Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZP 27/12
UCHWAŁA
Dnia 18 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie egzekucyjnej z wniosków wierzycieli: "O." sp. z o.o. w P.i innych,
przeciwko dłużnikowi R. M.
przy uczestnictwie A. M.
o świadczenie pieniężne,
po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym
w dniu 18 lipca 2012 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy
postanowieniem z dnia 24 lutego 2011 r.,
"Czy w przypadku przyłączenia się wierzycieli do wszczętej
wcześniej egzekucji z nieruchomości (art. 927 k.p.c.), komornik, na
podstawie art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
o komornikach sądowych i egzekucji, ustala i pobiera opłaty
egzekucyjne należne z tytułu egzekucji z nieruchomości osobno
w każdej ze spraw egzekucyjnych, proporcjonalnie do wysokości
wyegzekwowanej kwoty przypadającej dla danego wierzyciela, czy
też ustala i pobiera jedną opłatę od wyegzekwowanej w toku
egzekucji z nieruchomości kwoty, niezależnie od liczby spraw
egzekucyjnych, w których wierzyciele przyłączyli się do egzekucji
z nieruchomości?"
podjął uchwałę:
W razie przyłączenia się kolejnego wierzyciela do
postępowania egzekucyjnego obejmującego egzekucję
z nieruchomości (art. 927 k.p.c.), komornik pobiera - niezależnie
od liczby egzekwujących wierzycieli - jedną opłatę stosunkową
określoną w art. 49 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia
2
29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (jedn.
tekst: Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376), obliczoną od kwoty
wyegzekwowanego świadczenia, nie wyższej niż suma
świadczeń egzekwowanych na rzecz wierzycieli prowadzących
egzekucję.
Uzasadnienie
Na wniosek wierzyciela - po przyłączeniu się innych wierzycieli do
postępowania egzekucyjnego - komornik przy Sądzie Rejonowym przeprowadził
3
licytację nieruchomości należącej do dłużników, sprzedając ją, a następnie
ustalając koszty postępowania egzekucyjnego w łącznej kwocie 211 151,02 zł.
Sąd Rejonowy – odrzuciwszy spóźnioną skargę dłużnika kwestionującą wy-
sokość ustalonych kosztów egzekucyjnych, opierającą się na zarzucie, że opłata
powinna wynosić najwyżej trzydziestokrotność przeciętnego miesięcznego wy-
nagrodzenia - podjął czynności nadzorcze z urzędu (art. 759 § 2 k.p.c.) i zmienił po-
stanowienie komornika w ten sposób, że postanowieniem z dnia 8 września 2011 r.
ustalił wysokość należnej komornikowi opłaty na kwotę 83 827,53 zł, a koszty
postępowania egzekucyjnego na kwotę 90 393,03 zł. Zdaniem Sądu pierwszej
instancji, nie było podstaw do naliczania opłaty stosunkowej w każdej sprawie,
której bieg został spowodowany przyłączeniem się do postępowania
egzekucyjnego poszczególnych wierzycieli, ponieważ dochodzone wierzytelności w
łącznej wysokości 6 259 616,46 zł nie zostały zaspokojone w całości z sumy
uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości dłużników, a zgodnie z art. 49 ustawy z
dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (jedn. tekst: Dz.U. z
2011 r. Nr 231, poz. 1376 ze zm. – dalej „u.k.s.e.”) pobiera się opłatę obliczoną od
wartości świadczenia wyegzekwowanego.
Przy rozpoznawaniu zażalenia komornika na postanowienie Sądu
Rejonowego powstało zagadnienie prawne, przytoczone na wstępie, które Sąd
Okręgowy przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Jedną z zasad konstrukcyjnych egzekucji z nieruchomości jest
dopuszczalność prowadzenia w tym samym czasie w stosunku do określonej
nieruchomości tylko jednego postępowania egzekucyjnego. Zgodnie z tą zasadą,
jeżeli toczy się już postępowanie egzekucyjne z wniosku jednego wierzyciela i nie
doszło jeszcze do zajęcia nieruchomości, postępowania zainicjowane wnioskami
innych wierzycieli łączy się z postępowaniem wszczętym najwcześniej (art. 921 § 2
zdanie drugie w związku z art. 925 k.p.c.). Jeżeli natomiast zajęcie nieruchomości
zostało już dokonane, jedność postępowania egzekucyjnego zapewnia art. 927
k.p.c., przewidujący, że wierzyciel, który skierował egzekucję do nieruchomości
przez innego wierzyciela, przyłącza się do postępowania wszczętego wcześniej,
4
przy czym nie może żądać powtórzenia czynności już dokonanych, mając
w pozostałym zakresie te same prawa co pierwszy wierzyciel. W tej sytuacji,
z mocy ustawy, dochodzi do obligatoryjnego połączenia postępowania wszczętego
później z postępowaniem toczącym się wcześniej, w wyniku czego kształtuje się
jedno wielopodmiotowe postępowanie egzekucyjne. Oczywiście, bieg tego
postępowania nie narusza toku innych postępowań prowadzonych przez wierzycieli
w celu wyegzekwowania dalszych świadczeń; toczą się one odrębnie w takim
zakresie, w jakim poszczególni wierzyciele – niezależnie od wskazania we wniosku
egzekucji z nieruchomości jako sposobu egzekucji (art. 797 i 799 k.p.c.) – wskazali
inne sposoby egzekucji i wnieśli o skierowanie egzekucji także do innych
składników majątkowych dłużnika.
Podsumowując należy stwierdzić, że po przyłączeniu się kolejnych
wierzycieli na podstawie art. 927 k.p.c. do toczącego się postępowania
egzekucyjnego, w którego ramach skierowano egzekucję do nieruchomości, a więc
po jego poszerzeniu strony podmiotowej, toczy się jedno postępowanie
egzekucyjne, obejmujące jedną egzekucję. W konsekwencji toczy się także jedna –
w znaczeniu procesowo-technicznym – sprawa egzekucyjna.
W związku z tym, zgodnie z art. 49 ust. 1 u.k.s.e., komornik pobiera –
niezależnie od liczby egzekwujących wierzycieli – jedną opłatę stosunkową
określoną w tym przepisie, obliczoną od kwoty wyegzekwowanego świadczenia.
Należy jednak zastrzec, że kwota stanowiąca podstawę obliczenia opłaty nie może
być wyższa od sumy świadczeń egzekwowanych na rzecz wierzycieli
prowadzących egzekucję, gdyż w braku takiego zastrzeżenia, jeżeli suma uzyskana
ze sprzedaży byłaby wyższa niż suma egzekwowanych i podlegających
zaspokojeniu świadczeń, komornik pobierałby opłatę także od nadwyżki
podlegającej zwrotowi na rzecz dłużnika, czego zaaprobować nie można.
Przedstawiony pogląd, który stał się podłożem podjętej uchwały, ma nie tylko
mocne oparcie normatywne, ale harmonizuje także z eksponowanym w judykaturze
poglądem, uzasadnionym aksjologicznie i ekonomicznie, że wysokość opłat
powinna być ściśle sprzężona z nakładem pracy komornika (por. np. uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r., III CZP 51/05, OSNC 2006, nr 7–8,
5
poz. 115, z dnia 16 grudnia 2005 r., III CZP 116/05, OSNC 2006, nr 12, poz. 197,
z dnia 16 października 2008 r., III CZP 90/08, OSNC 2009, nr 9, poz. 123, z dnia
12 lutego 2009 r., III CZP 142/08, OSNC 2009, nr 12, poz. 163 i z dnia
29 października 2009 r., III CZP 82/09, OSNC 2010, nr 5, poz. 67 oraz wyrok
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2006 r., P 18/05, OTK-A Zb. Urz. 2006,
nr 5, poz. 53). Przyjęcie w rozważanym przypadku odmiennej interpretacji,
lansowanej niekiedy w piśmiennictwie głównie ze względów pozamerytorycznych,
przy użyciu argumentów jurydycznych niezasługujących na aprobatę, prowadziłoby
do automatycznej multiplikacji opłat, w zasadzie bez jakiegokolwiek odniesienia do
dokonywanych przez komornika czynności (por. uzasadnienie uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 20 października 2010 r., III CZP 71/10, OSNC 2011, nr 5,
poz. 53).
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13