Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZP 24/13
UCHWAŁA
Dnia 15 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
Protokolant Bożena Kowalska
w sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej W. w W.
przeciwko Miastu W.
o ustalenie wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego,
po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym
w dniu 15 maja 2013 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy w W.
postanowieniem z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt […],
"1) Czy aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania
wieczystego, dokonywana na podstawie art. 78 ust. 1 ustawy z dnia
21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010
roku, Nr 102, poz. 651 ze zm.) może dotyczyć jednej lub kilku działek
ewidencyjnych, stanowiących jedynie część nieruchomości oddanej
w użytkowanie wieczyste?
a w razie negatywnej odpowiedzi na to pytanie:
2) W jaki sposób winno być sformułowane rozstrzygnięcie sądu
uwzględniające fakt nieskuteczności wypowiedzenia z tej
przyczyny?"
podjął uchwałę:
1) Aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania
wieczystego może obejmować wyłącznie całą
nieruchomość gruntową dla której prowadzona jest
odrębna księga wieczysta.
2) Odmawia podjęcia uchwały w pozostałym zakresie.
2
Uzasadnienie
Spółdzielnia Mieszkaniowa W. w W. wniosła sprzeciw od orzeczenia
Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia 7 października 2010 r.,
oddalającego jej wniosek o uznanie za nieuzasadnione podwyższenia opłaty
rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości położonej w W. przy ul. S. 12,
działka nr ew. 58/7, obręb 6-11-04, o powierzchni 1.864 m2
od dnia 1 stycznia 2009
r. do kwoty 24.567,52 zł, dokonanego oświadczeniem m. W. z dnia 12 listopada
2008 r.
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 24 lipca 2012 r. ustalił, że aktualizacja
opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste gruntu wskazanej działki ewidencyjnej,
dokonana wypowiedzeniem z dnia 12 listopada 2008 r., z zamiarem wywarcia
skutku od dnia 1 stycznia 2009 r. jest nieważna.
Sąd Rejonowy wskazał, że w dacie aktualizacji opłaty rocznej
w skład nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw nr […], prowadzonej przez Sąd
Rejonowy, poza działką nr ew. 58/7, obręb 6-11-04 wchodziły także działki nr ew.
58/1, nr ew. 58/3, nr ew. 58/4, nr ew. 58/5, nr ew. 58/6, nr ew. 58/8, nr ew. 58/9, nr
ew. 58/10, nr ew. 58/11, nr ew. 58/13, nr ew. 58/ 14, nr ew. 58/15, nr ew. 58/16, nr
ew. 58/19, obręb 6-11-04 oraz działki nr 21/1, nr 21/2, nr 21/3, obręb 6-11-06.
Właścicielem nieruchomości jest miasto W., a użytkownikiem wieczystym
Spółdzielnia Mieszkaniowa W. Zdaniem Sądu przedmiotem użytkowania
wieczystego jest zawsze określona nieruchomość gruntowa, chociażby w jej skład
wchodziło kilka działek ewidencyjnych. Wypowiedzenie opłaty powinno nastąpić w
stosunku do całej nieruchomości, bowiem prawo użytkowania wieczystego stanowi
konstrukcyjną całość, ma jednolity charakter i jeden cel gospodarczy. Przyjęcie
odmiennego poglądu prowadziłoby do sytuacji sprzecznej z prawem, w której dla
jednego prawa użytkowania wieczystego obowiązywałoby kilka opłat rocznych w
odniesieniu do jej różnych fizycznie (geodezyjnie) wydzielonych części. Z tych
względów Sąd ustalił, że aktualizacja opłaty rocznej obciążająca powoda z tytułu
użytkowania wieczystego gruntu w postaci działki nr ew. 58/7, jako sprzeczna z art.
78 ustawy o gospodarce nieruchomościami, jest nieważna.
3
Rozpoznając apelację pozwanego miasta W. od wskazanego orzeczenia
Sąd Okręgowy w W. powziął wątpliwości co do zagadnień prawnych,
przedstawionych wyżej. Wskazał, że występują one w sprawach rozpoznawanych
przez sądy okręgu warszawskiego, których orzecznictwo jest rozbieżne, a jak
dotychczas brak stanowiska doktryny i Sądu Najwyższego. Sąd uznał, że nie da
się udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czy wypowiedzenie opłaty rocznej
z tytułu użytkowania wieczystego może obejmować wyodrębnione geodezyjnie
części nieruchomości. Skłaniając się do poglądu, że wypowiedzenie dokonywane
przez właściciela powinno dotyczyć całej opłaty, a zatem całej nieruchomości oraz
niedopuszczalne jest wypowiedzenie opłaty rocznej odrębnie w stosunku do
różnych części nieruchomości wskazał, że z teoretycznego punktu widzenia
możliwe jest zaakceptowanie stanowiska odmiennego. Przyjmując, że uprawnienie
właściciela do aktualizacji opłaty rocznej ma charakter cywilno-prawny i stanowi
prawo podmiotowe podzielne, należy uznać że właściciel może korzystać z niego
dowolnie, w tym kierować wypowiedzenie do niektórych osób związanych węzłem
współużytkowania wieczystego (podział podmiotowy) lub przez wypowiedzenie
opłaty za korzystanie z części nieruchomości (podział przedmiotowy). Przeciwko
temu stanowisku, a za jednolitością opłaty, przemawia treść art. 78 ust. 1
mówiącego o aktualizacji opłaty, która wcześniej jest ustanawiana w umowie dla
całej nieruchomości. Opłata jest związana z węzłem prawnym - stosunkiem
użytkowania wieczystego, a nie nieruchomością, adresatem obowiązku jest
użytkownik wieczysty, a nie „osoba władająca nieruchomością”. Możliwość
wypowiedzenia wysokości opłaty co do poszczególnych części nieruchomości
musi wiązać się ze zmianą adresata oświadczenia, w tym wypadku będzie to osoba
„zajmująca konkretną działkę ewidencyjną”, która pozostaje w węźle
współużytkowania wieczystego, do których będą kierowane inne wypowiedzenia
dotyczące ”opłaty za ich działki ewidencyjne”. Sytuacja taka będzie miała miejsce
chociażby wówczas, gdy adresatami wypowiedzenia będą właściciele lokali
znajdujących się w kilku „budynkach wielorodzinnych” posadowionych na różnych
działkach ewidencyjnych, stanowiących część nieruchomości oddanej im w
użytkowanie wieczyste w określonych udziałach. Sąd zwrócił uwagę, że opłatę
ustala się „w relatywizacji do wartości nieruchomości”, poszczególne części
4
nieruchomości, stanowiące odrębne działki ewidencyjne mogą mieć różną wartość,
a „suma wartości poszczególnych działek gruntu nie musi być równa wartości całej
nieruchomości”. W ten sposób opłata roczna w odniesieniu do jednej części
nieruchomości miałaby inną wysokość „niż w stosunku do innej części”. Skoro
ustawa wiąże podwyżkę opłaty ze wzrostem wartości nieruchomości, to pojęcie nie
może być utożsamiane z pojęciem działka gruntu. „Efektywnie opłata za każdą
działkę ewidencyjną w przeliczeniu na metr kwadratowy” powinna być taka sama,
co stawia pod znakiem zapytania celowość częściowego wypowiedzenia w sensie
przedmiotowym. Sąd Okręgowy wskazał następnie, że „koncepcja przedmiotowego
podziału opłaty” może być w wielu sytuacjach niemożliwa do przeprowadzenia,
gdyż „podział geodezyjny nie musi mieć przełożenia na zagospodarowanie
nieruchomości”, a w praktyce zdarza się, że granice działek gruntu przebiegają
w poprzek pod budynkami, które posadowione są częstokroć na kilku różnych
działkach ewidencyjnych.
Uzasadniając pytanie ewentualne Sąd stwierdził, że budzi wątpliwości
zakres kognicji sądu powszechnego w takich sprawach co ostatecznie „musi
się przekładać na treść wydawanego orzeczenia”. Wskazał, że wyrok musi
przesądzić nie tylko czy propozycja podwyżki opłaty odpowiada odpowiedniemu
procentowi wartości nieruchomości, ale także czy wypowiedzenie było skuteczne.
Zwracając uwagę, że treść rozstrzygnięcia determinowana jest zarówno oceną
merytoryczną jak i treścią żądania, odwołał się do praktyki wydawania orzeczeń
o rozbieżnej treści i stwierdził, że ”przyczyną konfuzji jest - jak się zdaje - brak
synchronizacji pomiędzy przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami
i przepisami kodeksu cywilnego”.
Powódka wniosła o udzielenie odpowiedzi, że wypowiedzenie dotyczące
części nieruchomości nie prowadzi do aktualizacji opłaty rocznej, zatem nie
odnosi skutku.
Pozwane miasto W. stwierdziło, że art. 78 ustawy
o gospodarce nieruchomościami dopuszcza wypowiedzenie opłaty rocznej z tytułu
użytkowania wieczystego części nieruchomości objętej jedną księgą wieczystą.
Wskazało ponadto, że na działce ewidencyjnej nr 58/7 posadowiony jest
5
budynek użytkowy (handlowo-usługowy), a na pozostałych budynki mieszkalne,
co uzasadnia zróżnicowanie ich wartości.
Sąd Najwyższy zważył:
Rozstrzyganie zagadnień prawnych przez Sąd Najwyższy pełni dwie funkcje.
Z jednej strony służy realizacji nadzoru judykacyjnego nad sądami powszechnymi,
z drugiej umożliwia usuwanie poważnych wątpliwości jurydycznych w trakcie
postępowania odwoławczego.
Mając na względzie powyższe i stwierdzając, że przy rozpoznawaniu
niniejszej sprawy ujawniły się problemy, potwierdzające rozbieżności praktyki
orzeczniczej sądów powszechnych wymagające dokonania wykładni art. 77 i art. 78
ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.
Dz. U. z 2010 r., Nr 102, poz. 651 z późn. zm. - dalej także jako: u.g.n.),
Sąd Najwyższy uznał - mimo niepełnego ustalenia stanu faktycznego i prawnego
oraz zastrzeżeń do części motywacyjnej postanowienia Sądu Okręgowego
dotyczących pojęć prawnych, treści argumentacji powołanej dla uzasadnienia
wątpliwości, nie zajęcia stanowiska co do zagadnień prawa międzyczasowego,
częściowo niezrozumiałych stwierdzeń i ocen wynikających z przytaczania
nieadekwatnych przykładów - że istnieje potrzeba udzielenia odpowiedzi na
pierwsze ze wskazanych zagadnień.
Zastrzec jednak należy po pierwsze, że ustawa z dnia 28 lipca 2011 r.
o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. 2011 r., Nr 187, poz. 1110), obowiązująca od dnia 9 października 2011 r.,
znowelizowała m.in. przepisy dotyczące aktualizacji i wysokości opłaty rocznej
(art. 73, 77, 81). W zakresie dotyczącym aktualizacji wysokości opłaty rocznej
zmiana dotyczyła m.in. ograniczenia terminu zmian opłat (wprowadzenia okresu
karencyjnego między kolejnymi aktualizacjami nie krótszego jak trzy lata
i rozkładania wysokości opłaty rocznej). Przepis przejściowy (art. 4) wskazuje,
że w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie
ustawy, dotyczących aktualizacji opłat z tytułu użytkowania wieczystego stosuje się
przepisy w brzmieniu nią nadanym. Niemniej co do kwestii objętych zapytaniem
oznacza to, że wykładni podlega ustawa w brzmieniu obowiązującym w dniu
1 stycznia 2009 r., tj. w dacie złożenia prawo kształtującego oświadczenia woli
6
przez właściciela gruntu. Po drugie z treści odpisu księgi wieczystej Kw nr […] (z
której wskazana działka nr ew. 58/7, obręb 6-11-04 w toku postępowania została
odłączona i przeniesiona do założonej księgi Kw nr […]) oraz z operatu
rzeczoznawcy, w oparciu który wypowiedziano wysokość dotychczasowej opłaty i
przedstawiono ofertę jej nowej wysokości wynika, że dokonał on wyceny wartości
rynkowej prawa własności gruntu dla potrzeb aktualizacji opłaty rocznej w
odniesieniu do większej liczby działek ewidencyjnych objętych wskazaną księgą
wieczystą, a sądy nie wyjaśniły, czy wypowiedzenie ostatecznie objęło tylko tę
jednostkową, niektóre, czy wszystkie działki oraz czy toczą się inne postępowania
dotyczące aktualizacji opłaty. Brak także ustaleń, zwłaszcza z uwagi na liczne
zmiany dokonywane w zakresie nieruchomości objętej wskazaną księgą, w tym
późniejszego od założenia księgi wpisu dotyczącego działki nr ew. 58/7, obręb 6-
11-04, co do tego, czy wszystkich ujawnionych w niej działek ewidencyjnych
dotyczyła dotychczas ta sama opłata, zatem czy aktualizacja miała charakter
dostosowawczy czy wybiórczy.
Odnosząc się do istoty problemu objętego przedstawionym zagadnieniem
podnieść należy że, jak powszechnie przyjmuje się obecnie w judykaturze
i doktrynie prawniczej, prawo użytkowania wieczystego ma charakter pośredni
między prawem własności a ograniczonymi prawami rzeczowymi (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 1974 r., II CR 316/73, OSNC
1974, nr 11, poz. 197). Do oddania gruntu Skarbu Państwa lub należącego do
jednostek samorządu terytorialnego (bądź ich związków) w użytkowanie wieczyste
stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości, z tym
że wymaga to konstytutywnego wpisu w księdze wieczystej (art. 234 k.c., art. 27 zd.
2 u.g.n.). Wpis taki może nastąpić w księdze wieczystej prowadzonej dotychczas
dla tej nieruchomości, w księdze nowo utworzonej (gdyby dotąd nie była
prowadzona, bądź po odłączeniu z dotychczasowej) lub księdze prowadzonej dla
innej nieruchomości (gdyby dotychczas nie była prowadzona, bądź po odłączeniu
z dotychczasowej i przyłączeniu do tejże), gdyż nie zakłada się samodzielnej księgi
dla prawa użytkowania wieczystego (art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 lipca
1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., Nr 124,
poz. 1361 z późn. zm., dalej także jako: u.k.w.h.). Obciążenie prawem użytkowania
7
wieczystego dotyczy nieruchomości gruntowych, zatem definicja legalna pojęcia
nieruchomość gruntowa, zawarta w art. 4 pkt 1 u.g.n., pokrywa się z pojęciem
nieruchomości w rozumieniu art. 46 in princ. k.c. oraz art. 24 ust.1 zd.1 u.k.w.h.
Wskazuje się również, że definicja nieruchomości gruntowej w powyższym
znaczeniu ma charakter uniwersalny, przy czym jeżeli została założona księga
wieczysta obowiązuje zasada „jedna księga - jedna nieruchomość” - por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2003 r., II CKN 1306/00, Biul. SN 2003 r., nr 8,
poz. 8, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2006 r., III CZP 24/06, OSNC
2007, nr 2, poz. 24. Uzasadnia to stanowisko, że przedmiot prawa użytkowania
wieczystego musi pokrywać się z przedmiotem własności objętym księgą
wieczystą, gdyż użytkowanie wieczyste jest prawem, które obciąża nieruchomość
gruntową (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2003 r.,
IV CK 114/02, OSNC 2004, nr 12, poz. 201). Słownik ustawowy, zawarty w art. 4
u.g.n., różnicuje pojęcia nieruchomości gruntowej i działki gruntu, przy czym
ta ostatnia oznacza niepodzieloną, ciągłą część powierzchni ziemskiej, stanowiącą
część lub całość nieruchomości gruntowej. Dopuszczalne jest, na podstawie art.
21 u.k.w.h., połączenie działek gruntu stanowiących własność tej samej
osoby i graniczących ze sobą, dotychczas objętych oddzielnymi księgami
wieczystymi, jednak wskutek połączenia i wpisu do jednej księgi tracą one
wówczas status odrębnych nieruchomości w rozumieniu art. 46 § 1 k.c., a ciążące
na dotychczasowych nieruchomościach prawa użytkowania wieczystego
stają się jednym prawem współużytkowania wieczystego w odpowiednich
udziałach (por. cyt. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 października
2003 r., IV CK 114/02, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2003 r., II CKN
1306/00, niepubl., z dnia 22 lutego 2012 r., IV CSK 278/11, niepubl.,
cyt. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2006 r., III CZP 24/06).
Podobnie dopuszcza się rozłączenie nieruchomości wpisanych do jednej księgi
wieczystej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2009 r., V CSK
333/08, OSNC-ZD 2010, nr 2, poz. 33, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca
2012 r., III CSK 303/11, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca
2010 r., I CSK 82/10, Biul. SN 2010 r. nr 9, wyrok Sądu Najwyższego z dnia
8 listopada 2007 r., III CSK 183/07, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego
8
z dnia 19 lutego 2003 r., V CK 278/02, niepubl.). Ostatnio nastąpiła znacząca
zamiana stanowiska judykatury dotycząca legitymacji do złożenia wniosku
o połączenie ksiąg wieczystych. Dotychczasowy pogląd, że przysługuje
ona tylko właścicielowi (por. cyt. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia
2006 r., III CZP 24/06) uległ weryfikacji, gdyż przyjęto, że skoro użytkownik
wieczysty może zgodnie z art. 6262
§ 5 u.k.w.h. złożyć wniosek o założenie
księgi wieczystej i dokonanie wpisu w księdze wieczystej, to brak
podstaw do wyłączenia jego uprawnienia do złożenia wniosku o połączenie
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2013 r., I CSK 258/12,
OSNC 2013, nr 5).
Z zasady „jedna księga - jedna nieruchomość” nie wynika obligatoryjna
jednakowa wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości objętej jedną
księgą wieczystą. W szczególności różnice mogą powstać w odniesieniu do
współużytkowania wieczystego, gdy tylko część współużytkowników wieczystych
podjęła z pozytywnym rezultatem działania kwestionujące zasadę aktualizacji
opłaty lub jej wysokość (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 marca
2011 r., III CZP 3/11, niepubl.) lub ustanowiono udziały w prawie użytkowania
wieczystego w różnym czasie. Co do tej ostatniej kwestii wskazać należy, że art.
3a ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r.,
Nr 80, poz. 903 z późn. zm.) przewiduje mechanizm dostosowawczy w zakresie
różnych terminów trwania prawa współużytkowania wieczystego przynależnej do
tych lokali nieruchomości gruntowej, wynikających z jego ustanowienia przed dniem
22 września 2004 r., tj. przed wejściem w życie nowelizacji wskazanego aktu
prawnego, polegającej na przyjęciu jednego terminu dla wszystkich udziałów
we współużytkowaniu wieczystym (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 12 sierpnia 2009 r., IV CSK 130/09, Biul. SN 2009, nr 11, poz. 12).
Podobnych rozwiązań nie przewidziano w odniesieniu do wysokości opłaty rocznej
w żadnym z aktów prawnych. Brak również postaw do przyjęcia istnienia luki
instrumentalnej, uzasadniającej zastosowanie analogii. Do zróżnicowania
wysokości opłat może dojść także w wypadku połączenia w jednej księdze
nieruchomości gruntowych obciążonych prawem użytkowania wieczystego, gdyż
norma art. 21 u.k.w.h. nie zawiera w tym zakresie ograniczeń. Konsekwencją
9
wskazanego połączenia i utworzenia jednej nieruchomości zawsze będzie
jednak następcze ustalenie udziałów we współużytkowaniu wieczystym. Prawo
użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej stanowi konstrukcyjną, jednolitą
całość, ma charakter celowy , który wyznacza treść umowy. Wszystkie wskazane
przykłady stanowią odstępstwo od zasady, co przemawia za przyjęciem,
że zróżnicowanie wysokości opłaty nie powinno mieć charakteru trwałego i należy
dążyć do jego usunięcia.
Zgodnie z art. 77 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami
(w brzmieniu obowiązującym w dacie wypowiedzenia dokonanego przez pozwaną)
wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej
mogła być aktualizowana, nie częściej niż raz w roku, jeżeli wartość tej
nieruchomości ulegała zmianie. Z zastrzeżeniem ust. 2, zmienioną opłatę roczną
ustalano, przy zastosowaniu dotychczasowej stawki procentowej, od wartości
nieruchomości określonej na dzień aktualizacji opłaty. Wykładnia językowa art. 77
u.g.n. oraz dalszych przepisów regulujących postępowanie w sprawie aktualizacji,
przy odwołaniu do legalnych definicji pojęć nieruchomość gruntowa (art. 4 pkt 1)
i działka gruntu (art. 4 pkt 3) prowadzi do wniosku, że przedmiotem wyceny jest
cała nieruchomość gruntowa, a następcza względem niej zmiana wysokości opłaty
rocznej z tytułu użytkowania wieczystego dotyczy wszystkich udziałów we
współużytkowaniu wieczystym, w tym ustanowionych później, jako konsekwencji
połączenia z dotychczas istniejącym prawem. Konsekwentnie przyjąć należy,
że przewidziany w art. 77 ust. 1 u.g.n. okres karencji, gwarantujący stabilność
opłaty w oznaczonym przedziale czasowym (do dnia 8 października 2011 r.
wynoszącego jeden rok, następnie trzy lata), nie pozostaje z nim w sprzeczności,
gdyż nieruchomość gruntowa dotychczas samodzielna lub stanowiąca
część innej na skutek połączenia traci uprzedni status prawny i poddana jest
reżimowi dotychczasowej nieruchomości wieczystoksięgowej obciążonej prawem
użytkowania wieczystego. Pogląd, że przewidziana w art. 72 ust. 3 u.g.n. opłata
roczna dotyczy całej nieruchomości gruntowej w rozumieniu art. 46 § 1 k.c., a nie
wydzielonej w odpowiedni sposób części takiej nieruchomości (np. określonej
działki ewidencyjnej - ze wskazaniem, że przy ocenie czy doszło do trwałej
zmiany przeznaczenia nieruchomości należy brać pod uwagę obszar całej
10
nieruchomości objętej użytkowaniem, a nie jej wyodrębnione części składowe -
wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia oddalającego skargę kasacyjną
powoda w sprawie o ustalenie obniżenia procentowej stawki opłaty rocznej
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2010 r., V CSK 357/09, OSNC
2010, nr 11, poz. 152).
Zdaniem Sądu Najwyższego brak dostatecznie ważkich argumentów
systemowych, celowościowych lub aksjologicznych dla odstąpienia od wskazanej
wykładni językowej. Stanowisko pozwanej ma charakter postulatów de lege
ferenda. Z tych względów na podstawie art. 390 k.p.c. podjęto uchwałę
o powyższej treści.
Co do drugiego zagadnienia, objętego zapytaniem Sądu Okręgowego,
odmowa udzielenia odpowiedzi wynika wprost z niedopuszczalności jego
sformułowania. Nie jest rzeczą Sądu Najwyższego udzielanie wskazań jak należy
formułować sentencję wyroku. Niemniej zauważyć należy, że w postępowaniu
o ustalenie wysokości opłaty z tytułu użytkowania wieczystego kognicja sądu
obejmuje dokonanie oceny skuteczności wypowiedzenia dotychczasowej
wysokości opłaty (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2008 r., I CSK
418/07, niepubl. oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2011 r., V CSK
258/10, niepubl. dotyczący powództwa o zapłatę), a jej zakres jest zależny od treści
zgłoszonego żądania. Przepis art. 78 ust. 2 u.g.n. wyraźnie różnicuje wniosek
użytkownika, kierowany do Samorządowego Kolegium Odwoławczego o ustalenie
czy aktualizacja jest nieuzasadniona od wniosku czy jest uzasadniona w innej
wysokości, o czym świadczy wprowadzenie alternatywy rozłącznej („albo”).
Brak także podstawy do wyłączenia w tym postępowaniu naczelnej zasady
skargowości i kontradyktoryjności (art. 321 § 1 k.p.c.). Każdorazowo zatem
strona powodowa powinna dostosować żądanie pozwu do podstawy faktycznej
powództwa, tj. twierdzeń i okoliczności faktycznych w oparciu o które żąda
udzielenia ochrony prawnej.
jw