V CZ 41/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:22-11-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 41/13
POSTANOWIENIE
Dnia 30 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa M. K.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości położonej w B.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 30 października 2013 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Okręgowego w K.
z dnia 7 maja 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania, pozostawiając
temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Rejonowy w B. - po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. K. przeciwko
Wspólnocie Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. P. 20 w B. o zapłatę - wyrokiem
z dnia 20 lutego 2013 r. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3 927,37 zł z
odsetkami, natomiast w pozostałej części powództwo oddalił.
Na skutek apelacji powoda, Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 7 maja 2013 r.
uchylił ten wyrok w części oddalającej powództwo, zniósł postępowanie przed
Sądem Rejonowym począwszy od dnia 15 lipca 2012 r. i przekazał sprawę do
ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy ustalił, że powód dochodzi od pozwanej Wspólnoty
Mieszkaniowej wynagrodzenia, kar umownych oraz innych należności wynikających
z zawartej z pozwaną umowy o prace remontowo - budowlane. Początkowo
w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji pozwana występowała
samodzielnie, a czynności procesowe w jej imieniu podejmowali członkowie
zarządu. Od dnia 15 lipca 2012 r. w imieniu pozwanej występowała, jako
pełnomocnik, M. K., niebędąca adwokatem ani radcą prawnym, która dla
wykazania swojego umocowania dołączyła do akt sprawy pełnomocnictwo oraz
dwie umowy zlecenia, zawarte z pozwaną w dniach 1 marca i 24 listopada 2012 r.
Sąd Okręgowy uznał, że M. K., która pozostawała z pozwaną w stałym
stosunku zlecenia, nie mogła być jej pełnomocnikiem, ponieważ umowa zlecenia
może stanowić podstawę do udzielenia przez mocodawcę pełnomocnictwa
procesowego tylko wtedy, gdy przedmiotem sprawy są określone w umowie
czynności prawne, faktyczne lub usługi, które przyjmujący zlecenie ma dokonać
dla dającego zlecenie. Analiza załączonych umów zlecenia prowadzi do wniosku,
że M. K. nie mogła występować w niniejszej sprawie w roli pełnomocnika
procesowego, w związku z czym postępowanie przed Sądem pierwszej instancji
od dnia 15 lipca 2012 r. jest dotknięte nieważnością (art. 379 pkt 2 k.p.c.). Z tej
przyczyny Sąd Okręgowy uchylił wyrok Sądu pierwszej instancji w zaskarżonej
części, zniósł postępowanie przed tym Sądem począwszy od dnia 15 lipca 2012 r.
i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania (art. 386 § 2 k.p.c.).
3
W zażaleniu pozwana wniosła o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego,
zarzucając naruszenie art. 386 § 2 w związku z art. 379 pkt 2 i art. 87 § 1 k.p.c.
przez przyjęcie, że M.K. nie mogła występować w roli pełnomocnika, i art. 378 § 1
w związku z art. 379 pkt 2 k.p.c. przez przyjęcie, że zachodzi nieważność
postępowania, mimo że pozwana nie podnosiła zarzutu nieważności, a zaskarżone
orzeczenie nie jest orzeczeniem na jej korzyść.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804) ustawodawca -
nowelizując art. 87 § 1 k.p.c. - powrócił do stanu prawnego sprzed dnia 1 lipca
1996 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 43, poz. 189), kiedy pełnomocnikiem w postępowaniu
cywilnym mogła być także osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami
strony albo osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli
przedmiot sprawy wchodził w zakres tego zlecenia. Zarówno pod rządem art. 87
§ 1 k.p.c. w jego brzmieniu sprzed dnia 1 lipca 1996 r., jak i w brzmieniu nadanym
powołaną ustawą z dnia 2 lipca 2004 r., Sąd Najwyższy podkreślał, że w przepisie
tym chodzi o stały stosunek zlecenia w rozumieniu art. 734 k.c. lub o stosunek
obligacyjny, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.),
określający rodzaj czynności prawnych, faktycznych lub usług, jakie przyjmujący
zlecenie zobowiązał się dokonać na rzecz dającego zlecenie. Ocena skuteczności
ustanowienia takiego pełnomocnika, wymaga porównania zakresu zlecenia oraz
zakresu pełnomocnictwa i zbadania, czy mieści się w nim przedmiot sprawy, czyli
żądanie pozwu i uzasadniające je okoliczności faktyczne. Stopień konkretyzacji
zakresu zlecenia musi więc umożliwiać sądowi ocenę, czy przedmiot sprawy
obejmuje czynność prawną, usługę lub czynność faktyczną wchodzącą w zakres
zlecenia. Podstawy pełnomocnictwa procesowego udzielonego zleceniobiorcy
przez dającego zlecenie nie może w związku z tym stanowić umowa stałego
stosunku zlecenia, obejmująca jedynie reprezentowanie interesów majątkowych
dającego zlecenie przed sądami (zob. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego
1992 r., III CZP 4/92, Wokanda 1992 r., nr 6, s. 4, z dnia 27 czerwca 2008 r.,
III CZP 51/08, OSNC 2009, nr 7-8, poz. 104 i z dnia 23 września 2010 r.,
III CZP 52/10, OSNC 2011, nr 5, poz. 51, wyrok z dnia 30 czerwca 2010 r., V CSK
4
1/10, nie publ., oraz postanowienia z dnia 15 maja 2007 r., V CZ 32/07, nie publ.,
z dnia 26 listopada 2010 r., IV CZ 84/10, nie publ., z dnia 21 czerwca 2011 r.,
I CZ 44/11, nie publ. i z dnia 9 września 2011 r., I CZ 53/11, nie publ.).
Inaczej trzeba ocenić umowę zlecenia obejmującą stałe świadczenie pomocy
prawnej, w której strony określiły czynności lub usługi, do jakich zobowiązał się
przyjmujący zlecenie; umowa taka może być podstawą pełnomocnictwa
procesowego.
W niniejszej sprawie strony w dniu 1 marca 2012 r. zawarły umowę zlecenia,
w której M. K. zobowiązała się do świadczenia na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej
pomocy prawnej, obejmującej doradztwo z zakresu prawa cywilnego w sprawach
związanych z funkcjonowaniem Wspólnoty Mieszkaniowej, w tym wydawanie
ustnych i pisemnych opinii, telefonicznych konsultacji prawnych i krótkich
konsultacji przesyłanych faksem lub pocztą elektroniczną. W kolejnej umowie z
dnia 24 listopada 2012 r. strony sprecyzowały, że w zakres świadczonej pomocy
prawnej wchodzi udzielanie bieżących konsultacji prawnych w formie ustnych i
pisemnych opinii oraz udzielanie telefonicznych konsultacji prawnych
w szczególności w toczącej się sprawie z powództwa M. K. o zapłatę.
Rację ma skarżąca podnosząc, że obie umowy obejmowały stałe
prowadzenie obsługi prawnej oraz że zakres zlecenia został w nich określony
w sposób pozwalający na dokonanie oceny, czy przedmiot niniejszej sprawy
wchodzi w zakres zlecenia. Udzielenie M. K. pełnomocnictwa procesowego było
czynnością wtórną i funkcjonalnie związaną z łączącym ją z pozwaną stosunkiem
zlecenia. W tej sytuacji - wbrew odmiennej ocenie Sądu Okręgowego – M. K. mogła
być w niniejszej sprawie pełnomocnikiem procesowym. Postępowanie przed
Sądem pierwszej instancji nie było więc dotknięte nieważnością.
Uszło również uwagi Sądu Okręgowego, że M. K. uczestniczyła w rozprawie
przed Sądem pierwszej instancji każdorazowo obok jednoosobowego zarządu
pozwanej Wspólnoty w osobie T. S. (k. 116 i 133). Zgodnie z uchwałą składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2007 r., III CZP 65/07
(OSNC 2008, nr 7-8, poz. 69), wspólnota mieszkaniowa, działając w ramach
przyznanej jej zdolności prawnej, może nabywać prawa i obowiązki do wspólnego
5
majątku; jest jednostką organizacyjną, której ustawa przyznała zdolność prawną
(art. 331
k.c.). W tej sytuacji odpowiednie stosowanie przepisów o osobach
prawnych prowadzi do wniosku, że jeżeli właściciele lokali podjęli uchwałę
o wyborze zarządu, organem wspólnoty jest zarząd (art. 331
i art. 38 k.c.).
W postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji pozwana była więc również
reprezentowana przez swój organ.
Z tych względów, wobec braku podstaw do stwierdzenia nieważności
postępowania przed Sądem pierwszej instancji, a tym samym do zastosowania art.
386 § 2 k.p.c., Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok, przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania i orzekł o kosztach postępowania zażaleniowego zgodnie
z art. 108 § 2 w związku z art. 39821
i 3941
§ 3 k.p.c.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 30 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa M. K.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości położonej w B.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 30 października 2013 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Okręgowego w K.
z dnia 7 maja 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania, pozostawiając
temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Rejonowy w B. - po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. K. przeciwko
Wspólnocie Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. P. 20 w B. o zapłatę - wyrokiem
z dnia 20 lutego 2013 r. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3 927,37 zł z
odsetkami, natomiast w pozostałej części powództwo oddalił.
Na skutek apelacji powoda, Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 7 maja 2013 r.
uchylił ten wyrok w części oddalającej powództwo, zniósł postępowanie przed
Sądem Rejonowym począwszy od dnia 15 lipca 2012 r. i przekazał sprawę do
ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy ustalił, że powód dochodzi od pozwanej Wspólnoty
Mieszkaniowej wynagrodzenia, kar umownych oraz innych należności wynikających
z zawartej z pozwaną umowy o prace remontowo - budowlane. Początkowo
w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji pozwana występowała
samodzielnie, a czynności procesowe w jej imieniu podejmowali członkowie
zarządu. Od dnia 15 lipca 2012 r. w imieniu pozwanej występowała, jako
pełnomocnik, M. K., niebędąca adwokatem ani radcą prawnym, która dla
wykazania swojego umocowania dołączyła do akt sprawy pełnomocnictwo oraz
dwie umowy zlecenia, zawarte z pozwaną w dniach 1 marca i 24 listopada 2012 r.
Sąd Okręgowy uznał, że M. K., która pozostawała z pozwaną w stałym
stosunku zlecenia, nie mogła być jej pełnomocnikiem, ponieważ umowa zlecenia
może stanowić podstawę do udzielenia przez mocodawcę pełnomocnictwa
procesowego tylko wtedy, gdy przedmiotem sprawy są określone w umowie
czynności prawne, faktyczne lub usługi, które przyjmujący zlecenie ma dokonać
dla dającego zlecenie. Analiza załączonych umów zlecenia prowadzi do wniosku,
że M. K. nie mogła występować w niniejszej sprawie w roli pełnomocnika
procesowego, w związku z czym postępowanie przed Sądem pierwszej instancji
od dnia 15 lipca 2012 r. jest dotknięte nieważnością (art. 379 pkt 2 k.p.c.). Z tej
przyczyny Sąd Okręgowy uchylił wyrok Sądu pierwszej instancji w zaskarżonej
części, zniósł postępowanie przed tym Sądem począwszy od dnia 15 lipca 2012 r.
i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania (art. 386 § 2 k.p.c.).
3
W zażaleniu pozwana wniosła o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego,
zarzucając naruszenie art. 386 § 2 w związku z art. 379 pkt 2 i art. 87 § 1 k.p.c.
przez przyjęcie, że M.K. nie mogła występować w roli pełnomocnika, i art. 378 § 1
w związku z art. 379 pkt 2 k.p.c. przez przyjęcie, że zachodzi nieważność
postępowania, mimo że pozwana nie podnosiła zarzutu nieważności, a zaskarżone
orzeczenie nie jest orzeczeniem na jej korzyść.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804) ustawodawca -
nowelizując art. 87 § 1 k.p.c. - powrócił do stanu prawnego sprzed dnia 1 lipca
1996 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 43, poz. 189), kiedy pełnomocnikiem w postępowaniu
cywilnym mogła być także osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami
strony albo osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli
przedmiot sprawy wchodził w zakres tego zlecenia. Zarówno pod rządem art. 87
§ 1 k.p.c. w jego brzmieniu sprzed dnia 1 lipca 1996 r., jak i w brzmieniu nadanym
powołaną ustawą z dnia 2 lipca 2004 r., Sąd Najwyższy podkreślał, że w przepisie
tym chodzi o stały stosunek zlecenia w rozumieniu art. 734 k.c. lub o stosunek
obligacyjny, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.),
określający rodzaj czynności prawnych, faktycznych lub usług, jakie przyjmujący
zlecenie zobowiązał się dokonać na rzecz dającego zlecenie. Ocena skuteczności
ustanowienia takiego pełnomocnika, wymaga porównania zakresu zlecenia oraz
zakresu pełnomocnictwa i zbadania, czy mieści się w nim przedmiot sprawy, czyli
żądanie pozwu i uzasadniające je okoliczności faktyczne. Stopień konkretyzacji
zakresu zlecenia musi więc umożliwiać sądowi ocenę, czy przedmiot sprawy
obejmuje czynność prawną, usługę lub czynność faktyczną wchodzącą w zakres
zlecenia. Podstawy pełnomocnictwa procesowego udzielonego zleceniobiorcy
przez dającego zlecenie nie może w związku z tym stanowić umowa stałego
stosunku zlecenia, obejmująca jedynie reprezentowanie interesów majątkowych
dającego zlecenie przed sądami (zob. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego
1992 r., III CZP 4/92, Wokanda 1992 r., nr 6, s. 4, z dnia 27 czerwca 2008 r.,
III CZP 51/08, OSNC 2009, nr 7-8, poz. 104 i z dnia 23 września 2010 r.,
III CZP 52/10, OSNC 2011, nr 5, poz. 51, wyrok z dnia 30 czerwca 2010 r., V CSK
4
1/10, nie publ., oraz postanowienia z dnia 15 maja 2007 r., V CZ 32/07, nie publ.,
z dnia 26 listopada 2010 r., IV CZ 84/10, nie publ., z dnia 21 czerwca 2011 r.,
I CZ 44/11, nie publ. i z dnia 9 września 2011 r., I CZ 53/11, nie publ.).
Inaczej trzeba ocenić umowę zlecenia obejmującą stałe świadczenie pomocy
prawnej, w której strony określiły czynności lub usługi, do jakich zobowiązał się
przyjmujący zlecenie; umowa taka może być podstawą pełnomocnictwa
procesowego.
W niniejszej sprawie strony w dniu 1 marca 2012 r. zawarły umowę zlecenia,
w której M. K. zobowiązała się do świadczenia na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej
pomocy prawnej, obejmującej doradztwo z zakresu prawa cywilnego w sprawach
związanych z funkcjonowaniem Wspólnoty Mieszkaniowej, w tym wydawanie
ustnych i pisemnych opinii, telefonicznych konsultacji prawnych i krótkich
konsultacji przesyłanych faksem lub pocztą elektroniczną. W kolejnej umowie z
dnia 24 listopada 2012 r. strony sprecyzowały, że w zakres świadczonej pomocy
prawnej wchodzi udzielanie bieżących konsultacji prawnych w formie ustnych i
pisemnych opinii oraz udzielanie telefonicznych konsultacji prawnych
w szczególności w toczącej się sprawie z powództwa M. K. o zapłatę.
Rację ma skarżąca podnosząc, że obie umowy obejmowały stałe
prowadzenie obsługi prawnej oraz że zakres zlecenia został w nich określony
w sposób pozwalający na dokonanie oceny, czy przedmiot niniejszej sprawy
wchodzi w zakres zlecenia. Udzielenie M. K. pełnomocnictwa procesowego było
czynnością wtórną i funkcjonalnie związaną z łączącym ją z pozwaną stosunkiem
zlecenia. W tej sytuacji - wbrew odmiennej ocenie Sądu Okręgowego – M. K. mogła
być w niniejszej sprawie pełnomocnikiem procesowym. Postępowanie przed
Sądem pierwszej instancji nie było więc dotknięte nieważnością.
Uszło również uwagi Sądu Okręgowego, że M. K. uczestniczyła w rozprawie
przed Sądem pierwszej instancji każdorazowo obok jednoosobowego zarządu
pozwanej Wspólnoty w osobie T. S. (k. 116 i 133). Zgodnie z uchwałą składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2007 r., III CZP 65/07
(OSNC 2008, nr 7-8, poz. 69), wspólnota mieszkaniowa, działając w ramach
przyznanej jej zdolności prawnej, może nabywać prawa i obowiązki do wspólnego
5
majątku; jest jednostką organizacyjną, której ustawa przyznała zdolność prawną
(art. 331
k.c.). W tej sytuacji odpowiednie stosowanie przepisów o osobach
prawnych prowadzi do wniosku, że jeżeli właściciele lokali podjęli uchwałę
o wyborze zarządu, organem wspólnoty jest zarząd (art. 331
i art. 38 k.c.).
W postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji pozwana była więc również
reprezentowana przez swój organ.
Z tych względów, wobec braku podstaw do stwierdzenia nieważności
postępowania przed Sądem pierwszej instancji, a tym samym do zastosowania art.
386 § 2 k.p.c., Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok, przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania i orzekł o kosztach postępowania zażaleniowego zgodnie
z art. 108 § 2 w związku z art. 39821
i 3941
§ 3 k.p.c.
jw