II CZ 45/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 45/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa D. K.
przeciwko I. K.
o uznanie umowy za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie o kosztach
zawarte w pkt. II i III wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 września 2011 r.,
I. odrzuca zażalenie na rozstrzygnięcie o nakazaniu ściągnięcia od
pozwanej na rzecz Skarbu Państwa opłaty od apelacji (punkt III
wyroku),
II. oddala zażalenie na rozstrzygnięcie o zasądzeniu od pozwanej na
rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego (punkt II
wyroku).
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem, zawartym w wyroku z dnia 28 września
2011 r. Sąd Apelacyjny (1) zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 6.642 zł
tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, (2)
nakazał ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w P.
kwotę 20.500 zł tytułem opłaty od apelacji.
W zażaleniu pozwana zarzucała naruszenie przepisu art. 102 k.p.c. przez
jego niezastosowanie, nie uwzględnienie wypadku szczególnego przez Sąd
Apelacyjny i w konsekwencji bezwzględne obciążenie pozwanej kosztami
postępowania za I i II instancj, mimo że jej sytuacja materialna, majątkowa
i rodzinna jest na tyle trudna, że obciążenie kosztami procesu jest nieuzasadnione.
Pozwana wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia, ewentualnie jego
uchylenie i zasądzenie od powódki kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył:
- odnośnie zażalenia na postanowienie w przedmiocie nakazania ściągnięcia od
pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w P. kwoty 20.500 zł
tytułem opłaty od apelacji.
Zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. w poprzednim brzmieniu, mającym nadal
zastosowanie w sprawie zgodnie z art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 16 września 2011 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 233, poz. 1381) zażalenie do Sądu Najwyższego przysługiwało na
postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Przepis powyższy ma
charakter wyjątku od zasady niedokonywania kontroli instancyjnej przez Sąd
Najwyższy, mający szczególną pozycję ustrojową, stąd zgodnie z regułami
wykładni nie podlega interpretacji rozszerzającej (exceptiones non sunt
extendende) – por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2011 r.
I CZ 45/11, nie publ. Wykładnia językowa zwrotu ”postanowienie co do kosztów
procesu” nie pozostawia wątpliwości co do tego, że przedmiotem zaskarżenia
mogą być wyłącznie postanowienia, zarówno o charakterze zasądzającym jak
i oddalającym ew. wnioski, których przedmiotem jest rozstrzygnięcie co do zwrotu
kosztów procesu w rozumieniu art. 98 k.p.c. Nie przysługuje zatem zażalenie na
postanowienie co do rozstrzygnięcia o nieuiszczonych kosztach sądowych jako
3
związanych z publicznoprawną relacją między stroną a Skarbem Państwa (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2011 r., V CZ 63/11, nie
publ.). W tym stanie rzeczy zażalenie w tej części jako niedopuszczalne podlega
odrzuceniu (art. 3986
§ 3 w zw. z art. 3941
§ 1 i § 3 k.p.c.).
- odnośnie zażalenia na postanowienie w przedmiocie zasądzenia od pozwanej na
rzecz powódki kwoty 6.642 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym.
Sąd Apelacyjny jako podstawę prawną wskazanego rozstrzygnięcia wskazał
art. 98 k.p.c., a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powódki ustalił na
podstawie § 2 ust. 1, § 6 pkt 7 i § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348). Przepis powyższy statuuje
jako zasadę obciążania kosztami postępowania odpowiedzialność za wynik sporu.
Oznacza to, że strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi
poniesione przez niego koszty procesu (por. m. in. uchwała składu siedmiu sędziów
SN – zasada prawna z dnia 23 czerwca 1951 r., C 67/51, OSN(C) 1951, nr 3 poz.
63). Odstąpienie od tej reguły jest możliwe jedynie w wypadkach szczególnie
uzasadnionych, tj. wówczas, gdy z uwagi na okoliczności faktyczne konkretnej
sprawy zastosowanie ogólnych zasad odpowiedzialności za wynik procesu byłoby
sprzeczne z zasadą słuszności (art. 102 k.p.c.). Podstawą do takiej oceny może
być zachowanie się strony w procesie, jak i jej sytuacja pozaprocesowa (stan
majątkowy, szczególna sytuacja zdrowotna i życiowa), przy czym zła sytuacja
finansowa, stanowiąca podstawę do zwolnienia strony od obowiązku uiszczenia
kosztów sądowych, nie wyczerpuje sama w sobie przesłanek zastosowania art. 102
k.p.c. Powyższy przepis ten, z uwagi na swój szczególny charakter, nie może być
wykładany rozszerzająco (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
1 grudnia 2011 r., I CZ 26/11, nie publ., z dnia 11 sierpnia 2011 r., I CZ 52/11,
nie publ.). W toku postępowania strony były reprezentowane przez kwalifikowanych
pełnomocników. Nie można zatem podzielić poglądu skarżącej, iż nie miała ona
świadomości, iż w przypadku przegranej będzie zobowiązana do zwrotu na rzecz
strony przeciwnej kosztów procesu. Roszczenie zostało wywiedzione
4
i uwzględnione w oparciu o przepisy o skardze pauliańskiej. Pozwana nie wykazała,
aby zachodziły szczególnie istotne okoliczności uzasadniające od odstąpienia jej
kosztami. W szczególności rodzina ma źródła stałego utrzymania, a wysokość
zasądzonych kosztów, choć relatywnie wysoka nie uniemożliwia ich zapłaty.
W tych okolicznościach Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do uwzględnienia
zażalenia i oddalił je na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
es
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa D. K.
przeciwko I. K.
o uznanie umowy za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie o kosztach
zawarte w pkt. II i III wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 września 2011 r.,
I. odrzuca zażalenie na rozstrzygnięcie o nakazaniu ściągnięcia od
pozwanej na rzecz Skarbu Państwa opłaty od apelacji (punkt III
wyroku),
II. oddala zażalenie na rozstrzygnięcie o zasądzeniu od pozwanej na
rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego (punkt II
wyroku).
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem, zawartym w wyroku z dnia 28 września
2011 r. Sąd Apelacyjny (1) zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 6.642 zł
tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, (2)
nakazał ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w P.
kwotę 20.500 zł tytułem opłaty od apelacji.
W zażaleniu pozwana zarzucała naruszenie przepisu art. 102 k.p.c. przez
jego niezastosowanie, nie uwzględnienie wypadku szczególnego przez Sąd
Apelacyjny i w konsekwencji bezwzględne obciążenie pozwanej kosztami
postępowania za I i II instancj, mimo że jej sytuacja materialna, majątkowa
i rodzinna jest na tyle trudna, że obciążenie kosztami procesu jest nieuzasadnione.
Pozwana wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia, ewentualnie jego
uchylenie i zasądzenie od powódki kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył:
- odnośnie zażalenia na postanowienie w przedmiocie nakazania ściągnięcia od
pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w P. kwoty 20.500 zł
tytułem opłaty od apelacji.
Zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. w poprzednim brzmieniu, mającym nadal
zastosowanie w sprawie zgodnie z art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 16 września 2011 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 233, poz. 1381) zażalenie do Sądu Najwyższego przysługiwało na
postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Przepis powyższy ma
charakter wyjątku od zasady niedokonywania kontroli instancyjnej przez Sąd
Najwyższy, mający szczególną pozycję ustrojową, stąd zgodnie z regułami
wykładni nie podlega interpretacji rozszerzającej (exceptiones non sunt
extendende) – por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2011 r.
I CZ 45/11, nie publ. Wykładnia językowa zwrotu ”postanowienie co do kosztów
procesu” nie pozostawia wątpliwości co do tego, że przedmiotem zaskarżenia
mogą być wyłącznie postanowienia, zarówno o charakterze zasądzającym jak
i oddalającym ew. wnioski, których przedmiotem jest rozstrzygnięcie co do zwrotu
kosztów procesu w rozumieniu art. 98 k.p.c. Nie przysługuje zatem zażalenie na
postanowienie co do rozstrzygnięcia o nieuiszczonych kosztach sądowych jako
3
związanych z publicznoprawną relacją między stroną a Skarbem Państwa (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2011 r., V CZ 63/11, nie
publ.). W tym stanie rzeczy zażalenie w tej części jako niedopuszczalne podlega
odrzuceniu (art. 3986
§ 3 w zw. z art. 3941
§ 1 i § 3 k.p.c.).
- odnośnie zażalenia na postanowienie w przedmiocie zasądzenia od pozwanej na
rzecz powódki kwoty 6.642 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym.
Sąd Apelacyjny jako podstawę prawną wskazanego rozstrzygnięcia wskazał
art. 98 k.p.c., a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powódki ustalił na
podstawie § 2 ust. 1, § 6 pkt 7 i § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348). Przepis powyższy statuuje
jako zasadę obciążania kosztami postępowania odpowiedzialność za wynik sporu.
Oznacza to, że strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi
poniesione przez niego koszty procesu (por. m. in. uchwała składu siedmiu sędziów
SN – zasada prawna z dnia 23 czerwca 1951 r., C 67/51, OSN(C) 1951, nr 3 poz.
63). Odstąpienie od tej reguły jest możliwe jedynie w wypadkach szczególnie
uzasadnionych, tj. wówczas, gdy z uwagi na okoliczności faktyczne konkretnej
sprawy zastosowanie ogólnych zasad odpowiedzialności za wynik procesu byłoby
sprzeczne z zasadą słuszności (art. 102 k.p.c.). Podstawą do takiej oceny może
być zachowanie się strony w procesie, jak i jej sytuacja pozaprocesowa (stan
majątkowy, szczególna sytuacja zdrowotna i życiowa), przy czym zła sytuacja
finansowa, stanowiąca podstawę do zwolnienia strony od obowiązku uiszczenia
kosztów sądowych, nie wyczerpuje sama w sobie przesłanek zastosowania art. 102
k.p.c. Powyższy przepis ten, z uwagi na swój szczególny charakter, nie może być
wykładany rozszerzająco (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
1 grudnia 2011 r., I CZ 26/11, nie publ., z dnia 11 sierpnia 2011 r., I CZ 52/11,
nie publ.). W toku postępowania strony były reprezentowane przez kwalifikowanych
pełnomocników. Nie można zatem podzielić poglądu skarżącej, iż nie miała ona
świadomości, iż w przypadku przegranej będzie zobowiązana do zwrotu na rzecz
strony przeciwnej kosztów procesu. Roszczenie zostało wywiedzione
4
i uwzględnione w oparciu o przepisy o skardze pauliańskiej. Pozwana nie wykazała,
aby zachodziły szczególnie istotne okoliczności uzasadniające od odstąpienia jej
kosztami. W szczególności rodzina ma źródła stałego utrzymania, a wysokość
zasądzonych kosztów, choć relatywnie wysoka nie uniemożliwia ich zapłaty.
W tych okolicznościach Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do uwzględnienia
zażalenia i oddalił je na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
es