące o związku między zaskarżonym
orzeczeniem a spowodowanymi jego wydaniem stratami lub utraconymi
4
korzyściami, ale także wskazał dowody lub co najmniej ich surogaty,
uwiarygodniające twierdzenie wyrządzenia szkody (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r., IV CPN 23/03, OSNC 2006, nr 6, poz. 110).
Tymczasem zamieszczony w skardze wywód dotyczący
uprawdopodobnienia szkody nie odpowiada przedstawionym wymaganiom.
Skarżący ograniczył się do stwierdzenia, że „na skutek wydania zaskarżonego
wyroku zostały zasądzone alimenty przekraczające zarobkowe i majątkowe
możliwości zobowiązanego oraz zmierzające do jego nadmiernego pokrzywdzenia
oraz doprowadzenia go oraz jego najbliższych do ubóstwa”. Nie określił natomiast
rozmiaru (wysokości) szkody. Nie przedstawił też dowodów lub innych środków
świadczących o powstaniu szkody. Zawarte w skardze uprawdopodobnienie szkody
spowodowanej wydaniem zaskarżonego orzeczenia nie może być zatem uznane za
spełniające wymaganie przewidziane w art. 4255
§ 1 pkt 4 k.p.c.
Do wymagań konstrukcyjnych skargi należy także wykazanie, że wzruszenie
zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest
możliwe. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że ten obciążający skarżącego
obowiązek oznacza przeprowadzenie prawniczej analizy przepisów dotyczących
środków prawnych, których zastosowanie jest niedopuszczalne lub które z innych
przyczyn nie mogły odnieść skutku. Zgodnie z art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c. skarżący
musi „wykazać” (a więc nie „wskazać”, „przytoczyć” czy „uwiarygodnić”), że
wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było
i nie jest możliwe. Podkreśla się, że nie chodzi tylko o skargę kasacyjną czy skargę
o wznowienie postępowania, ale także o inne środki prawne pozwalające na
zmianę lub uchylenie orzeczenia, ewentualnie służące pozbawieniu lub
ograniczeniu wykonalności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
27 stycznia 2006 r., III CNP 23/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 140). Skarżący
poprzestał natomiast na stwierdzeniu, że „wzruszenie zaskarżonego orzeczenia
w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe, gdyż zgodnie
z przepisami k.p.c., skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawie alimentów”.
Okoliczności powołane przez skarżącego nie mogą zatem być uznane za
spełniające wymaganie przewidziane w art. 4241
§ 1 pkt 5 k.p.c.
5
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 4248
§ 1 k.p.c.). Wniosek A. P. o zasądzenie kosztów
postępowania skargowego podlegał oddaleniu, albowiem odpowiedź na skargę
została wniesiona po upływie terminu przewidzianego w art. 3987
§ 1 k.p.c.
w związku z art. 42412
k.p.c. Zgodnie zaś z orzecznictwem nie podlega
uwzględnieniu wniosek o zasądzenie koszów postępowania skargowego zawarty
w odpowiedzi na skargę złożonej po upływie dwutygodniowego terminu (por.
orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2002 r., I CKN 926/02, MoP 2002,
nr 19, s. 868).