II CZ 71/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-03-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 71/12
POSTANOWIENIE
Dnia 14 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSA Władysław Pawlak (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. B. – F.
przeciwko B. K.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 14 listopada 2012 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie o kosztach zawarte w pkt. 2
wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 listopada 2011 r.,
1. oddala zażalenie;
2. zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 300
(trzysta) zł tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 17 listopada 2011 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powódki T. B. - . od wyroku Sądu Okręgowego w Ł., oddalającego powództwo
skierowane przeciwko pozwanemu B. K. o zapłatę kwoty 190 000 zł, tytułem
zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych i zasądził od powódki na rzecz
pozwanego kwotę 2700 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.
W uzasadnieniu do rozstrzygnięcia o kosztach za drugą instancję, Sąd
Apelacyjny wskazał, że w tej materii orzeczenie oparł na zasadzie
odpowiedzialności za wynik sprawy, tj. art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
Nadto uznał, iż nie występują okoliczności przemawiające za zastosowaniem art.
102 k.p.c. W szczególności powódka nie może skutecznie powoływać się na
usprawiedliwione przekonanie o słuszności swych roszczeń, w sytuacji gdy Sąd
pierwszej instancji dostatecznie wyjaśnił powody oddalenia powództwa.
W zażaleniu, powódka domaga się zmiany orzeczenia o kosztach
postępowania apelacyjnego, przez nieobciążanie jej tymi kosztami, ewentualnie
uchylenia tegoż orzeczenia i przekazania sprawy w tym zakresie Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. Wniosła również o zasądzenie od
pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.
Zarzuciła naruszenie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., przez ich
niezastosowanie, w sytuacji gdy okoliczności sprawy uzasadniały oparcie
orzeczenia o kosztach na zasadzie słuszności.
W odpowiedzi na zażalenie pozwany wniósł o jego oddalenie z zasądzeniem
kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawową zasadą rozstrzygania o kosztach procesu, jest zasada
odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 § 1 k.p.c.), zgodnie z którą strona
przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie
koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wyjątek od tej
reguły przewidziany został w art. 102 k.p.c., wyrażającym zasadę słuszności,
stosownie do której, w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić
3
od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nieobciążać jej w ogóle
kosztami. Uznanie, czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony
w rozumieniu tego przepisu, jest przejawem dyskrecjonalnej władzy sądu, przy
czym ocena wystąpienia takiego przypadku winna być należycie umotywowana.
Z uwagi na charakter tego przepisu, może on być stosowany tylko wtedy, gdy
okoliczności danej sprawy wskazują, że obciążenie strony przegrywającej kosztami
byłoby oczywiście niesłuszne, niesprawiedliwe.
Powódka motywując podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c., powołała się
na trudną sytuację materialną oraz na subiektywnie uzasadnione przekonanie
o słuszności swych roszczeń. Zwrócić jednak uwagę należy, że samo zwolnienie od
kosztów sądowych nie stanowi w tej kwestii wystarczającej przesłanki, bowiem
zgodnie z art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz.594, ze zm.), tego rodzaju
zwolnienie, nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi
(zob. też postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 25 kwietnia 2012 r., II PZ 49/11,
niepubl., z dnia 8 grudnia 2011 r., IV CZ 111/11, niepubl.). Poza tym powódka nie
wykazała, że ma trudną sytuację materialną, do tego stopnia, aby uzasadniała
zakwalifikowanie jej jako „wypadku szczególnie uzasadnionego” w rozumieniu art.
102 k.p.c. Natomiast jeśli chodzi o przekonanie strony o zasadności swego
żądania, to może ono przemawiać za nieobciążaniem jej kosztami przegranego
procesu przed sądem pierwszej instancji, jednak przestaje być aktualne
w postępowaniu apelacyjnym (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
30 marca 2012 r., III CZ 13/12, niepubl. oraz z dnia 23 maja 2012 r., II CZ 20/12,
niepubl.). Powódka, pomimo oddalenia powództwa w pierwszej instancji,
nie została obciążona kosztami procesu. Skoro więc zapoznawszy się z motywami
rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, które legły u podstaw oddalenia jej powództwa,
zdecydowała się na wniesienie środka odwoławczego, to powinna się była
liczyć z koniecznością zwrotu kosztów przeciwnikowi w razie przegrania również
i w tej instancji.
Z tych względów, Sąd Najwyższy oddalił zażalenie powódki na podstawie
art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., a o kosztach postępowania
zażaleniowego orzekł w oparciu o przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99
4
k.p.c., art. 3941
§ 3 k.p.c., art. 39821
k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Na zasądzone koszty
składa się wynagrodzenie za zastępstwo procesowe, ustalone według minimalnej
stawki taryfowej przy wskazanej w zażaleniu wartości przedmiotu zaskarżenia (§ 12
ust. 2 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz. U. Nr 163, poz. 1349, ze zm.).
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 14 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSA Władysław Pawlak (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. B. – F.
przeciwko B. K.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 14 listopada 2012 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie o kosztach zawarte w pkt. 2
wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 listopada 2011 r.,
1. oddala zażalenie;
2. zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 300
(trzysta) zł tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 17 listopada 2011 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powódki T. B. - . od wyroku Sądu Okręgowego w Ł., oddalającego powództwo
skierowane przeciwko pozwanemu B. K. o zapłatę kwoty 190 000 zł, tytułem
zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych i zasądził od powódki na rzecz
pozwanego kwotę 2700 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.
W uzasadnieniu do rozstrzygnięcia o kosztach za drugą instancję, Sąd
Apelacyjny wskazał, że w tej materii orzeczenie oparł na zasadzie
odpowiedzialności za wynik sprawy, tj. art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
Nadto uznał, iż nie występują okoliczności przemawiające za zastosowaniem art.
102 k.p.c. W szczególności powódka nie może skutecznie powoływać się na
usprawiedliwione przekonanie o słuszności swych roszczeń, w sytuacji gdy Sąd
pierwszej instancji dostatecznie wyjaśnił powody oddalenia powództwa.
W zażaleniu, powódka domaga się zmiany orzeczenia o kosztach
postępowania apelacyjnego, przez nieobciążanie jej tymi kosztami, ewentualnie
uchylenia tegoż orzeczenia i przekazania sprawy w tym zakresie Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. Wniosła również o zasądzenie od
pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.
Zarzuciła naruszenie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., przez ich
niezastosowanie, w sytuacji gdy okoliczności sprawy uzasadniały oparcie
orzeczenia o kosztach na zasadzie słuszności.
W odpowiedzi na zażalenie pozwany wniósł o jego oddalenie z zasądzeniem
kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawową zasadą rozstrzygania o kosztach procesu, jest zasada
odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 § 1 k.p.c.), zgodnie z którą strona
przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie
koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wyjątek od tej
reguły przewidziany został w art. 102 k.p.c., wyrażającym zasadę słuszności,
stosownie do której, w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić
3
od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nieobciążać jej w ogóle
kosztami. Uznanie, czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony
w rozumieniu tego przepisu, jest przejawem dyskrecjonalnej władzy sądu, przy
czym ocena wystąpienia takiego przypadku winna być należycie umotywowana.
Z uwagi na charakter tego przepisu, może on być stosowany tylko wtedy, gdy
okoliczności danej sprawy wskazują, że obciążenie strony przegrywającej kosztami
byłoby oczywiście niesłuszne, niesprawiedliwe.
Powódka motywując podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c., powołała się
na trudną sytuację materialną oraz na subiektywnie uzasadnione przekonanie
o słuszności swych roszczeń. Zwrócić jednak uwagę należy, że samo zwolnienie od
kosztów sądowych nie stanowi w tej kwestii wystarczającej przesłanki, bowiem
zgodnie z art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz.594, ze zm.), tego rodzaju
zwolnienie, nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi
(zob. też postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 25 kwietnia 2012 r., II PZ 49/11,
niepubl., z dnia 8 grudnia 2011 r., IV CZ 111/11, niepubl.). Poza tym powódka nie
wykazała, że ma trudną sytuację materialną, do tego stopnia, aby uzasadniała
zakwalifikowanie jej jako „wypadku szczególnie uzasadnionego” w rozumieniu art.
102 k.p.c. Natomiast jeśli chodzi o przekonanie strony o zasadności swego
żądania, to może ono przemawiać za nieobciążaniem jej kosztami przegranego
procesu przed sądem pierwszej instancji, jednak przestaje być aktualne
w postępowaniu apelacyjnym (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
30 marca 2012 r., III CZ 13/12, niepubl. oraz z dnia 23 maja 2012 r., II CZ 20/12,
niepubl.). Powódka, pomimo oddalenia powództwa w pierwszej instancji,
nie została obciążona kosztami procesu. Skoro więc zapoznawszy się z motywami
rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, które legły u podstaw oddalenia jej powództwa,
zdecydowała się na wniesienie środka odwoławczego, to powinna się była
liczyć z koniecznością zwrotu kosztów przeciwnikowi w razie przegrania również
i w tej instancji.
Z tych względów, Sąd Najwyższy oddalił zażalenie powódki na podstawie
art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., a o kosztach postępowania
zażaleniowego orzekł w oparciu o przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99
4
k.p.c., art. 3941
§ 3 k.p.c., art. 39821
k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Na zasądzone koszty
składa się wynagrodzenie za zastępstwo procesowe, ustalone według minimalnej
stawki taryfowej przy wskazanej w zażaleniu wartości przedmiotu zaskarżenia (§ 12
ust. 2 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz. U. Nr 163, poz. 1349, ze zm.).
jw